cadernododanubio

[cadernododanubio]

Milena. Unha elexía

"Auch ist es vielleicht nicht eigentlich Liebe wenn ich sage, daß Du mir das Liebste bist; Liebe ist, dass Du mir das Messer bist, mit dem ich in mir wühle." (Franz Kafka, an Milena Jesenská, 14. September 1920)

Esta é unha elexía para Milena, para Milena Jesenská, é dicir un poema que quixera falar dos poldros da coraxe, da corrente daquel río escuro que levou con estrago e silencio terríbel toda unha xeración. Isto foi escrito para que o nome do KZ Ravensbrück permaneza sempre no lugar da desolación e a infamia e que o exemplo de Milena sexa lembrado cando o deserto espreitar o mundo e a mentira avanzar como couza contra o territorio da necesaria bondade.

Milena Jesenská, 1917

Milena. Unha elexía

Precisaríase un anxo

ou quizais un río sen invernos

para comprender a luz dos seus ollos,

a vida logo da chama e o silencio.

Non me busquedes nos mapas

nin tampocuo no vento dócil do mundo.

Eran os días unha música última

entre Praga e Viena,

un enigma de flores acendidas

no seu nome.

Non me busquedes nos libros,

non me busquedes lonxe dos paxaros.

Onda ti non haberá nunca árbore abrasada.

As ondas dun inmenso mar regresan

para facer escuma desta sombra,

para render homenaxe ao tremor dos esquecidos.

Non me busquedes na casa do escravo,

nas duras cores, inimigas da coraxe e o corazón humilde.

Como as penas frías da ave morta,

así escurecen as palabras.

Todo foi no teu cabelo o rumor

dun río puro de pólvora,

mais esas augas entraron tamén

na noite atroz, na liña riscada

onde os asasinos celebran o deserto.

Non me busquedes nos espellos sen lume,

non me busquedes no vals orfo da soidade.

Eu, Jesenská, Milena,

pertenzo só a este beira infinita,

bañada polo amor.

(Carlos Penela)

[cadernododanubio]

Unha bolboreta queimada alén dos castiñeiros. Comentario ao poema ‘Drüben’ de Paul Celan.

„Kunst, deren Existenzrecht angesichts der akkumulierten gesellschaftlichen Not fragwürdig wurde, ist gerechtfertigt, ja gefordert als Gedächtnis des Leidens.“ (Rolf Tiedemann, ‚Kunst oder Eingedenken des Möglichen‘ in Mythos und Utopie)

Edmond Jabès dixera unha vez que os versos de ‘Fuga da morte’ de Celan eran como "pedras depositadas por espíritos melancólicos sobre o mármore de tumbas inexistentes; na terra está toda a dor do mundo". No entanto, hai versos de Celan nos que un alento se filtra entre as fendas inmensas da dor á procura doutro lugar. Un alento de esperanza e fuxida. Como o expresara  Ernst Bloch en O principio da esperanza: “Na historia e no mundo, non se esgotaron todas as posibilidades de ser diferente, de ser mellor". Este poema, ‘Drüben’, escrito entre 1939 e 1940, pertence, acaso, a esa vontade. Unha vontade que non se repetiría até case trinta anos despois co poema ‘Fadensonnen’ (‘Soles de fío’): “Soles de fío / sobre o páramo gris denegrido. / Un pensamento /alto coma unha árbore / colle o ton da luz: aínda hai / cancións por cantar alén /dos seres humanos.”

Nese mesmo ano de 1940, o norte da Bucovina - a terra natal de Paul Celan - fora ocupado polas tropas soviéticas e, posteriormente, romanesas e alemás. Os pais de Celan morreran no campo de concentración de Michailowka, na Transnistria. O propio Paul Celan fora encarcerado en varios campos de traballo, mais sobreviviu. Despois, devastado por todo o vivido, marchou para Bucarest e, logo da guerra, fuxiu a Viena desde Hungría. Posteriormente, mudouse a París, onde viviría xunto á súa muller Gisèle e o seu fillo Frédéric, até o seu suicidio en 1970.   

O cerne da súa poesía é unha sorte de luz de vixilia pola dor do mundo, por toda esta historia demencial de violencia que percorre a primera metade do século XX. Mais en ‘Drüben’ (‘Alén’) Celan semella enxergar unha posibilidade fóra dese presente que para el é aínda como un campo concentracionario, de cores terminais. Ao lonxe, alén dos castiñeiros, treme un mañá, un soño saudoso como un susurro procedente do horizonte estraño. Mais nesa promesa agóchase tamén unha ameaza.

Imaxe de Paul Celan, procedente do catálogo da exposición "Schon nicht mehr / Immer noch - Paul Celan" de Markus Daum - Hesse Museum Gaienhofen (09.07.21 - 03.10.21)

Con efecto, a natureza utópica evocada neses versos podería significar tamén algo incerto, mesmo fatal. O estalote (‘roter Fingerhut’) ou ‘Digitalis purpurea’ é unha planta velenosa, mais que empregada coa dose axeitada pode ser unha herba medicinal para a insuficiencia cardíaca. E o fento dos valos  - ou das pedras – (‘Engelsüß’) é un fento que, no seu nome en alemán, está asociado a algo positivo, doce, anxélico e, de feito, ten un sabor doce.  Non por acaso, toda a poesía de Celan é moi abastada en léxico de flores e plantas, termos que nela están moi connotados, de xeito simbólico e polisémico. O propio Heidegger, no célebre encontro que tivo con Paul Celan na súa cabana da Selva Negra, ficou impresionado polos coñecementos de Botánica que Celan tiña, algo que o filósofo alemán mesmo lle comentaría a Hans Georg Gadamer.

Hai algo escuro e áspero que percorre os versos deste breve poema, unha sorte de tensión indicíbel no diálogo entre a vontade de fuxir dun lugar físico - que é tamén o lugar dun pasado que non deixa espazo para a luz no presente – e a resistencia por ficar no territorio do familiar, do propio, do íntimo, a pesar das ruínas deitadas perante a ollada do poeta. Unha presenza sombriza, unha sorte de Erlkönig chama pola voz poética, alguén que fala maina e sedutoramente para levala lonxe, cabalgando na noite, sen distancia algunha que coute a fuxida. Como nos versos de Goethe de ‘Selige Sehnsuch’ (‘Feliz saudade’):  "Ningunha distancia  che resulta insalvábel, / chegas voando e encantada, / e finalmente, ansiosa de luz, / Ti, és bolboreta queimada".

Mais antes diso, para poder fuxir cara a luz, a bolboreta, a voz do poeta, ten que saír da casula fría da súa dor e voar entre chamas alén dos castiñeiros.

Gisèle Celan-Lestrange, "Sans titre", 1980.

Alén

Paul Celan

Só alén dos castiñeiros está o mundo.

Desde alí chega ás noites un vento no seu carro de nubes

e alguén se ergue aí...

Quere levalo alén dos castiñeiros:

“Onda min teño fento dos valos e estalote!

Só alén dos castiñeiros está o mundo...”.

Entón canto suave, como fan os grilos,

entón retéñoo, entón resístese:

a miña chamada enrédaselle no pulso!

Sinto regresar o vento moitas noites:

„En min arde a distancia, en ti todo é abafante...“.

Entón canto suave, como fan os grilos.

Mais se a noite tampouco hoxe se ilumina

e volve o vento no seu carro de nubes:

“Onda min teño fento dos valos e estalote!

E quero levalo alén dos castiñeiros,

entón retéñoo, entón non o reteño aquí...

Só alén dos castiñeiros está o mundo.

(trad. de Carlos Penela)

breath [prospectus] (2019) - Edmund de Waal - “Sensational Books” exposición na Biblioteca Bodleian.

[cadernododanubio]

Casa escura, Georg Trakl

"Der Einfluß Trakls auf meine eigene Arbeit war vernichtend." (Thomas Bernhard, "Dichter über Georg Trakl“, en: Der Wahrheit auf der Spur. Reden, Leserbriefe, Interviews, Feuilletons)

Non existe para min na literatura en lingua alemá poeta máis asediado polas palabras da desfeita nin máis orfo no seu desamparo vital que o austríaco Georg Trakl. A súa escrita, densa e abafante, lévanos até a conciencia mesma do fin como único territorio da existencia. Toda a súa biografía, breve e atribulada pola dor e o desarraigo, semella estar ensombrecida pola presenza dun solpor perpetuo e temíbel. Así, tamén a súa poesía.

A visión do mundo en Trakl é hórrida e ameazante, mais toma corpo nunha lingua excelsa e fermosa, de sinestesias maxistrais, cunha musicalidade exacta e diáfana. Porque o escenario para ese relato da fenda do ser, para eses poemas que son como avalanchas, é tamén asombrosamente calmo e familiar: o das cores outonais, da sinxeleza dos campos e as estivadas, da mansedume dos ribeiros e os animais regresando co seu pastor no fin do serán. Quizais aí se agoche a única esperanza posíbel na poesía de Trakl, o único alento perante as abrasadas bandeiras da morte. Todo o resto é unha noite inmensa sobre a que non nos quereremos debruzar.

Seguín os pasos de Trakl en Salzburgo hai moitos anos xa, tentei procurar o seu mundo en novembros desolados e en paseos polos camiños dos bosques da contorna de Viena, cando o xeo e a escuridade dos días lañaban o silencio. Para min foi un mestre que me aprendeu lugares e símbolos na escrita dos que, tal vez, sería mellor non saber moito...Hölderlin, o poeta de poetas, aínda tivo gloria na soidade e na insania do seu exilio interior. No entanto, Trakl, que posibelmente inaugurou a seguinte e máis decisiva xeración dunha nova estirpe na poesía en lingua alemá (esa que chega até Paul Celan), foise apenas co desespero e o suicidio. Co esquezo.

Despois de tanto tempo, das tantas batallas dese tempo que é sempre unha Grodek de aprendizaxe e decepción, quero renderlle tributo a Georg Trakl, poeta extraordinario e perdido, mesmo sabendo que non hai xa consolo posíbel entre o seu mundo e a luz das palabras. Deixo aquí un novo poema meu para un proxecto de libro futuro - homenaxe á poesía en lingua alemá, e non só - que tenta penetrar nesa casa escura e suntuosa da linguaxe de Trakl.

Imaxe de Georg Trakl tirada do film "Georg Trakl - Herbst des Eisamen" (Portrait, BR 1976)

Casa escura, Georg Trakl

"(...) und zündet es an, das Haus aus Schmerz."

(Hilde Domin, 'Haus ohne Fenster')

Era unha casa escura a derrubarse

antes mesmo da avalancha, dos designios,

antes dos fillos iren perdidos á batalla,

cara á maldición fatal dos lagos.

Non hai cura para esa ollada, non a hai.

Procurabas no outono un fulgor semellante

ao da luz primeira no rostro de Deus;

procurabas o ceo acendido pola furia,

unha beleza mesta como o sangue dos derrotados.

Mais nos espellos apenas ardían as cores

dos xacintos e as mapoulas, a neve dos días.

Ao teu redor apodreceu a terra toda,

as landas que cruzaron os animais da sede,

o corpo da noite grande que chamaba por ti

co engado dunha crisálida orfa e temíbel.

Andan soltos o demo e o morcego polos bosques

e unha cerva de pel azul como centaura chora

entre as ondas escuras dos fentos.

O teu corazón non foi quen de amansar

a sombra dos cabalos, as loucas campás do pesadelo,

as túas mans non deron con outras mans máis doces,

con outra canción fóra da insania.

Agora, neste interior de fume e dor antiga,

en asolagados cuartos no silencio,

ficas só ti, onda palabras de cobre e de vixilia,

mentres o orballo abre feridas na serán

e un ouro inconsolábel cega a túa ollada

e o veleno atinxe o óso, as bocas

e o trebón bate cruel na raíz

desa casa escura para sempre.

(Carlos Penela)

Telegrama de Georg Trakl enviado ao seu editor en Leipzig Kurt Wollf, o 25 de outubro de 1914, desde Cracovia, pouco antes da morte do poeta. Nel pódese ler: "Daríame unha gran alegría, se me enviase un exemplar do meu novo libro 'Sebastián en soños'. Estou doente nunha cama do hospital da gornición en Cracovia. Georg Trakl."

[cadernododanubio]

Corazón dun glaciar eterno (interiores, Viena)

“Es gibt eine Stille des Herbstes bis in die Farben hinein.” (Hugo von Hofmannsthal, Buch der Freunde)

Silencio como no corazón dun glaciar eterno. Os interiores destes antigos predios vieneses acollen o silencio, todo o silencio, un silencio como unha caixa de música no tempo onde dormen avelaíñas e saloucos de prata. O silencio e a nobreza destes lugares son tamén áncora da súa permanencia no océano dos días, ao xeito dun arquipélago emerxendo aínda logo do furacán, logo de todos os invernos e todas as caídas. Se un escoitar atentamente nos seus corredores e nos seus salóns de caoba e bronce, poderá sentir pasos e voces aínda máis para alén das sombras. Poderá entender mellor o estrondo, a grandeza de Viena e a soidade das súas xentes, todo ese avispeiro que anunciou o esplendor estragado, o exilio e a fuxida das moitas vidas de Joseph Roth, das crónicas e lembranzas de Hilde Spiel ou Alma Mahler, do testemuño esgazado e maldito de Jean Améry, poño por caso.

Palacetes con panoplias húngaras da Herrengasse, cafés tallados na gloria e nas madrugadas, cando se desvelaban profecías e se honraba as rosas e un día foi presentida a apocalipse. Salóns con espellos de ópalo do Ring vienés, solpores fríos desde os adustos predios das chancelarías de Wieden. Estancias coas cores do xadrez e do pulchinelo que Adolf Loos concibira nos seus cadernos íntimos. Mansardas baixo as que medra aínda unha sorte de hortus conclusus con filigranas e pequenos lumes de ouropel. Teatros cincentos da Josefstadt co seu Golem durmido por trás da tramoia, escenarios con todas esas voces que algunha vez poboaron de vida e drama as páxinas de Doderer e Musil, os labirintos daquel mundo de antes. Naves de igrexas barrocas como baleas de Xonás, como fortíns calados para os oratorios onde aínda vibra o mesmo tremor branco que conmoveu a ollada de Anton Bruckner. Todos estes espazos son os mapas verdadeiros do silencio aquí. Este territorio agarda aínda por unha música que o honre con máis fonda poesía.  

Cuarto na Casa-Museo Sigmund Freud na Berggasse 19, Viena (foto do autor)

As cores do pasado, as cores destes muros que non puido derrubar nin sequera a Lacrimosa. Klimt e os seus compañeiros de escola e de ruptura naceron en verdade de oquedades de ámbar, do amarelo Hansa e do amarelo de Nápoles, da contemplación heroica dos dourados no final do outono en Grinzing, en Neuwaldegg. Eles percorreron eses camiños cubertos coa poeira dos astros ao solpor, soñaron cos verdes de Bizancio e acubillaron na súa ollada o carmesí e o amarante das colleitas serodias. Cruzaron o deserto e o fastío e trouxeron con eles óleos vivos e pó de magnolias para glosar o asombro, puxeron entre seda en chamas un tributo novo aos pés de Emile Flöge, ao pé das esfinxes.

Estas son casas habitadas por prodixios, estes son palacios de inverno, esquecidos e fermosísimos, como o dos Ephrusi, onda xa non se escoitarán máis valses nin pavanas. Estes son interiores cos artesoados abastados de Makart, con vidreiras Jugendstil feitas polas mans seguras daqueles artesáns dos obradoiros de Meinl, con saudosos ornatos de estilo Biedermeier, con letras sen usura en pan de ouro e esmaltes de azul de Prusia e cobalto. Estes son alicerces e raíces alzando como lava espléndida mármores desde as súas entrañas: mármores brancos de Brescia ou Carrara, puros, case sacramentais; mármore negro Saint Laurent e mármore negro de Kilkenny, vindos do lume e da turba; mármores rosados de Candoglia e mármore Boticcino, delicados como unha aurora grega.

Interior do Otto Wagner Hofpavillon en Hietzing, Viena (foto do autor)

Interiores en Viena, interiores da estación da alma. Unha natureza secreta, un ágape baixo a noite.  Cando a neve cae co seu cendal adamantino sobre a cidade en vixilia e alguén soña cun río que libere os días, o silencio percorre o escuro, consola os solitarios, cobre con tapices de follas mansas os leitos, os obxectos de outrora que as mareas traen outra volta canda nós. Silencio como o pranto dos náufragos, silencio como a luz detida nos espellos. Silencio nestes interiores como no corazón dun glaciar eterno.   

(Carlos Penela)

No Café Hawelka, Viena (foto do autor)

[cadernododanubio]

En Hainburg an der Donau con Jon Fosse. Un apuntamento de outono.

"...onde a árbore é arbore / onde a rocha é rocha / onde o vento é vento / e onde as palabras son unha unidade incomprensíbel / de todo o que foi / de todo o que desaparece / e así permanece / como palabras conciliadoras." (Jon Fosse, 'Aquí hai un ser humano')

No tren, de camiño a Hainburg an der Donau, seguindo os pasos de Marco Aurelio, de Haydn, de Jon Fosse. Diríxome de mañá cara ese burgo medieval austríaco ás beiras do Danubio, na fronteira coa Eslovaquia. O meu propósito é o de descansar, escribir e, se puder, ao xeito de Fosse, procurar alí certo aillamento e unha calma sinxela. O escritor noruegués ama ese lugar, tanto que chegou a convertelo na súa segunda residencia, fóra do balbordo do mundo e a fama, para se agochar nel, para traballar e para asistir ao oficio relixioso da igrexa católica de San Filipe e Santiago, no corazón de Hainburg, como un fregués máis.

Non lonxe de Hainburg an der Donau, en Carnuntum, capital da provincia romana da Panonia, retirouse tamén o emperador Marco Aurelio para redixir parte das súa marabillosas e célebres Meditacións e, quizais, para se conmover tamén nun outono como este, ao entender, por fin, o sentido último dese río que non cesa, desas augas da vida que todo o asolagan.

Hainburg an der Donau ten orixes celtas, romanas, medievais. Foi un lugar de alianzas e pactos dinásticos na Alta Idade Media. A mediados do século XI, Henrique III mandou construír alí o castelo de Heimenburg (ou Hainburg). Nos inicios do século XIII as murallas do castelo foron ampliadas; entre outras melloras, construíuse a chamada 'Porta de Viena', a maior porta medieval da Europa.

Durante o primeiro asedio otomano de Viena, no 1529, ao seu paso por Hainburg, os turcos arrasaron a vila e o castelo. No segundo cerco da cidade, en xullo de 1683, o exército otomano ocupou de novo a cidade e masacrou a poboación local - máis de 8000 persoas-. Contan as crónicas que as xentes, aterrorizadas, tentaron fuxir pola estreita canella agora chamada 'Blutgasse' ('canella do sangue', pola masacre), a través da 'Fischtor', mais apenas sobreviviu ninguén, menos de cen persoas. Entre elas estaba un oficial chamado Wagner Thomas Haydn, avó do compositor Joseph Haydn.

O escritor norugués Jon Fosse (Foto © David Višnjić)

Vin aquí na procura do recollemento e a calma. O outono debrúzase sobre o Danubio, sobre estas canellas medievais, sobre o mundo. Contemplo a igrexa de San Filipe e Santiago alzándose no medio da praza do pobo e como a serán cae co seu fume azul e as súas voces de bronce. Algo antigo vibra no ceo, como o pacto que Deus un día fixera cos homes.

Están onda min os poemas de Jon Fosse. Ao xeito dunha nave de xeo e silencio, a poesía de Fosse alza un mundo grandioso e interior desde as imaxes da noite, dos fiordos, das augas, do paso das aves, da escuridade, da luz, da memoria dos mortos; desde esa presenza humilde de cans e nenos, de anciáns calados en casas frías. Cunha linguaxe que nomea Deus como só poden ser nomeados o lume, a absolución ou a bondade.

Chega a noite. O outono é esa cinza caudal dun lume que agarda por nós, mesmo que non saibamos del. Este pensamento dame conforto na soidade.

Remato de ler outro libro do escritor noruegués, Mañá e tarde. Nunha prosa que semella unha ladaíña moi prolongada e, ao mesmo tempo, moi contida, mestúranse pensamentos e feitos de personaxes de dúas xeracións diferentes. Entre un parto e o fin dunha vida non hai un gran relato que contar, apenas os acenos e as tarefas repetidas de cada día, quizais a posibilidade dun modesto soño que nunca encarnará en nada. A imaxinaría que Fosse traza nestas páxinas faime pensar, por veces, nun filme de Dreyer ou Bela Tárr, polo esencial e fondo do seu estilo e mais por esa sorte de discreta, de humilde espiritualidade que paira sobre toda a súa prosa.

O silencio ten varios estratos, varias entrañas, do mesmo xeito que a nosa voz ten asombros e cores diversas.

Xa moito antes da medianoite, o silencio é case absoluto neste lugar, como se estiver mergullado no seu propio río. Mais non é propiamente ese silencio da noite alí fóra, o da proximidade das augas do Danubio e a brancura das curuxas. Non, é un silencio cálido, é un silencio de veludo, de ámbar, de libros a repousar no escuro.

O Danubio ao seu paso por Hainburg an der Donau (foto do autor).

O hotel onde me hospedo - un vello Gasthof familiar de varias xeracións - é unha antiga casa do século XVII, que a finais do XIX daba xa de xantar aos pescadores desta banda do Danubio e mais ás xentes de paso. Polo visto, o avó da actual propietaria marchara daquela a París para traballar de camareiro e aprender alí as finezas da cociña francesa, xeitos e modas que logo traería de volta ao seu hotel-restaurante de Hainburg. Lambe estes muros o silencio do pasado, treme como unha roupaxe queimándose devagar no fondo dun pozo. Pódese sentir no ar, é esa criatura do silencio que avanza desde o cerne das cousas en sombra, dos signos durmidos.

A mañá en Hainburg an der Donau ule ao frío húmido da noite, a terra escura, a fume de chemineas vellas, a froitos serodios, a madeira oculta, á cinza das palabras que xa non están.

Pouco antes do mediodía atinxo as ruínas do castelo de Heimenburg. Desde aquí a vista sobre o curso do Danubio é magnífica. Enxérganse as chairas aluviais da contorna, as aldeas ao lonxe, os bosques mestos do outono, os campos de seitura co seu abano de tons torrados, amarantes, verdes pálidos...Ás doce séntese a música repetida das badaladas das igrexas onda as abas desta montaña.

"Adáptate á vida que che tocou vivir e ama de verdade as persoas coas que o destino te rodeou". Así rezan as palabras de Marco Aurelio nunha das súas Meditacións. Non é derrota, non é rendición, tampouco postración humillante. É ser apenas parte do río, é entender o silencio, a espesura do silencio, o valor de cada palabra que se foi de nós. En Hainburg, onde for.

No interior do patio do Gasthof "Zum goldenen Anker" en Hainburg an der Donau (foto do autor).

[cadernododanubio]

Antes da noite con Caspar David Friedrich

"Romantik ist Entdeckung des inneren Reichtums." (Rüdiger Safranski)

Hai xusto agora tres veráns comecei a escribir novos poemas para un proxecto de libro, que pretende ser un catálogo persoal dalgunhas voces das literaturas alemá e austríaca esenciais para min, un pequeno mapa interior do espírito e do intelecto en lingua alemá trazado desde a palabra poética, unha homenaxe a autores, a desterrados, a lugares da ferida e a iluminación entre Viena e Tubinga.

Este poema que traio aquí é o último que escribín para ese libro futuro: 'Antes da noite con Caspar David Friedrich'. É unha écfrase, é unha declaración de intencións antes de todo escurecer, é unha apostila a un dos maiores proxectos do corazón humano, o animal romántico. O animal romántico e indómito. É unha ollada sostida máis para alén da furia e o pranto.

Caspar David Friedrich, Der Abend, 1820s. Niedersächsisches Landesmuseum, Hannover.

Antes da noite con Caspar David Friedrich

"so rudern die Fremden und Freien,

die Meister von Eis und von Stein."

(Paul Celan)

Non queremos que este solpor

acabe nunca, como se un incendio

tivese que prender aínda máis fondo

en nós, non queremos

que a hora púpura se esgote,

non queremos que o soño

sexa devorado pola sombra e a ruína.

Da pel nace toda luz, da boca,

a chama que fará cantar

o silencio desde o seu nadir.

Antes da noite, antes das estrelas

viraren xeo nunha terra ignota,

ollamos cara as cores do val,

cara ao territorio dos días a tremer

como se niso houbese un poder antigo,

a inefábel materia do corazón alzado.

Non queremos que esta vontade abandone

o curso dos ribeiros, a crecente do tempo,

a liña do horizonte que procuran

as aguias. Non queremos afastar

a ollada destes bosques,

fondos como un segredo,

doces como o acubillo dunha nai;

non queremos que sexa cinza

ou rosa escura esta música

que atravesa a carne, a madrugada.

(Carlos Penela)

[cadernododanubio]

Desde aquel río de hai vinte anos...

"Cabalgan lonxe lonxe até o Danubio..." (A fuga do rei Mattia, canto popular esloveno) "A lingua é todo o que lle queda a quen ten que renunciar á súa patria. Pero tamén o contén todo. Como o sopro de ar que vén desde terra firme até un barco nas noites tranquilas, cheo de ensoño co aroma da auga doce e o alento dos bosques e prados, así da lingua brota un sopro de fogar que está máis para alén de todas as palabras." (Hugo von Hofmannsthal, Discursos e ensaios)

Hoxe regreso a un río interior como sangue vivo, regreso ás palabras que fun arrumando ao longo das estacións e os acasos, aos días que crucei, por veces contracorrente, por veces coa calma dunha arexa morna de abril. Hai xa máis de vinte anos quixen redixir poemas e crónicas destas terras de Viena e os seus bosques, da Mitteleuropa e máis para alén, cara a Transdanubia, cara á foz escura e maxestuosa do Danubio.

Quixen dar conta do mundo novo que se ía abrindo para min, ollar estas paisaxes e estas cidades do fermoso e atribulado corazón da Europa e traducilo en idioma galego, a xeito de crónica ou testemuño. Ao longo de case unha década fun reunindo materiais, notas, imaxes, lembranzas de viaxes, lecturas, achados e decidín axeitalo todo, por fin, nun blog que se veu chamar "Vieiros de Kakania". Ese foi o cerne dun feixe de escritos que virían á luz, de xeito irregular, ao longo de case outra década. Algúns deses textos apareceron tamén, a modo de artigos, en revistas culturais galegas como 'A trabe de ouro' ou 'Grial', en tempos que foron de certo aillamento para min.

De forma case paralela ao nacemento dese blog, lancei outro menos ambicioso, "Dietario vienés", con textos e recensións máis breves, aínda que cunha temática moi semellante á de "Vieiros", quer dicir, sempre nas coordenadas da Europa Central. Foron anos de bastante escrita, que se ía espallando e ampliando, aínda que, ás veces, de xeito algo confuso e desordenado.

Detalle do 'Albertinischer Plan', o mapa máis antigo da cidade de Viena, arredor de 1421/22 - Museo de Viena.

Polo meu amor fondo á música de J.S. Bach, abrín máis tarde un terceiro blog dedicado á súa obra e á súa figura, que levou o nome de "A páxina de Goldberg" (o blog segue a existir mais aí ficou). Era apenas unha modesta homenaxe en galego a quen, para min, é o mestre primeiro da música de Occidente, a quen tanto lle debo, unha paixón que non capitulará xamais. Entrementres, e para alén dalgún outro pequeno proxecto que segue vivo, o terceiro blog no que investín máis tempo foi "A ollada da Sibila", onde quería reunir, en diferentes linguas, textos sobre diversos temas culturais do meu interese, canda escritos e poemas propios.

E así, logo dun silencio prolongado xa de máis, decido, por fin, abrir este "Caderno do Danubio", a xeito de arquivo e áncora de todos os materiais anteriores, para recuperalos e darlles en breve nova vida (hai neste blog vínculos directos a eles). Este espazo, "Caderno do Danubio", servirá tamén para dar conta dos meus novos poemas e dos poemas de outros, para alén de bitácora para comentarios a libros, fragmentos, aforismos, cancións acendidas, flores raras ou historias salvadas deste Danubio que todo o atravesa e todo o acolle. Deste río que xa hai máis de vinte anos me levou sobre o seu lombo como un deus xeneroso.