fanikli

[fanikli]

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ  ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Μία διαφορετική μορφή εναλλακτικού τουρισμού αποτελεί ο γαστρονομικός τουρισμός. Είναι οι διακοπές που επιλέγονται από ανθρώπους που θέλουν να δοκιμάσουν την τοπική κουζίνα και να γνωρίσουν τα τοπικά προϊόντα (prctravel,2019).

Ο γαστρονομικός τουρισμός περιέχει παροχή υπηρεσιών όπως διοργάνωση σεμιναρίων, εκδηλώσεων γευσιγνωσίας κλπ. (incrediblecrete,2013). Επίσης οι επισκέπτες αυτού του είδος του τουρισμού επιθυμούν να μάθουν την ιστορία και την παραγωγή τον πρώτων υλών της τοπικής κουζίνας (simposionews,2018).

Οι επισκέπτες αυτού του είδους του τουρισμού κατά ένα μεγάλο ποσοστό επιλέγουν την τοπική γαστρονομία ως περιοχή προορισμού για τις διακοπές τους (samosweb,2014).Οι γαστρονομικοί προορισμοί γίνονται γνωστοί και ισχυροί ταυτόχρονα και συγχρόνως αναδεικνύονται τα τοπικά προϊόντα (kedrostravel,2019).Για την Ελλάδα ο γαστρονομικός τουρισμός βρίσκεται στα πρώτα βήματα του παρόλο που η μεσογειακή διατροφή είναι ένα σύγχρονο μοντέλο υγιεινής διατροφής (gastronomytours,2018).

Για την ενίσχυση του γαστρονομικού τουρισμού είναι απαραίτητο να δοθούν κίνητρα ώθησης και έλξης π.χ. κίνητρο ώθησης είναι η ανάγκη για ανανέωση και κίνητρο έλξης είναι η επιλογή ενός προορισμού έναντι άλλου λόγο τοπικής γευσιγνωσίας (money-tourism,2019).Παράλληλα η μορφή αυτή του τουρισμού αποδίδει τεράστια έσοδα στις περιοχές που αναπτύσσεται στην Ελλάδα γιατί ο επισκέπτης δαπανά χρήματα στο φαγητό αλλά και στο ποτό (ethnos,2019) Σύμφωνα με το άρθρο του (Χατζημάρκος,2019) ο ελληνικός χώρος και συγκεκριμένα η περιφέρεια Νότιου Αιγαίου έχει λάβει τίτλο στο γαστρονομικό κλάδο ως γαστρονομική περιφέρεια της Ευρώπης για το 2019  ( xrysoiskoufoi, 2019).

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Cactus Tourism Journal αναφέρεται ότι για την ανάπτυξη της προώθησης και της προσφοράς του προϊόντος του γαστρονομικού τουρισμού είναι απαραίτητο να υπάρξει δημιουργία σχεδίων με προτεραιότητα στους τουριστικούς προορισμούς. Η στρατηγική για την δημιουργία εικόνας και φίρμας των προορισμών και την οργάνωση για την συνεργασία ανάμεσα σε παράγοντες της αλυσίδας του γαστρονομικού τουρισμού π.χ. ψαράδες, καταστήματα, εστιατόρια, τουριστικά πρακτορεία (Gheorghe G.& Tudorache P.& Nistoreanu P., 2014).

Συμπερασματικά, η Ελλάδα είναι αναγκαίο να κάνει και άλλα βήματα για την καλύτερη διαχείριση και οργάνωση του γαστρονομικού τουρισμού με την συνεργασία και βοήθεια όλων των τουριστικών παραγόντων διότι διαθέτει ως χώρα τον ιστορικό πολιτισμό, την κουλτούρα, τα προϊόντα και τις παραδοσιακές συνταγές που θα την αναδείξουν και θα την αναβαθμίσουν ως ταξιδιωτικό προορισμό.

Πηγές:

1. Gheorghe G.& Tudorache P.& Nistoreanu P., 2014, Gastronomy tourism, A new trend for contemporary tourism Διαθέσιμο στο:http://www.cactus-journal-of-tourism.ase.ro/Pdf/vol9/nistorescu.pdf (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

2. Έθνος, 2018, Γαστρονομικός τουρισμός: 4 δις. Ευρώ ξοδεύουν οι τουρίστες στην Ελλάδα Διαθέσιμο στο: https://www.ethnos.gr/oikonomia/65323_gastronomikos-toyrismos-4-dis-eyro-xodeyoyn-oi-toyristes-stin-ellada (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

3. Σιαμάκη, 2014, Γαστρονομικός Τουρισμός Διαθέσιμο στο: https://samosweb.aegean.gr/samiakigi/?service=%CE%B3%CE%B1%CF%83%CF% (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

4. ��ατζημάρκος Γ., 2019, Ο πολιτισμός και η γαστρονομία είναι βασικοί πυλώνες του τουρισμού Διαθέσιμο στο:https://www.xrysoiskoufoi.gr/article.aspx?id=2534066 (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

5. Crete, 2013, Γαστρονομικός Τουρισμός Διαθέσιμο στο:https://www.incrediblecrete.gr/el/gastronomy/ (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

6. Gastronomy, 2018,  Ο Γαστρονομικός Τουρισμός στην Ελλάδα Διαθέσιμο στο:https://blog.gastronomytours.gr/2018/10/22/o-gastronomikos-tourismos-stin-ellada/ (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

7. Kedros, 2019, Γαστρονομία και Τουρισμός Διαθέσιμο στο:https://www.kedrostravel.com/2019/01/15/gastronomia-ke-tourismos/ (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

8. Money-tourism, 2019, Κυρίαρχη τάση ο Γαστρονομικός Τουρισμός Διαθέσιμο στο:https://money-tourism.gr/ereyna-kyriarchi-tasi-o-gastronomikos-toyrismos/ (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

9. P.R.C., 2019,  Γαστρονομικός Τουρισμός Διαθέσιμο στο:https://prctravel.gr/el/enallaktikes-morfes-tourismou/gastronomikos-tourismos (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

10. Simposio, 2019, Γαστρονομικός τουρισμός: Πως να εκμεταλλευτείτε το νέο trend Διαθέσιμο στο:https://simposio.news/gastronomikos-tourismos/ (Τελευταία επίσκεψη: 30/10/19)

[fanikli]

ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

  Ο Αθλητικός τουρισμός είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές τουρισμού αφού σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες το 25% των τουριστών ασχολείται με κάποια σπορ στης διακοπές (Dimokratiki, 2015). Η μορφή αυτού του τουρισμού είναι ένα είδος εναλλακτικού τουρισμού όπου έχει μπει τα τελευταία χρόνια στο τομέα του τουρισμού και υπάρχουν όλα τα είδη του αθλητισμού, οι οποίες κινούν το ενδιαφέρον σε ανθρώπους με εναλλακτικά ενδιαφέροντα. Συνήθως οι άνθρωποι επιλέγουν τον αθλητικό τουρισμό για αναψυχή, διασκέδαση, ψυχαγωγία αλλά ακόμη και για βελτίωση κάποιας επίδοσης. (Πολυτσάκη, 2018).

  Οι άνθρωποι που ακολουθούν τον αθλητικό τουρισμό χωρίζονται σε δύο κατηγορίες α) Αυτοί που συμμετέχουν ενεργοί σε αθλητικές εκδηλώσεις ἠ διαγωνισμούς όπως π.χ. [golf,tennis] κ.λπ. β) Αυτοί που παρακολουθούν αθλητικά γεγονότα π.χ. ευρωπαϊκά και παγκόσμ��α κύπελα κλπ.(travellersgreece, 2014). Επιπρόσθετα, στα πλαίσια του αθλητικού τουρισμού ο τουρίστας/επισκέπτης έχει την δυνατότητα να βελτιώνει την κατάρτιση του σε ένα άθλημα π.χ.  [ski]. Σύμφωνα με το (Άρθρο 05) του σχεδίου νόμου για τον θεματικό τουρισμό οι τουρίστες/επισκέπτες του αθλητικού τουρισμού επισκέπτονται τοποθεσίες και μέρη που έχουν σχέση με την ιστορία ενός αθλήματος και επιλέγουν τον αθλητικό τουρισμό για την βελτίωση της υγείας τους με κάποιο άθλημα (opengov, 2018).

  Ο αθλητικός τουρισμός σαν μορφή τουρισμού έχει πλεονεκτήματα όπως αύξηση κέρδους στο τομέα του τουρισμού, αύξηση επισκεψιμότητας της περιοχής, κατασκευή νέων αθλητικών εγκαταστάσεων κλπ. Από την άλλη πλευρά, τα μειονεκτήματα που προκαλούνται από την ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού είναι η αύξηση των τιμών στην παροχή υπηρεσιών  στις περιοχές του αθλητικού τουρισμού, κακή μεταχείριση των χώρων και των εγκαταστάσεων του αθλητικού τουρισμού (Tourismpress, 2017).Επίσης, για την παροχή υπηρεσιών του αθλητικού τουρισμού ιδρύονται εταιρίες που προσφέρουν προγράμματα αθλητικού τουρισμού τα οποία απευθύνονται σε αθλητές, προπονητές, τουριστικούς φορείς, ομοσπονδίες αθλημάτων κ.λπ. με σκοπό την συμμετοχή σε διάφορες δραστηριότητες με ψυχαγωγικά και αθλητικά οφέλη για τους συμμετέχοντες (Sportsexelixis, 2017).

  Το μέλλον του αθλητικού τουρισμού για την Ελλάδα είναι πολύ θετικό διότι υπάρχουν αθλητικές διοργανώσεις με μεγάλη απήχηση και με πολύ σημαντική συμμετοχή (Voria, 2019).Για την Ελλάδα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες κατηγορίες τουρισμού που θα αποφέρει μεγάλα κέρδη λόγο της επισκεψιμότητας των ανθρώπων να αποκτήσουν αθλητικές εμπειρίες (Newmoney, 2019). Παράλληλα, ο Ελληνικός χώρος συνδυάζει ιστορία, θάλασσα, ήλιο και πολλές από τις μορφές εναλλακτικού τουρισμού και έχει την δυνατότητα να αναπτύξει περισσότερα και να ενισχύσει τον αθλητικό τουρισμό (Insider, 2017). Εξάλλου, η Ελλάδα αποτελεί γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων και θεωρείται το πλέον ιδανικό μέρος για την ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού (GreeceHotelHoliday, 2014)

  Ακόμη, σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Journal of Sport Tourism,γνωστό περιοδικό με αντικείμενο τον αθλητικό τουρισμό αναφέρεται ότι τα σπορ και ο τουρισμός δεν είναι μόνο διαχείριση και λειτουργία των μεγάλων εκδηλώσεων και αφορά και την προσφορά σχετικών υπηρεσιών και εμπειριών. Και προσθέτει επίσης ότι είναι απαραίτητο είναι να εξασφαλιστεί η σοβαρότητα του αντικειμένου από τις τουριστικές επιχειρήσεις και συγχρόνως να διατηρηθεί το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον. Επιπλέον, τονίζεται ιδιαίτερα η σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των τουριστικών επιχειρήσεων και της εκπαίδευσης για να αναπτυχθεί ο αθλητικός τουρισμός ακόμα περισσότερο.(Gammon S. & Robinson T., 2007)

  Τέλος, ο αθλητικός τουρισμός είναι φανερό ότι μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο έναντι άλλων μορφών τουρισμού και ιδιαίτερα με την συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων για να ενισχυθεί και να εδραιωθεί στον Ελληνικό τουριστικό χώρο αφού πρόκειται για μια πολύ δυναμική και πολλά υποσχόμενη μορφή εναλλακτικού τουρισμού. 

Πηγές:

1. Gammon S. & Robinson T., 2007, Sport and tourism: a conceptual framework Διαθέσιμο  στο:https://www.tandfonline.com/doi/abs/ 10.1080/10295399708718632      (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

2. Dimokratiki, 2015, Μια εναλλακτική μορφή τουρισμού με πολλές δυνατότητες ανάπτυξης στην Ελλάδα Διαθέσιμο στο:https://www.dimokratiki.gr/19-06-2015/athlitikos-tourismos-mia-enallaktiki-morfi-tourismou-me-polles-dinatotites-anaptixis-stin-ellada/     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

3. GreeceHotelHoliday, 2014, Αθλητικός Τουρισμός Διαθέσιμο στο:http://www.greecehotelholiday.com/el/athlitikos-tourismos.html     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

4. Insider, 2017, Ο αθλητικός τουρισμός μπορεί και πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο Διαθέσιμο στο:https://www.insider.gr/apopseis/arthrografia/60212/o-athlitikos-toyrismos-mporei-kai-prepei-na-paixei-simantiko-rolo     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

5. Newmoney, 2019, Ο αθλητικός τουρισμός ταιριάζει στην Ελλάδα Διαθέσιμο στο:https://www.newmoney.gr/roh/palmos-oikonomias/business-stories/o-athlitikos-tourismos-teriazi-stin-ellada/     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

6. Πολυτσάκης Μ., 2019, Μια νέα ευκαιρία ανάπτυξης Διαθέσιμο στο:https://www.paratiritis-news.gr/article/204776/Athlitikos-Touri smos-Mia-nea-eukairia-anaptuksis      (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

7. Sportsexelixis, 2017, Αθλητικά προγράμματα Διαθέσιμο στο:https://www.sportsexelixis.gr/ypiresies/athlitikos-tourismos/     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

8. TravellersGreece, 2014, Αθλητικός τουρισμός αναψυχής Διαθέσιμο στο:http://www.travellersgreece.com/ gr/%CE%95%CE%BD%CE %B1%CE%BB%CE%      (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

9. TourismPress, 2017, Δυνατότητες ανάπτυξης αθλητικού τουρισμού στην Ελλάδα Διαθέσιμο στο:https://tourismpress.gr/%CE%B4%CF%85%CE%BD%CE%B1 %CF%84%CF%8C%     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

10. Voria, 2019, Ο Αθλητικός τουρισμός φέρνει επισκέπτες και έσοδα στη χώρα Διαθέσιμο στο:https://www.voria.gr/article/o-athlitikos-tourismos-ferni-episke ptes-ke-esoda-sti-chora     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

11. Υπουργείο Τουρισμού, 2018, Άρθρο 05: Αθλητικός τουρισμός Διαθέσιμο στο:http://www.opengov.gr/tourism/?p=1447     (Τελευταία επίσκεψη: 29/10/19)

[fanikli]

ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

  Μια μορφή θεματικού τουρισμού που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι ο ιαματικός τουρισμός. Η μορφή αυτή του τουρισμού είναι: το είδος που περιλαμβάνει το σύνολοτων σχέσεων και δραστηριοτήτων, οι οποίες είναι αποτέλεσμα της προσωρινής μετακίνησης και διαμονής ανθρώπων που επιθυμούν να βελτιώσουν, να σταθεροποιήσουν ή να επαναφέρουν την σωματική και ψυχική τους υγεία μέσα από την χρήση ιαματικών φυσικών πόρων(Υπουργείο Τουρισμού, 2013).

  Ο ιαματικός τουρισμός έχει σχέση με την χρήση ιαματικών φυσικών πόρων και σε ειδικές εγκαταστάσεις έχει σκοπό την θεραπεία και την φροντίδα της σωματικής και ψυχικής υγείας. Η υδροθεραπεία είναι ευεργετική για ανθρώπους κάθε ηλικίας και προσφέρει βελτίωση της εμφάνισης και μια γενικότερη αίσθηση χαλάρωσης και ευεξίας. Τα ιαματικά νερά περιέχουν διάφορα μεταλλικά συστατικά τα οποία έχουν θεραπευτική δράση στο ανθρώπινο σώμα π.χ. θειούχα, ιόντα,τα άλατα κ.λπ.(Εταιρία Τουρισμού Δυτικής Μακεδονίας).

  Η θεραπεία με ιαματικό νερό είναι γνωστή στην Ελλάδα από τους αρχαίους χρόνους. Ο Ηρόδοτος [484 – 410] διαχώρισε πως την άνοιξη πρέπει να γίνονται τα ζέστα μπάνια και το καλοκαίρι τα ψυχρά. Στην νεότερη εποχήέγιναν μελέτες για το νερό των ελληνικών πηγών και δημιουργήθηκαν λουτροπόλεις με οργανωμένα τουριστικά συγκροτήματα με ξενοδοχεία εστιατόρια και λοιπές εγκαταστάσεις (Traveldailynews, 2003). Η Ελλάδα διαθέτει πληθώρα φυσικών πηγών και συγκεκριμένα υπάρχουν 752 διαφορετικές περιοχές που προσφέρουν τόσο την υδροθεραπεία όσο και την αναψυχή των επισκεπτών (Σαρακιώτης). Ιδιαίτερα γνωστές ιαματικές πηγές στην Ελλάδα είναι αυτές των λουτρών Αιδηψού Ευβοίας, των λουτρών Καμένων Βούρλων, των λουτρών Λαγκαδά, των λουτρών Πόζαρ κ.λπ.(Reader, 2018). Η χρήση των ιαματικών πηγών γίνετε από Έλληνες αλλά και τουρίστες απόάλλες χώρες με σκοπό να επισκεφτούν και να δοκιμάσουν τις θεραπευτικές πηγές(Greeknewsagenda, 2017).

  Έχει γίνει επιστημονική μελέτη σχετικά με το ρόλο του κλίματος και τις βιοκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού και συμπερασματικά καταλήγει ότι το κλίμα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού. Επίσης η μελέτη τονίζει ότι ήδη ο τουρισμός στην Ελλάδα αναπτύσσεται και μπορεί να εξελιχθούν ιδιαίτερα τα ξενοδοχεία με σπα και στον τομέα του ιαματικού τουρισμού με την ανάλογη παροχή υπηρεσιών πχ φυσιοθεραπείες, υδροθεραπείες κ.α. Ακόμη ένα καλά σχεδιασμένο πλάνο μάρκετινγκ έδειξε ότι είναι απαραίτητο για την μελλοντική ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού να υπάρχει εστίαση σε 2 κρίσιμα σημεία που είναι α) η ευχαρίστηση του επισκέπτη και β)η εικόνα του επισκεπτόμενου χώρου. Η μελέτη έδειξε ότι οι επισκέπτες ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν παραπάνω για καλύτερη παροχή υπηρεσιών σε συνδυασμό με το καλό κλίμα (Didaskalou E.& Nastos P.,2003).

  Παράλληλα, άλλη επιστημονική μελέτη καταλήγει ότι είναι αναγκαία η τυποποίηση των υπηρεσιών των ιαματικών διακοπών σε κάθε χώρα καθώς και διαφοροποίηση των διακοπών ευεξίας από την διαμονή για θεραπεία και την ασθένεια. Επίσης πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση της ποιότητας στον ιαματικό τουρισμό και να εντατικοποιηθεί η κατάρτιση σε όλα τα επίπεδα. Πρόσθετα είναι αναγκαίο να υπάρχει συνεργασία ιδιωτών που ασχολούνται με τον ιαματικό τουρισμό και τους κρατικούς φορείς υπεύθυνους για την χάραξη πολιτικής για την υγεία διότι υπάρχει αμοιβαίο συμφέρον και απώτερος στόχος θα είναι η προαγωγή της υγείας που πρέπει να επιδιωχθεί (Mueller et al, 2000).

  Ο ιαματικός πλούτος της Ελλάδας είναι μεγάλος και υπάρχει δυνατότητα να ενισχυθεί στο άμεσο μέλλον όλο και περισσότερο με επενδύσεις για την ανάπτυξη νέων εγκαταστάσεων στις περιοχές των ιαματικών πηγών (Τσουλάκης,2019). Παράλληλα το συνολικά κέρδος της αγοράς ιαματικών λουτρών στη χώρα μας είναι τεράστιο γιατί οι έρευνες αναφέρουν ότι οι επισκέπτες των ιαματικών πηγών δαπανούν αρκετά χρήματα προκειμένου να επισκεφτούν και διαμείνουν στο χώρο των ιαματικών λουτρών (Ναυτεμπορικη, 2019). Η τουριστική αξιοποίηση των ιαματικών πόρων είναι σημαντική για την οικονομική δραστηριότητα των περιοχών και την ανάδειξη των σπουδαίων αποθεμάτων των ιαματικών πηγών της Ελλάδας (Πάλλας, 2014).Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η Ελλάδα για την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού τονίζονται ιδιαίτερα από ανθρώπους του χώρου που πιστεύουν ότι η Ελλάδα μπορεί να καθιερωθεί ως ένα από τα μεγαλύτερα θερμαλιστικά κέντρα της Ευρώπης (Πατούλης, 2019).

  Καταληκτικά, οι προοπτικές του ιαματικού τουρισμού είναι μεγάλες για την Ελλάδα αρκεί να υπάρξει καλός σχεδιασμός και οργάνωση στην παροχή υπηρεσιών και ιδιαίτερα προώθηση στο εξωτερικό του ελληνικού ιαματικού τουρισμού. Είναι αναγκαίο να συστρατευθούν οι ιδιωτικές και κρατικές πρωτοβουλίες προς τον τομέα του ιαματικού τουρισμού για να εξελιχθεί η υπάρχουσα κατάσταση των υποδομών και να υπάρχει και ίδρυση νέων με απώτερο σκοπό πρώτιστα την υγεία των ανθρώπων και συγχρόνως την απογείωση του ιαματικού τουρισμού στην Ελλάδα με τον απαράμιλλο φυσικό πλούτο. 

Πηγές:

1. Didaskalou E.& Nastos P. , 2003, The Role of Climatic and Bioclimatic Conditions in the Development of Health Tourism Product Διαθέσιμο στο: http://scholar.uoa.gr/nastos/publications/role-climatic-and-bioclimatic-conditions-development-health-tourism-product (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

2. Greeknewsagenda, 2017, Exploring wellness tourism in Greece: Thermal Springs, Thalassotherapy and spas Διαθέσιμο στο:http://www.greeknewsagenda.gr/index.php/topics/culture-society/6294-exploring-wellness-tourism-in-greece-thermal-springs,-thalassotherapy-and-spas (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

3. Mueller et al, 2000 , Wellness tourism: Market analysis of a specialhealth tourism segment and implications for the hotel industry Διαθέσιμο στο: https://www.coliman.org/app/download/756064406/HEALTH +TOURISM+SEGMENT.pdf (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

4. Εταιρία Τουρισμού Δυτικής Μακεδονίας, 2018, Ιαματικά λουτρά Διαθέσιμο στο: http://www.visitwestmacedonia.gr/el/iamatikos-tourismos (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

5. Ναυτεμπορική, 2019, 390 εκατ. Ευρώ η «προίκα» του ιαματικού τουρισμού Διαθέσιμο στο:https://www.naftemporiki.gr/printStory/1413400 (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

6. Πάλλας Χ., 2014, ‘’Κλειδί’’ για την βιώσιμη ανάπτυξη ο ιαματικός τουρισμός, Διαθέσιμο στο:https://www.tourismtoday.gr (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

7. Πατούλης Γ., 2018, Ο ιαματικός τουρισμός πρόκειται να αποτελέσει τη 2η μεγαλύτερη βιομηχανία μέχρι το 2025 Διαθέσιμο στο:https://money-tourism.gr/o-iamatikos-toyrismos-prokeitai-na-apotelesei-ti-2i-megalyteri-viomichania-to-2025/ (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

8. Reader, 2018, Ιαματικά λουτρά στην Ελλάδα που αξίζει να γνωρίσετε Διαθέσιμο στο: https://www.reader.gr/life/travel/taxidiotikes-protaseis/enallaktikos-toyrismos/iamatika-loytra-stin-ellada-poy-axizei-na (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

9. Σαρακιώτης A.,2018, Ιαματική Λουτροθεραπεία Ιατρικές Παρατηρήσεις και Εφαρμογές Διαθέσιμο στο: https://www.iama.gr/ethno/Therm/sarakiwt.html (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

10. TravelDailyNews, 2003,ΥφιστάμενηΚατάσταση και Προοπτικές Ανάπτυξης Διαθέσιμο στο:http://traveldailynews.gr/hypostyles/article/640 (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

11. Τσουλάκης Σ., 2019, Ο άγνωστος ιαματικός πλούτος της Ελλάδας Διαθέσιμο στο:https://www.economistas.gr/oikonomia/7615_o-agnostos-iamatikos-ploytos-tis-elladas (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)

12. Υπουργείο Τουρισμού, 2013, Άρθρο 10: Ιαματικός τουρισμός Διαθέσιμο στο:http://www.opengov.gr/tourism/?p=618 (Τελευταία επίσκεψη: 28/10/19)