aedl

[aedl]

GARDEN OFFICE

visuals by Gerwin Tiemens

[aedl]

Home or prison _ being at home during lock-down

The Covid pandemic has forced us all to stay indoors. This is the only way to stop the pandemic. From March 2020, we are more in our homes than we were before. We work at home and teach the children at the kitchen table. But after a while, your house no longer feels like home but like a prison. How can that be? Nothing has changed about the space; it has not changed fundamentally. So how can it be that a space that at first felt like home can suddenly be experienced as a prison? An earlier exhibition, together with Hans van Lunteren, on the theme of 'home', was entitled: creating a home requires an act of violence and an act of compassion. In the title, we wanted to make clear that being 'at home' or feeling 'at home' is a contradiction in terms. You claim a place only for yourself (an act of violence) and at the same time, this is the place where you invite friends and family (an act of compassion) to have dinner or watch a film together.

A home, therefore, is created in the first place by occupying a place. Occupying a place could be characterised as an act of violence. After all, the place is only meant for you and therefore no one else can lay claim to it. It is your flat, room or house. Anyone who has ever had the experience of being burgled knows how important this claim is. The break-in feels like a fight over this claim. You feel how strong the commitment of yourself to the place is. Therefore, to be at home first of all requires an act of violence. It establishes you in the world. It offers the possibility of viewing your surroundings from a safe distance. And thus a piece of the world becomes your home. The room is a walled-in space with a roof that, of course, protects you from the elements. But more importantly, it is important to realise that if you do not occupy a place, you do not exist.

As indicated above, you claim a place that is yours alone. So you exclude the other, but also offer the possibility to invite others. To invite your friends to eat together. This is the compassion part of living. Space is first and foremost an enclosed walled space. A space that has to protect you from the elements but also unwanted others. Only then the space that protects you get windows and doors. Imagine a space without windows and doors; that is a prison. These windows and doors are your connection to the world. You look out the window and see your neighbours cycling to work or you wait by the window for your friend to come home. Space protects you from the elements, but at the same time, it is open to let the world in. But always according to your conditions.

Third, home is also where you feel safe. Safe enough to explore the world. To go out and meet new people and have new experiences. To travel and then return home. We may build spaces to protect ourselves from the elements, but the main purpose of space is to hold 'things'. These can be pieces of furniture with a story, such as that one of your grandmother's cupboards, but also photos of friends and family or souvenirs you have brought back from your travels. Even more important is the 'arrangement' of these things. In similar situations with the same space and the same things, it is the arrangement of the things that gives the person away. Just as space is your place to invite others, this same space is also the place from which you explore the world. The Dutch architect Herman Hertzberger once compared it to a mother bird on a nest with young. Once at the nest, she wants to leave as quickly as possible to find food for her young; once on the way, she wants to return to her young as quickly as possible. This is what we call being at home. Once at home, we want to leave to explore the world, and during our journey, we want to return home quickly. After we have gained all these new impressions, we usually start to adjust the 'order'. Rearranging photos, changing the colour of the wall or putting the new souvenir between the others.

Living in Corona time takes away two of the three aspects that we have given as a condition of feeling at home. The house is still our home. It still protects us from the elements. But the second condition in which we open the house to others has become impossible. We can open our home to a limited number of people but not nearly as many as we are used to. The third aspect also has its limitations. We cannot travel, we are much more at home and can only explore the world behind our laptops. Because we explore the world less, rearranging the 'arrangement' is not necessary. The house starts to bore us and therefore feels like a prison.

eric de leeuw december 2020

[aedl]

private house from the non-complete houses series

[aedl]

3 rooms/ regain the open-mindedness

[aedl]

De fysieke ruimte: emergent aan het idee

[aedl]

De fysieke ruimte: emergent aan het idee.

[aedl]

De fysieke ruimte: emergent aan het idee.

1. In 1996 werd het International Zen Center Noorder Poort geopend als zen trainingscentrum van het International Zen Institute, in de traditie van zenmeester Gesshin Prabhasa Dharma. Het centrum wordt nu geleid door haar opvolgster, de Nederlandse zenmeester Jiun Hogen roshi. Het bestaat uit een kleine kern van vaste bewoners, met daar om heen een netwerk van vrijwilligers. 

2. De Nederlands natuurkundige Gerard 't Hooft vroeg zich af hoe kan het dan dat de hoeveelheid informatie die we in het heelal in een zwart gat kunnen opslaan even snel toeneemt als het oppervlak van het zwarte gat, en niet als het volume. Zijn vermoeden was dat in zwarte gaten de informatie in zekere zin op de horizon moet passen (aan de oppervlakte), en niet in het inwendige van het zwarte gat. Gerard 't Hooft is o.a. de bedenker van het holografisch principe. De reden is dat ook in een hologram er een dimensie ‘verdwijnt’: een hologram is een tweedimensionale weergave van een driedimensionale afbeelding. Als je wel eens een hologram hebt bekeken weet je dat deze tweedimensionale afbeelding de volledige informatie over het driedimensionale beeld bevat. 't Hooft en Susskind vermoedden dat er een betere, duale beschrijving van zwarte gaten zou moeten bestaan als model in één dimensie minder dan het aantal dimensies waarin het zwarte gat zich bevindt. 

3. Bij een hologram zit dus alle informatie gevangen op een tweedimensionaal oppervlak, al is die informatie wel een beetje verstrooid. Deze ‘tafel’ is een twee dimensionale informatiedrager.  Het ‘idee’ is versleuteld aanwezig op het oppervlak en de ruimte die hieronder gevormd wordt is emergent aan dat idee. Door naar dat oppervlak te kijken zie je niets dat duidt op hoe het hologram eruit gaat zien. Maar als je weet hoe het hologram werkt, en je schijnt er op de juiste manier met een licht op, dan ontstaat vanzelf een prachtig driedimensionaal beeld.

[aedl]

preliminary studies

[aedl]

Review by Martin Groenesteijn

Tweemaal Wapserveen.

Vier jaar geleden stond op deze plek het artikel over een bezoek aan de huisartsenpost in Ruinen. Een gebouw naar een van Eric de Leeuw en Ingrid van Zanten, dlvz/ studio. Enkele weken geleden was er een open dag van het meest recente werk van dlvz/ studio, een woning bij het Zen Centrum Noorder Poort in Wapserveen. Tijd voor een bezoek aan Drenthe.

Opnieuw valt de enorme openheid van het landschap op. De net opgeleverde woning staat bij een grote voormalige boerderij die al geruime tijd in gebruik is als cursusruimte. Dat gebouw staat wat geïsoleerd door grote bomen omzoomd, een paar honderd meter ten noorden van de lintbebouwing van Wapserveen. De Leeuw heeft het totale terrein opgevat als een aantal tuinen. In één van die tuinen is de nieuwe woning gedacht. De keus van de architect voor de patiotypologie lijkt in eerste instantie vreemd in een gebied met zoveel ruimte. Nadere beschouwing maakt de keus begrijpelijk. Allereerst de organische overgang van een bijna onbegrensde ruimte, via een ‘boomkamer’, een tuin en een patio naar een intieme woning; daarnaast is het uitzicht op de agro-industriële achterkant van Wapserveen niet heel aantrekkelijk. De tuinen, naar ontwerp van Hans van Lunteren, zijn helaas nog niet gerealiseerd waardoor het lage gebouw -met zijn grijze cementhuid en platte dak- er nu nog wat vreemd bijstaat aan de rand van een weiland. Het huis past zich (nog) niet aan de context aan maar de context moet zich blijkbaar nog aan het gebouw aanpassen.

Bij het betreden van de centraal gelegen entree ontvouwt zich een aangename en lichte woonplek. Twee vleugels rond een patio, zorgvuldig geproportioneerd. De oostelijk gelegen keuken, woon- en werkplek hebben een hoog plafond, de op het noorden georiënteerde slaapvleugel is lager, iets wat van buiten overigens niet te zien is. Binnen een sobere, maar verfijnde, materialisatie: gevlinderd beton op de vloer, grijs gecementeerd metselwerkwanden en een grijsgroen lattenplafond. Sterker nog dan bij de huisartsenpost in Ruinen dringt zich de vergelijking op met het werk van Dom Hans van der Laan, in het bijzonder zijn huis Naalden in Best.

Eerder leverde De Leeuw een kilometer of drie naar het oosten een ander project op: enkele bijzondere vakantiewoningen bij ‘De Vier Eiken’. Het plangebied is een noord-zuid gerichte strook (landbouw)grond van 80x800m grenzend aan het Holtingerveld, het bekende natuurgebied.  Via een experimentele planologische procedure is mogelijk gemaakt hier enkele duurzame ‘ecolodges’ te realiseren op ongeveer 10% van het terrein, de rest is en blijft groen ingericht.

Als een ‘lunet’ -een militaire vooruitgeschoven post- liggen de lodges tegen een bosrand met aan drie zijden kilometers vrij uitzicht. Het pad naar de ‘lodges’ is een ware ‘route architecturale’. Vanaf een kleine parkeerplek met zwerfkeien wandel je door een schapenweide, over een brugje, via een slingerend pad door een donker bos naar de zwarte, houten woningen. Per woning is plek voor maximaal 8 personen. De huisjes zijn opgebouwd uit vijf rechthoekige volumes waarin een terras is opgenomen. Bij de verticale, centrale volume is het de bedoeling dat de houten gevelbekleding zal gaan begroeien. Daarom zijn de planken wat verder uit elkaar geplaatst dan bij de rest van het gebouw en zijn er bakken met klimplanten op het dak geplaatst.

Anders dan bij het introverte huis bij het Zen Centrum is het wonen hier naar buiten gericht. Knap is dat dit gebeurt op een manier waarbij de individuele woningen nauwelijks last hebben van elkaar. De architect vergelijkt het woonconcept met tegelijkertijd ‘wonen tussen de bomen/wonen onder de bomen’, dus beschutting EN uitzicht. Wat een prachtig -kleinschalig- alternatief presenteert De Leeuw hier voor groepen suffe stacaravans of rietgedekte miniboerderijtjes die de naam vakantie’park’ niet waard zijn.

Ogenschijnlijk hebben de natuurlodges en de patiowoning niet zoveel met elkaar te maken. De verbinding is te vinden in het project in Ruinen van enkele jaren geleden waarin alle nu gebruikte thema’s ook al zichtbaar zijn; van inpassing in de context, geslotenheid versus openheid, materialisatie, ruimtelijkheid, etc. De Leeuw onderzoekt zijn eigenzinnige architectuur op een kunstzinnige manier en diept haar door de jaren steeds verder uit.

Martin Groenesteijn, architect en freelance schrijver voor o.a architectenwerk, archined etc.

[aedl]

made by destruction

Een low-budget renovatie van een woonhuis. Vanwege het beperkte budget knappen we alleen de betere helft van het huis op. Het andere deel is extreem vervallen en laten we leeg. De ene helft een tiny-house en de andere helft een kas. i.s.m. bybregje

made by destruction

ongebruikt sta je daar men woont nu ergens anders

verderop,

nieuw

leeg en niet wetend op afstand van de ander

vervallen en

zoekend

je ene helft niet meer te redden wat over blijft is leeg

construeren of

destructie

de beide helften op zoek naar thuis bestaat de één door de ander?

idee en

ervaring

een huis voor de engel

een huis voor mij

[aedl]

ambtswoning zen-centrum Noorder Poort, Wapserveen

“binnen tuinmuren rijen bloemen geordend de leegte gevuld” _ eric de leeuw

In 1996 werd het International Zen Center Noorder Poort geopend als zen trainingscentrum van het International Zen Institute, in de traditie van zenmeester Gesshin Prabhasa Dharma. Het centrum wordt nu geleid door haar opvolgster, de Nederlandse zenmeester Jiun Hogen roshi. Het bestaat uit een kleine kern van vaste bewoners, met daar om heen een netwerk van vrijwilligers.

Het Zen centrum is gevestigd in een boerderij, gelegen op een stuk grond van bijna 10 hectare in de provincie Drenthe, midden tussen de weilanden. De boerderij staat in de lintbebouwing van Wapserveen maar ligt meer ‘achteruit’ op enkele honderden meters van de doorgaande weg. Op het terrein zijn veel wandelpaden, geschikt voor de loopmeditaties. Het centrum bevat gastenverblijven, een keuken met eetzaal en een zazen-ruimte (meditatie ruimte). De oorspronkelijke woning naast de boerderij wordt gebruikt als kantoor en was tevens de woonplek voor het ambt.

De groei van het Zen centrum maakte een masterplan voor de toekomst noodzakelijk. Met ruimte voor een nieuw zazen-ruimte, en een ambstwoning voor de zenmeester. De huidige woning kan dan volledig als kantoor gebruikt worden, om een goede scheiding tussen privé en het centrum mogelijk te maken. Op de plaats van de huidige zazen-ruimte worden in dit masterplan extra gastenverblijven gerealiseerd.

De nieuwe ambtswoning kent twee vleugels, met in het westen de woonvleugel en aan de noordzijde de slaapvleugel. Met in het woongedeelte hogere plafonds dan in de vleugel met de slaapruimten. De woning is gemetseld en daarna gecementeerd zonder onderscheid te maken tussen binnen en buiten. De gehele woning is verder sober gematerialiseerd: met ondermeer een betonnen vloer en een grijs-groen latten plafond.

Omdat de boerderij ‘achteruit’ is geplaatst hebben we de ambtwoning, in het bestemmingsplan, voor de rooilijn van de boerderij geplaatst. Dit ‘bijgebouw’ (de nieuwe ambtswoning) moest volgens dit bestemmingplan ondergeschikt zijn aan het hoofdgebouw, namelijk de boerderij. Het bouwen vóór deze rooilijn is ongebruikelijk omdat daarmee een ‘hiërarchisch probleem’ tussen boerderij en de nieuw te bouwen ambtswoning zou kunnen ontstaan. Een belangrijke ontwerpbeslissing die we daarom hebben genomen is dat we het gehele bestemmingsvlak vóór de rooilijn van de boerderij beschouwen als ‘tuin’. De nieuw te bouwen ambtswoning wordt daarmee onderdeel van deze tuin.

De woning als tuin en de ommuurde tuin als woning.

tuin ontwerp: Hans van Lunteren

werktekeningen: DAAD architecten

foto’s: studio Christiaan de Bruijne

bouwbedrijf: Bouwbedrijf van Dijk

[aedl]

tiny house  MA.son

Length of time depends upon our ideas. Size of space hangs upon our sentiments. For one whose mind is free from care, A day will outlast the millennium. For one whose heart is large, A tiny room is as the space between heaven and earth.

Translated from Saikontan (Vegetable Roots Talks), Yuhodo, Tokyo, 1926

Intro Dit ontwerp belichaamt voor ons het archetype van klein wonen. We stelden ons de vraag, wat is nodig om klein te kunnen wonen? En dan vooral permanent klein wonen. Dat is iets anders dan het tijdelijk klein wonen zoals bijvoorbeeld in een caravan waar alles een plek heeft en bepaald is. Waar weinig mogelijkheid is voor eigen inbreng. In ons onderzoek naar wat mensen nodig hebben om klein te kunnen wonen is het ontwerp voor MA.son ontstaan.

Thuis voelen ‘MA’ is een Japans woord dat grofweg vertaald kan worden als tussen, ruimte of ruimte tussen dragende elementen. Het staat voor interval, daar waar je je bewust bent van de vorm die de ruimte maakt. En de ruimte als leegte daartussen; en dat tegelijkertijd.

Onze ervaringen en onderzoeken laten zien dat ‘thuis-zijn’ vier belangrijke voorwaarden nodig heeft, waardoor mensen in staat zijn klein te kunnen wonen.

1 Allereerst hebben bewoners behoefte aan één centraal gelegen grotere open ruimte. Een ruimte die ze vrij laat bij de handelingen en rituelen van het wonen. Een ruimte die naar eigen inzicht gebruikt wordt, een ruimte die niet het handelen dicteert door een te kleine maat. In dit geval is deze centrale ruimte drie bij vier meter. Een maat die vrijheid geeft aan elke handeling of ritueel, waardoor het gevoel van controle over de eigen woonplek gewaarborgd blijft.

2 Transformatie is een tweede belangrijke voorwaarde voor klein wonen. Niet door dingen inklapbaar of opklapbaar te maken, maar door transformatie gedurende de dag mogelijk te maken. En daarin mee te kunnen bewegen met het ritme van de dag. De kracht van architectuur ligt in de opeenvolging, sequentie, van ruimtelijke ervaringen. In kleine woningen ligt dit niet voor de hand, maar het is wel essentieel.  Door transformatie van de ruimte te faciliteren ontstaat een sequentie van ruimtelijke ervaringen in tijd, gedurende de dag, de week, het jaar. En in het gebruik van de keuken, de badkamer en de slaapkamer door de dag heen. Zo wordt bijvoorbeeld de centraal gelegen ruimte amorf op het moment dat de badkamerdeur geopend wordt.

3 Vaak zijn in kleine ruimten zoals bijvoorbeeld een caravan, plekken voor handelingen en rituelen vooraf bepaald. Daar zit je, daar berg je iets op, daar lees je de krant. Maar juist de controle die je zelf uitoefent op het organiseren van jouw ruimte is een belangrijke voorwaarde om je de ruimte eigen te maken, jouw plek er van te maken. Een ruimte waarin je je zelf weerspiegeld ziet. Zo wordt de centrale plek een in tweeën gedeelde ruimte op het moment dat de keuken in gebruik is.

4 Voor klein wonen is het belangrijk dat je je als bewoner af en toe buiten de kaders of de grenzen van de woning kunt begeven, zonder direct in de openbare ruimte te moeten treden. De bank in MA.son is, als een erker, een plek tussen persoonlijke en publieke ruimte.

Ontwerp De woning is opgebouwd uit vier identieke volumes van 1,5 bij 2,3 meter, 3 meter hoog. In de gesloten volumes bevinden zich een keuken, een badkamer, een bedbank en een toilet. De volumes zijn gepositioneerd rond een centrale vrije ruimte van ca. 3 x 4 meter. Deze ruimte kan aangepast worden naargelang de handelingen en rituelen van de bewoner. De volumes zijn als een molenwiek rond de centrale ruimte gepositioneerd. Het maakt uitzicht naar alle zijden mogelijk. De puien kunnen gemakkelijk tussen deze blokken geplaatst worden. De kleine woning is een permanente woning op een kavel van ca. 100m2.

Gebruik Overdag heb je een vrije ruimte van ca. 12 m2. Je kunt je verplaatsen naar gelang de plek waar de zon schijnt, wat je activiteiten zijn of waar het mooiste uitzicht is. Op het moment dat je de de deur van het keukenblok opent ontstaat een scheidingswand. Die creëert als het ware twee ruimten. Eén om te koken en een plek om te werken. Met een ‘verdikte’ deur: aan één kant opbergruimte voor de keuken, en aan de andere kant bergruimte voor boeken, tablet of computer voor de werkplek. Bij het openen van de deur van de badkamer komt een ‘tentdoek’ mee: een wand en een dak, waardoor een driehoekige ruimte ontstaat die de centrale open ruimte transformeert. De badkamer wordt hiermee vergroot van 1,4 m2 naar 3,3 m2. Door dit tentdoek heen, treedt je de badkamer binnen.

In deze woning slaap je beneden Deze plek wordt overdag als zit plek gebruikt. De bank functioneert als een erker om buiten de kaders van de woning te kunnen treden. Middels kleine kijkgaten houd je contact met je omgeving buiten de woning. Aan het verlaagde plafond hangt een gordijn dat plek in de ruimte creëert op het moment dat je wilt gaan slapen in het tweepersoonsbed. Het verlaagde plafond is toegevoegd om de opeenvolging van ruimtelijke ervaringen te versterken en het gevoel van intimiteit op sommige plekken te vergroten. Bijvoorbeeld door een lage binnenkomst bij de entree. De vrije ruimte tussen de vier volumes heeft naar vier richtingen grote ramen van vloer tot plafond. Ongeveer in het midden van de centrale ruimte is een daklicht op het noorden. Via dit daklicht kun je makkelijk bij je spullen op de zoldering.

Techniek De vier elementen zijn zelfdragend en vormen zo de constructie voor de vloer en het dak. Op deze manier is de woning gemakkelijk te realiseren. De productiemethode is relatief eenvoudig, en betaalbaar. En is met behulp van de prefab elementen op de locatie te assembleren.

Van groter belang voor ons is dat MA.son een antwoord geeft op de vraag wat de mens nodig heeft om klein te kunnen wonen. Geen woning waarin is alles bepaald, maar met ruimte als met leegte, die plek biedt aan persoonlijke invulling.

visuals door Gerwin Tiemens

[aedl]

self-portrait

I AM THE SPACE WHERE I AM - Noel Armand

[aedl]

‘Interieur’ in een permanente staat van beleg!

Waarom is het vak, interieurarchitectuur, in een permanente staat van beleg? Vroeger waren de grenzen tussen het interieur (privé) en exterieur (publiek) permanent, helder en stabiel. We hadden te maken met ondoorzichtige volumes die ons beschermden tegen de buitenwereld. In onze postmoderne wereld zijn deze grenzen tijdelijk en wazig geworden en altijd in beweging. Ruimten zijn doorzichtig en daarmee wordt de buitenwereld op een overweldigende wijze naar binnen gehaald. Het behouden van het interieur is een continue strijd. Maar wat is dan een interieur?

Deze vraag, die mij vaak wordt gesteld, is moeilijk te beantwoorden. Wat zijn bijvoorbeeld de overeenkomsten of verschillen met architectuur? Omdat het beroep van interieurarchitect relatief jong is wordt het meestal als ondergeschikt ervaren aan het beroep van de architect. Deze bestaat immers al vele eeuwen. Maar klopt dit? Het beroep van de interieurarchitect is inderdaad relatief jong vergeleken met de lange traditie die de bouwkunst kent. Maar dit is een vergelijking van twee ongelijkheden en kan daarom niet opgaan. Om goed te kunnen vergelijken moeten we ons eerst afvragen hoelang het beroep van de architect bestaat.

De architect is een ambachtsman.  Volgens Wikipedia is ‘Architect’ in het Grieks: architektón, dat zoveel betekent als bouwmeester. ‘Archi’ betekent ‘opper’ en ‘tektón’, hij die ‘bouwt’.

Architect en Professor Cornelis van de Ven zegt dat, vanaf het begin van de Renaissance een langzame overgang ontstaat van meesterbouwer naar de architect zoals wij die nu kennen. Leon Battista Alberti (1404) is de verpersoonlijking van dit proces dat vervolgens versneld werd door de Franse Revolutie (1790).

De opkomst van de ‘Nouveau Riche’ maakte dat de architect zijn eigen waarden, ideeën moest gaan verwoorden. En de Industriële Revolutie (1800-1900) zorgde ervoor dat de architectonische opgave ook een sociaal probleem werk, als gevolg van bijvoorbeeld migratie. De complexiteit die hiermee ontstond zorgde voor de specialisatie: ‘interieur’. Het effectief gebruik maken van ruimte, functioneel en aansluitend bij de gebruiker werd het domein van de Interieurarchitect.

Na het benoemen van ‘ruimte’ als de essentie van architectuur door o.a. de Duitse historicus A. Schmarsow (1853-1936) in ca.1890 ontstaat de architectuur en daarmee de architect zoals wij die nu kennen; een conceptueel ruimte-vormgever. Het vak van de interieurarchitect en de architect, zoals hierboven beschreven, beginnen dus op ongeveer het zelfde moment in de tijd. De architect en de interieurarchitect ontwerpen vanaf dat moment beiden ‘ruimte’. Omdat de binnen en buitenkant geen twee delen van een gebouw zijn; ze zijn juist beide het gebouw zelf, het hele gebouw zijn beide daarmee architect van één gebouw. Maar hoe definiëren we dan nu interieur?

Het woord interieur is ontleent aan het Franse woord ‘Intérieur’ wat ‘binnenste’ betekent. Het beschreef onze persoonlijke, innerlijke gevoelens; onze menselijke ziel. Pas na de tweede helft van de 19de eeuw kreeg het de betekenis die wij nu ook kennen; een verwijzing naar de condities van comfort en geluk in een huis.

Het woord ‘intérieur’ is weer afkomstig van het Latijnse woord inter, dat ‘tussen’ betekent; datgene wat tussen ons en de wereld daarbuiten is. Daarmee is één van de belangrijkste kenmerken van het interieur, de grens. Het deelwoordje ‘in’ van interieur suggereert een in en daarmee ook een buiten. Om deze dualiteit in stand te houden is daarom altijd een grens nodig.

De ‘modernen’ bouwden woningen met muren van glas; totale transparantie om de grens tussen binnen en buiten op te heffen. De buitenwereld wordt daarmee destructief naar binnen gehaald en zet het interieur onder druk. Maar zonder interieur is er geen plek waar we ons kunnen terugtrekken uit die buitenwereld. Er is geen privé en dus ook geen mogelijkheid tot bespiegeling over onze persoonlijke, innerlijke gevoelens. Hoe kunnen we deze destructieve kracht definiëren?

Kort geleden heeft Erik Verlinde (hoogleraar in de theoretische fysica aan de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica van de Universiteit van Amsterdam) zijn theorie over het heelal wereldkundig gemaakt. George van Hal beschrijft daarover in het boek ‘Elastisch Universum’ dat de bouwstenen waar Verlindes theorie uit is opgebouwd, fundamentele brokjes informatie zijn die worden opgeslagen in de structuur van ruimte-tijd. Die informatiebrokjes zou je kunnen vergelijken met bits, de informatie-eenheden van een computer. En zoals temperatuur voortkomt uit de bewegingen van microscopische deeltjes zo komt de zwaartekracht tevoorschijn uit de onderliggende veranderingen van de fundamentele informatie-bits.

In het NRC van 21 januari 2017 zegt George van Hal: “Dat inzicht begon bij de ideeën van de Duits_Amerikaanse fysicus Rolf Landauer, die in 1996 beschreef hoe je voor informatieopslag en informatieoverdracht altijd fysieke systemen nodig hebt. Een USB-stick of harde schijf voor opslag, bijvoorbeeld, of de gedrukte letters op deze pagina voor overdracht. Informatie moet daarom zelf ook aan onze fysieke natuurwetten gehoorzamen, luidde de conclusie [….] Bij het wissen van je harde schijf komt bijvoorbeeld een beetje warmte vrij. Niet vanwege een of andere mechanische effect waarbij het ene deel van de schijf over het ander deel wrijft, maar omdat informatie weggooien nu eenmaal fundamentele, fysieke gevolgen heeft. Informatie heeft, met andere woorden, gevolgen in de echte wereld”. In de fysica bestaat nog steeds geen definitie van het begrip ‘informatie’. Toch begrijpen we instinctief wel wat we met ‘informatie’ bedoelen. Wat heeft nu bovenstaand inzicht met interieur te maken?

Het binnen halen van de buitenwereld of het binnenhalen van ‘informatie’ uit de buitenwereld wordt van oudsher ervaren als het binnen halen van het Paard van Troje. Boeken, kranten, tijdschriften brengen als het ware het exterieur naar binnen. Dat is nu niet anders met het binnenhalen van de buitenwereld middels je smartphone en smart-tv. Het is alleen extremer geworden.

Wanneer je vroeger een winkel binnen ging, bijvoorbeeld een bakkerij, dan was tijdens het naar binnen gaan, er een duidelijke overgang van het exterieur naar het interieur, van de openbare ruimte naar de privé-ruimte van de bakker. Wanneer je nu de bakkerij binnen gaat neem je ook de smartphone mee. En daarmee ook het exterieur; ik ben nog steeds verbonden met die buitenwereld maar nu in een interieure ruimte. Paradoxaal genoeg neem ik ook mijn privé-wereld, middels deze smartphone, mee naar binnen. Door het verplaatsen van informatie wordt, analoog aan de theorie van Verlinde, een ruimte exterieur dan wel interieur. Wat voor effect heeft dit op het interieur?

Er is een vermenging aan het ontstaan van het interieur met het exterieur. Dit is te vergelijken met de optische illusie zoals hier te zien is. 

Deze tekening werd in 1915 door de cartoon-tekenaar W.E. Hill gemaakt met de titel: 'Mijn vrouw en mijn schoonmoeder’.

Later werden deze tekeningen ook gebruikt in de psychologie. Het was een bewijs dat ons waarnemingsvermogen niet stabiel is; één tekening kan tot twee percepties leiden. Men ziet vaak eerst een jonge vrouw en pas veel later ook het beeld van een oude vrouw. Het is onmogelijk beide beelden tegelijkertijd te zien. Het is onze interpretatie en de context die bepalen wat we zien.

Het exterieur en het interieur zijn geen vaste gegevens meer. Wanneer de context verandert, bijvoorbeeld door het binnen brengen van een grote hoeveelheid informatie, kan een interieur veranderen in een exterieur en andersom.

Echter het belang van interieur ligt hierin dat het onze privacy moet beschermen, ons inwendige, het innerlijke. In het Latijn wordt gesproken van ‘Intumus’ dat binnenste of meest vertrouwd betekent. Georges Teyssotte beschrijft in ‘Topology of Everyday Constellations’ dat het conflict tussen public en privacy (exterieur en interieur) kenmerkend voor onze tijd is. Onduidelijkheid over de grens tussen public en privacy maakt dat de mens deze grens opnieuw aan het definiëren is. Met als eerste reactie terug naar de oude situatie waar de grens stevig en beschermend was. In het klein zijn mensen aan het cocoonen en in het groot zijn we handelsverdragen aan het opzeggen of een muur aan het bouwen om ons land te beschermen. In kantoren is het flexwerken een inbreuk op onze Intumus. In verzorgingstehuizen dringt de vormentaal van het ziekenhuis binnen met allerlei apparaten. Op treinstation ontstaan woonkamers en in onze huizen vormen onze smart-tv en onze smartphones een bedreiging voor de Intumus.

Interieur is het meest vertrouwde, persoonlijke van de mens. In een tijd waar in privacy sterk onder druk staat, is het van groot belang dat interieurarchitecten opnieuw over deze grens nadenken. Maar hoe definiëren we dan, in onze tijd, een grens die niet fysiek aanwezig is maar gedefinieerd wordt door de hoeveelheid informatie? Terug naar vroeger kan niet en is ook niet wenselijk maar tegelijkertijd mogen we niet vergeten dat in essentie het interieur altijd verborgen is en moet zijn.

Dit beschermen tegen de afnemende privacy is waarom de interieurarchitectuur in  permanente staat van beleg is.

warrior, cabinet #1

[aedl]

International Design Workshop Antwerp with 400 students divided into 23 workshops.

“What if the room you’re in suddenly moves to a different location?”

During IDW Antwerp, our students worked on the theme ‘a room displaced’.

The participants take a self-built room and move it to another space in the building, literally. They question how simple everyday concepts must change (e.g. a window) when it is placed into another situation and context.

Three beautiful examples of their reflection on displacement in architecture.

Renée Faveere

Ina Baeyens

Jeroen Wijnhorst

[aedl]

All that we share!

[aedl]

Angel in high-up corner space.