evasociety-blog

[evasociety-blog]

Mars Insight

[evasociety-blog]

Mars Insight

INSIGHT MARS binlerce yıldır insanların ilgisini çeken bir gezegen. Mars(Kızıl Gezegen) bizler için neden önemli? Orada yaşayanlar var mı, veya yaşam belirtileri var mı? Mars’ın derinliklerinde neler var? Mars dünya için bir kaynak olabilir mi?... gibi soruları uzatabiliriz. Bilim insanları da bu gibi sorulara cevap bulabilmek için, yıllardır bu gezegen üzerinde; gerek dünyadan gerekse mars yüzeyinden çalışmalar yapıyor. Dünya üzerinden genellikle teleskoplar aracılığıyla çalışmalar yapılırken, mars yüzeyinde araçlarla (Rover veya Lander) çalışmalar yapılıyor. Bildiğimiz üzere mars yüzeyinde mevcut 8 adet araç(pasif olanlar dahil, çünkü bazıları marstaki meşhur kum fırtınaları nedeniyle hasar aldılar ve bilim insanları tarafından uzun uykuya yatırıldılar) var.  Viking 1 lander - 1976  Viking 2 lander - 1976  Mars Pathfinder lander and Sojourner Rover - 1997  Spirit Rover - 2004  Opportunity Rover - 2004  Phoenix Mars Lander - 2008  Mars Science Laboratory (Curiosity) - 2012  InSight lander – 2018 “Insight” aracına bakacak olursak; Tarih 5 Mayıs 2018, Mars “Insight” aracı California eyaletinden başarılı fırlatmanın ardından dünyadan ayrıldı. Ve tamda hesaplandığı gibi 26 Kasım 2018’de görevlerini yerine getirmek üzere Mars yüzeyine iniş yaptı. Dünyadan fırlatıldıktan 6 Ay sonra Marsa ulaşan bu araç nasıl başarılı bir iniş gerçekleştirdi? En zor olanı iniş olduğunu varsayarsak, bu gerçek bir başarıdır. Mars yörüngesine geldi zaman (26 Kasım 2018), mars atmosferine girmeden önce aracımız beraberinde 2 adet uydu getirmişti (Marco-A ve Marco-B) ve bu uyduları mars yörüngesine bırakacaktı. Yani tabir-i caizse bir taşla üç kuş vurulacaktı. Bu ilk kez denenen bir yöntemdi ve başarıyla iki uyduyu yörüngeye sokmayı başardı. Aracımız mars yüzeyine indikten hemen sonra dünyaya ilk fotoğraflarını bu iki uydu aracılığıyla gönderilecekti. İşte o kritik an geliyordu, aracımız iki uyduyu bıraktı ve mars yörüngesine girmişti. Aracımız mars atmosferindeki (yerden 125 km yükseklikteyken) max hıza sahipti (Yaklaşık 5500m/s) ve dolayısıyla fevkalade ısınıyordu. Daha sonra paraşütünü açmak için 12 derecelik bir açıyla ilerlemesi gerekiyordu. Mars yüzeyiyle mesafesi yaklaşık 11.1 km olduğu vakit artık süpersonik paraşütünü açtı ve hızını yaklaşık 385m/s ‘e indirdi. Ve yere yaklaşık 1 km kala paraşütününden de ayrılan aracımız artık kendi yavaşlatıcı motorlarını çalıştırdı. Ve hızını 60m/s ‘e indirmeyi başardı. Ve ardından çok yavaş bir şekilde (2.4m/s) daha önce belirlenen yere başarılı bir şekilde Türkiye saati ile 22.56’da iniş yapıldı. Peki iniş yeri neye göre belirlendi? Bilindiği üzere mars yörüngesinde daha önceleri fırlatılmış olan birçok uydu mevcut. Bunlardan biri olan “Mars Reconnaissance Orbiter” tarafından belirlendi. Bu uydu o kadar gelişmiş ki Mars üzerindeki bir araç büyüklüğünde yükseltileri dahi görebilecek teknolojiye sahip. Yani aracımızın ineceği yer emin ellerdeydi. Örneğin ineceği yer sert olursa (ki istemediğimiz bir yüzey), aracımız beraberinde götürdüğü aletleri yeraltına göndereceği için delmek zor olacaktır. Keza yumuşak bir yüzey olursa(yine çok istemediğimiz bir durum), araç kendi ağırlığı nedeniyle yumuşak yüzeye batabilir. Sonuç olarak uydumuz herşeyi hesaplayıp en uygun yeri seçmiştir(28 yer belirleyip bu seçimi 4’e indirdikten sonra büyük bir krater çevresinde ekvatora yakın bir yer olarak belirlendi). Artık aracımız indiğine göre güneş panellerini açacak ve kendisini şarj edecektir. Ama yanında getirdiği “Sismometreler, Isı ölçüm cihazı ve Rise anteni” inişten yaklaşık bir ay sonra faaliyete geçecektir. Bu aletler çok hassas oldukları için araç kendi kolları sayesinde araçları hassas bir şekilde mars yüzeyine veya mars derinliklerine konumlandıracaktır. Temel olarak mars aracının görevlerine bakacak olursak; (Insight aracından çekilen ilk fotoğraf) (İnişinden birkaç gün sonra çekilen fotoğraf) 3 temel amacı var:  Mars’ın yer kabuğu hareketlerini inceleyecek. (Sismometreler)  Detaylı bir şekilde ısı ve sıcaklık bilgilerini toplayacak.(Isı ölçüm cihazları) (Gerçi yüzeysel olarak -90, +20 derece sıcaklık aralığına sahip olduğunu biliyoruz.)  Kuzey kutbu’ndaki titreşimleri ölçerek kızıl gezegenin çekirdeği hakkında bilgi toplayacak. (Rise anteni) Bu bilgiler sadece mars için değil marsa benzeyen gezegenler için de bilim insanlarına ışık olacak. Üretim kısmına gelecek olursak; Nasa tarafından yürütülen bir proje olmasına karşın farklı ülkelerden özel sektörlerle işbirliği de yapılmıştır. Örneğin “Isı ölçüm cihazları ve sismograflar” Almanya tarafından üretilmiştir. Marco-A ve Marco-B uyduları temel olarak Finlandiya tarafından üretilmiştir, diğer araçlarda da aynı şekilde birçok ülkenin payı var (İngiltere,Polonya,Portekiz,Fransa…). Sonuç olarak başarılı bir iniş yaptı ve yakın bir zamanda bizlere önemli veriler aktaracak. Başarılı işlere imza atması dileğiyle. Ve nice yeni Mars görevleri için (Türkiye dahil) heyecanla bekliyor olacağız. Gelecek Mars Görevleri;  Hope Mars Görevi (Uydu/Mekik) - Temmuz 2020 BAE  Mars 2020 (Rover/Helikopter) - Temmuz 2020 NASA,ABD  ExoMars 2020 (Lander-Rover) - Temmuz 2020 ESA, Avrupa  2020 Çin Mars Görevi (Uydu/Rover) - Temmuz /Ağustos 2020 CNSA, Çin  Mars Terahertz Microsatellite (Uydu/Lander) - Temmuz 2020 NICT, ISSL, Japonya Kaynaklar: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_artificial_objects_on_Mars https://www.kozmikanafor.com/marsa-gonderilen-araclarin-evrimi/ https://mars.nasa.gov/insight/spacecraft/instruments/summary/ https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Artificial_satellites_orbiting_Mars http://www.planetary.org/blogs/emily-lakdawalla/2018/mars-insight-landing-preview.html https://en.wikipedia.org/wiki/Exploration_of_Mars LEVENT KILINÇ

[evasociety-blog]

Düşünebileceğinizin bir tık ötesi...

E.V.A.