crassificatio-maior - Tumblr blog

crassificatio-maior · 4 years

Text

Przemiany pragnę śpiewać ciał w odmienne ciała.

Bogi! wasza wszechmocność tych zmian dokonała:

Wy mój zamiar wesprzyjcie, od początku świata

Snując wiersz nieprzerwany aż po moje lata.

Nim było morze, ziemia i niebios sklepienie,

Jedyny miało wyraz całe przyrodzenie.

Zwano go zamęt[1], ogrom bezkształtny, nieskładny,

Ciężar tylko na świecie martwy i bezwładny;

Widać, że się ze sprzecznych żywiołów źle sklecił.

Jeszcze też światu Tytan[2] z rydwanu nie świecił,

Jeszcze Feby nie rosło ni nikło poroże,

Ziemia się nie ważyła w powietrznem przestworze,

Własnem ciężka brzemieniem, ni ramiony swemi

Amfitryte rozległej nie ściskała ziemi.

Morze, ziemia, powietrze — nie są różne ciała.

Woda jeszcze nie płynna i ziemia nie stała

I powietrze bez światła; w ciągłym z sobą sporze

Swej postaci nie mają, w jednym bowiem zbiorze

Zimno z gorącem, suchość z wilgocią walczyła,

Miękką tłoczyła twarda, lekką ciężka bryła.

Bóg, to jest, siła wyższa rozstrzygła te spory,

Od ziemi, nieba i wód odciąwszy przestwory;

Od gęstego powietrza odszedł eter płynny.

Tak z ślepego nawału gdy bóg dobroczynny

Rozdzielone żywioły zgodą spoił ścisłą,

Lekkie i wklęsłe niebo siłą ognia trysło

I obrało w przestworzach siedlisko najwyższe.

Powietrze jest lekkością i miejscem najbliższe,

A gęstsza ziemia, własnym ciężarem tłoczona,

Tęższe ściągnęła części do głębin swych łona,

Oblał ją płyn, ostatnie zajmujący łoże.

Gdy tak twórca, ktokolwiek z bogów nim być może

Urządził i na części rozdzielił to brzemię,

Natychmiast w postać kuli zaokrąglił ziemię,

Kazał rozlać się morzu, wiatrom wzdymać wały

I okręgu ziemskiego opasać brzeg cały.

Dał rozległe jeziora, stawy, zdroje żywe,

Rzeki z gór spadające wziął w koryta krzywe;

Jedne z nich topi w ziemi, drugie w morze ciska,

Gdzie wolno płyną, wąskie rzuciwszy łożyska;

Zniżył doliny, rozpiął pól rozłóg szeroki,

Las okrył zielonością, wzniósł w górę opoki.

Jak niebo krają pasy, dwa po prawej stronie,

Dwa po lewej, a piąty żywszem ogniem płonie:

Tak też niebem objęte rozdziela bóg brzemię

I pod tyleż odmiennych stref poddaje ziemię;

Średnią z nich skwar wyludnił, na dwóch śnieg się ściele,

A dwie zimno i ciepło dostały w podziele.

Nad ziemię wzniósł powietrze, tak od ognia cięższe,

Jak są od cząstek wody cząstki ziemi tęższe.

Tam obłoki, tam dżdżyste chmury naprowadził,

Tam i grzmoty na postrach śmiertelnym osadził,

Tam i wichry, co jasne błyskawice krzeszą,

Lecz nie całego świata rządami się cieszą.

Dziś trudno im się oprzeć tylko, kiedy w strony,

Ściśle im wyznaczone, lecą na przegony;

Wtedy ledwie na poły nie rozszarpią świata,

Tak niezgodni są bracia. Eur w państwie Nabata,

W krajach Zorzy i w Persji swe rządzy rozszerza;

Zefir zachodnim słońcem rozgrzane wybrzeża

Wziął pod swe panowanie, a Boreasz groźny

Otrzymał zimną północ i kraj Scytów mroźny;

Oddalone zaś brzegi przeciwległej ziemi

Dzierży Auster i skrapia deszczami ciągłemi.

W górze nad nimi niebo rozciągnął wiszące,

Lekkie, płynne, ziemnego mułu nie mające.

Ledwie tak bóg rozłączył pomieszane bryły,

Gdy gwiazdy, które długo w nawale się kryły,

Roziskrzać się zaczęły na pogodnem niebie,

Twórca, chcąc, aby wszystko wzięło życie w siebie,

Chcąc mieszkańcem zaludnić tych światów przestrzenie,

Obrazy bogów[3] sieje na niebios sklepienie,

Skrzelistemi rybami wód przestwór zaplemia,

W ptastwo powietrze, w zwierza zaludnia się ziemia.

Ale świętszej istoty brakło jeszcze ziemi,

Zdolnej myśl wzniosłą pojąć i władać innemi.

Powstał człowiek. Czy boskiem dał mu życie tchnieniem

Twórca lepszego świata, pan nad przyrodzeniem,

Czy ziemia, od powietrza świeżo oddzielona,

Pokrewnych sobie niebios ukryła nasiona;

Te syn Japeta wody rzecznemi roztwarza

I podobieństwem bogów człowieka obdarza.

A gdy każde ze zwierząt wzrok w ziemię spuszczało,

Postawę człowiekowi nadaje wspaniałą

I w niebo patrzeć każe i do gwiazd sklepienia

Pozwala mu wyniosłe obracać wejrzenia.

Tak ziemia, dawniej gruba i bezkształtna bryła,

Przemieniła się w ludzi i ludźmi pokryła.

0 notes