kucu2-blog

[kucu2-blog]

Kunst en cultuur in rusthuizen

Hoe je het draait of keert veel rusthuizen hebben wel personen die dementeren in hun verblijf. Sommige rusthuizen hebben hier zelfs een een aparte afdeling voor! Maar hoe gaan ze hier om met kunst en cultuur? Wij gingen op zoek naar de kunst en cultuur in de rusthuizen bij ons in de buurt!

We merkten op dat veel rusthuizen geen of weinig culturele activiteiten doen buitenshuis. Uitstapjes die ze doen zijn vaak dezelfde zoals bijvoorbeeld naar de zee of de markt. In sommige rusthuizen is er wel een muziektherapeut wekelijks aanwezig die aan de slag gaat met de verschillende bewoners alsook de bewoners met dementie. Ook gebruiken de verzorgers reminiscentie (een techniek waarbij herinneringen naar vroeger worden opgehaald.).

Helaas merken we dat een tekort aan personeel en het financieële plaatje vaak een drempel vormen om actief met kunst en cultuur aan de slag te gaan! Dit is jammer want kunst en cultuur is een krachtige waarde die mensen laat ontmoeten maar evengoed ook hun talenten laat ontwikkelen.

Anderzijds zien wel wel dat het vormen van koren voor dementerenden in veel rusthuizen een vaste waarde wordt. Dit is boeiend want je merkt de Betties van Music for Life hiermee iets in gang hebben gezet.

Voor meer info kijk hier: http://zingenmetdementie.be/zingen-met-dementie/contactkoren-in-je-buurt/

In het woonzorgcentrum Immaculata te Edegem willen ze in plaats van met de bewoners naar cultuur gaan, de cultuur naar hen halen. Dat doen ze met Museum E! Museum E staat voor ervaren waarbij men inzet op de totaalbeleving. Museum E! vindt plaats in de publieke ruimten van het WZC en in co-creatie met de bewoners. Later meer over Museum E!

Voor meer info kijk hier: http://www.wzc-immaculata.be/thema.aspx?id=2578

[kucu2-blog]

Inspiratie

Uiteraard bestaan er al enkel goede voorbeelden van culturele instellingen die een aangepast progamma hebben voor personen met dementie. We zetten ze graag even op een rijtje voor u.

Meet me @Middelheim: Elke derde zondag van de maand organiseert het Middelheim museum een rondleiding voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Deze duurt van 14u00 tot 14u30. De rondleiding is gratis. Info: http://www.middelheimmuseum.be/nl/activiteit/gratis-rondleiding-voor-mensen-met-dementie (Middelheimlaan 61, 2020 Antwerpen) https://www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=ckp7tx7znHc

Vergeten kracht: Project van kunstenaar Bert Vervaet waar hij samenwerkt met personen met dementie om vergeten en oude passies terug op te halen door middel van beeldende kunst. Info: https://vergetenkracht.wordpress.com/

Meet me @MHKA: Elke eerste zaterdag van de maand organieert het M HKA een rondleiding voor mensen met dementie en hun mantelzorger. Ook is er cde mogelijkheid om een groepsbezoek te reserveren. Info: https://www.muhka.be/nl/visit/plan-your-visit/adults/meet-me-at-m-hka (Leuvenstraat 32; 2000 Antwerpen)

[kucu2-blog]

Drempels en het culturele werkveld

Drempels… een term die In het culturele werkveld maar al te vaak voorkomt. Over het algemeen kan je stellen dat er 7 drempels zijn; Informatiedrempels, praktische drempels, financiële drempels, culturele drempels, psychologische drempels en motivatiedrempels. Uiteraard zijn niet alle drempels steeds van toepassing op iedereen. Welke drempels hebben een impact op personen met dementie? En hoe kan je hier verder mee aan de slag? Vandaag wil ik jullie iets vertellen over wat de verschillende drempels kunnen zijn voor personen met dementie en bekijken hoe we hier mee aan de slag zouden kunnen gaan. Belangrijk hierbij vind ik dat we hier ook de familie en/of verzorgers van de dementerenden niet vergeten.

Het is niet omdat we vandaag de doelgroep personen met dementie bespreken dat we van mening zijn dat iedereen drempels ervaart. We hopen zelfs dat het kunst en cultuuraanbod laagdrempelig is voor deze doelgroep. We hebben er voor gekozen om 4 drempels verder te bespreken omdat ik het idee heb dat deze het meest van toepassing kunnen zijn op deze doelgroep.

Informatiedrempels:

Informatie over de culturele activiteit?, wanneer het plaats vindt?,… Hoe laat begint de voorstelling?,… Het zijn verschillende informatieve drempels die parten kunnen spelen bij personen met dementie. Verschillende musea in Antwerpen organiseren rondleidingen specifiek voor personen met dementie. Maar is dit geweten? Naar wie dient dit gecommuniceerd te worden? Naar de personen met dementie of naar hun familie, verzorgers,…Het mislopen van informatie zie ik als een mogelijke drempel voor personen met dementie en hun verzorgers omdat ik het vaak voor mezelf als een drempel zie. Het lijkt me dan ook niet zo gek dat een specifieke doelgroep hier nog meer moeilijkheden mee ondervindt omdat het cultuurhuis zich dan ook dient te richten op een bepaalde doelgroep. Als ik het idee heb bepaalde informatie te missen lijkt het niet zo gek dat specifieke doelgroepen dit ook ervaren.

Praktische drempels:

Hoe ga je naar daar? Met de auto? Met het openbaar vervoer? Wie begeleidt het culturele uitje? Personen met dementie zijn vaak mensen die al ouder zijn waardoor het niet altijd evident is. Als mantelzorger kan je alleen op cultureel uitje gaan met de dementerende. Maar hoe doen grotere groepen dat? Ik denk dan aan rusthuizen? Voor dit soort uitstapjes dienen er vaak meerdere begeleiders mee te gaan Dit is niet altijd evident voor de rusthuizen en andere zorgcentra om dit te garanderen.

Psychologische drempels:

Psychologische drempels is nog altijd iets dat vaak en veel voorkomt. Sommigen vinden namelijk dat ze (onterecht) niet thuishoren in een cultuurhuis of andere plek waar er met kunst en cultuur gewerkt wordt. Dementie is een ziekte. Ik denk dan ook dat het kan zijn dat dementeren vinden dat een culturele activiteit niets voor hun is omwille van hun ziekte. Dat ze er niet zouden thuishoren omwille van hun problematiek zonder te zien wat ook voor hen de meerwaarde kan zijn. Sociale drempels: Zoals reeds aangehaald bij de praktische drempels kan het sociale ook een drempel vormen voor deze doelgroep. Met wie gaan ze naar het culturele event, wie kan er hun begeleiden? Dit kan in mijn ogen een drempel zijn omdat het voor personen zonder dementie vaak al een moeilijke drempel is om gezelschap te vinden om kunst en cultuur te beleven. Wat als je echt een begeleider nodig hebt?

Komend weekend krijgen wij de kans om deel te nemen aan een rondleiding voor personen met dementie in het Middelheim museum. Dit is voor ons de kans om te bekijken of deze drempels ook effectief drempels vormen in de sector.

[kucu2-blog]

De Betties

Dinsdag 18 december 2012. Het lijkt een datum als een ander, maar toch is die net iets specialer dan andere. Dit is de dag waarop men mijn aandacht helemaal naar dementerende ouderen getrokken had. Ik denk niet dat ik de enige was die toen voor het eerste deze groep mensen tegen ben gekomen. Het is op die dag dat het koor “De Betties” het voorprogramma van Muse mocht verzorgen in het Antwerpse sportpaleis. Dit koor bestond uit dementerende bejaarden, hun familie, en hulpverleners.

Hoewel de “Music For Life” campagne van Studio Brussel dat jaar in het teken stond van dementie, is het koor niet om die reden opgericht. Uit onderzoek blijkt dat muziek een effect blijft hebben op mensen met dementie. Daarom is men muziek therapeutisch gaan gebruiken. Men kan op twee verschillende manieren aan de slag gaan met muziektherapie; passief en actief. Met ‘De Betties’ hebben we meteen een duidelijk voorbeeld van wat actieve muziektherapie inhoudt. Hierin gaat men zelf actief aan de slag met muziek. Naast een bezigheid en een manier om contact te houden is er ook onderzoek gedaan of dit het geheugen kan verbeteren. Op sommige vlakken kan muziektherapie de demente persoon verbeteren.

Uit: De invloed van muziek of muziektherapie op het geheugen van mensen met de ziekte van Alzheimer – Suzanne Janssen

Muziek kan een enorm belangrijke rol spelen bij het contact houden met een dementerende bejaarde. En net hierin liggen enorm veel kansen voor de cultuursector. Door participatief aan de slag te gaan met deze groep ouderen helpen we ze en kunnen we onszelf verrijken met een heel nieuw perspectief. We lijken vaak te vergeten waar ouderen nog toe instaat zijn. Voor mij is dit beeld veranderd door ‘De Betties’. Met hun optreden in het sportpaleis hebben ze de wereld laten zien dat door de kracht van muziek zij nog steeds tot heel mooie dingen in staat kunnen zijn.

[kucu2-blog]

Inspiratie: enkele voorbeelden internationaal

Meer organisaties zijn op de dag van vandaag bezig met een aanbod op maat van elke doelgroep. Ook voor mensen met dementie is er in verschillende organisaties een aanbod ontstaan. Neem bijvoorbeeld de Vlaamse musea. Deze verschillende tours zijn vaak ontwikkeld vanuit een internationaal model. Zo heb je Meet Me at MoMA bijvoorbeeld. Vanuit dit model heeft o.a. het M HKA met hun tour Meet Me @ MHKA inspiratie gehaald. Ook het Van Abbemuseum & het Stedelijk in Nederland hebben bij het New Yorkse model de mosterd gehaald.

We hopen met elke post inspiratie en hulp te bieden voor de cultuursector om aan de slag te gaan met deze doelgroep. De bedoeling van dit bericht is dan ook om naast het bekendste voorbeeld van het MoMA ook nog andere voorbeelden op te noemen. Ter inspiratie. Vaak vanuit de VS of het VK.

Als eerste heb je naast het MoMA in New York ook het bekende MET museum. ‘Met Escapes’ biedt specifiek voor mensen met dementie en hun verzorgers een tour op maat. Er worden discussies gehouden over kunst maar ook zelf aan de slag gegaan. De bedoeling is om een interactieve rondleiding te bieden waarin een sensorische integratie plaatsvindt. Daarnaast bieden ze ook een specifiek ontworpen programma in de tuin. Daarin wordt vooral het reukzintuig geprikkeld.

http://www.metmuseum.org/events/programs/access/visitors-with-dementia-and-their-care-partners

Als tweede is er het FRYE Museum in Washington. Hun ‘here: now’ is een kunstprogramma voor volwassenen met dementie en hun verzorgers. De bedoeling is een creatief en ontspannend moment te bieden. Net zoals het aanbod in de MET is ook hier zowel een tour als een moment om zelf aan de slag te gaan voorzien. Bij de kunstwerken worden discussies gehouden. Hierin worden verschillende ideeën uitgewisseld zonder op het kort termijn geheugen te moeten vallen. Tijdens het kunst maken zelf worden deelnemers gestimuleerd te experimenteren met verschillende media. Dit kan gaan van Aquarel, potlood, tot klei of collages. Ook een bespreking wordt hier voorzien.

http://fryemuseum.org/program/here_now

Daarnaast voorziet ook het Museum of Contemporary Art in Australië ‘Artful: Art & Dementia’. Naast de activiteiten in het museum bieden zij ook een pakket aan ‘ARTFUL At Home’, waarin participanten en hun verzorgers gestimuleerd worden om ook het buiten het museum creatief aan de slag te gaan. Bovendien onderzoeken zij hun aanbod erg goed na. Ze werken nauw samen met een organisatie die het aanbod evalueert. Er wordt hierbij gekeken in welke mate kunst kan bijdrage in het welzijn en de neurologische ontwikkeling van mensen met dementie. Hieronder een filmpje met wat uitgebreidere informatie:

Uiteraard zijn er nog veel meer voorbeelden. Toch hopen we met deze al wat inspiratie te geven.

[kucu2-blog]

Dementie: hoe en wat?

Dementie is een verzamelnaam voor een groep aandoeningen waarbij meerdere stoornissen in het verstandelijk functioneren tegelijk optreden. Deze cognitieve functies zijn het geheugen, het leervermogen, het taalgebruik en het kunnen begrijpen en uitvoeren van complexe en dagelijkse handelingen. Normaal is dementie chronisch en gaat de persoon in kwestie steeds verder achteruit. Geheugenverlies staat meestal op de voorgrond, maar dat is echter niet bij alle vormen zo. De stemming, persoonlijkheid en het gedrag van de persoon kunnen ook anders worden.

Er wordt pas van dementie gesproken als de stoornissen in het denken, de stemming en het gedrag zo ernstig zijn, dat iemand wordt beperkt in zijn algemeen dagelijks functioneren. Het Vlaamse Gewest telt momenteel ongeveer 122.000 personen met dementie. Volgens prognoses zou dat aantal tegen 2060 ongeveer verdubbelen, mede door de vergrijzing.

Op onze blog gaan we geen focus leggen op bepaalde vormen van dementie, maar bekijken we dementie in zijn geheel. De laatste jaren is het ons opgevallen dat er steeds meer aandacht gaat naar mensen met dementie, kijk maar naar de Music For Life actie van Studio Brussel in 2012.  Gedurende deze week stond dementie centraal en dat vinden we dus heel positief. Wat wij van belang vinden is dat we deze mensen niet laten wegkwijnen, maar dat we er juist actief op gaan inzetten. Het is bewezen dat cultuurparticipatie een positief effect heeft op de gezondheid, de persoonlijke ontwikkeling en het geluksgevoel van ouderen en dus zeker ook van ouderen met dementie. We geloven er in dat cultuurparticipatie er voor kan zorgen dat deze mensen minder snel achteruitgaan en dat ze het gevoel hebben dat ze nog écht leven.

Onderstaand filmpje laat zien wat participeren aan bijvoorbeeld muziek, kan doen voor een dementerende

[kucu2-blog]

Mijn ervaring met dementie

De specifieke doelgroep mensen met dementie spreekt me enorm aan omdat mijn grootmoeder, ik noemde haar Moeke, tot 5 jaar geleden aan een lichte vorm van dementie leed. Ik ging hier deze week met mijn moeder over in gesprek en kwamen samen tot de conclusie dat er (tot 5 jaar geleden) weinig culturele activiteiten waren voor mensen met dementie. Daarom deel ik graag mijn ervaring met jullie. Ik heb nooit anders geweten dan dat mijn moeke bij ons inwoonde, toen ze op mijn 14 jaar ziek werd en mantelzorg niet meer mogelijk was, werd ze opgenomen in een kliniek. Nadat ze beter was en niet meteen een plek beschikbaar was is een nabij gelegen rusthuis werd ze opgenomen in een dementie kliniek .

In de dementie kliniek zat mijn Moeke samen met allemaal mensen die verschillende types van dementie hadden. Dit zorgde ervoor dat er weinig activiteiten op maat gebeurden. De enige echte activiteiten waren wandelen in het grote domein achter de kliniek en samen televisie kijken wat meestal uitdraaide in een verbaal gevecht wat er nu gezien werd op de televisie.

Na een half jaar kwam er een plek vrij in een rusthuis is de buurt. Mijn moeke werd hier toen opgenomen en kreeg naar mijn ervaring een betere hulpverlening voor mensen met dementie als in de dementiekliniek. De meeste activiteiten in een rusthuis worden nog gehouden voor ouderen met weinig kwaaltjes waardoor ouderen met dementie moeilijkheden hebben om deze activiteiten te volgen, maar ze werden goed opgevangen door de begeleiders en de andere bewoners.

Ik besef zelf dat er in vele rusthuizen te weinig personeel is om voor iedereen persoonlijk te zorgen en activiteiten op maat te voorzien. Maar in gemeenten als Wilrijk gaat het CC langs in rusthuizen en ziekenhuizen om liedjes uit mensen hun jeugd te spelen. In plaats van vele activiteiten zoals bijvoorbeeld wandeltochten in Antwerpen, kan men misschien deelnemen aan Meet me at M HKA of deze mensen meer sociaal te betrekken met culturele activiteiten en ze de mogelijkheid te geven om zich uit te drukken en zeker hun fantasie te gebruiken. Het is niet omdat ze minder kunnen terughalen uit hun langetermijngeheugen dat hun fantasie niet meer werkt.

Als Kunst- en Cultuurbemiddelaar in spé, weet ik dat je met vele doelgroepen rekening moet houden en dit niet altijd evident is. Aan de hand van deze blog willen we onderzoeken hoe je mensen met dementie op ene eenvoudige manier toch meer met kunst & cultuur kan betrekken.

 Heb jij ook ervaring met mensen met een (lichte) vorm van dementie, weet je tips over dit onderwerp? Dan mag je ons altijd contacteren.

[kucu2-blog]

Welkom! :)

Beste lezers, vandaag 5 Mei starten wij met onze nieuwe blog: vergeet CULTUUR niet! Wij zijn vijf studenten kunst – en cultuurbemiddeling (sociaal werk) van de Karel de Grote Hogeschool in Antwerpen. Wil je meer informatie over ons kijk dan zeker bij: “Vergeet ONS niet”. Wij nemen je graag mee in de culturele wereld voor personen met dementie. We merkten op dat deze doelgroep vaak vergeten wordt en ook zij hebben recht op deelname aan kunst en cultuur. 

We schrijven deze blog voor cultuurhuizen en andere organisaties die actief met kunst en cultuur bezig zijn. Wij zullen tweewekelijks een berichtje plaatsen op maandag en vrijdag. Deze blogposts kunnen informatief zijn maar we gaan ook actief aan de slag met de praktijk en bekijken het huidige aanbod en gaan op zoek naar alternatieve ideeën! Hopelijk hebben we u warm gemaakt om onze blog niet te vergeten!

Tot snel!

 Jens, Ian, Robin, Keesha & Shana