herkansingreflecteren - Tumblr blog

[herkansingreflecteren]

Andrej Tarkovski

De wind

Mijn kennis over de grote filmkunstenaar Andrej Tarkovski haal ik vooral uit zijn ‘Zerkalo’/De spiegel. Ik was het begrip de ‘spiegel’ aan het onderzoeken in kunstcontext en daarbij stuitte ik op dit kunstwerk. Het is autobiografisch en geeft inzicht in het levensverhaal van Tarkovski, alhoewel de film moeilijk te begrijpen is.

Maar daar gaat het eigenlijk niet om. Wat me zo verwonderde en aansprak eraan was ‘de wind’ als element, dat meerdere keren wordt herhaald.

Meerdere verwijzingen ook naar de bijbel zie ik. Deze worden niet in je gezicht gedrukt als een soort noodzakelijke essentie, maar zijn wel net zo aanwezig als de personages en gesprekken. Bijv. het brandende huis, de vrouw in de stoel die verdwijnt en de vogel op het hoofd van de jonge soldaat.

Dit is allemaal bovennatuurlijk. De personages zijn niet zelfstandig en maken geen beslissingen zelf. Ze voelen zich niet zo verantwoordelijk voor hun lot, zoals de held in een blockbuster die de wereld gaat redden. 

Ik vind dat zo inspirerend aan Zerkalo. De personages lijken alleen een plaats in te nemen in een verhaal dat niet van hen is, ze belijden het alleen, het is soort van fatalistisch.

Hij ligt en hij lacht.

De heilige geest

Spiegel

Ik stel me vaak mijn verleden voor, bedenk wat ik tot nu gedaan heb, hoe mijn leven eruit ziet. En dan bedenk ik hoe het verder moet dat verhaal.

Dat is dan een moment van stilstand. Het voelt of mijn leven een noodzakelijke richting op moet gaan, terwijl ik niet weet welke. Aan de hand van mijn verleden kan ik ook niet bepalen waar het heen moet. Wat is een ding dat consistent is gebleven mijn hele leven?

Sommige gebeurtenissen zijn veel belangrijker dan andere.

Ik kan me herinneren dat ik op de middelbare school zat en in de pauzes altijd bij een groepje ging zitten, maar ik wist nooit wat te zeggen. Dat bleef zo en ik had nooit enig idee wat ik moest doen of zeggen. Uiteindelijk ging ik in de bibliotheek zitten, daar hoefde ik niks te zeggen. Nu vraag ik me af of ik de situatie anders had kunnen aanpakken. Ik weet het niet.

Herkenning

Ik herken me in de melancholie van dit verhaal. Dit is ‘het verleden’ van Tarkovski. Voor zover de film representatief is voor het verleden van de auteur, is te zien dat hij zijn leven niet als alleen ‘plezierig en leuk’ ervaart. Er is sprake van een conflict. Anders zou er misschien ook geen verhaal zijn. Hoe wordt er bepaald of je verleden iets is om trots op te zijn of niet? 

Als de vervelende dingen noodzakelijk waren kun je je vast daarbij neerleggen.

De relatie met mijn werk

Het mezelf bekijken in de spiegel ging gepaard met veel zelfreflectie en ook  herinneringen. Ik probeer de noodzakelijkheid te herkennen van alles wat er is gebeurd, maar ik zie maar moeilijk de rode draad die door mijn leven loopt. Het is ongeveer zo chaotisch zoals ook deze film. Alleen door het heel vaak te bekijken kan ik het geheel overzien.

De personages worden gedragen door de aarde. Wat me opviel waren veel ‘landschappen’ in het werk van Tarkovski: Beelden van de omgeving en de natuur, waarin de mens maar klein is. De kleinheid van de mensen ten opzichte van natuur wordt dan benadrukt. De omgeving lijkt bij Tarkovski te dienen om de mens erin plaats te geven. De mens wordt insignificant, een hele kleine schaal ten opzichte van grote landschappen.

Waar ik zelf de natuur en haar elementen aanwezig laat zijn, is het enkel achtergrond. Het doet niets met de persoon. Zoals in een schilderij waar ik over de zee uitkijk. Het vuur en water dienen alleen om kleur te geven aan de personages, niet om dominant te zijn. Dat is een keuze die ik kan maken in mijn werk. Zerkalo maakt me bewust van een ander standpunt, waarin niet de persoon zelf, maar de habitat van die persoon zijn leven aanstuurt. 

Bronnen: https://www.highonfilms.com/andrei-tarkovsky-on-mirror-and-stalker/

[herkansingreflecteren]

Michael Triegel

1. Wie is Michael Triegel?

Michael is een  kunstschilder die gerekend wordt tot de ‘nieuwe Leipziger Schule’. Hij groeide op in de DDR en ging in Leipzig naar de academie. In die periode wist hij al dat hij de klassieke verftechnieken uit de Renaissance wilde aanleren.

In eerste instantie had ik A.R. Penck als bron gekozen om te onderzoeken, omdat ik mijn werk in het gemeentemuseum Den Haag heb gezien. Maar hij is zo anders in alle opzochten dan wat ik doe dat ik wat anders wilde onderzoeken. Ik voelde me aangetrokken erdoor, omdat het mij zo vreemd was.(en hij is ook al dood) Het werk van Triegel heb ik in De Fundatie gezien, al bijna een jaar geleden.

Michael Triegel schildert fijn en zacht, terwijl Penck grof en hard schildert. Daarentegen zie ik in de gezichten die Michael schildert veel diepgang en ernst.

Fijn en zacht ; Diepgang en ernst

Paus Benedictus XIV, 2010

door de precisie kun je voor mijn gevoel heel dichtbij komen. Er ontstaat een soort ontwapende en intieme sfeer. Bij een paar portretten van mij kan ik dat ook herkennen, zoals deze.

Maar in vergelijking met beelden waar ik minder exact te werk ging, zie ik dat de intimiteit weggaat. Ik vind dit iets bijzonders, want het is iets wat ik weer veel minder beleef in fotoportretten.

Thomas Ruff bijvoorbeeld heeft heel intieme ‘pasfoto-portretten’ genomen van mensen. Maar ik voel me veel minder betrokken bij deze foto’s, niet door de gezichten uitgedaagd.

Het is te direct, de fotografie, denk ik: Less is more, meer gezicht is minder bereikbaarheid. Een gezicht dat niet uit zijn context is getrokken is beter te plaatsen.

Het gezicht vertelt alles.

2. Welke werken spraken me aan en waarom?

Paus Benedictus XIV, 2010

De paus kijkt je aan als naar een stoute jongen in de klas; bewust van je aanwezigheid en met de bedoeling om je iets te vertellen. Het portret komt helemaal tot leven.

Ik zie dat ik zelf weinig ruimte laat in portretten, waardoor de connectie met de geportretteerde minder wordt denk ik.

Pas als ik langer er naar kijk zie ik hier het lichaam in een soort golvende beweging naar achter leunt. Bij lang kijken lijkt de stoelleuning meer een schild dan een stoel. Baak zweven objecten of personen in de lucht, wat de schilderijen heel magisch maken.

In een gesprek met Aegir gisteren besloten we dat magie ontstaat als je even vergeet waar je bent. Je kunt het niet plannen. Op zo’n moment kan je je voelen als een vogel in de lucht; een machtig gevoel. Zoiets. De schilderijen van Triegel komen voor mij echt tot leven. En dat komt juist door het realisme. Dat vind ik heel knap.

Er gebeurt iets. Je bent als kijker ooggetuige. Dat vind ik mooi. Een schilderij moet je niet koud laten.

Ik zie hier ook in het gezicht dat ik wordt meegetrokken in de scene. Het is spannend omdat je niet weet wat er gebeurt. En omdat er meer is dan alleen gezicht denk ik dat je de persoon beter kunt plaatsen. Dat mis ik bij Thomas Ruff bijv. Ik denk dat dat belangrijk is.

3. Diepgang

Triegel schildert religieuze thema’s. Dit is in elk gezicht te zien. In de gezichten zijn sporen van geloof.

Michael plaatst zijn portretten in een religieuze context. Deze context is voor mij anders, maar het vooropgezette en verfijnde van Michael’s werk herken ik bij mezelf.

Zijn werkwijze is structureel en vakkundig. Soms moet verf lang drogen en kun je niets anders doen dan wachten tot je verder kunt. Volgens hem: Het beeldidee ontstaat op een reis, tijden wandelingen op in dromen. Maar het schilderen zelf is niet impulsief, dat is een werkzaamheid. Ik heb nog geen interview gevonden waarin hij hierover verteld, maar aangezien ik ook met een plan van tevoren werkte kan dat leerzaam zijn.

Ik denk dat mijn zelfportretten nog moeilijker zijn te plaatsen vanwege de achtergronden van zee, vuur, dieren en natuur. Deze elementen staan meer symbool voor delen van mijn leven. Ik denk dat het interessant kan zijn om die delen op een meer directe manier weer te geven, om zo ook voor mezelf de relaties bloot te leggen.

Goed idee(van Aegir); Een schilderij maken van een oude foto van mij, omdat ik daar een sentimenteel gevoel van krijg. 

Bronnen:

https://kunstundfilm.de/2010/12/michael-triegel/

https://www.museumdefundatie.nl/nl/michael-triegel/

https://design.lsu.edu/calendar/freedom-different-kind-art-michael-triegel/

http://www.honors.lsu.edu/news/spieth-triegel

https://careaux.twoday.net/stories/michael-triegel/main

[herkansingreflecteren]

Geen zelf, geen ander

Boeddha is de enige filosoof waarin ik me verdiept heb de laatste tijd. Ik heb werk van anderen gelezen, zoals Heidegger, maar deze hebben weinig invloed gehad op mij.

Ik zie zijn ideeen als een bron van leven. Hij heeft de meest fundamentele waarheid bedacht die ik tot nu toe kon vinden. Net als Socrates probeert hij ook uit het leven bepaalde zekerheden te deduceren die niet ontkend kunnen worden. Een fundament waarop je echt kunt vertrouwen.

Er zijn 2 feiten die door boeddhisme worden erkend. Iedereen gaat dood. Er is alleen dit moment. Dit zijn 2 hele simpele feiten.

boeddhisme heeft een praktische aard. Het verschilt veel van andere religies of filosofieën omdat het erg praktisch is. Zonder uitvoering heeft boeddhisme geen zin. Het is ook erg gericht op je lichaam en jezelf.

In het boek dat ik las wordt het edele achtvoudige pad uitgelegd. Dit pad bewandel je om uiteindelijk ‘verlicht’ te worden, of in elk geval meer bewust en rustiger dan eerst.

Het pad is achtvoudig omdat er acht manieren zijn waarop je jezelf traint. Op acht onderdelen moet je leren jezelf te verbeteren, om jezelf te reinigen van onjuiste handelingen of denken.

Dit edele achtvoudige pad is streng en niet erg romantisch of verleidelijk, maar wel mooi in zijn eenvoud. Natuurlijk hoef je niet gelijk je hele leven op te geven, het ook een gids zijn en een houvast voor op sommige momenten.

Invloed

Ikzelf heb het boek gelezen en ben begonnen met soms mediteren. Het volgen van de aanwijzingen in het boek vond ik moeilijk. Het is bijvoorbeeld juist om te letten op wat je zegt en alleen iets te zeggen als het echt nuttig is. In het dagelijks leven is dit niet doenlijk, want constant wordt er van me verwacht dat ik me meng in gesprekken.

Deze filosofie heeft diepgaande invloed op mijn werk gehad. Ik was al bezig met meditatie en zelfreflectie, maar dit boek legde het allemaal uit.

Op zich denk ik dat contemplatie en kunst paradoxaal zijn. Mediteren vraagt van me dat ik mijn focus op de uiterlijke verschijningen loslaat en me richt op de innerlijke ervaring. De waarde en geldigheid van symbolen en representatie wordt stellig ontkend. Door mediteren houd je op te geloven in de noodzaak van veel dingen, zoals mooie beelden. Mooie beelden of verhalen zijn gebaseerd op blind geloof en gericht op het uiterlijke. Beeldende kunst verbindt het uiterlijke en het innerlijke denk ik. Het probeert een ervaring teweeg te brengen bij een publiek door middel van mooie beelden. Dit lijkt paradoxaal.

Maar mediteren opent ook je zintuigen voor een rijkere ervaring. Ik denk niet dat beelden hun waarde verliezen door in staat te zijn de schijn ervan te doorzien. Door in staat te zijn lang te mediteren kun je ook langer naar kunstwerken kijken.

Voor mijn werkproces heeft het veel positieve dingen bijgedragen. Ik kan veel helderder en meer geordend werken nadat ik heb gemediteerd. Ik ben in staat om het kunstwerk als geheel te zien en de keuze te maken om het te veranderen. Het helpt bij het onvermijdelijke ‘kill your darlings’. Meer bewustzijn zorgt voor een meer praktische houding naar mijn kunst toe.

Mimesis

Als wetenschapper heb ik Daniel Kahneman gekozen, die ons denken verdeeld in systeem 1 en systeem 2. Systeem 1 is het onbewuste, associatieve denken dat heel creatief kan zijn. Ik denk dat dit de aantrekkelijke mimetische kracht is die kunstzinnige expressie zo mooi kan maken. Het beste voorbeeld daarvan is zonder twijfel Rap muziek en in het bijzonder improvisatie rap. Rap met woorden en rijm is constante associatie op een heel snel niveau, terwijl je ook reageert op je omgeving.

Ik merk dat meditatie ervoor zorgt dat ik bewuster denk. Dit heeft niet negatieve gevolgen voor mijn creativiteit, maar het verandert wel. Creativiteit op een spontane manier, al een soort flow, een energie in je lichaam, levert denk ik betere resultaten. Maar dit is erg moeilijk in combinatie met mijn werkproces. Ik kan altijd tussen de 2 wisselen door op een andere manier te werken. Maar om te leren op school is het beter om bewust te leren denk ik, omdat ik hiermee controle houdt over war ik doe en meer onthoud daarvan.

Filosoof Jan Verwoert vertelt in de tekst ‘Why is art met with disbelief?’ over hetzelfde(onder het kopje magie in de reader). Hij betoogt eigenlijk het omgekeerde van mij. Kunstenaars moeten mimetische relaties leggen, associatief denken. Alleen dan kan de magische energie weer tevoorschijn komen. Dit is in tegenspraak met mijn analytische manier van werken. En misschien heeft hij wel gelijk. Maar tegelijk heeft de meditatie me heel veel inzicht gegeven waar ik ook veel van geleerd heb. Verwoert bevestigt wel dat deze magie wordt uitgeoefend buiten de cult, buiten dus de maatschappij waar kunst zelf haar waarde verloor. Binnen een institutie zoals St. Joost valt deze mimetische discipline niet te beoefenen. Maar dat betekent niet dar de associatieve spontane werkwijze niet altijd weer kan terugkeren.

Zelfportret

Het belangrijkste thema van mijn werk dit hele jaar was ikzelf vaak. Zelfexpressie was mijn doel. Pas aan het einde van het jaar ben ik serieus begonnen met mediteren. Als ik eerder was begonnen had ik veel eerder ook andere onderwerpen gezocht in mijn werk. In mijn werk richtte ik me op mezelf, niet omdat ik dat het interessantste vond, maar omdat ik dacht dat ik daar beter of sterker van zou worden. Daar hield ik me aan vast. Ik had die zelfexpressie in mijn werk niet nodig om te doen wat ik wilde. Was ik maar eerder begonnen met mediteren...

Bronnen:

https://ayyakhema.wordpress.com/ayya/

[herkansingreflecteren]

Daniel Kahneman

Psycholoog Daniel Kahneman heeft het boek ‘ons feilbare denken’ geschreven en daarmee een nobelprijs gewonnen. Ik heb dit boek nu bijna uitgelezen. De psycholoog heeft veel onderzoeken gedaan naar hoe mensen denken. Hij is geen psycholoog die ook in een praktijk mensen behandeld. Zijn werkterrein omspant vooral de overlappingen tussen psychologie en economie en hij heeft uitgevonden dat heel veel wetenschappers en onderzoekers helemaal niet zo rationeel zijn als ze zelf denken.

Door dit boek kwam ik op het idee om toeval als begrip te gebruiken voor mijn andere herkansing. De werkelijkheid wordt overheerst door toeval. De meeste mensen denken van niet. 

Maar er zijn eigenlijk maar weinig dingen waar ik een rationele verklaring voor kan geven die juist is. Zoals: Waarom lees ik dit boek? Dat weet ik zelf niet meer, hoewel het heel logisch klinkt. Een verklaring kan zijn dat het me interesseerde toen ik het in een top-10 lijst op internet vond. Maar dat ik die lijst vond was toeval, dat kan ik zelf niet verklaren.

Hoe ziet mijn toekomst eruit? Ik denk misschien een helder beeld daarvan te hebben, maar in feite kan ik op die vraag alleen gokken. Morgen ga ik, net als vandaag, naar school. Ja, de waarschijnlijkheid dat dat gebeurt is groot, maar ik weet het niet zeker. Die veronderstelling is vooral gebaseerd op verbeelding.

Het was een verrassing voor me om te bedenken dat het meeste toevallig is. Beeldvorming gebeurt altijd bij mensen, en verhindert ons te zien dat toeval heel aanwezig is.

In het boek deelt Kahneman onze manier van denken op in 2 systemen: Systeem 1 en systeem 2. 

Systeem 1 is associatief denken. Het is onze denkwijze zie we automatisch, intuïtief gebruiken zonder er zelf controle over te ebben. Dit is de manier van denken die ons waarschuwt als er gevaar dreigt, of als je een andere persoon inschat. Deze manier van denken is associatief en goed in verhalen, dus ook belangrijk voor de kunsten.

Systeem 2 wordt de manier van denkend genoemd die we inschakelen wanneer we een lastig probleem moeten oplossen. Dit doen we bewust en normaal gesproken wordt deze denkwijze weinig gebruikt. Als we een puzzel moeten oplossen of een rekensom wordt ons bewuste systeem 2 ingeschakeld, omdat mensen hiermee analytisch en exact problemen kunnen oplossen.

Dit boek leverde me nog een essentieel inzicht op, namelijk de kennis dat het onmogelijk is om niet je natuur te volgen. De menselijke natuur kun je niet ontkennen of afleren. Je kan alleen proberen onafhankelijk en correct te denken, leven en problemen op te lossen. Dit alleen niet hoe je altijd automatisch denkt. Mensen denken eerder associatief, dus ook met vooroordelen, met angsten en door steeds je omgeving in te kleuren en te beoordelen. 

Ik kwam veel nuttige weetjes te weten over hoe mensen functioneren, die voor kunstzinnig onderzoek van pas komen. 

Een paar voorbeelden:

1.

Het duurt heel kort voor een mens om te reageren op deze afbeeldingen. Je reageert ook als je het niet bewust doorhebt. Maar bij de linkerafbeelding zul je heftiger reageren, als je bij de rechter afbeelding al reageert. Bij de linkse zal je hart sneller gaan kloppen. Op sommige afbeeldingen die een bedreiging uitbeelden zullen mensen automatisch reageren. De aandacht gaat automatisch naar het linker plaatje. Dit is kennis die je in een kunstpraktijk zou kunnen gebruiken, als je je publiek wil laten schrikken bijv. De waarneming van mensen is door optische illusies voor de gek te houden.

Kunstenaars die daarvan gebruik maken zijn M.C. Escher of Salvador Dali. Dit kan je perceptie van de werkelijkheid verwarren of magische elementen toevoegen.

Voorbeeld 2

In het boek wordt heel evident dat mensen een voorkeur hebben voor menselijkheid. De psycholoog heeft de voorkeur voor algoritmes om het werk te doen. Bijvoorbeeld in het geval van een arts die de behandeling bepaald. Hoewel een arts heel veel nuttige kennis bezit, is zijn oordeel vaak gekleurd. Als een arts zich aan standaardprocedures houdt, die vertellen wat er in een situatie gedaan moet worden, zal dat betere resultaten opleveren.

Maar de mens geeft over het algemeen de voorkeur aan andere mensen. Mensen willen door mensen behandeld worden en ook op een menselijke manier. Misschien worden nerds daarom vaak niet zo aantrekkelijk gevonden en sterke mannen wel. Hoewel daar weinig logische verklaring voor is.

Wat voor economie of artsen geldt, geldt ook voor kunst. Ook hier wordt menselijkheid verkozen boven dat wat artificieel is. Wat menselijk is verschilt natuurlijk.

Een derde inzicht is dat de mens dus altijd zijn omgeving aan het scannen is. Die omgeving vullen mensen ook in. Ze bedenken wat het betekent, wat hun reactie erop is etc. Alles wordt in verband gebracht met dingen die ermee verbonden zijn. Een bloem=fijne geur=lente=een bij. Dat is associatief denken.

In reclames wordt hier altijd heel veel gebruik van gemaakt. In kunst werkt het principe hetzelfde en zou je er ook gebruik van kunnen maken. Door deze kennis wordt ik me bewust van het feit dat elk onderdeel van mijn werk iets zegt. Daar let ik vaak niet bewust op. Het is belangrijk om erop te letten wat je laat zien/weglaat.

Het is ook zo dat mensen een alomvattend beeld creeren van wat ze zien. Een kunstwerk op zich is vaak een alomvattend beeld. Het sluit buiten wat niet past in de compositie. Daar zijn sommige moderne kunstenaars mee gestopt. Maar door bewust te zijn van de onderdelen van je kunstwerk heb je er de macht over...

Dit boek heeft me tot nu toe veel interessante inzichten opgeleverd die ik ook kon verbinden met mijn kunstpraktijk. Kunst heeft ook een psychologische kant. Een terugkomend thema in de hedendaagse kunst is werkelijkheid en wat is werkelijkheid? Kunstenaars zoals Floris Kaayk bevragen onze interpretatie van de werkelijkheid in hun werk.

In de wereld is toeval overheersend. Dit vind ik moeilijk om te geloven. Dit inzicht laat me anders naar dingen kijken en ik vond deze eigenschap ook terug in mijn werk.

Bronvermelding:

Ons feilbare denken, Daniel Kahneman

[herkansingreflecteren]

De avonden

Absolute verveling. Insluiting.

De stemming die wordt uitgedrukt in dit boek is passend voor de bedrukkende quarantaine van Corona. Wie zit er niet met zijn familie thuis opgesloten?

Nagenoeg dood.

Fietsend op de rand van stilstand.

Te dichtbij komen.

Nederland na de oorlog: Nederlanders moeten zuinig leven na de oorlog. Amerika had Nederland gered en Nederland was van de VS afhankelijk voor financiële en materiële hulp. Er was woningnood en velen bleven lang thuis en dichtbij familie wonen die anders op zichzelf hadden kunnen leven. Er werden veel kinderen geboren. Het was een periode(tussen 1945-1955) die in veel opzichten erg likt op de huidige. Opsluiting thuis, een maatschappelijke ramp die medewerking van alle burgers vereist, onzekerheid over de toekomst... Als ik De avonden nu lees voelt het aan als een dagboek. Het beschrijft precies de gemoedstoestand die mij in deze tijd overheerst en ik denk ook die van veel anderen.

Surrealisme. (Droom)

De hoofdpersoon heeft een droom die meermaals terugkeert. Dit geeft een surrealistisch gevoel aan het boek, dat goed past bij de algemene staat van loomheid.

Frits woont bij zijn ouders in een tijd in zijn leven van luiheid, mistroostigheid en isolatie. Alle omstandigheden lijken vastgeroest te zijn. Hij ergert zich aan zijn ouders maar is eigenlijk ook afhankelijk van hen.

De sfeer die die boek omvat vind ik passend voor deze periode van isolatie. Tijd lijkt stil te staan. Er gebeurt allerlei slechts in de wereld. De toekomst is onzeker en heel veel kun je niet doen. Het voelt een beetje als een beschamende periode zonder dat je echt de schuld ervan kan krijgen. Een goed excuus ook om te blijven hangen in je laksheid.

De hoofdpersoon lijkt qua karakter een heel ander persoon te zijn dan ikzelf . Hij is wel zelfbewust, net als ik. Andere personen nemen een heel andere rol aan. Mijn zusje bijvoorbeeld heeft nog steeds evenveel energie als voor de quarantaine. De repetitie en het zelfbewustzijn herken ik ook in mijn zelfportretten.

Bronvermelding:

https://www.trouw.nl/nieuws/de-avonden-een-sitcom-van-gerard-reve~b35ce64a/

https://historiek.net/de-jaren-50-woningnood-verzuiling-en-amerikafilie/39134/

De avonden, Gerard Reve

[herkansingreflecteren]

Pere Ubu

Experimentele jazz-rock, zo zou ik het omschrijven. Niet veel geven om een strak tijdschema, mooie compositie of lieve woorden.

Ik weet niet goed waarom ik me aangetrokken voel tot bands als Pere Ubu en expressieve kunstvormen zoals Dada. De vorm van esthetiek en de ongerijmde creativiteit vind ik aantrekkelijk. Ik luister veel liever naar muziek die organisch of zelfs asymmetrisch is want het duurt een stuk langer voordat dit me gaat vervelen. Pere Ubu’s maakproces is expressief en impulsief. Het is heel anders dan hoe ik werk en denk, misschien vind ik het daarom aantrekkelijk.

Ik zag gelijk de link met Dada. Een albumcover van Elitism for the people:

“Design runs counter to the Pere ubu aesthetc. Show the product, scream in the face of the cunsumer. Don’t be clever. Clever people are braying asses. Too much damned cleverness these days. Pere Ubu is fond of consumerism. We sell soul like its a popeil veg-o-matic. Pere Ubu is about uses car saleman and late night TV sales pitches. We don’t want your fancy pants subtlety, gringo.”

Ik heb een interview bestudeerd met Pere ubu frontman David Thomas. Ik heb er zinnen uitgehaald en opgeschreven om beter de motieven en processen te begrijpen die het fundament zijn van deze muziek.

https://www.elsewhere.co.nz/absoluteelsewhere/371/pere-ubus-david-thomas-interviewed-1999-fools-rush-out/

https://www.elsewhere.co.nz/absoluteelsewhere/7354/david-thomas-of-pere-ubu-interviewed-2016-walking-with-noise-and-ghosts/

“Let’s just say that as much as Frank Zappa, Thomas had sought to redefine and extend the contract of music into a world where all sounds are equal. Where noises, whistling, snatches of shouted words, mad synth rushes and his screaming voice co-exist with danceable funk and sometimes truly terrifying music.”

Ik vind het vet aan deze muziek dat er niet alleen vernieuwende en experimentele synth geluiden worden gemaakt, maar ook de stem wordt heel veelzijdig gebruikt. Soms ontstaat er een soort poëtisch momentum waarin het lijkt of er gesprekken gevoerd worden. Geluid en muziek door elkaar, met elkaar vermengd. Dit maakt het heel ‘relateable’. De visie van David Thomas, die inhoudelijk het meeste zelf doet, is ook uitgesproken anti-elitair en gericht op de mens, soms met scinische humor naar ‘starre mensen’.

Ik vind zijn houding en de houding van Punk en Rock over het algemeen onnodig. Ze hebben een arrogante houding tegenover een maatschappij die aan zijn lot is overgeleverd. Ze doen geen moeite om iets bespreekbaar te maken van de kritiek die ze vaak hebben op mensen. Ik heb me hierin niet verdiept dus dit gaat alleen over Pere ubu. Maar het is een houding van afstandelijkheid die ik vaak terughoor. Hun privileges van vrijheid zijn ze niet bereid om op te geven uiteraard, terwijl ze een gesprek onmogelijk maken door een onverschillige of scinische houding aan te nemen. Vroeger stoorde ik me hier niet aan en vond ik de muziek fantastisch, maar om deze redenen waardeer ik het nu vaak minder. Maar Pere Ubu raakt ook aan jazz en heeft een experimenteel geluid, waardoor ik het vaak erg vet vind.

“redefine and extend”

“the same cup from a different angle”

“organic time/metronomic time”

“complexity and expressiveness”

“sound as the primary poetic component in musical activity.”

Wat heeft deze muziek met mijn werk te maken?

Zelfexpressie is belangrijk geweest in mijn werk. Vrije expressie, gedachte en gevoel probeerde ik te vinden om er werk van te maken. In de portretten heb ik getekend op gevoel. Willekeurige lijnen liepen door elkaar. Dit kan nog veel expressiever, maar deze asymmetrie, het opzoeken van toeval en chaos, zit ook in mijn werk. En dit is heel belangrijk ook voor de muziek van Pere ubu, want anders zou het zijn levendige energie verliezen. 

Ikzelf, met mijn manier hoe ik dingen doe en denk, zit meestal ver af van het impulsieve en expressieve. Ik heb het geprobeerd op te zoeken. Soms vind ik die energie wel, een energie waarin ik wordt meegenomen door een momentum. Maar in normaal dagelijks leven gebeurt dat niet. 

Elementen van woede, twijfel en ‘achterstallige emotie’ zitten ook in deze muziek. Vorig jaar in mijn kleibeelden was dit ook een aspect van mijn werk. 

Bronnen:

https://www.elsewhere.co.nz/absoluteelsewhere/7354/david-thomas-of-pere-ubu-interviewed-2016-walking-with-noise-and-ghosts/

https://www.elsewhere.co.nz/absoluteelsewhere/371/pere-ubus-david-thomas-interviewed-1999-fools-rush-out/