#Het Verlangen naar Frankrijk | Explore Tumblr Posts and Blogs

jurjenkvanderhoek · 1 year

Text

NOVELLE OVER EEN LUSTIG VERLEDEN, EEN VERLANGEND HEDEN EN EEN DREIGENDE TOEKOMST

Hij gaat op reis in de lente van 23. Op vakantie in de herfst van zijn leven. Zoals hij dat voor deze al vaker deed. En weer doet, en nog eens. Hij is een notoire wandelaar, een fervent reiziger. Een pelgrim op weg naar gemaakte herinneringen. Daarvan doet hij verslag in weer een nieuwe handzame uitgave. Plaatst het verleden in het heden en kijkt bezorgd de toekomst in. Het reisverhaal dat hij over de tocht schrijft is een deel van zijn leven. Een dwarsdoorsnede van zijn voorjaar dit jaar. Het schijnt fictie, echter is de werkelijkheid. Door zich in een ander ego te verplaatsen over berg en dal, door bos en veld zet hij mij bij aanvang op het verkeerde been. Maar al snel vind ik tussen de regels door Adrie Krijgsman in de lente anno 2023. Kan zijn reis daarbij volgen op Facebook, de plek waar hij zijn muze Erato na jaren ook terug vindt. En vervolgens fysiek gaat vinden.

Op zoek naar de echte gefantaseerde dame die de hoofdpersoon in deze uitvoering opviel in zijn klas Nederlands toen vroeger. Een smeulend verlangen dat in hem is opgestookt door een digitaal evenbeeld. Heb ik niet zelf ook van die begeertes, zo’n hoop een verloren liefde eens terug te vinden. De kern is een onvervulde wens, die Krijgsman laat uitkomen. Een bedachte zucht naar genegenheid en samenzijn. Een droom die geen bedrog is. Hij houdt in zijn fantasie van de persoon als dichter, minder als vrouw. Maar de lust laait op wanneer hij haar ergens in Frankrijk ontdekt en zij zich tegen hem aanvleit.

De wandeling door tijd en fantasie lijkt kop en staart te hebben. En natuurlijk, begaafd schrijver als hij is, weet Krijgsman waar te beginnen en op het juiste moment te eindigen. Maar het is een begin waar welke ik met de deur in huis val. Daaraan is een open eind geplakt na een periode van omzwerving. Want natuurlijk is er een leven voor de lente en zet het door erna. De fantasie mengt zich naadloos met de werkelijkheid. Want gezet tegen de actualiteit van de klimaatproblematiek staat het als het ware in de schaduw van de aanstaande wereldcrisis. Een klein verhaal met een grote impact.

Op detail pikt het de vrolijke sfeer om niet in een depressieve stemming te geraken. Want het is nogal een kolossaal ding wat beschreven wordt. Als een Nostradamus voorspelt Krijgsman dat wat wij allen als struisvogels niet willen horen. En daarom leidt de onderhuidse lust, de liefde voor de natuur en de omgeving, mij af van de eindtijd. Krijgsman beschrijft de plek waar hij is met grote nauwkeurigheid en oog voor schoonheid. De geluiden die hij hoort, de geuren die hij ruikt. Het is alsof ik naast hem zit voor zijn tentje in het groene gras. Boom over zeespiegelstijging, opwarming van de aarde en een verhitte herinnering.

Het dunne boek laat zich makkelijk lezen. De novelle over 78 pagina’s leest voor de vuist weg. Ik las het tenminste in één adem uit bij wijze van spreken. In het begin van de morgen wandel ik met de schrijver door de omliggende straten. In het boek is het avond. Na de koffie deze ochtend kom ik met hem thuis na zijn rit naar Spanje en weer terug. Niet dat ik vluchtig over de woorden heen lees, geenszins. Ik overdenk ieder leesteken, elke letter. Krijgsman heeft een soepele manier van schrijven, waardoor ik niet de zinnen nog eens behoef over te lezen om er de kracht van te ervaren. Met hem droom ik van zijn Facebookgeliefde met de dreadlocks, zijn muze, Erato, de beminnelijke. Want door zijn schrijven is zij me na gaan staan en dicht aan mijn hart gekomen. Het boeiende schrift houdt de aandacht vast. Het verhaal is verslavend. Het moet in een poep en een scheet uit.

De tocht naar de muze leidt Krijgsman, aka de oudere docent Nederlands, naar Frankrijk en verder. Alleen, maar in gesprek met zichzelf. Dus dan ben je nooit eenzaam. Pas wanneer Erato in beeld komt wordt de tweespraak een echte dialoog. Maar zover is het uiteraard eerst nog niet. Krijgsman maakt zich dan druk over het klimaat. Over de toestand in de wereld. Met zijn revolutionaire jaren 60 mentaliteit kan hij het maar moeilijk verkroppen dat de aarde naar de verdoemenis lijkt te gaan.

Als een moderne Don Quichot strijdt hij tegen molens. Hij is tenslotte over de Pyreneeën op het Iberisch schiereiland. Het is daar in de lente van 23 extreem heet en droog, maar er valt ook sneeuw en het hagelt. Een perfect moment om los te gaan over de dreigende klimaatcatastrofe. Het is tijd om ogenblikkelijk het roer om te gooien. “Als ik die onmacht, of cynische onwil misschien wel, tot me laat doordringen word ik daar intens verdrietig van. En ongelooflijk kwaad!” Maar het boek is geen pamflet, geen tirade over het politieke klimaat. De boosheid is niet de ruggengraat van de uitgave. De wrevel zijn de benen waarmee het verhaal op vaste grond staat. Niet gaat zweven op de roze wolk van een onbereikbare liefde.

Adrie Krijgsman noemt de hoofdpersoon een wandelende tak. Op zijn eigen voettocht creëert hij met natuurlijke intelligentie een nieuwe werkelijkheid. Maar is die realiteit uit vers geoogste omgevingsbeelden, oude kennis, vooroordelen en fantasie wel zo origineel. Ik zou willen dat wat ik in de lente lees ongekend is, mij niet bekend voorkomt. Maar het verhaal staat zo dicht bij mijn eigen ervaring dan wel herinnering dat het oude koek lijkt. Krijgsman legt zichzelf veel vragen voor en zijn alter-ego weet daarop de antwoorden. Natuurlijk, want twee weten meer dan één. Mijmerend omschrijft hij sfeervol de omgeving. Filosoferend geeft hij behaaglijk beeld aan het zijn. Terloops ontrafelt hij de onmogelijke betekenis van het voorvoegsel ‘ont’.

Het boek gaat over vrijheid, radicale vrijheid van denken, van fantaseren. Fantasie met een harde kern van waarheid. In werkelijkheid zoekt Krijgsman de stilte, de rust, het ongerepte zijn, het kleine wezen. Doet dat op in “plaatsen die op sociale media niet te vinden zijn, waar geen influencer zich druk over maakt en waarvan hooguit een paar afbeeldingen in een nooit bekeken nisje op het internet circuleren”. En bij iedere kalme stilte, in elke serene rust, komt Erato in gedachten boven drijven. Want zij is zijn muze, zijn inspiratie om alles uit dat laatste stuk van leven te halen dat er onbewust inzit. In haar bijzijn aangekomen gaat hij haar troosten in haar verdriet. Zet hij zijn eigen ik aan de kant voor haar wezen. Zijn romantische verlangen gaat de koelkast in. In het boek bestaat die Erato, maar is zij wel een feit. Of is zij fictie. Krijgsman beschrijft haar als een duidelijk persoon, niet als een vrouw die in nevels gehuld ’s nachts aan zijn slaapkamerdeur klopt. Maar hij kan tussen de regels door ook haar talent najagen, er zijn eigen gave van maken.

Ik lees hem als een flegmatisch realist “die de werkelijkheid nooit helemaal, of misschien wel helemaal nooit, uit het oog verliest. Geen controlefreak is, maar wel alles onder controle houdt.” En toch laat hij een beetje onbezonnenheid, een beetje gekkigheid en ook zijn dwaze ‘confabulaties’ over verliefdheid soms toe. Wat is de werkelijkheid. Het staat als een huis, het leest als een tempel. Het is het evangelie volgens Krijgsman. De profetie van Adrie. Op zijn wandeling tegen het licht van de actualiteit neemt hij mij mee op een pelgrimstocht. Deze eindigt niet in Galicië, maar zet mij wel op het spoor van een onderhuids verlangen naar geborgenheid. De lust in een betere wereld. Want vroeger was toch echt alles beter en echter.

De lente van 23. Adrie Krijgsman. Uitgave in eigen beheer bij Brave New Books, 2023.

#Adrie Krijgsman #reisverhaal #boekbespreking #brave new books

0 notes

inge-universe · 2 years

Photo

#nuaanhetlezen #newin #nieuwbinnen #recensieboek Amélie Storms - Vleugje salie & korreltje zout @amelie_storms_schrijfster #ameliestorms #vleugjesalieenkorreltjezout Zondag 19-3 is er een Insta livesessie van Lang & Gelukkig. Zin in! Wie is er ook bij? Wie heeft dit boek al gelezen? Wat vond je er van? ............ Bedankt voor het #recensieexemplaar #leesexemplaar @juul_deverhalenfabriek @verhalenfabriek ............ Inhoud: De overspannen vlogger Nadia maakt een cruciale fout waardoor ze in één klap gehaat wordt door haar publiek. Om tot rust te komen gaat ze naar het huis van haar oma in Frankrijk. Daar vindt ze een oud medicijnboek. Het rakelt lang vergeten herinneringen op aan haar diepste verlangens. Dan komt ze de charmante Sergio tegen. Hij is leuk! Maar is hij wel helemaal eerlijk tegen haar? Als haar oude rivale ook nog op de stoep staat, is de rust ver te zoeken... Lukt het Nadia om ondanks alle turbulentie toch haar eigen verlangens te blijven volgen? ............ #instabook #bookstagrammer #bookstagram #bookstagramnl #bookstagrammers #instaboek #boekstagram #boekenwurm #booktrovert #roman #books #reading #dutchbookstagram #bookmail #boekenpost #lezenisleuk #feelgood #chicklit #dutchbookstagrammers #dutchbookstagrammer https://www.instagram.com/p/Cp8GTNPrgxm/?igshid=NGJjMDIxMWI=

0 notes

froy · 7 years

Text

This slideshow requires JavaScript.

Als een echte boekenliefhebber was een bezoek aan de boekenbeurs uiteraard obligatoir, de edities die ik sinds mijn zesde heb overgeslagen zijn ook op één hand te tellen. Dit jaar besloten we reeds tijdens de openingsdag te gaan, zondag 29 oktober. We vreesden een immense drukte, maar bij aankomst stond er nog maar een kleine rij aan te schuiven. Op zich wil dat niks zeggen want vaak wordt het pas echt druk tegen een uur of 12. Echter hadden we blijkbaar de perfecte dag uitgekozen want tot ‘s avonds bleef het gezellig druk en konden we best op ons gemak rondkijken en duurde het nooit lang om een boek te laten signeren. Zo had ik een korte, interessante babbel met Arnout Hauben (Ten Oorlog, Helden van Arnout,…) en ontmoette ik mijn idool van de fotografie en de wijste man van ‘De Bende van Wim‘: Michiel Hendryckx. Hoogtepunt van de dag? Even plaatsnemen in de Straalvogel van Jommeke! 😉

Enkele dagen na ons bezoek aan de boekenbeurs wint mama echter tickets via de website van één, we konden dus niet anders dan een tweede maal te gaan. Deze keer was ons bezoek op zaterdag iets minder rustig en de boekenbeurs een pak drukker. De rij buiten was minimum vier keer zo lang en al vanaf het openingsuur was het eigenlijk ontzetten druk zodat het rustig rondkijken niet echt mogelijk was. Toch slaagden we er weer in om een boekenzak stevig gevuld te krijgen, het boek van Siel Verhanneman te laten signeren, net zoals dat van Griet op de Beeck en te genieten van een lekkere Knack-worst!

Mijn aanwinsten:

Michiel Hendryckx – Het verlangen naar Frankrijk (gesigneerd)

Agatha Christie – Moord in de Oriënt Express

Doctor Who: Time Lord Fairy Tales

James Goss – Now We Are Six Hundred (A Collection of Time Lord Verse)

Arnout Hauben & Johanna Spaey – Onder Vlaamse Velden (gesigneerd)

Griet op de Beeck – Het Beste Wat We Hebben (gesigneerd)

Siel Verhanneman & Larissa Viaene – Als ik stil ben heb ik een bos in mijn hoofd (gesigneerd)

Joshua Levine – Dunkirk

Hugo Matthysen – Dag Sinterklaas (het vertelboek)

Ivan Petrus Adriaenssens – De Laatste Braedy: Van Passendale naar Cambrai

Arleston & Vatine – Cixi van Troy: Eerste boek – Het geheim van Cixi

Arleston & Vatine – Trollen van Troy: Boek 19 – Geen Kerst voor Vadertje Grommel

En omdat ik vond dat het nog niet genoeg was, en ook wel omdat ze aan de helft van de gewoonlijke prijs stonden bij Bol, kocht ik later die week ook nog de geïllustreerde versies van ‘Harry Potter and the Chamber of Secrets’ en ‘Harry Potter and the Prisoner of Azkaban’.

Waar koop ik nu de tijd om alles te lezen?

Boekenbeurs 2017 Als een echte boekenliefhebber was een bezoek aan de boekenbeurs uiteraard obligatoir, de edities die ik sinds mijn zesde heb overgeslagen zijn ook op één hand te tellen.

2 notes · View notes

lifethroughmy-lens · 7 years

Photo

Michiel Hendryckx - Het Verlangen naar Frankrijk Sint-Baafsabdij, Gent - donderdag 13 april 2017

#Michiel Hendryckx #Het verlangen naar Frankrijk #Sint-Baafsabdij #Gent #Ghent #iPhone fotografie #iPhone photography #expo #expositie

1 note · View note

untiloureyesadjust · 4 years

Text

“Love aims to close all distance”. Over liefde in tijden van eenzaamheid, met John Berger als gids

I. “As soon as space and therefore separateness is the condition of existence, love contests this separation. Love aims to close all distance.” (John Berger, And Our Faces, My Heart, Brief As Photos)

Ik lees John Bergers woorden eind juli, op een schaduwrijk plekje onder de Franse zomerzon. In de verte weerklinken kinderstemmen. Ik breng hier een deel van de vakantie door met familie en vrienden, een bubbel voor een week. Na maanden waarin het adagium was om afstand te houden, is het een verademing van jewelste om weer ruimte en tijd met elkaar te delen. Om te schommelen met mijn nichtje op schoot, samen rond het vuur te zitten, voor elkaar te koken. Zelfs de sterrenhemel voelt dichterbij, nu, en de Melkweg die zich hier bijna ontstellend helder aan ons vertoont. Wat ik nog niet kan vermoeden, is dat mijn terugkeer naar Antwerpen ook de terugkeer naar een capsulair leven zal betekenen, waarin vele vormen van toenadering weer onmogelijk zullen worden door, in de woorden van Elsschot, ‘wetten en praktische bezwaren’.

Het citaat van Berger komt uit een essay over Caravaggio. Berger probeert er de spanning te beschrijven die uit Caravaggio’s doeken spreekt. Die spanning neemt vaak de vorm aan van liefde en verlangen, soms ook van haat en geweld. Berger benadrukt dat die ogenschijnlijk tegengestelde passies iets gemeenschappelijks hebben, in de zin dat ze er beide naar streven om afstand te overwinnen: “their energy is that of bringing and holding together – the lover with the loved, the one who hates with the hated.”

Soms zijn beide aanwezig in een en hetzelfde beeld, zoals in Caravaggio’s voorstelling van Judith die Holofernes onthoofdt. Uit haar blik spreekt zowel kracht als kwetsbaarheid, vastberadenheid én medelijden. “I have seen a not dissimilar expression on the face of animals”, schrijft Berger, “before mating and before a kill.”

Diezelfde ambiguïteit zag ik ook elders deze zomer. Is er bijvoorbeeld geen diepe verwantschap tussen de blik van Judith in Caravaggio’s schilderij en die van Lady Lyndon uit Stanley Kubricks film Barry Lyndon? Haar gelaatsuitdrukking wanneer ze Redmond Barry voor het eerst ziet, aan de speeltafel, is vurig én ijzig tegelijk. Ze kan net zo goed diepe verachting als ademloos verlangen uitdrukken. Ook in de rest van de film – niet minder mooi dan de mooiste werken van Caravaggio – blijkt overigens hoe dicht die sentimenten bij elkaar liggen. En net als bij Caravaggio suggereert de oppervlakte, in deze sleutelscène halfweg de film, een onmetelijke diepte, zoals Michael Newton schrijft in zijn mooie ode aan Barry Lyndon: “it’s the depths hinted at in each surface gesture, how she looks all but ill as she realises she’s falling in love with him, how she distances herself in order to come closer”. Alweer: afstand en (het streven naar) nabijheid, en de energie die ontspringt uit hun co-existentie.

Bergers beschrijvingen van de werken van de Italiaanse meester zijn bijna even tintelend als die werken zelf. Dat hij er niet voor terugdeinst om een bijna metafysische betekenis toe te schrijven aan de verschijning van lichamen en het daarin steeds aanwezige verlangen naar onderling contact (zij het een streling of een dolkstoot), raakt bij mij een gevoelige snaar terwijl ik daar in Frankrijk in de hangmat lig. In de lente waren er weken voorbijgegaan waarin ik geen mens had aangeraakt; ik kan de keren dat dat wel was gebeurd op één hand tellen. In de weekendbijlages van de krant las ik over een pandemie van ‘huidhonger’. Een mooi woord, maar het steekt net als die analyses in de media bleek af tegen het bijna transcendente karakter van Bergers essay. Neem bijvoorbeeld deze gewoonweg adembenemende passage:

“A body flares with light in a interior of darkness. The impersonal surroundings - like the world outside the window - can be forgotten. The desired body disclosed in the darkness, the darkness which is not a question of the time of day or night but of life as it is on this planet, the desired body, flaring like an apparition, beckons beyond – not by provocative gesture, but by the undisguised fact of its own sentience, promising the universe lying on the far side of its skin, calling you to leave. On the desired face an expression which goes further, much further, than invitation; for it is an acknowledgment of the self, of the cruelty of the world and of the one shelter, the one gift: to sleep together. Here. Now.”

II. “Love aims to close all distance. Yet if separation and space were annihilated neither loved one nor lover would exist. Between space and love there is first opposition – that opposition which is contained as energy within the original act of creation.” (John Berger, And Our Faces, My Heart, Brief As Photos)

Bergers essay over Caravaggio culmineert in een op elk vlak ver-reikend slotstuk. Bijna vertwijfeld legt hij ons voor: wat voor een onmetelijke afstanden, in ruimte en tijd, omringen ons? Waar zijn we veilig, waar zijn we thuis in dit onherbergzame en onbevattelijke universum, 25000 miljoen lichtjaar groot? Of het nu de big bang theory is of de vele antieke oorsprongsmythen: in elke theorie over de oorsprong van ons universum is er sprake van een oorspronkelijke eenheid die versplinterd raakt. Het was de onvermijdelijke prijs die betaald moest worden voor de aanwezigheid van leven, van levende wezens en van dingen die een vorm hebben, dat een aanvankelijk vormeloze eenheid verdeeld raakte, zich opsplitste, uiteenviel.

Met afstand en afscheiding wordt ook het verlangen tot verbinding in het leven geroepen. Onbezielde lichamen trekken elkaar aan. En ook bezielde lichamen willen één zijn. Die eenwording beschrijft Berger in een ander essay als een ‘samenzwering’, “a conspiracy of two”, die beiden even vrijstelt van alle lijden:

“Desire, when reciprocal, is a plot, hatched by two, in the face of, or in defiance of, all the other plots which determine the world. (…) The plan is to offer to the other a reprieve from the pain of the world. Not happiness (!) but a physical reprieve from the body’s huge liability towards pain.”

Is het toeval dat nog een andere oorsprongsmythe, de psychoanalyse, een parallel verhaal vertelt over de grond van onze meest fundamentele verlangens? Of het nu gaat om seksuele drift, verliefdheid of een meer bezadigde genegenheid: het zijn evenzovele pogingen om het trauma te helen dat ontstaat bij het stuklopen van onze eerste, absolute en allesomvattende liefde. Dat trauma is de mogelijkheidsvoorwaarde voor die verlangens (“desire is inconceivable without a wound”) én blijft er altijd de motor van. In Liefde in tijden van eenzaamheid suggereert Paul Verhaeghe zelfs dat het verlies van onze eerste liefde – de pre-talige, harmonieuze eenheid met de moeder – aan de bron ligt van alle menselijke passie en gedrevenheid. “Elk van ons moet zijn eerste liefde verliezen, om er alles voor te doen om haar terug te winnen, zij het dan elders. In dat gebaar ontstaat cultuur. Sterker: cultuur ís die beweging.”

In één adem benadrukt Verhaeghe dat dit streven tot mislukken gedoemd is. Geen werk is ooit echt af, geen relatie zonder frictie, geen aanraking duurt eeuwig. Waar wordt dit mooier geïllustreerd dan bij, alweer, Caravaggio. In zijn schilderij De waarzegster zien we een jongeman als betoverd in de ogen van een jonge vrouw kijken, die zijn hand voorzichtig vasthoudt. Maar wat op het eerste gezicht een teder gebaar is, blijkt bij nader inzien (ook) iets anders: stiekem steelt ze zijn ring. “Better to have loved and lost...”

Ook bij Berger verschijnt de moederschoot trouwens als de onbewuste bron van alle verlangen. Een verlangen dat in wezen niks nieuws nastreeft, maar enkel de restauratie van iets wat er ooit was, de herhaling van wat onherroepelijk voorbij is. In de slotalinea van de tekst over Caravaggio lezen we:

“He lies with his head between her legs. How many millions of men have lain like this? How many women, placing a hand on their heads, and smiling reflectively, have thought of birth? Everything here is re-enactment, everything here is return. Home is the return to where distance did not yet count.”

Hoewel Berger hier en elders benadrukt dat de genderrollen net zo goed omgekeerd kunnen worden, spreekt uit deze passage (en uit de psychoanalyse in het algemeen) toch een rigide opvatting van de man-vrouw-verhouding. De man streeft rusteloos naar harmonie, de vrouw schenkt rust. De rolpatronen, al geschetst in de mythische figuren van Hermes (de man als reiziger) en Hestia (de vrouw als hoedster van huis en haard) liggen schijnbaar voor eeuwig vast. Wat dan met een relatie tussen twee vrouwen? Zou Adèle Haenel, regisseur van Portrait de la jeune fille en feu, misschien Freud in het achterhoofd hebben gehad toen ze onderstaand beeld componeerde? Eerder dan zichzelf te kunnen verliezen in de schoot van de ander, wordt de protagonist geconfronteerd met zichzelf en dus met de onvervulbaarheid van haar diepste verlangens.

III. “Love aims to close all distance. Death achieves the same end.” (John Berger, And Our Faces, My Heart, Brief As Photos)

Een tweetal jaar geleden bezocht ik in Brussel een expo over cineast Chris Marker. Ik ontdekte daar dat Marker ooit een televisieserie maakte over de blijvende invloed van het oude Griekenland op onze hedendaagse cultuur. Pas deze zomer kwam ik ertoe de reeks, L’héritage de la chouette, te bekijken. Bij het begin van de negende aflevering komt filosoof Michel Serres aan het woord. Hij mag de spits afbijten en doet een uiterst beleefd geformuleerd verzoek: “Je souhaiterai que vous commenciez peut-être par les fameux cycladiques...” Daarmee bedoelt hij de vele beeldjes die archeologen hebben opgegraven op de Cycladen, een eilandengroep in de Egeïsche Zee. Sommige van die vondsten zijn maar liefst vijfduizend jaar oud.

Na Serres’ welbespraakte introductie volgt een ronduit hypnotiserende rondreis door het Museum voor Cycladische Kunst. Marker maakte een visuele collage met beelden uit het museum, omsloten door een bevreemdend klankentapijt. Het effect is, opnieuw, een combinatie van afstand en nabijheid. Want is het mogelijk dat deze sculpturen werkelijk vijfduizend jaar oud zijn? Ze zien er immers ongelooflijk modern uit. (Hun abstracte vormen vormden een bron van inspiratie voor onder andere Brancusi en Moore.) Ook de beeldjes zelf zijn zowel herkenbaar als mysterieus. Heel vaak gaat het om vrouwenfiguren met gekruiste armen. Marker focust meermaals op die armen, op de handen en vingers die op de eigen romp rusten. Het is een universeel herkenbaar gebaar, in dit geval niet van strengheid, maar eerder van intimiteit. En tegelijk hebben we er het raden naar wat deze figuren precies representeren.

Veel van de beeldjes werden aangetroffen in graven. Dat hoeft volgens archeologen niet te betekenen dat ze geproduceerd werden met dat doel. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk dat ze al tijdens het leven van de overledene een rol speelden als talisman, en ze hem of haar ook na de dood gezelschap bleven houden. Aangezien we waarschijnlijk voor eeuwig in het ongewisse zullen blijven over hun eigenlijke bedoeling, geef ik mezelf de toestemming om aan die interpretatie geloof te hechten. Ze biedt troost. Ten dele verklaart ze ook waarom ik zo ontroerd werd door iets wat ik tegelijk wel en niet begreep.

De beeldjes omarmen en beschermen zichzelf, alsof ze voor zichzelf een bubbel creëren en daarin verdwijnen. Een daad van liefde. Ze vergezellen en beschermen een overledene. Een daad van liefde. Zo proberen ze te doen wat enkel de dood zelf, ten langen leste, helemaal klaarspeelt: onze kwetsbaarheid en onze eenzaamheid opheffen. Freud identificeerde ze al, deze nabijheid tussen liefdesverlangen en doodsdrift. De prijs die we betalen voor een allesomvattende liefde is immers vaak dat we onszelf prijsgeven, iets van onze autonomie opgeven en (op allerlei manieren) ophouden te bestaan als individu. Volgens Verhaeghe ligt daar de reden dat de liefde ons steeds weer teleurstelt; ze slokt ons op en spuwt ons dan, gedesillusioneerd, weer uit. Ook Berger wijst op de gelijkenis tussen de ‘kleine dood’ van de liefdesextase en het ultieme zelfverlies:

“Desire promises exemption. Yet an exemption from the existing natural order is tantamount to disappearance. And this is precisely what desire, at its most ecstatic, proposes: let’s vanish.

Maar anders dan Verhaeghe ziet Berger de vlucht in de armen van de ander als een wederzijds geschenk:

The lover’s disappearance cannot be counted as an evasion, a flight; it is, rather, a shift elsewhere: an entrance into a plenitude. (...) The sirens wail down the streets. As long as you are in my arms, no harm will come to you.

IV. “Longing, we say, because desire is full of endless distances.” (Robert Hass, “Meditation at Lagunitas”)

(Chungking Express, Wong Kar-wai, 1994)

0 notes

yentlscmdadventure · 5 years

Text

Week 3 dc4 20 -25 Mei

Maandag:

Ik ben vandaag alleen naar school gekomen voor de feedback momenten. Thuis ben ik verder gegaan met het uitwerken van het interview.

Dinsdag:

Naar aanleiding van Hoorcollege 3 over de verschillende soorten van designen, heb ik een nieuwe kijk gekregen op mijn project. Ga ik een interactive design leveren waar de doelgroep iets op moet invullen of juist een experience design waar de doelgroep direct met het land te maken heeft? Ik wil een believing creëren. Uit mijn onderzoek is gebleken dat ze vrij weinig weten wat er te doen is en wat zij te wachten staat en hierdoor twijfelen reizigers of ze naar een land willen. Ze hebben een visualisation nodig en met dit brede concept wil Ik de komende weken verder gaan tot een uitgewerkt idee.

Woensdag:

Feedback gesprekken met Tempo Sum. Ik heb mijn kleine onderzoek onderbouwd met de resultaten die ik nu heb,

Ik ben na de feedback van Tempo Sum verder gaan brainstormen en ik heb ik besloten dat ik verder ga met het ontwerpen en bedenken van een experience design op een beurs. Als voorbeeld lijkt het mij voor de hand te liggen om de vakantiebeurs in Jaarbeurs Utrecht te nemen. Als tips van de groep en Jantien is het gebruik van een interactief relevant als ik terug blik op de opleiding. Valeria gaf mij een tip om de doelgroep iets te laten beleven of juist mee doen. Hierbij gaf ze het voorbeeld van een workshop.

Gekeken naar welke interactie vorm ik wil gebruiken. De opdrachtgever heeft meerdere keren laten blijken dat dit best duur zou worden en ze hebben niet een groot budget. Maar interactief is helaas een van de meest dure designs die er zijn. Ik probeer er wel rekening mee te houden met het verder denken van mijn concepten.

Zaterdag:

Ik ben begonnen met het maken van mijn Ideationwall, die officieel niet op mijn planning stond maar ik vind het handig om al mijn ideeën op een rij te hebben. Eerst ben ik zelf ideeën gaan verzinnen voor elk medium die ik heb kunne bedenken, niet vast geclaimd aan een budget en heb vervolgens mijn oom, Peter den Dopper (heeft een doorris gemaakt in Afrika) gevraagd om samen met mij de concepten door te nemen. Dit heb ik gedaan door co-creating. Ik ben samen gaan zitten en gaan denken wat mijn doelgroep nodig heeft. Ik ga niet ontwerpen wat zij nodig hebben maar ik ga hun faciliteren en een weg maken naar een oplossing.

Na een overleg en meer brainstorming over de concepten hebben wij 3 concepten hier uitgehaald. Deze heb ik na hun vertrek de 3 concepten door genomen met Marisya van Marion (een vriendin die naar Afrika is geweest) en feedback gekregen via FaceTime.

Zondag:

Samen met Ahsan (Pakistani), Marei Adler (Duits), Millie Wright (Brits), Marisya van Marion (Nederlands) en Emma (Frans) heb ik gekeken naar mijn 3 concepten en zo heeft iedereen feedback gegeven op elk concept.

Mijn eerste feedback heb ik gekregen van Ahsan uit Pakistan. Hij heeft mee gedaan aan het onderzoek dat ik op instagram heb gehouden en hij wilde meer over mijn project weten. Ik heb hem mijn 3 concepten laten lezen en hij zit te twijfelen tussen concept 2 en 3. Beide trekken ze zijn aandacht en betrekt het ook de doelgroep enorm in het beslissen van het maken van hun reis. Marei uit Duitsland deed ook mee in mijn Instagram onderzoek en heeft laten weten dat er voor alle concepten wel een goede uitwerking in mogelijk is. Persoonlijk zou zij gaan voor het touch screen omdat zij erg van plannen houdt en hiermee eenvoudig veel informatie kan opnemen maar het kan wel te veel informatie zijn waardoor ze nogal verward wordt. Millie uit Engeland heeft het meest van mijn project al wel mee gekregen en kreeg van mij altijd wel een kleine update hoe ik er voor stond. Zo heeft zij ook met deze feedback mij een steun in de rug geholpen. "Personally I would choose the 2nd concept because of its modernisation and how you can have an individual experience and go back to it whenever you want to.” Voor haar gaat haar keuze uit naar het tweede concept omdat dit modern overkomt en met de tijd mee gaat. Je kan je eigen beleving creëren als je meer opties maakt voor de gebruiker. Ook heb ik de nuchtere Hollander Marisya gevraagd om mij van feedback te voorzien. Voor haar was het concept al vrij snel duidelijk. Concept 2. Waarom? De beleving kan je ervaren in een korte periode en zo heb je toch een heel idee wat jou te wachten kan staan. Het gebruik van VR trekt ook de aandacht omdat het nog ‘nieuw’ op de markt is. De laatste die ik om feedback heb gevraagd was Emma uit Frankrijk. Net als Marei heeft zij mij ook geholpen met de eerdere Afrika vragen. Emma kwam met het idee om concept 1 of concept 3 te combineren met concept 2. Het visualiseren van een stuk van de beleving is een erg sterk concept. Na het ervaren kan de gebruiker zijn of haar informatie achterlaten met concept 1. Met concept 3 kan er meer informatie worden gegeven over de plek waar de gebruiker zojuist is geweest met de VR bril. Maandag wil ik hier meer feedback over vragen bij mijn mede studenten om met hun naar mijn 3 concepten te kijken. Na de deze feedback wil ik mijn uiteindelijke concept kiezen en beginnen met mijn gebruikers profiel die ik dan op dit concept kan inspireren.

Door het maken van een gebruikersprofiel kan ik met de verzamelde informatie een schets maken van een gemiddelde reiziger uit mijn onderzoeken. Uit de visie van dit profiel wil ik mij inleven in de doelgroep (wat voor mij gemakkelijk gaat omdat ik zelf erg geïnteresseerd ben in dit soort vakantie bestemmingen). Ik heb gekozen voor een gebruikersprofiel en niet voor een persona omdat er meer praktische informatie in een gebruikersprofiel zit dan in het maken van een persona. In het profiel beschrijf je de huidige situatie en wat de behoeftes en verlangen zijn van de doelgroep. In het gebruikersprofiel verwerk ik meerdere informatie vanuit de enquete en de interviews. Hiermee vorm in een bepaal beeld dat ik heb van de doelgroep. Ik omschrijf wat zijn media gebruik is op het gebied van reizen boeken, wat hij belangrijk vindt als hij een reis wilt boeken en wat zijn problemen en frustraties zijn.

Mood of the week: *Nailed it*

0 notes

tevens-tekst · 7 years

Text

We zijn er bijna

Een paar weken voordat ze het uitmaakte met haar vriend, was ze met hem naar Bali geweest. Ik was bij een vriendin en ze showde me haar HEMA-fotoboek. De foto’s waren van een zelfde voorspelbaarheid als het naderende einde van haar relatie; palmbomen, tempels en flesjes Bintang-bier sierden de plaatjes. De onderschriften waren zelfs al in de voltooid verleden tijd geschreven.

Het bekijken van andermans vakantiefoto’s is een plichtpleging die ik gelaten onderga. Behalve bij We zijn er bijna, een programma van Omroep Max waarin een stuk of 40 senioren samen op reis gaan naar een Mediterraan land, in dit geval Italië. Ze pakken hun eigen caravan, laden die vol met aardappels en havermout en trekken er op uit. Je ziet de deelnemers de afwas doen in een teiltje, hun voortent bijspannen en macaroni met ham maken op een gaspit. Soms bezoeken ze een stadje en dan praten ze Duits tegen de Italianen. Het is zen-tv in optima forma. De vakantiegangers zijn net zo relaxed als de Italianen zelf - de gelooidheid van hun bruine huiden is haast niet van echt Italiaans te onderscheiden -, het zijn de driekwartbroeken en sandalen die verraden dat ze Nederlanders zijn.   

Mijn vrienden zeggen wel eens dat ik vroeg oud word, met mijn middagdutjes en kwartierlange toiletbezoeken. Enige schroom had ik dan ook wel om op te biechten dat ik naar vakantievierende bejaarden keek. Maar de ontspanning bij het kijken werkt drogerend. Er is een totale afwezigheid aan ironie bij de deelnemers. Ze zijn toeristen die hun eigen sleurhut meenemen naar de andere kant van Europa, na und? Deze rijpe vakantiegangers verstaan de kunst van het leven en van het genieten.

Je zou zeggen dat je voor zen-tv net zo goed een wandeletappe in de Tour de France kan kijken, waarbij allerhande kastelen worden besproken. Maar dat dekt de lading nog niet helemaal.  

Een vriend zei me laatst dat we altijd willen ervaren wat we niet hebben meegemaakt. Dat we ergens verlangen naar het verleden, omdat we dat niet kunnen krijgen. Daarom schrijven we met een ganzenveer of gebruiken we een typemachine terwijl er duizendmaal efficiëntere manieren zijn om dingen te noteren. Daarom laten we gloednieuwe kasten eruitzien alsof ze al vijftig jaar in een fabriek hebben gestaan en rijden we op derdehands racefietsen.

De kneuterige vorm van vakantievieren in We zijn er bijna doet ook nostalgisch aan. Alsof het gaat over een Nederland dat niet meer bestaat. Ik hoop dat de jongeren over 40 jaar met eenzelfde weemoed kijken naar onze tripjes in Zuid-Oost Azië: ‘wat doet dat toch heerlijk oubollig aan, bier drinken op Bali’. Ondertussen parkeren ze hun caravan in Zuid-Frankrijk en maken ze op een gaspit een prakje klaar.

#column #blog #omroepmax #zentv #vakantie #bali #foto

1 note · View note

missmamamie · 6 years

Text

...mijmert.

Op druilerige dagen als deze wordt ik weemoedig. Buiten een marathon aan was, heb ik van alles en niks om handen, geen zin in allerlei klusjes en ik nestel me in de zetel bij het raam, wachtend op het eindsignaal van de was- en/of droogkast. Deze zoemt voorlopig rustig verder.

Het is grijs buiten... Was ik maar in het Ardennenhuis, mijmer ik melancholisch… In gedachten zie ik mijn mooie, in de winter, kale boom staan en voel naast me bijna de heerlijke warmte van de gietijzeren houtkachel. Mijn herinneringen zijn nog zo tastbaar… Terwijl mijn verlangen groeit, krimpt mijn hartje klein… Ik kijk de woonkamer van de achterburen binnen, zie hoe ze samen een gezelschapsspel spelen, mooi. De andere gevels, die ik vanuit mijn zetel kan bespieden, staan er donker bij en de huizen voelen leeg en doods aan… Iedereen lijkt ergens anders heen te zijn.

De Kinders, die nu normalitair in het bos zouden ravotten, lopen schreeuwend boven mijn hoofd en slaan keihard met de deuren. Ze moeten hun energie kwijt… Ik heb geen zin om me in hun spel te mengen, maar het doet pijn aan mijn oren. Het brengt me uit mijn evenwicht, maar ze spelen samen en dat is iets wat aangemoedigd dient te worden in plaats van het eeuwige ruziemaken… Ze lachen en gieren, roepen en tieren…vinden elkaar in hun fantasiewereld. Ik begrijp dat de troosteloze tuin, no point of attraction is en besluit daar in het voorjaar iets aan te doen, een nieuw projectje…. Ik hou van het uitdenken van projectjes, al dan niet met realisatie erop volgend. Zoveel huizen heb ik mijn kleine hoofdje al verbouwt. Er huist een schatkist aan ideeën in mijn kleine hoofd, maar het ontbreekt me aan tekenkwaliteiten om ze in grafiet op wit papier neer te zetten. Eigenlijk zoek ik een gepensioneerde architect, die in mijn hoofd kan kijken. Het zou tot heel wat moois kunnen leiden…

De duisternis valt langzaam in en ik steek de kerstverlichting en kaarsjes aan, probeer het op deze voorlaatste dag van het jaar gezellig te maken in huis. Veeg mijn weemoed aan de kant, als ik de sleutel in het slot hoor en weet dat Manlief thuiskomt met de boodschappen om morgenavond heerlijke stoverij met pomme duchesse en een slaatje op tafel te toveren. Ik geniet nog even mee van de glimlachende gezichten van enkele vrienden op facebook, die wel in de Ardennen of Noord- Frankrijk vertoeven, hoop dat de wandeling in de natuur straks natinteld op hun wangen als ze bij de houtkachel zitten. Sta nog eventjes stil bij het voorbije jaar en count my blessings, maak een paar voornemens voor het nieuwe jaar… Ik voel dankbaarheid.

Ik weet dat, na de feesten mijn bioritme goed ontregeld zal zijn. Ik de dagen hier opvolgend, midden in de nacht naar het perfect witgeschilderde plafond zal liggen staren, nadenkend over life, love,… En over wat mijn collega, overtuigend boven haar pizza uitkijkend, in mijn richting stuurde: Niks is toevallig! Iets mooi om over na te denken voor iemand als ik, die al heel haar leven het tegenovergestelde denkt, namelijk… Alles is toevallig is…

Tolkien, dat is zeker, had het bij het juiste eind … All you have to do, is to decide, what to do, with the time that is given to you!

Hierrmee stuur ik jullie het nieuwe jaar in. Enjoy! Yours truly,

MissMamaMie.

#eindejaar #heimwee #ardennen #winter #druiligweer #weemoed #hoopvol #dankbaar

0 notes

devosopmaandag · 5 years

Text

Warmen aan het vuur

Wie het leven leidt van een burger weet zo ongeveer wat van hem of haar verwacht wordt, weet wat te verwachten. Ik leid zo'n leven, zoals velen. Er zijn genoeg momenten geweest in het mijne die onzekerder waren, opwindender ook. Het een lijkt vaak de prijs voor het ander. Verliefdheden, einde van liefdes, verrassende opdrachten, nieuwe werken op het atelier, bijzondere en vooral onverwachte ontmoetingen, onbekende omgevingen, het zijn allemaal impulsen die je het leven doen voelen.

Nu, in rustiger vaarwater, is mijn grootste impuls voor een zekere opwinding, voor momenten van korte maar diepe herkenning, voor uren waarin ik de tijd kwijt raak, nieuwe werelden ontdek, herinnerd word aan mijn kindertijd, voor nieuwe ontmoetingen: lezen. Ik verkeer al zo'n anderhalve maand in een leesstroom. Daarover kan ik soms oprecht verbaasd zijn. Het is prestatie noch verdienste, eerder overgave en nieuwsgierigheid.

Dat de boeken van de afgelopen weken – het ene amper gesloten, het andere alweer geopend – niet allemaal bewuste keuzes zijn, maakt het nog minder een verdienste. Sommige kwamen ongevraagd op mijn pad. Amper terug uit Frankrijk las ik een recensie en vervolgens een column die mij onmiddellijk 'Pelgrim langs Tinker Creek' deed kopen, maar Sartres 'De woorden' vond ik zomaar bij antiquariaat Re-books, Ramuz' 'De grote angst in de bergen' kreeg ik van vriend P, Robert Macfarlanes 'Benedenwereld' liet vriend R, vanuit Hongarije besteld, mij door Bolcom bezorgen, tussendoor las ik in enkele nachtelijke uren Redmond O'Hanlons 'De groene stad', een boek dat G weer cadeau had gekregen en zaterdag liep ik Re-books binnen en kocht ik een beetje impulsief Claude Lanzmann's memoires 'De patagonische haas'. Nog in pyama bleef ik gisteren tot 13:00 uur erin lezen.

Er zijn momenten dat ik in dat soms wat koortsachtige lezen mijzelf zie lezen: de volwassene ziet het kind. Er is sprake van een zekere verslaving, van een kinderlijk verlangen naar het en-toen-en-toen, maar de inhoud en de stijl van de boeken die ik las vragen inspanning. Van de zes boeken is er maar één een roman, maar Ramuz' verhaal van de bergbewoners stemt vaak tot nadenken, Macfarlanes lange hoofdstuk over Groenland leest als een roman, Dillard schrijft soms zuivere poëzie, Lanzmans memoires, bewoner van het Parijse Pantheon van halfgoden, dat wil zeggen: denkers, dichters en kunstenaars, blijkt bewoond door stervelingen, wiens verhalen mij meeslepen.

2470 gram papier, 1747 pagina's, 3 nieuw, 2 tweedehands, totaalprijs 107,98 €, waarvan 39,99 € uit eigen zak, geschat aantal leesuren 60 - turft de boek-houder. De lezer, ik, warm mij aan het vuur.

3 notes · View notes

earaernl · 4 years

Text

SOUS LES PAVÉS, LA PLAGE – WAT DE CORONACRISIS ONS LEERT OVER DE REGIONAL APPROACH

Sous les pavés, la plage !

De zin hierboven is een slogan uit mei ‘68. De slogan vervat de ambitie van de mei 68-beweging om een verlangen naar vrijheid werkelijkheid te doen worden.[1] 42 jaar later overviel de coronacrisis de westerse wereld op een moment dat de democratische staatsvorm door velen in vraag werd gesteld, dat de sociale media talrijke negatieve invloeden beginnen te hebben en dat in talrijke landen burgers tegen elkaar worden opgezet. Daar bovenop komt nog een nieuwe vorm van oorlogsvoering waarbij de publieke opinie van landen negatief wordt beïnvloed door campagnes van fake news die door staten zoals Rusland [2] worden gefinancierd om democratieën in Europa te destabiliseren, [3]en en door rechtse bewegingen in de Verenigde Staten die de betogingen aanvuren tegen gouverneurs die de quarantaine willen handhaven.[4]

In vorige artikels hebben we reeds gepleit voor een hertekening van het democratisch landschap in Europa door enerzijds meer bevoegdheden naar een supranationaal niveau te leggen en anderzijds de zeggingskracht en daadkracht van politici en burgers op regionaal niveau beter te onderkennen en te financieel te ondersteunen. In een recent artikel pleit de internationale journaliste Caroline de Gruyter er zelfs voor [5]: “Wat de staat moet doen, na deze crisis: beter delegeren, zowel naar het Europese als naar het lokale niveau. Als een schakelbord. Dat betekent dat hij zichzelf soms klein moet maken.”

Koele minnaars van de EU verweten in het begin van de coronacrisis dat deze pandemie nu een uitgelezen kans was voor de EU om het voortouw te nemen en dat zoiets niet gebeurde.[6] Ze vergaten erbij te vertellen dat volksgezondheid expliciet door het verdrag van Maastricht was aangeduid als nationale materie waarin de EU zelfs geen adviserende rol diende te vervullen. Anderzijds waren er ook hartstochtelijke aanhangers van decentralisatie en een regionale approach die plots eisten dat het federale niveau de touwtjes in handen zou nemen. Deze koudwatervrees leidde er dan weer andere commentatoren toe om te pleiten voor een deregionalisering en voor het herinvoeren van een sterke centraal-geleide staat. De Nederlandse hoogleraar en publicist Paul Scheffer suggereert als een van de conclusies uit de aanpak van de pandemie dat de legitimiteit van de nationale staat te vroeg als achterhaald werd beschouwd.[7]

Toch merken we in de realiteit dat de regionale aanpak waarbij lokale en regionale overheden, universiteiten en non-profitorganisaties samenwerken, snellere resultaten hebben gehad en dus vertrouwen hebben gewekt op momenten waarbij de nationale overheden nog worstelden met alle spelers in het land.

De strijd tussen supranationaal – nationaal en regionaal

Sinds de Amerikaanse president Trump de internationale instellingen op de korrel begon te nemen, hun legitimiteit begon in vraag te stellen en de bijdrage van de US, traditioneel de grootste fondsenbijdrager- begon te verminderen, hebben deze laatste ingeboet in slagkracht. Antonio Gutierrez, de huidige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, vond het noodzakelijke om een oproep tot gemeenschappelijk inzet te lanceren: “We must see countries not only united to beat the virus but also to tackle its profound consequences. (…)What the world needs now is solidarity.”[8] Hij pleit ook voor veranderingen in gedrag en samenleving in een post-Corona tijdperk: “With solidarity we can defeat the virus and build a better world.” [9] Zowel UNDP als de WHO werden immers door de Amerikaanse president onder druk gezet door ze te bedreigen de Amerikaanse bijdragen te verminderen of zelfs af te schaffen.

Dit terugplooien op zichzelf leidt ertoe dat traditionele bondgenootschappen in vraag worden gesteld en zal het voor de VS als dusdanig in de toekomst moeilijk maken om terug een leidende rol in de wereld te gaan innemen. Zelfs de traditionele bondgenoten uit Canada beginnen zich af te vragen of ze niet toenadering moeten zoeken tot andere partijen omdat hun zuiderbuur het noorden kwijt is en een imperium in verval is geworden: “It’s therefore not an exaggeration, to ask if the U.S. empire is in jeopardy. It is entirely possible, if we look to history.”[10]

Ook de EU staat onder druk. Er zijn veel EU-haters bijgekomen de jongste jaren. De wijfelachtige manier waarop de UK de Brexit in realiteit tracht om te zetten, brengt mee dat het bij verbale destructie blijft. Maar de manier waarop sommige landen zich blijven verzetten tegen Europese solidariteitsinitiatieven om de Europese economie als een geheel na de coronacrisis er terug bovenop te krijgen, getuigt niet van een globale Europese goodwill. De opinie dat de Noord-Europese “mieren” (Nederland, Duitsland, Finland, ...)- deugdzaam omdat weinig schulden in termen van staatsschuld, arbeiders en welvarend- niet moeten opdraaien voor de Zuid-Europese “krekels”, die voor verkwisters doorgaan, werkschuw en wiens budget wordt gevoed door met tekorten , is een stereotiep dat al geruime tijd de ronde doet. [11] En hoewel kan bewezen worden dat vele mieren hun welvaart op de kap van de krekels hebben verworven, blijft dit stereotiep overeind en wordt het zelfs uitgediept door de coronacrisis. Daardoor geraken zeer mooie initiatieven over de grenzen heen ondergesneeuwd.

De Amerikaanse aanpak kan dan weer geen voorbeeld worden genoemd. De veiligheid is daar een bevoegdheid van de staten. Gezien de diepe verdeeldheid in de Amerikaanse samenleving enerzijds en anderzijds het bijna totaal ontbreken van sociale zekerheid voor de modale Amerikaan, is er een erg uiteenlopende approach te zien tussen staten met grootsteden zoals Los Angeles, New York, Chicago etc en rurale staten met een verpauperde blanke bevolking en geringe bevolkingsdichtheid. Aan het inpakt van de coronacrisis is uiteraard minder groot in deze laatste staten dan in de dichtbevolkte staten. Ook de strijd tussen de legitieme rechten van de staten wat veiligheidsbeleid betreft en de poging van president Trump om hiervan een federale materie te maken, is nog lang niet gestreden, en zal ten koste van levens gaan.[12]

De roep naar decentralisering enerzijds en supranationale solidariteit en meer staatsinitiatief anderzijds klinkt echter steeds luider. De Italiaans-Amerikaanse econome Mariana Mazzucato is al lang geïntrigeerd door de bijdrage van de overheid aan het innovatieve vermogen van topbedrijven zoals Facebook, Tesla en Google. Ze bewees uitgebreid dat deze bedrijven enkel succesvol konden zijn omdat ze konden gebruikmaken van research betaald door de overheid. [13] De mythe van het vrije onderzoek van Silicon Valley is er een die door de bedrijfsleiders kunstmatig in stand wordt gehouden, aldus Mazzucato. Een opvallende bevinding dat de thans de Britse Tory-regering adviserende professor naar voren schuift is het succesvolle opereren van mission-oriented institutions in de VS, in de UK en in Israël. [14] Volgens de auteur zetten die verscheidene instituten markten op. [15] Het mooiste voorbeeld voor ,haar was het Apollo-programma in de sixties. Meer dan 300 verschillende projecten kwamen eruit voort, niet alleen in de luchtvaart, maar ook in gebieden als voeding, textiel, elektronica en medicijnen, resulterend in 1.800 spin-off producten, van gevriesdroogd voedsel tot koelpakken, veerbanden en digitale fly-by-wire vluchtcontrole systemen die worden gebruikt in commerciële vliegtuigen. Mazzcucato stelde dan ook voor ditzelfde principe op Europees niveau toe te passen, bv. door het Horizon 2020 op die manier te reorganiseren.

De EU onterecht gezet is aan de kant waar de klappen vallen; we meldden het reeds eerder: volksgezondheid is een puur nationale materie waarvoor de EU zelfs geen adviserende bevoegdheid heeft. Toch heeft de Unie ook dit keer zijn verantwoordelijkheid genomen. Waar in een eerste tijd, bij het begin van de coronacrisis, alle landen hun grenzen hermetisch zijn gaan sluiten, ondanks het Schengen-verdrag, en bestellingen van essentiële onderdelen bestemd voor andere landen zijn gaan tegenhouden, heeft de Europese Commissie zeer snel eenieder op zijn verantwoordelijkheid gewezen en heeft het vrij verkeer van goederen en diensten op die manier terug kunnen herstellen. De Europese Commissie is ook snel een gezamenlijke Europese respons op de coronavirusuitbraak gaan coördineren. Ze heeft drastische maatregelen om de zorgsector te versterken en de sociaal-economische gevolgen in de Europese Unie op te vangen en lidstaten te helpen hun nationale respons te coördineren.[16] Zeer mooie voorbeelden zijn er geweest van grensoverschrijdende samenwerkingen tussen regio’s aan beide kanten van de grens om de druk op overbelaste ziekenhuizen te verlichten door patiënten die aan de coronavirusziekte lijden, over te brengen naar lidstaten waar ziekenhuisbedden beschikbaar zijn. Duitsland, Zwitserland en Luxemburg hebben bedden beschikbaar gesteld om het zwaar getroffen oosten van Frankrijk en uit het noorden van Italië te helpen.[17] Dokters en verplegers zijn ook vanuit Roemenië en Noorwegen naar het fel getroffen gezonden omdat beide landen minder problemen kenden. [18]

Uitgaan vanuit eigen sterkte

De succesvolle aanpak van het coronavirus zegt niet enkel iets over charismatische politici die hun land doorheen een crisis kunnen loodsen. Er wordt uiteraard met bewondering gekeken naar de jonge, praktisch volledig vrouwelijke cohorte eerste ministers van IJsland, Nieuw-Zeeland, Denemarken, Duitsland en Oostenrijk, die hun land snel volledig hebben dichtgegooid en nu ook efficiënt hun economieën terug aan het opstarten zijn. Er dient ook gekeken naar achterliggende structuren die in landen reeds bestaan en die efficiënt zijn gebleken.

Een voor het oog van de buitenwereld erg centraal bestuurd land zoals Nederland, heeft toch een erg decentrale structuur waarop het kan terugvallen in crisistijden. Nederland is immers verdeeld in 25 veiligheidsregio’s, gebieden waarin wordt samengewerkt door verscheidene besturen en diensten bij de uitvoering van taken op het terrein van brandweerzorg, rampen- en crisisbeheersing, geneeskundige hulpverlening, openbare orde en veiligheid. Deze hebben een verregaande autonomie, waardoor nationale beslissingen kunnen worden geanticipeerd of aangepast aan de behoeften van de regio. [19]

Zwitserland daarentegen, waarvan de structuur uitermate decentraal is, heeft dan weer een Bundesamt für Gesundheit BAG (Federal Office for Public Health) binnen haar Eidgenössiges Department des Innern (Federal Office of Public Health) dat alle aspecten van Volksgezondheid coördineert voor de 26 kantons. [20]

België, een federaal land waarvan de deelstaten de meeste bevoegdheden hebben die niet overruled kunnen worden door de federale staat, had gelukkig, als gevolg van de Tchernobyl crisis in 1986, zichzelf voorzien van een Nationale Veiligheidsraad. Deze stelt de federale regering in staat maatregelen rond terreurdreigingen maar ook voor volksgezondheid. Deze stelt de federale regering in staat structureel overleg te organiseren met de deelstaten om alle aspecten van volksgezondheid te coördineren.

Duitsland wordt geprezen om zijn snelle en consequente aanpak: uitgebreid testen van bij het begin, de contacten van besmette personen in kaart brengen en isoleren.[21] Duitsland profiteerde echter ook van zijn federale systeem. Gezondheid behoort er tot de ¬bevoegdheid van de (zestien) deelstaten. Daardoor bestaat er een uitgebreid netwerk van publieke en private laboratoria. En die toonden zich de laatste weken zeer actief.

Italië is anderzijds het slachtoffer geworden van zijn regionale politiek. Het zwaartepunt van de uitbraak van de epidemie lag in de regio Lombardije. Die regio werd echter juist geleid door de populistische Lega die de vorige jaren het traditionele openbare gezondheidssysteem had vervangen die privéklinieken en waarvan de Lega-gouverneur had nagelaten zijn regionale autoriteit te gebruiken om zijn provincie snel in quarantaine te zetten en gewacht had op een nationale beslissing. [22] Maar anderzijds heeft het snelle ingrijpen van bepaalde burgemeester die een heel gebied van dorpen op eigen gezag in quarantaine had gezet, vanaf de dood van een eerste patiënt, erger voorkomen. “In Vò, een dorp van drieduizend zielen vlak bij Padua, viel de eerste coronadode van Italië. Wat er gebeurde in Vò tussen 21 februari en 23 maart? Lokaal initiatief. Er werd meteen een sanitair cordon om het dorp gelegd. Iedereen werd getest. Hevig zieken werden naar ziekenhuizen verderop gebracht. Mensen met milde symptomen werden thuis geïsoleerd en telefonisch en digitaal gecheckt. Alle anderen in Vò moesten zich ook geregeld melden, en binnenblijven tot het virus was uitgeraasd”[23]

Het Coronavirus heeft niet overal even zwaar toegeslagen. Het is duidelijk dat dichtbevolkte stedelijke gebieden in Europa en Noord-Amerika meer kans maken op een massale besmetting dan dunbevolkte gebieden. Lombardije en Venezia in Italië zijn veel zwaarder getroffen dan het Zuiden van Italië. New York, New Orleans and Los Angeles zijn de broeihaarden in Noord-Amerika. Parijs, Madrid, Londen, Milaan, Moskou de voor de hand liggende slachtoffers in Europa. Toch zijn er broeihaarden door toevalligheden: de samenkomst van religieuze gemeenschappen in de Elzas en Seoel, de skivakantie in Ischl in Oostenrijk en de Dolomieten in Noord-Italië, de voetbalmatch Atalanta Bergamo – FC Valencia… Men dient zich dan ook de vraag te stellen of een erg centraal gestuurd beleid dat een volledig land in lockdown stelt, wel de meest aangewezen piste is. Zweden heeft stringente maatregelen getroffen maar is ervan uitgegaan dat de regio Stockholm veel kwetsbaarder is dan het dunbevolkte Noorden. Een hoewel Zweden een centraal bestuurd land is, zoals Nederland, heeft het veel bevoegdheden aan zijn provincies doorgespeeld.

Ook voeding wordt gedecentraliseerd

Een van de meest opvallende feiten is de herwaardering van de lokale voedselketen. Landen zoals Nederland en België, die in een van de meest vruchtbare gebieden van Europa liggen, hadden het moeilijk de afgelopen jaren in hun eigen voedselvoorziening te voorzien. De voedingsindustrie met haar monocultuur hakte daar in op de bestaanszekerheid van kleinere boeren. Zij kregen door het internationale marktgebeuren steeds maar minder voor hun producten en schakelden dan maar over op frietaardappelen, die ze nu aan de straatstenen niet kwijt kunnen. Boeren die nog steeds dagverse’ groenten en fruit produceerden en die hoevewinkels hebben opgezet, plukken nu de vruchten van hun initiatieven. De korte voedselketen is terug. “Boeren die tot voor kort leverden aan de horeca of de industrie zetten hun eigen verkooppunten op en merken tot hun verbazing dat ze de verse asperges, kazen of koteletten niet snel genoeg aangesleept krijgen. We herwaarderen het voedsel uit eigen streek. Er is aandacht voor gezonder leven en eten en voor het fietstochtje naar de boer.”[24] Initiatieven die op stapel stonden om groetenproductie zo dicht mogelijk bij de steden op te zetten, krijgen nu wind in de zeilen. En dit in een periode waarop de voedingsmultinationals pleiten om de nieuwe Europese Green deal uit te stellen, omdat deze hen niet toelaat zich tijdig te herstellen van de COVID19 uppercut.

Centraliseren – decentraliseren?

Centraal geleide landen zoals de UK die een door Britten erg gewaardeerde National Health Service heeft, zijn erg kwetsbaar wanneer er in dat unieke systeem gesnoeid wordt. Een ketting is immers maar zo sterk dan haar zwakste schakel. De Britse regering heeft enorme inspanningen gedaan om plaatsgebrek en gebrek aan middelen op te vangen door tijdelijk ziekenzalen in te richten. Maar zal er ook de financiële tol voor betalen in een later stadium. In de VS, met zijn talrijke privé-ziekenhuizen en een verkommerd openbaar aanbod, ligt het hele zorgsysteem met de billen bloot. Alle zwakheden in de ziekenzorg drijven boven als wrakhout: de torenhoge kosten, het gebrek aan bedden, het gebrek aan medisch materiaal, het gebrek aan beademingsmachines voor als de crisis zijn piek bereikt.[25]

Moet er nu gedecentraliseerd worden of winnen hier de aanhangers van een sterk centraal systeem?

Er zijn verscheidene redenen waarom een decentrale besluitvorming voordelen heeft.

1) Het door de Franse revolutie gesprezen gelijkheidsbeginsel belet vaak dat regio’s op een andere manier kunnen behandeld worden binnen een centraal geleide staat.

Nederland, Oostenrijk, Italië en Duitsland hebben gekozen voor een regionale aanpak in gezamenlijk overleg tussen centrale overheid en regio’s. Voor Nederland betekende dit wel dat bepaalde wetten moeten aangepast worden. België een klein land met zijn zeer hoge bevolkingsdichtheid maar erg gedecentraliseerd heeft voor een nationale aanpak gekozen, een milde quarantaine maar met harde financiële sancties. Frankrijk en Spanje hebben een erg strenge lockdown gehandhaafd over zijn volledig grondgebied hoewel er echt duidelijke haarden zijn. Het feit dat sommige regio’s minder getroffen zijn dan andere heeft Frankrijk wel in staat gesteld om bepaalde ziekenhuizen te ontlasten door patiënten naar andere delen van het land over te brengen. Maar de algemene lockdown doet de Franse economie ook pijn. Spanje gaat dan weer de ontsluiting regionaal oppakken, waarbij minder getroffen regio’s zoals de Canarias, de Balearen, Murcia of Rioja sneller kunnen opstarten dan grootsteden zoals Madrid en Barcelona.[26]

2) Een gedecentraliseerde aanpak laat ook een meer kleinschalige en gerichte aanpak toe. Dit heeft zijn voordelen.

Een typisch voorbeeld zijn de mondmaskers. In België waren er voor de covid19-crisis praktisch geen mondmaskers meer voorradig. Hoewel de Mexicaanse griep-epidemie van 2009 de regering had doen besluiten om een strategische voorraad mondmaskers aan te leggen had de dooropvolgende populistische regering besloten deze niet te vernieuwen uit besparingsoverwegingen. De bestaande voorraad was dus niet meer valabel en werd vernietigd. De aankoop van nieuwe maskers is conflictstof geworden binnen de verschillende partijen vermits verscheidene bestellingen in China telkens kwalitatief slechte resultaten opleverden en miljoenen maskers dienden te worden afgewezen. In de exit-periode werd dan besloten elke Belg van een stoffen en herbruikbaar mondmasker te voorzien. Samen aankopen en de prijs daardoor drukken werd niet meer overwogen: de deelstaten dienden er zich dan maar mee te belasten. En wat deed de deelstaat Wallonië: hij schoof de zure appel door naar de gemeentelijke overheden. Zij dienden voldoende mondmaskers voor hun bevolking aan te kopen en de deelstaat zou de factuur betalen. Want kleinere hoeveelheden konden door kleinere ateliers in Europa worden verwerkt. [27]

3) Regionale en lokale autoriteiten kennen ook vaker hun omgeving: lokale bedrijven, non-profit organisaties en burgers met het hart op de juiste plaats.

Een Belgische vrouw uit Brussel heeft zo haar schouders gezet onder een inzamelactie voor het bejaardentehuis in het Spaanse dorpje waar ze woont. Muriel zette haar vriendinnen aan om thuis mondmaskers te maken. Zelf knipte ze 40 beschermingspakken uit plastieken verpakkingen van autozetels die ze van een garage kreeg.

De burgemeester van haar dorp brengt de mondmaskertjes rond en signaleert nieuwe behoeften die prompt aangepakt worden. Ze nam dus ook contact op te nemen met particulieren en bedrijven zoals warenhuizen om hen te vragen dringend materiaal te doneren. Ze kreeg zeer snel reactie in de vorm van de levering van 40 3D-geprinte beschermende vizieren, 700 paar handschoenen, 160 chirurgische maskers en een hele reeks materiaal dat mensen her en der thuis vervaardigden.[28]

Volgens ons is het is niet zomaar of…of. Het is eerder en…en. Maar vooral: het is doorgaan op de eigen sterkte. Een resiliënte maatschappij is een dynamisch geheel, waarbij burgers zich solidair opstellen, waarin bedrijven het belang van de maatschappij en de omgeving waarin ze functioneren voorop stellen, waarin kenniscentra en non-profit organisaties al hun competenties bundelen en waarin de overheid overlegt met al deze partijen en hun steun en akkoord zoekt, zodat de beslissingen die ze nemen gedragen worden en aanvaard. Kan dat enkel door charismatische nationale leiders naar voren te schuiven. De burgemeester van New York Bill de Blasio heeft veel meer impact gehad dat president Trump. Het vergt collectief leiderschap van politici die in dienst van de bevolking staan, en niet in dienst van hun partij of erger nog: van zichzelf.

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Sous_les_pav%C3%A9s,_la_plage! The phrase became a symbol of the events and popular movement during the spring of 1968, when the revolutionary students began to build barricades in the streets of major cities by tearing up street pavement stone. As the first barricades were raised, the students recognized that the stone setts were placed on top of sand. The statement encapsulated the movement's views on urbanization and modern society in both a literal and metaphorical form.

[2] https://euvsdisinfo.eu/throwing-coronavirus-disinfo-at-the-wall-to-see-what-sticks/?fbclid=IwAR0LjdMHg-3jsVxigXRKgB_UA_jTO7OX34BhYqgiimHuermoBjnhZw9DYB0 retrieved on 2-04-2020

EUvsDisinfo: Throwing coronavirus disinfo at the wall to see what sticks, April 02, 2020

[3] Tom Van de Weghe, Zaait Rusland verwarring over het coronavirus in het Westen? (Is Russia sowing confusion about the coronavirus in the West?), Belgian Television (VRT NWS), 20/03/2020 https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/03/19/zaait-rusland-verwarring-over-het-coronavirus-in-het-westen/ retrieved 20-3-2020

[4] Jos De Greef, Wapenfanaten, extreemrechts én leden van entourage van Trump: deze mensen vuren lockdownprotest in VS aan (Fire arms fanatics, far-right and members of Trump entourage: these people are firing lockdown protests in the US), VRT News, 20 apr 2020 https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/20/wie-zit-er-achter-het-lockdown-protest-in-de-vs-extreemrechts/ retrieved 21-4-2020

[5] Caroline de Gruyter: Na globalisering ‘glokalisering’? in De Standaard, 27-03-2020

[6] ORF – Redaktion, Leitl zollt EU bei Krisenbewältigung Lob,( Leitl praises the EU when it comes to managing the crisis) in ORF, 21-03-2020 https://ooe.orf.at/stories/3040283/ retrieved on 22-03-2020

[7] Paul Scheffer: We hebben een dienstbaar Europa nodig, (What we need is a serviceable Europe) in: De Standaard Weekblad, 18 april 2020

[8] António Guterres: The recovery from the COVID-19 crisis must lead to a different economy, UN Covid 19-response - 31 March 2020, https://www.un.org/en/un-coronavirus-communications-team/launch-report-socio-economic-impacts-covid-19

[9] ibidem

[10] Sergio Marchi, Is the U.S. empire in jeopardy?, in McLeans, April 15, 2020, https://www.macleans.ca/opinion/is-the-u-s-empire-in-jeopardy/, retrieved 27-04-2020

[11] Dany Lang et Isabelle Salle : Coronavirus: pourquoi les Pays-Bas n’ont pas de leçons à nous donner, (Coronavirus: why the Netherlands has no lessons to teach us) in Le Figaro - 23 avril 2020

[12] Denny Baert, Ivan Ollevier, Gouverneurs opnieuw aan zet in exitstrategie van Trump. In VRT News, 17-4-2020, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/17/verenigde-staten-gaan-open-in-drie-fases/ retrieved on 27/4/2020

[13] “The development of Google’s search algorithm, for instance, had been supported by a grant from the National Science Foundation, a US public grant-awarding body. Electric car company Tesla initially struggled to secure investment until it received a $465 million (£380 million) loan from the US Department of Energy. In fact, three companies founded by Elon Musk — Tesla, SolarCity and SpaceX — had jointly benefited from nearly $4.9 billion (£3.9bn) in public support of various kinds. Many other well-known US startups had been funded by the Small Business Innovation Research programme, a public venture capital fund. “It wasn’t just early research, it was also applied research, early stage finance, strategic procurement,” she says. “The more I looked, the more I realised: state investment is everywhere.” João Medeiros, This economist has a plan to fix capitalism. It's time we all listened, in Wired, Tuesday 8 October 2019

[14] João Medeiros, This economist has a plan to fix capitalism. It's time we all listened, in Wired, Tuesday 8 October 2019

[15] “The prime example was DARPA, the research agency founded by President Eisenhower in 1958 following the Soviet Union’s launch of Sputnik. The agency pumped billions of dollars into the development of prototypes that preceded commercial technology such as Microsoft Windows, videoconferencing, Google Maps, Linux and the cloud. In Israel, Yozma, a government-backed venture capital fund that ran between 1993 and 1998, supported more than 40 companies. In the UK, the Government Digital Service, launched in 2010, was behind the award-winning .gov.uk domain, saving the government £1.7bn in IT procurement. “When I use the word ‘state’ I am talking about a decentralised network of different state agencies," she says. When such agencies are mission-oriented to solve problems and structured to take risks, they can be an engine of innovation.” João Medeiros, This economist has a plan to fix capitalism. It's time we all listened, in Wired, Tuesday 8 October 2019

[16] https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/health/coronavirus-response_en retrieved 29-04-2020

[17] Jolien De Bouw, Duitsland en Zwitserland vangen Franse coronapatiënten op, De Standaard Avond, 23 maart 2020

[18] ANP, Noorwegen en Roemenië sturen medische teams naar Italië, 7 april 2020, https://www.nd.nl/nieuws/varia/964840/noorwegen-en-roemenie-sturen-medische-teams-naar-italie, retrieved 29/04/2020

[19] Dominique Minten, Nederland timmert zijn coronabeleid juridisch dicht, De Standaard - dinsdag 28 april 2020

[20] Alexandra Wey, Coronavirus: the situation in Switzerland, in swissinfo.ch Apr 27, 2020 - https://www.swissinfo.ch/eng/covid-19_coronavirus--the-situation-in-switzerland/45592192, retrieved 29-04-2020.

[21] Ruud Goossens, Alert en doelgericht houdt Duitsland virus in bedwang, in De Standaard, 18-04-2020

[22] Ine Roox, Het verdriet van Italië, eenzaam in Europa, in De Standaard, 18-04-2020

[23] Caroline de Gruyter, Na globalisering ‘glokalisering’?, in de Standaard, 27-03-2020

[24] Ine Renson, Plots komt de lokale boer weer in beeld, in De Standaard, 2 mei 2020

[25] Björn Soenens: Corona in de wereld: Noord-Amerika: "Alle zwakheden in de ziekenzorg drijven boven als wrakhout" in VRT News, 25-03-2020, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/03/23/bjoern-soenens-over-corona-in-amerika-ik-ben-nu-oorlogscorresp/ retrieved on 30-4-2020

[26] Jos De Greef, Spanje stapt uit strikte lockdown, met kleine stapjes en niet overal op hetzelfde ogenblik, in VRT News, 28 apr 2020, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/28/spanje-stapt-uit-strikte-lockdown-met-kleine-stapjes-en-niet-ov/ retrieved on 30-04-2020

[27] Pascale SERRET, Au moins un masque par habitant: on s’organise comment?, in L'Avenir, 27-04-2020, https://www.lavenir.net/cnt/dmf20200427_01470325/au-moins-un-masque-pour-tous-on-s-organise-comment retrieved 29-04-2020

[28] Sven Tuytens: Brusselse is drijvende kracht achter burgerinitiatief in Spaans dorpje: "Geweldig om te zien hoe groot solidariteit is" (Brussels lady is driving force behind citizens' initiative in Spanish village: "Great to see how great solidarity is" – in VRTNews, 18 apr 2020 https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/17/sven-tuytens-brusselse-in-madrid/ retrieved 30-4-2020

0 notes

inge-universe · 2 years

Photo

#currentlyreading #nuaanhetlezen Mohamed Mbougar Sarr - De diepst verborgen herinnering van de mens @mohamed_mbougarsarr #mohamedmbougarsarr #dediepstverborgenherinneringvandemens Wie heeft dit boek al gelezen? Wat vond je er van? Bijzonder verhaal ..... ............ Ik doe mee met de #hebbanleesclub @hebbannl @hebbanreaders Bedankt voor het #recensieexemplaar #leesexemplaar @atlascontact #uitgeverijatlascontact #atlascontact @declubvanechtelezers ............ Inhoud: Een verloren gewaande cultklassieker, een spoorloze auteur: als de jonge Senegalese, in Parijs woonachtige schrijver Diégane een legendarische literaire klassieker uit 1938 in handen krijgt, moét hij de mysterieuze schrijver ervan zien te vinden. Deze T.C. Elimane werd na de verschijning van zijn roman als ‘de zwarte Rimbaud’ gevierd, maar na een schandaal en de daaropvolgende racistisch getinte haatcampagne is hij van de aardbodem verdwenen. De labyrintische zoektocht naar Elimane zal Diégane tachtig jaar later naar Senegal, Frankrijk en Argentinië voeren, in een verslavend verhaal dat verweven is met de complexe erfenis van het kolonialisme. De diepst verborgen herinnering van de mens is een roman van een adembenemende vindingrijkheid waarin de onontkoombare keuze tussen schrijven en leven centraal staat, evenals het verlangen af te rekenen met de eeuwige confrontatie tussen Afrika en het Westen. Maar bovenal is het een liefdesverklaring aan de tijdloze kracht van literatuur. ............ #instabook #bookstagrammer #bookstagram #bookstagramnl #bookstagrammers #instaboek #boekstagram #boekenwurm #klassiekers #dutchbookstagram #roman #literatuur #klassieker #dutchbookstagrammers #dutchbookstagrammer #booktrovert #samenlezenweklassiekers #bookmail #boekenpost #recensieboek #leesclubboek https://www.instagram.com/p/CkEIakgLL5F/?igshid=NGJjMDIxMWI=

0 notes

schrijfblogvlaken-blog · 5 years

Text

Poep

Tijd

Kalendertijd

In de vroege ochtend lucht

Het zachte geluid van bladeren en steentjes onder zijn schoenen

Water was strak en glad

(…) de bladeren, die goud en geel en rood aan de walkant lagen

Ze dansten door de bladermassa’s heen (…)

(…), die nadampten in de herfstige ochtendlucht.

Ab ovo

Een kortverhaal dat een duidelijk begin, midden en einde heeft. Ab ovo.

Vertraging en versnelling

Er worden geen tijdsprongen gemaakt, maar het moment dat de vrouw poep eet, wordt wel minder nauwkeurig beschreven. Dit heeft te maken met een verandering in perspectief, waar we later nog op terug komen.

Verteltijd/vertelde tijd

Om en nabij een half uur. Hij loopt rond, de vrouw laat haar hond uit, ze gaan in gesprek op een bankje, zij loopt naar binnen gaat op haar sofa zitten, hij kijkt vanaf buiten naar het huis.

Ruimte

· Associaties poep

‘Hij hield ervan om in de buurt van de singels te wandelen in de vroege ochtendlucht. Het licht in de huizen brandde dan waterig geel en het water in de singels was nog glad en strak.’

‘Waterig geel’

‘Water was strak en glad’

Associaties diarree, poep

· Singels

Þ Utrecht

Þ Amsterdam

Þ Delft

Þ Leiden

Þ Sneek

We nemen aan dat het verhaal zich afspeelt in Utrecht, aangezien de schrijfster uit Utrecht komt.

· Het huis en het bankje

‘Wat later nam hij plaats op een houten bankje, een eindje verderop. Dit bankje stond links voor een schitterend wit huis. Een huis met een statige entree – met hoge gebrandschilderde ramen en kleurig geel zijde achter het glas. Een huis met een lieflijke tuin, zo’n huis die in een zomers Engeland en Frankrijk past, maar hier altijd een beetje een deftige en uitdagende toon aanslaat.’

Personages

· Uiterlijk

“een aardige, lange man die heel arm was”

“en sleepten de vrouw in hun onstuimigheid achter zich aan”

“Je kon zien dat alles aan haar veel geld gekost had. Het leer van haar kleine laarsjes kromp bijna van zachtheid in deze herfstkou, en haar lange jas geurde naar bevers.”

“twee grote, uitstekend verzorgde Deense doggen. Hun korte vachten glansden en hun rozerode tongen slingerden opgewekt langs hun brede kaken”

· Contrast vrouw en man

“Komt u hier vaker?’ voegde ze eraan toe, met een volstrekt in toom gehouden glimlach.”

“De arme man kon zich niet langer beheersen. ‘U heeft volledig gelijk! riep hij.”

· Gedrag

Hij neemt genoegen met kleine dingen en zij is veel materialistischer en denigrerend.

“Het zachte geluid van bladeren en steentjes onder zijn schoenen maakte dat hij zich bijna tevreden voelde, alsof hij voor een moment de eigenaar was van het water, de singels en de huizen. Dat hij arm was stak hem echter, maar veel kon hij daar niet aan veranderen.”

“De dingen die mensen proberen, dacht ze, met de rustige kalmte van de rijken. Als ik dit vanavond aan Lidy, Cécile en Margaret vertel. Ze zullen niet geloven wat er hier buiten rondloopt, in de wijken van deze stand.”

De personages veranderen wanneer het moment komt dat de vrouw de man uitdaagt om de twee drollen van haar honden op te eten in ruil voor haar huis. Een sadistisch en denigrerend voorstel. De man ziet echter een kans om het schitterende statige huis eigen te maken en besluit de drollen op te eten. Hij ruilt zijn eigenwaarde in voor materialistisch goed. In feite zijn de man en vrouw hetzelfde geworden. De vrouw ziet haar huis aan zich ontglippen en besluit de tweede drol zelf op te eten. Zij weet niet dat hij al besloten had om de tweede drol niet op te eten, en eet zelf de drol op. Ze heeft de situatie verkeerd ingeschat. Ze denkt er niet over na om terug te komen op haar eigen voorstel, wat ze wel had kunnen doen, dit zegt eigenlijk ook iets over haar eigenwaarde. Ze komt haar afspraak na en bedondert hem niet.

Perspectief

Het verhaal wordt vanuit een alwetende verteller verteld. “Er was een (…)”

Dit perspectief blijft hetzelfde. Wel wordt niet elke gebeurtenissen even grondig naverteld. Zo worden de gedachten van de man niet vermeld wanneer de vrouw de poep opeet, maar is er wel veel aandacht voor de gedachten van de vrouw wanneer de man de drol opeet.

Spanningsboog

Expositie

“Er was eens (…) – maar veel kon hij daar niet aan veranderen.”

Motorisch moment

“De dame, die diep weggedoken in haar peperdure bontmantel nadacht over de woorden van de man”

Opbouw naar de climax

“De arme man strekte zijn stijve benen (…)”

Climax?

Je zou kunnen zeggen dat de climax van het verhaal is, wanneer de man ingaat op haar voorstel en de eerste drol begin te eten, maar ik denk dat de echte climax pas is, wanneer de vrouw besluit dat zij haar huis niet kan verliezen en zelf de tweede drol opeet, omdat hier de personages echt veranderen. Als lezer zou je je misschien kunnen voorstellen dat de man de drollen zou kunnen opeten, zodat hij het huis kan krijgen, maar je verwacht niet dat de vrouw de tweede drol opeet, zonder terug te komen op haar eerdere voorstel en de man te bedonderen.

“Stop!’ riep ze uit.’Stop!”

Afwikkeling

“Het huis leek haar nu kleiner (…)”

Ontknoping/inzicht

“Binnen, in de warmte van het Engels ingerichte kamer (…)”

Motieven

Verkrijgen van hetgeen wat jou toebehoort, waar jij recht op hebt.

Vervulling van een gemis.

Materialistische waarde en eigenwaarde.

Thematiek

Machtsverhouding en eigenwaarde.

Titelverklaring

Poep

Auteur

Manon Uphoff

Manon Uphoff is een Nederlandse schrijfster die voornamelijk bekend is door haar korte verhalen. In 1995 debuteerde zij met de verhalenbundel genaamd Begeerte. Het korte verhaal Poep is hier afkomstig uit. Manon Uphoff is opzoek naar grenzen en grenzen overschrijden. De korte verhalen schuren en maken de lezer nieuwsgierig, maar laat hem ook huiveren.

Samenvatting

Begeerte is meer dan verlangen. Begeerte behelst ook passie, agressie, gedrevenheid en wil. Sommige begeertes vernielen of verwonden, andere herstellen. De mensen in Uphoffs verhalen worden beheerst door de lust en pijn van hun begeerte.

Er is net een nieuwe roman uitgekomen van haar, genaamd ‘Vallen is als vliegen’. Ik wil hier kort dieper op ingaan, omdat het mij een heel interessant boek lijkt. Het gaat over een meisje dat door een half beest half mens wordt verleid en in zijn labyrint komt. Hij heeft haar in zijn macht en kan met haar doen wat hij wil. Vallen is als vliegen is eigenlijk een autobiografisch boek en het half beest half mens staat voor haar vader en het labyrint is zijn invloedsfeer. Het boek gaat over seksueel misbruik en incest, maar Manon Uphoff gebruikt niet deze woorden om haar verhaal te vertellen. Deze voldoen niet aan wat er is gebeurd, het zijn enkel simplificaties. In onze samenleving zijn zulke zaken een taboe, wat betekent dat de woorden ervoor ook een taboe worden. Er is eigenlijk maar een beperkt vocabulaire. Manon Uphoff schrijft vanuit een ander perspectief over deze gebeurtenissen, en dat lijkt mij heel interessant. Ik vond een goed interview met haar over haar nieuwe boek en ik vond voornamelijk deze uitleg erg mooi:

Uit een artikel geschreven door Thomas de Veen, dat op 21 maart 2019 gepubliceerd is op de website van het NRC.

En dan betrof het nu ook nog een onderwerp waar nauwelijks een krachtig verhaal over te vertellen valt?

„Ja, dat was een enorme worsteling, om voor dit onderwerp een krachtige verbeelding te vinden die het persoonlijke overstijgt, waarin er rijkdom is van taal en vorm en beelden. Maar ik dacht: als ik als schrijver nog iets wil kunnen zijn, moet ik die zoektocht maken. Anders zijn er geen passende woorden voor mijn ervaringen. Als die woorden er niet zijn, is het alsof de ervaringen er niet zijn. Dan is er geen taal voor wat ik ben.”

De Veen, T. (2019, 21 maart). ‘Met haar uithongering verwijderde mijn zus zich uit de geschiedenis’. Geraadpleegd op 6 oktober 2019, van https://www.nrc.nl/nieuws/2019/03/21/ik-heb-alles-in-de-hens-gestoken-a3954114

0 notes

atevegter · 5 years

Text

De dag begint met een uitgebreid gezamenlijk ontbijt. Sinds onze dagen bij Martin en Ines in Frankrijk weet ik dat hoe uitgebreider het ontbijt is, hoe langer de dag wordt en hoe meer je ervan geniet. En dat zal ook vandaag blijken.

In de loop van de morgen vertrekken we. We gaan eerst even kijken bij het Radhahesh Kasteel van de Hare Krishna waar Piep zulke pijnlijke herinneringen aan heeft. Gelukkig is er een trampoline zodat de kinderen hun tijd wel weten te besteden en wij even rustig kunnen rondbanjeren. Het is een stille voorbereiding op wat de rest van de dag brengen gaat. Even voel ik de behoefte om opgenomen te worden in deze gemeenschap van heiligen met hun lange, gele en oranje jurken, hun vriendelijke, kale koppies en hun typerende muziek. Hoe zou het zijn om in een beschermende commune de tuin te wieden en de gezamenlijke maaltijden te gebruiken dan wel de dag in stilte te genieten. Het doet mij verlangen naar mijn tijd in de kibboets.

Gelukkig krijg ik niet de tijd om mij aan te melden. We moeten weer verder want vandaag gaan we naar het groots opgezette Adventure Park. Het is zo groot dat er een heel gedeelte dicht is zonder dat je daar last van hebt. We parkeren de auto en steken een hangbrug over, maar uiteindelijk moeten we toch drie kilometer verder zijn. Maar daar kent het avontuur dan ook nauwelijks grenzen.

Er is een heel groot klimpark, een mega kabelbaan, een vrije val, een springkussen, crossfietsbaan, 3D-labyrint, tubing slide, klimmuur en ga zo maar door. En dan nog van alles voor de kinderen waar we achteloos aan voorbij lopen.

We beginnen met de tubing slide, dat is een hellingbaan waar je in een grote autoband vanaf roetsjt. Het gaat razendsnel en ik vind het doodeng. Daarna trekt iedereen behalve ik een tuigje aan om te gaan klimmen tussen de bomen. Het is voor volwassenen en kinderen een ultieme uitdaging en het is erg leuk om te zien hoe iedereen zo moedig is. Het is voor mij te eng. Ik moedig aan en maak de foto’s waarbij ik een enkele keer een touwtje aangeef.

Dan even wat drinken en pauzeren en dan moet het er toch van komen. Langzaam lopen we naar de gigantisch hoge rotswand waar de vrije val is. Je klimt naar boven en springt naar beneden. Zo simpel is het. Ook hier laat ik het afweten, maar Laura, Jean, Sandra en Tip wagen de sprong. Het ziet er geweldig uit en het is fantastisch om hun ervaringen te horen. Mijn maag draait zich om als ik er alleen al naar kijk, maar Jean rent nog even naar boven om Sannie een muntje aan te geven en springt dan zelf ook nog een keer. De adrenaline zindert in de lucht.

Voor de sprong en de kabelbaan hebben we muntjes gekregen, maar daar kun je gelukkig ook Belgische wafels voor kopen en zo kent deze dag een voedzaam en vredig besluit. Ik rij met alle kids terug naar ons huisje terwijl de anderen inkopen doen voor het avondeten bij de Carrefour, wat kruispunt betekent.

Laura maakt heerlijke sushi klaar, waarbij Jean en ik voor de gezelligheid wat hand- en spandiensten verrichten. De timer gaat time and again af met Paint it Black en dan is het klaar en genieten we van een uitgelezen maaltijd. Konden alle dagen maar zo smakelijk avontuurlijk en vriendelijk vriendschappelijk zijn. Nou ja, we doen ons best.

Ate Vegter, 27 oktober 2019

eenwaardelozedag

1578 De sprong wagen De dag begint met een uitgebreid gezamenlijk ontbijt. Sinds onze dagen bij Martin en Ines in Frankrijk weet ik dat hoe uitgebreider het ontbijt is, hoe langer de dag wordt en hoe meer je ervan geniet.

#adrenaline #Adventure Valley #bungee jump #Durbuy #klimbos #moed #springen #vrije val

0 notes

thedreamlifeofbalsosnell · 6 years

Text

‘Vrouwen’ van Mihail Sebastian: de gevoelens van een ontnuchterde estheet

Vrouwen (1933) is het eerste in het Nederlands vertaalde fictiewerk van Mihail Sebastian (1907-1945), een van de succesvolste en belangrijkste Roemeense schrijvers uit het interbellum. Wie beter dan Jan H. Mysjkin — die eerder naast veel andere Roemeense literatuur het werk van Sebastians tijd- en landgenoot Max Blecher in ons taalgebied introduceerde— kon deze bundeling met vier verhalen rond de genadeloze rokkenjager en flierefluiter Ştefan Valeriu vertalen? Vrouwen spreekt aan door de uit het leven gegrepen dialogen, de sfeervolle observaties en de voor die tijd gewaagde sensualiteit.

Sebastian werd geboren als Iosif Mendel Hechter en was van joodse komaf. Het pseudoniem dat hem wereldberoemd zou maken, gebruikte hij voor het eerst in 1926 voor een journalistiek stuk. In zijn lyceumjaren maakte hij kennis met de charismatische filosoof Nae Ionescu, die Sebastians baccalaureaat moest beoordelen en redacteur was van de populaire krant Cuvîntul (‘Het woord’). In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog werd Ionescu berucht als antisemiet en vurig voorstander van het fascisme. Hij werkte een vreemde filosofie uit — een onorthodoxe mengeling van existentialisme, nationalisme en christelijke mystiek — waarmee hij een grote invloed uitoefende op de leden van Criterion, een groep jonge intellectuelen die tussen 1932 en 1934 in Boekarest culturele activiteiten organiseerden in de lijn van Ionescu’s ‘nieuwe spiritualiteit’. Toen Sebastian rechten en filosofie studeerde aan de universiteit in Boekarest gaf Ionescu hem de kans voor zijn krant te schrijven. Zo kwam de jonge Sebastian in contact met Criterion-leden, zoals Emil Cioran, Mircea Eliade en Eugen Ionescu (die later zijn naam verfranste tot Eugène Ionesco). Gezien Ionescu’s leer onder meer ‘een zuivering’ van Roemenië propageerde, mag het niet verwonderen dat hij ook zijn invloed liet gelden op de latere paramilitaire en fascistische IJzeren Garde. In 1930 ging Sebastian voor anderhalf jaar studeren aan de Sorbonne in Parijs. Hij dweepte als francofiel met de literatuur van Marcel Proust, André Gide en Stendhal. Hij leidde er het zorgeloze leven van de intellectuele flaneur, maar was tijdens zijn verblijf in de lichtstad ook erg productief. Hij schreef er een feuilleton voor Ionescu’s krant (Brieven uit Parijs), een novelle (Fragmenten uit een gevonden notitieboekje, zijn fictiedebuut, gepubliceerd in 1932) en Vrouwen, dat in 1933 een bescheiden succes werd en in datzelfde jaar zelfs een herdruk kende. In Parijs begon Sebastian ook aan een van zijn bekendste boeken, Sinds tweeduizend jaar (1934, in augustus 2018 komt een Nederlandse vertaling uit bij De Bezige Bij). In dit dagboek in de vorm van een roman vlucht een joodse student van Boekarest tot Parijs in de jaren 20 voor een zich steeds wijder verspreidend en heftiger antisemitisme. Reeds in 1931 vroeg Sebastian aan Ionescu om een voorwoord te schrijven bij Sinds tweeduizend jaar. Zijn mentor was inmiddels volledig doordrongen van jodenhaat en maakte er een virulent antisemitisch en racistisch pamflet van. Dat Sebastian dit voorwoord desondanks toch liet opnemen, veroorzaakte een polemische storm. Voor de nationalisten was hij te joods, voor de joodse gemeenschap te Roemeens. In de bundeling essays Hoe ik een extremist werd (1935) gaf hij zijn visie op de eenzijdige en politiek gekleurde receptie van zijn roman. Ook in zijn dagboek (in 2007 vertaald — matig en helaas uit het Frans — door Julien Weverbergh als Dagboek 1935-1944, de alom gerespecteerde banaliteit van het kwaad) hing Sebastian een schrijnend beeld op van hoe de intellectuele elite van Roemenië afgleed tot een alomtegenwoordig en bijzonder heftig fascisme. Het dagboek werd pas in 1996 door Sebastians broer vrijgegeven: de publicatie sloeg in als een bom. Het dagboek, voor velen voor de joodse geschiedenis even belangrijk als dat van Victor Klemperer en Anne Frank, betekende voor Sebastian de internationale doorbraak. Vanaf het midden van de jaren ‘30 werden in Roemenië vele nieuwe antisemitische wetten van kracht. Zo diende Sebastian in 1935 zijn burgerlijke naam af te leggen. Hij werd twee jaar later uit de advocatenbalie gezet, mocht geen journalistiek werk meer schrijven en kreeg vanaf 1940 zelf een absoluut publicatieverbod opgelegd, wat hij omzeilde door onder schuilnamen te publiceren. Hij raakte geïsoleerd, verpauperde en werd bitter, maar slaagde er desondanks in nog twee romans te publiceren (De stad met acacia’s, 1935 en Het ongeval, 1940) en enkele toneelstukken op de planken te brengen (in Roemenië is hij nog steeds een geliefd theaterauteur). Sebastian kon ontkomen aan deportatie, maar kwam tragisch aan zijn einde toen hij bij het oversteken aangereden werd door een Russische vrachtwagen, enkele maanden nadat het Rode Leger Roemenië had bevrijd. In Vrouwen komt Sebastians jood-zijn niet aan bod. De vier verhalen (of novelles, zo u wil) waaruit deze ‘roman’ bestaat — in zijn voorwoord spreekt Mysjkin van een ‘valse roman’ — spelen zich af in een parallel universum, ver verwijderd van een religieuze of politieke realiteit. Liefde en verleiding staan centraal, het eeuwige, nooit vervelende kat-en-muisspel tussen man en vrouw. Elke novelle krijgt de naam van de vrouwelijke personages die er de dienst uitmaken. Het verbindende element tussen de ‘hoofdstukken’ is Ştefan Valeriu, een onvervalste donjuan en de man waar het uiteindelijk allemaal om draait. Knap is hoe Sebastian telkens het vertelperspectief wijzigt. De verschillende standpunten genereren bovendien een geografische en thematische diversiteit, van het stedelijke Boekarest en Parijs tot het landelijke van de Franse Alpen. Door Valeriu te kiezen als epicentrum waar alle verhaallijnen naar terugkeren, slaat Sebastian op subtiele wijze een brug tussen de ongelijksoortige geschiedenissen. In het eerste hoofdstuk, getiteld ‘Renée, Marthe, Odette’, is het perspectief auctorieel. Een alwetende verteller beschrijft hoe de jonge Valeriu zijn vakantie doorbrengt in een Frans kuuroord, bij Grenoble. Hij heeft net examens in de geneeskunde afgelegd en zoekt rust en vertier aan de voet van de Alpen. In dit schilderachtig decor beleeft Valeriu korte maar intense romances met de drie vrouwen uit de titel. De drie vrouwen — die wel iets hebben van Tsjechovs Drie zusters — vertegenwoordigen elk een archetype, een leeftijdscategorie. Alle drie belichamen ze een mogelijke manier om lief te hebben. Renée is de deugdzame echtgenote, Marthe de wulpse moederfiguur en de achttienjarige Odette de jeugdige sensualiteit. Maar al snel toont Valeriu zijn ware gelaat: hij is een roofdier, enkel en alleen op zoek naar trofeeën. In het tweede verhaal ‘Emilie’ is Valeriu de ik-verteller. Hij is in Parijs, waar hij lijdt aan ‘een geheime melancholie’ die hij naar eigen zeggen heeft meegenomen na zijn vakantie uit het eerste verhaal. Via zijn vriendinnetje Mado maakt hij kennis met Émilie Vignou, een ‘mak dier’ met een ‘gebrek aan verbeelding’. Desondanks raakt Valeriu geïntrigeerd door Émilie, ‘een simpele ziel’ die nog maagd is. Zij beleeft een liefdesnacht met Valeriu’s oude schoolkameraad, de pummelige Roemeen Irimia, en raakt zwanger. Wanneer Valeriu abortus suggereert, slaat Irimia instinctief een kruis. In dit deel maakt Valeriu ook gewag van een liefdesrelatie die hij beleefde toen hij een plattelandsarts verving in Zuid-Frankrijk, maar zonder er dieper op in te gaan (‘dat is een ander verhaal’). In ‘Maria’, het derde verhaal, is Valeriu de geadresseerde van een vlammende brief. Maria, de briefschrijfster, geeft een uitgebreide analyse van haar onbevredigende relatie met Andrei, een vriend van Valeriu, met wie ze op het punt staat te trouwen. Valeriu heeft haar op een balavond zijn ‘misplaatste liefde’ verklaard. In haar brief wijst ze hem terecht, omdat hij door zijn ‘verrassende verklaring’ de orde der dingen heeft ‘overhoopgegooid’. Opvallend in haar verhaal is hoezeer Andrei op Valeriu lijkt: hun beider verleidingskunsten doen volgens haar Rudolph Valentino verbleken. In ‘Arabella’, tot slot, komt Valeriu weer aan het woord. Een handvol verwijzingen koppelen terug naar de eerste drie verhalen, wat zorgt voor cohesie en tekstdichtheid. In dit verhaal bekijkt een rijpere Valeriu enkele foto’s uit de oude doos en mijmert over de liefdesaffaire die hij had met de circusartieste Arabella. Voor haar liet hij zijn job op het ministerie van volksgezondheid vallen en dook blindelings het avontuur in. Tegen alle verwachtingen in worden ze een variétékoppel: hij begeleidt Arabella op piano, zij zingt. Ze kennen veel succes in de cabarets en nachtclubs van Parijs, worden opgepikt in de boulevardpers, nemen zelfs platen op. Sebastian schetst een bijzonder sfeervol beeld van la vie de bohème in het Parijs van eind jaren 20, inclusief homoseksuele dichters, liederlijke schilders en een heuse partouze in het Bois de Boulogne. Door Valeriu’s jaloezie scheidt het koppel, na een hobbelig parcours. Arabella keert terug naar het circus. Sebastian heeft zich veelvuldig in interviews en gesprekken gedistantieerd van het personage Valeriu, met wie hij geen uitstaans wil hebben. In ‘Arabella’ laat hij zijn hoofdpersonage zeggen: Ik ben heel mijn leven een warhoofd en een eenzaat geweest, opstandig zodra een vrouw zich aan mij probeerde te binden, enkel en alleen begaan met de vrijheid over mezelf te beschikken, een vrijgezel uit predestinatie […] Arabella is de enige die er in slaagt om Valeriu’s ‘roeping als liefdesvagabond’ te doorprikken, zo zegt hij zelf. Zij heeft hem van zijn ‘redelijke lotsbestemming’ verlost, waardoor hij opnieuw kan zijn wat hij altijd had willen blijven zijn: een jongeman. Hij is per slot van rekening een zwak mens, ten prooi aan zijn verlangens, zijn grillen en idee-fixen, genietend bijna van zijn eigen teloorgang. Arabella torent samen met Odette en Maria meters boven hem uit. Niet voor niets zou Sebastian een aantal van de vrouwelijke personages uit Vrouwen later een tweede leven geven in enkele van zijn toneelstukken. Valeriu verdwijnt voorgoed in de sluiers van de vergetelheid. Vrouwen is een uitgelezen introductie tot het werk van een bij ons vooralsnog onbekend auteur. Hulde dus, aan de uitgeverij en de vertaler om deze in vele opzichten overvloedige roman in primeur onder de aandacht te brengen.

Verschenen op: Mappalibri, juni 2018

Vrouwen van Mihail Sebastian, Vleugels 2018, vert. door Jan H. Mysjkin, ISBN 9789078627487, 140 pp.

#Vrouwen #Mihail Sebastian #Vleugels #Jan H. Mysjkin #Mappalibri

0 notes

dedebattenbe-blog · 6 years

Text

Debatreeks Het constitutionele recht anno 2018 (deBuren - VUB/De Debatten) - situering door Marco in’t Veld

Dames en heren, graag heet ik u van harte welkom op deze debatavond bij deBuren over de Nederlandse grondwet. Het is de eerste bijeenkomst in een reeks van vier over de constituties van Nederland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Aan mij is de eer om deze avonden te leiden. Ik zal zo eerst de sprekers aankondigen. Vervolgens zeg ik iets over de opzet van de constitutiereeks. Ten slotte noem ik alvast een aantal kernmomenten uit de Nederlandse constitutionele geschiedenis zodat u daarna de betogen van de sprekers beter kunt volgen.

Want, U bent natuurlijk niet voor mij gekomen, maar voor Paul Cliteur, Paul Scheffer en Tamar de Waal. U moet het vanavond met een geheel Nederlands podium doen, maar ik ben toch blij dat deze sprekers vanuit het hoge noorden naar Brussel zijn gekomen voor deze bijeenkomst. Heel veel dank daarvoor!

Graag stel ik de sprekers kort aan u voor:

· Paul Cliteur is hoogleraar Encyclopedie van het recht aan de Universiteit Leiden. Hij promoveerde op het cultuurrecht en schrijft geregeld over de verhouding tussen recht en religie. Daarover gaat ook zijn jongste boek: In naam van God iedere dag een aanslag, dat hier vanavond ook te koop is. Daarnaast geldt hij in van de inspiratoren van het Forum voor Democratie: een Nederlandse politieke partij die sterk hecht aan nationale waarden en die een afkeer heeft van de Europese Unie.

· Paul Scheffer is publicist en hoogleraar Europese Studies aan de universiteiten van Tilburg en Amsterdam. Hij houdt zich daar bezig met de Europese Unie, migratie en vluchtelingenstromen.

· Tamar De Waal is politiek filosofe en juriste en werkt als universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In haar dissertatie Conditional Belonging richtte ze zich op migratie, inburgeringsvereisten en democratisch burgerschap. Vanavond gaat ze in op de verhouding tussen ‘Nederlandse’ waarden, de grondwet en de Europese Unie.

Opzet constitutiereeks

Na dit woord van welkom zeg ik iets over de opzet en gedachte achter de reeks over de Wortels van Europa. In deze reeks zoomen we in op de Nederlandse, Franse, Britse en Amerikaanse constituties om op die manier een bijdrage te leveren aan het debat over de Europese Unie. Juist nu Europa langzamerhand bekomen is van de gevolgen van de eurocrisis en worstelt met de ‘Brexit’ wordt er opnieuw levendig gedebatteerd over de toekomst van Europa. Dit debat is nog eens in een stroomversnelling gekomen door de nieuwe regeringen in Parijs en Berlijn.

Het probleem is echter dat de twee kampen zich min of meer ingegraven hebben. Enerzijds wordt er pleidooi gevoerd voor hernieuwde overheveling van rechten en bevoegdheden naar een supranationale gemeenschap als de Europese Unie om aldus internationale uitdagingen het hoofd te bieden. Anderzijds wordt er gehamerd op het fenomeen van vervreemding dat optreed wanneer Brusselse bureaucraten geen oog meer hebben voor waarden en normen. Deze waarden en normen worden nogal eens gekoppeld aan de natiestaat. Daarmee komen ook de nationale grondwetten in beeld: nogal eens wordt de grondwet gezien als een document waar zulke waarden en normen in verankerd zijn. Maar: Is dat inderdaad zo? Hoe nationaal zijn onze grondwetten eigenlijk? Wat heeft de Europese Unie aan deze grondwetten te danken? Wat kan ze er eigenlijk nog van leren? Hebben nationale grondwetten nog enige waarde?

In de debatreeks over de Wortels van Europa staat dus de verhouding tussen de nationale grondwet en de Europese Unie centraal. Die verhouding kan juridisch bekeken worden als een balans van staatkundige overeenkomsten en verschillen. Die verhouding kan ook bezien worden als een serie uitwerkingen van filosofische ideeën. Ten slotte kan die verhouding ook in kaart gebracht worden als een geschiedenis van wederzijdse beïnvloeding.

De Wortels van Europa gaan ver terug. Om enkele belangrijke momenten en documenten te noemen: het Plakkaet van Verlatinge van de zogenaamde ‘Gheünieerde Nederlanden’ (1581). De Engelse Glorious Revolution (1689). In de Verenigde staten ontwortelt de constitutie zich aan een machtsstrijd tussen federalisten en antifederalisten (1787). Een decennium later zou deze Amerikaanse constitutie de Franse revolutionairen tot lichtend voorbeeld strekken. Hieraan danken we de Verklaring voor de Rechten van de Mens en de Burger (1789) en de eerste Franse constitutie (1791). De Franse staatsinrichting is vervolgens weer bepalend voor de manier waarop het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814 is ingericht.

Kortom, aan de grondslag van de Europese Unie ligt een constitutionele geschiedenis waarin Nederland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten verstrengeld zijn. En de debatreeks is een bescheiden poging om die Gordiaanse knoop iets te ontwarren.

Geschiedenis Nederlandse constitutie

Vanavond beginnen we met Nederland. Ik marcheer alvast met zevenmijlslaarzen door de Nederlandse constitutionele geschiedenis en noem kort vijf kernmomenten.

Eén. Het is nog maar enkele weken geleden dat in Nederland het Plakkaet van Verlatinge van 1581 tot het pronkstuk van Nederland is verkozen, hoewel het formeel het document is waarin zeven provinciën der Nederlanden zich onafhankelijk verklaren van het Habsburgse Rijk en de Spaanse koning Filips II. Het Plakkaet volgde op de Unie van Utrecht, twee jaar eerder, waar de zeven provinciën zich tot een confederatie aaneensloten. De hedendaagse affiniteit met deze gebeurtenissen valt waarschijnlijk vooral te verklaren vanwege de twee belangrijkste oorzaken ervan. Het verlangen naar religieuze en economische vrijheid. Deze notie van ‘vrijheid’ heeft de mentaliteit en ook latere constitutionele documenten gestempeld. Qua staatsinrichting is er niet veel van de succesvolle, maar politiek toch tamelijk onwerkbare confederatie, overgebleven.

Twee. Voor de invloed op deze staatsinrichting is de ‘Franse tijd’ overheersend geweest. Van deze Fransen erven de Nederlanders het idee van centralisatie. Iets dat we terugzien in de eerste grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden van 1814. Niet zonder reden begint deze Grondwet met een titel over ‘den Soevereinen Vorst’. Hij heeft erg veel macht, onder meer over de koloniën, het sluiten van verdragen, het leger, de geldmiddelen. Hij mag wetten voordragen aan de Staten-Generaal en de wetvoorstellen van de Staten-Generaal goed- of afkeuren. Deze Staten-Generaal is de vertegenwoordiging van het hele Nederlandse volk dat weer bestaat uit de ingezetenen van provincies. De leden van de Staten-Generaal stemmen (formeel) zonder last of ruggenspraak. Politieke partijvorming moet nog helemaal op gang komen. In 1815, als ook de Belgen bij het Koninkrijk komen, volgt ook een gelijkheidsartikel dat primair beoogt de standenmaatschappij af te schaffen.

Drie. De constitutie van het belangrijke revolutiejaar 1848. Deze grondwet legt de basis voor de huidige parlementaire democratie. De Staten-Generaal, vooral de Tweede Kamer ervan, krijgt veel meer macht en wordt bovendien rechtstreeks gekozen. Bovendien wordt ministeriële vertegenwoordiging geïntroduceerd: de koning is onschendbaar en de ministers zijn verantwoordelijk. Verder wordt ook handen en voeten gegeven aan het vrijheidsbegrip: vrijheden van onderwijs, vereniging en vergadering, meningsuiting en drukpers worden in deze grondwet verankerd. Niet langer heeft de koning invloed op besluiten van de kerk. Je zou dus kunnen zeggen dat deze grondwet een liberaal karakter heeft, wat niet zo vreemd is gezien de grote invloed van de liberaal Thorbecke op deze grondwet.

Vier. In de periode na 1848 wordt het kiesrecht steeds verder verruimd. De vrijheid van onderwijs wordt verder uitgewerkt. Ook komt een partijdemocratie steeds meer op gang. Het duurt tot de tweede helft van de twintigste eeuw dat onder invloed van de toenemende diversiteit van de Nederlandse bevolking het non-discriminatieartikel wordt geherformuleerd en aangescherpt. Voortdurend wordt in de politiek gezocht naar een balans tussen non-discriminatie enerzijds en de diverse vrijheden anderzijds. Dat heeft ertoe geleid dat neutraliteit vooral inclusief wordt uitgelegd, hoewel sommigen – onder wie één van onze gasten vanavond – dat liever anders zouden zien.

Vijf. Ten slotte is er dan ook de Europese Gemeenschap, wiens rechtsorde rechtstreeks en zonder daarvoor de grondwet nodig te hebben doorwerkt op de Nederlandse. In 2003 werd er een voorstel gedaan voor een Europese Grondwet. De ontwikkelingen daarvan vielen min of meer samen met de uitbreiding van de Europese Gemeenschap met een flink tiental lidstaten. Over deze Europese Grondwet werden referenda gehouden in Luxemburg, Spanje, Frankrijk en Nederland. De laatste twee landen stemden tegen. In Nederland was slechts 38,5 procent vóór. Heronderhandeling leidde tot het Verdrag van Lissabon dat de basis vormt voor de instellingen van de huidige Europese Unie.

Praktisch verloop van de avond

Tot zover mijn tamelijk droge, feitelijke en oppervlakkige relaas over de geschiedenis van de Nederlandse constitutie. Voor de échte vragen die achter deze juridische structuren en historische feiten schuilgaan verwijs ik graag aan de sprekers. Zij zullen ieder ongeveer tien minuten spreken. Daarna gaan we met elkaar in gesprek en krijgt u ook ruimte voor vragen. Ik geef graag het woord aan Paul Cliteur.

0 notes