kovaludyswata

[kovaludyswata]

184) Austriacy, Austrians (German: Österreicher) naród pochodzenia germańskiego, zamieszkujący głównie Austrię oraz włoski region Trydent-Tyrol Południowy. Ich językiem ojczystym jest język niemiecki – na terenie Austrii występuje kilka dialektów języka niemieckiego, a w powszechnym użyciu jest odrębny wariant tego języka (język niemiecki w Austrii). Dominującym wśród nich wyznaniem jest katolicyzm. Na dzisiejszy naród austriacki składają się wyniki wielu nasunięć i przemieszczeń etnicznych od czasów przedhistorycznych. Cywilizacja na ziemiach wschodnio-alpejskich rozwijała się przeważnie pod wpływem kultury halsztackiej (nazwa od austriackiej miejscowości Hallstatt). W pewnym momencie ziemie Austrii zostały najpierw zdominowane, potem opanowane i zasymilowane przez Celtów, przesuwających się na wschód ze swojej Prakolebki. Nauka uznaje, że Celtowie "austriaccy" stworzyli rozwiniętą kulturę i założyli pierwszą osadę (być może oppidum) w miejscu dzisiejszego Wiednia. Wpływ na austriacki etnos wywarł także wielopokoleniowy pobyt ludności scytyjskiej. Wschodnie rubieże kraju były przez wieki w orbicie wpływów Panonii. Ilirowie, tu wspomniani Panonowie, byli istotnym komponentem etnicznym na wschód od Alp, co logiczne, też częściowo w Austrii. Tak Ilirowie jak i wschodni Celtowie kształtowali wspólnie kulturę halsztacką; trudno zatem ustalić granicę etniczną pomiędzy tymi ludami na ziemiach alpejskich. Tereny między Alpami Salzburskimi a przełomem Dunaju zostały zmienione etnicznie w wyniku podboju przez Rzym, który pociągnął za sobą migracje italickich przeważnie kolonistów i romanizację na terenach nowo założonych prowincji Noricum i Panonii. Czasy zamętu po upadku Imperium rzymskiego przyniosły ze sobą możliwość kolejnej migracji etnicznej na te ziemie. Około roku 487, w wyniku lokalnego konfliktu nad środkowym Dunajem, z północy na ziemie dzisiejszej Austrii przybyła kolejna grupa osiedleńców – byli to Longobardowie, pierwsza grupa Germanów mająca zamiar osiedlić się tam na stałe. Longobardowie zamieszkiwali te ziemie około 70 lat. W roku 568, z powodu wyniszczenia bratobójczą wojną z Gepidami i niemożnością obrony zajmowanego terytorium, odeszli do Italii, wyludniając te ziemie. Umożliwiło to przejęcia dużej części Austrii przez ludy słowiańskie, od V wieku wkraczające zza Karpat na terytorium dzisiejszej Słowacji. Część wschodniej Styrii, a także Karyntia, Dolna Austria i Burgenland po odejściu Longobardów na południe zaludniły się Słowianami, tworząc tzw. Karantanię. Mieszkańcy tej części dzisiejszej Austrii dopiero za czasów panowania dynastii Habsburgów ulegli germanizacji i zaczęli używać języka innego niż dialekty słowiańskie. Przez okres poprzedzający II wojnę światową większość niemieckojęzycznych mieszkańców Austrii uznawała się za Niemców, czego dowodem były usilne próby przyłączenia się Austrii do Niemiec po rozpadzie imperium Habsburgów i odłączeniu się od Austrii ziem węgierskich i słowiańskich. Połączenie zostało zablokowane przez Ententę. W 1938 nastąpił Anschluss przez Niemcy, który spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem ludności tego kraju. Dopiero po II wojnie światowej i ponownym rozdzieleniu Niemiec i Austrii oraz usankcjonowaniu tego podziału przez decyzje Wielkiej trójki, Austria porzuciła próby integracji. Od tego momentu datuje się także rozwój odrębnej świadomości narodowej Austriaków. Obecnie ludność Austrii deklarująca się jako Niemcy stanowi nieliczny odsetek populacji tego kraju.

[kovaludyswata]

183) Włosi w Albanii, Italians in Albania. Włoscy koloniści w Albanii byli Włochami, którzy między dwiema wojnami światowymi przenieśli się do Albanii, aby skolonizować kraj bałkański dla Królestwa Włoch. Wielu z nich promowało zjednoczenie Albanii z Włochami. Obecność Włochów w Albanii rozpoczęła się w czasach Cesarstwa Rzymskiego i średniowiecza. Wielu Włochów przeniosło się do Durazzo w późnym średniowieczu. Albania miała strategiczne znaczenie dla Włoch od czasów renesansu, kiedy to Republika Wenecka kontrolowała niektóre obszary wybrzeża Albanii (zwane Albania Veneta). Ponadto południowe Włochy zawierały społeczności albańskojęzyczne (lud Arbëreshë), które schroniły się tam przed inwazją osmańską na Albanię w czasach Skanderbega i które były przychylne ewentualnemu związkowi Albanii i Włoch. Pod koniec XIX wieku włoscy stratedzy morscy przyglądali się portowi Wlora (po włosku Valona) i wyspie Sazan (Saseno) przy wejściu do Zatoki Wlory. Port dałby Włochom kontrolę nad wejściem na Morze Adriatyckie. Albania mogłaby również zapewnić Włochom przyczółek na Bałkanach. Przed I wojną światową Włochy i Austro-Węgry odegrały kluczową rolę w utworzeniu niezależnego państwa albańskiego. W momencie wybuchu wojny w 1915 roku Włochy skorzystały z okazji, by zająć południową część Albanii, aby uniemożliwić zajęcie Austro-Węgrom. Sukces ten nie trwał długo, ponieważ powojenne problemy wewnętrzne, klęska w wojnie we Wlorze i presja ze strony prezydenta USA Woodrowa Wilsona zmusiły Włochy do wycofania się w 1920 roku. Ale Włochy zachowały wyspę Saseno przed Valoną, która została przyłączona do prowincji Zara we włoskiej Dalmacji. Kiedy Benito Mussolini objął władzę we Włoszech, z ponownym zainteresowaniem zwrócił się do Albanii. Włochy zaczęły penetrować gospodarkę Albanii w 1925 r., kiedy Albania zgodziła się zezwolić jej na eksploatację swoich zasobów mineralnych. Po tym nastąpił pierwszy traktat w Tiranie w 1926 r. i drugi traktat w Tiranie w 1927 r., na mocy których Włochy i Albania zawarły sojusz obronny. Włoskie pożyczki wspierały albański rząd i gospodarkę, a włoscy instruktorzy wojskowi szkolili albańską armię. Zachęcano do osadnictwa włoskiego i pierwszych 300 włoskich kolonistów osiedliło się w Albanii. Pomimo silnych wpływów włoskich król Albanii Zog odmówił całkowitego poddania się naciskom Włoch. W 1931 r. otwarcie przeciwstawił się Włochom, odmawiając odnowienia traktatu z Tirany z 1926 r. Faszystowskie Włochy zwiększyły presję na Albanię w latach trzydziestych XX wieku, a 7 kwietnia 1939 r. najechały Albanię na pięć miesięcy przed wybuchem drugiej wojny światowej. Zbrojny opór Albańczyków okazał się nieskuteczny i po krótkiej obronie Włochy zajęły kraj. 9 kwietnia 1939 r. albański król Zog uciekł do Grecji, a Albania przestała istnieć jako niepodległe państwo. Kraj bałkański stał się częścią imperium włoskiego i przekształcił się we włoskie państwo marionetkowe. Albania została zaprojektowana pod kątem ewentualnej kolonizacji i Italianizacji. Tron został przejęty przez króla Włoch Wiktora Emanuela III, który był oficjalnym władcą Albanii aż do jego abdykacji 25 lipca 1943 r. Na czele kraju stanęli włoscy gubernatorzy i albański rząd cywilny. Od kwietnia 1939 r. albańskie sprawy zagraniczne, zwyczaje i zasoby naturalne znalazły się pod bezpośrednią kontrolą Włoch. Wszystkie zasoby ropy naftowej w Albanii przeszły przez Agip, włoskie państwowe przedsiębiorstwo naftowe. Marionetkowa Albańska Partia Faszystowska stała się partią rządzącą w kraju, a lokalni faszyści, jak premier Shefqet Verlaci, pozwolili włoskim obywatelom osiedlić się w Albanii i posiadać ziemię, aby mogli stopniowo przekształcić ją we włoską ziemię. Verlaci (który miał odległe włoskie korzenie) zatwierdził możliwy związek administracyjny Albanii i Włoch, ponieważ chciał włoskiego wsparcia dla związku Kosowa, Południowego Epiru (Chameria) i innych albańskich obszarów irredentystycznych ze stanem Albanii, tworząc Wielką Albanię. Rzeczywiście, to zjednoczenie zostało częściowo zrealizowane po klęsce Jugosławii i Grecji wiosną 1941 r. oraz ekspansji Albanii na Macedonię, Kosowo, Novi Pazaar i Czarnogórę. Obywatele włoscy zaczęli osiedlać się w Albanii jako koloniści i posiadać ziemię, aby móc stopniowo przekształcić ją we włoską ziemię. Włoscy koloniści i włoska "asymilacja" byli mniej lub bardziej mile widziani wiosną 1939 r. i witani byli przez większość Albańczyków, gdy Albanię rozszerzono dwa lata później. Ale w listopadzie 1941 r. zaczęli spotykać się z przeciwnymi przejawami i oporem niektórych Albańczyków, zorganizowanym głównie przez Komunistyczną Partię, Envera Hodży. Proces kolonizacji rozpoczął się w 1926 roku z udziałem 300 kolonistów. Pierwszymi Włochami, którzy skolonizowali Albanię, były rodziny rybackie z Apulii, które przeniosły się na wyspę Sazan naprzeciw Wlory w 1918 roku. Wyspa była oficjalnie częścią Włoch od końca I wojny światowej do 1947 roku. W 1926 roku włoski rząd w porozumieniu z władzami Albanii wysłał 300 włoskich kolonistów do Kamez, niedaleko Tirany, w celu promowania rozwoju rolnictwa. Większość Włochów była rolnikami ze społeczności Arberesh w południowych Włoszech. Początkowo odnieśli sukces i stworzyli firmę Ente industria agraria albanese ze szkołą rolniczą, ale reżim króla Zoga wypędził ich w 1931 roku, obawiając się nadmiernych wpływów włoskich na społeczeństwo i politykę Albanii. Po zajęciu Albanii w kwietniu 1939 r. Mussolini wysłał do Albanii prawie 11 000 włoskich kolonistów. Większość z nich pochodziła z regionu Veneto i Sycylii. Osiedlili się głównie na obszarach Durazzo, Valona, ​​Scutari, Porto Palermo, Elbasani i Santi Quaranta. Byli to pierwsi osadnicy z ogromnej grupy Włochów, którzy zostali przeniesieni do Albanii. Oprócz tych kolonistów, 22 000 włoskich robotników dorywczo wyjechało do Albanii w kwietniu 1940 r. w celu budowy dróg, linii kolejowych i infrastruktury. Większość kolonistów z 1939 r. stanowili mężczyźni zaciągnięci do tak zwanej milicji albańskiej. Ta organizacja była albańską faszystowską grupą paramilitarną, częścią Czarnych koszul. Później do grupy werbowano nawet Albańczyków. Miała siedzibę w Tiranie i składała się z czterech legionów w Tiranie, Korce, Wlorze i Szkodrze. Albańska milicja została rozwiązana w 1943 roku po upadku Włoch w czasie II wojny światowej. W Albanii nie pozostają włoscy koloniści. Nieliczni, którzy pozostali pod komunistycznym reżimem Envera Hodży, uciekli (wraz ze swoimi potomkami) do Włoch w 1992 r. i faktycznie są reprezentowani przez stowarzyszenie "ANCIFRA"

[kovaludyswata]

182) Chorwaci w Albanii, Croats in Albania. Istnieją dwie szkoły myślenia o przybyciu Chorwatów do dzisiejszej Chorwacji. Starszy i dominujący utrzymuje, że razem z innymi Słowianami przyszli w VI wieku. Drugi, który szybko zyskuje na popularności, mówi, że Chorwaci przyszli po Słowianach cca. 626 r. Cesarz bizantyjski i nieznany kapłan opisują regiony pierwotnie okupowane przez Chorwatów. Constantine Porphyrogenitus powiedział, że po przybyciu Chorwatów do Dalmacji "część oddzieliła się i opanowała Illyricum i Pannonię”. Kapłan z Dioklei napisał, że “Wybrzeże zostało podzielone na dwie części: zachodnią zwaną Białą i południową zwaną Czerwoną Chorwacją“. Są jednak inne chorwackie miejsca, które nie pasują do tego obrazu. Są to na przykład Arvati w pobliżu Donja Prespy w południowosłowiańskiej Macedonii, Harvati w Attyce oraz w hrabstwie Mykenae w pobliżu Argos na Peleponezie oraz Harvata w hrabstwie Chania na Krecie. Ponadto, niedawno książka wydana w Turcji wspomina o chorwackich miejscowościach w Albanii. Tytuł książki to: Hicrî 835 Tarihli Süret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, a angielskie tłumaczenie to: The Copy of the Register of the Albanian Province z dnia 835 (1431 AD). Zajmuje się Sanjak (prowincją) Albanii. Były dwie oryginalne kopie. Jeden był przetrzymywany w Adrianopolu i teraz zaginął. Drugi był prowadzony przez generalnego gubernatora Bałkanów i znajduje się obecnie w Archiwum Basbakanlik w Konstantynopolu. Dokument zawiera wykaz okresów lub łanów, na które składały się wioski lub ich części, wraz z liczbą gospodarstw w każdym z nich, nazwiskami feudałów i kwotą wpłaconych im pieniędzy. Obejmuje okres 25 lat od 1431-1456. Rejestr jest nie tylko ważny jako najstarszy tego typu dokument w historii Turcji, ale jest nieodzownym źródłem historycznym i etnicznym Albańczyków i innych narodów bałkańskich. Wymienia wszystkie miejscowości, które zostały administracyjnie włączone do tureckiej Albanii. Profesor Inalçik próbował zidentyfikować je na mapie za pomocą nowoczesnych nazw umieszczonych w nawiasach. Na początku odkryłem w książce dwie chorwackie wioski. Jedna Asagi Hirvate, lub Lower Hirvate, składała się z 27 gospodarstw domowych, płacił 2035 aksa rocznie i był częścią timaru. Wieś była również wymieniana pod nazwą Hirvat. Drugą wioską była Hirvatova, a timar 256 miał jej część. Składał się z 17 gospodarstw i opłacał 1422 aksa. Skoro wspomniano o Dolnym Hirvate, musiało istnieć również Górne Hirvate. Na podstawie rejestru nie można ustalić, czy była to Hirvatova, czy nie. Asagi Hirvate i Hirvatova byli w Muzakije, pomiędzy rzekami Sémeni (Seman) i Shkumbini (Shkumbi), ale można zidentyfikować tylko Asagi Hirvate. Obecnie nazywa się Kruatje. Później, kiedy dokładniej przestudiowałem mapę, odkryłem w północno-zachodnim rogu inną miejscowość o nazwie Kasaz, współczesny Kazaz. Nazwa jest szeroko rozpowszechniona i istnieje już obszerna literatura na jej temat. Kasegowie byli znani w Starej Słowenii, gdzie mieszkali razem z Chorwatami. W środkowej Styrii znajdziemy chorwackie nazwiska, Krowot koło Weiz, Kraubat koło Stainz, Krabaten, Krabatenberg i Krabersdorf koło Straden. W słoweńskiej Styrii było Chrowate. W Carniola mamy Charwacsach i Kraut Karyntii (Chrouuat), na północ od Spittal. Na południowy zachód od Leoben w Styrii znajduje się nowoczesna wioska Kraubat, a Chrowat jest znane w pobliżu Lobming. Region ten nazwano „pagus Chrouuat”. Hrabstwo (Grafschaft) Freibach, od Treffen do Villach w Karyntii, znane jest jako hrabstwo dopiero od 1016 roku; wcześniej nazywano go „pagus Chrouuati”, a znajdowały się w nim Kroatenberg i Krobaten. Tutaj, jak się wydaje, znajdowało się centrum Chorwatów. Wszystkie te nazwiska są otoczone i towarzyszą im Edling i Kaseg. Edling jest po prostu niemieckim tłumaczeniem nazwy Kaseg i występuje jako miejscowość i jako imię osobiste. Dlatego nie będziemy opisywać różnych Edlingów, ale wymienimy tylko nazwę Kaseg. Występuje jako Kajzice, Kazaze, Kajzaze, Kazda, Kazize, Kassasse (Kassese, Slovenian Kasaze). W dokumentach występuje również jako Kasses, Kosses, Khasess, Khasses i Khases. Nazwy są tak przeplatane, że musimy przyjąć teorię, że Chorwaci i Kasegowie byli wówczas etnicznie identyczni. Nazwa była różnie wyjaśniana. Ramovš założył, że pochodzi od lombardzkiego imienia Gausing i zasugerował, że grupa Longobardów towarzyszyła Chorwatom z północy. Vasmer śledzi początki starogermańskiego Kasingu w Skandynawii i Anglii. Kelemina zinterpretowała to jako pochodzące od łaciny poprzez Furlanic; casa (dom) do casagium (domnicatum, domus principis), przypuszczalnie prawny tytuł własności. Oštir przypisał to nazwie jednego z siedmiu aborygeńskich plemion chorwackich, Kosences (Kasegz, Kasedz). Z tym Hauptmann zgodził się i wyjaśnił to jako osetyjski Käsäg, rosyjski Kasog, czyli Czerkess, taką możliwość rozważał już Lessiak. Dvornik zasugerował, że jeśli Kasegi byli pochodzenia germańskiego, to być może były pierwotnie plemieniem gotyckim, które dołączyło do Chorwatów, aby uciec przed Hunami, a później przybyło z nimi do Dalmacji. Atrybucja lombardzka lub starogermańska nie może się utrzymać, ponieważ inne miejsca Kaseg są znane w Prusach Wschodnich, Czechach i Śląsku. Odliczenie od łaciny przez Furlanic jest trudne, ponieważ nazwa jest znana również w Chorwacji. Występuje w Lice jako Kasezi, dopełniacz liczby mnogiej Kaseg. Niedawno odkryto ją również jako Kosežina, przez Oskovaca, poza Liką, niedaleko Varaždina, a na mapie archeologicznej Duvno w Zachodniej Hercegowinie znalazłem ruinę Kazaginac. Albański Kasaz to kolejny negatywny dowód. Dlatego też można odrzucić pochodzenie łacińskie. Osobiście uważam, że teoria Oštira-Hauptmanna może być poprawna. W każdym razie jest to najlepszy, jaki mamy do tej pory. Jakie wyjaśnienia są oferowane Chorwatom w Macedonii i Grecji? Zwykle przyjechali z innymi Słowianami, ponieważ nazwa jest bardzo rozpowszechniona wśród Słowian i nie ma nic wspólnego genetycznie z dzisiejszymi Chorwatami. Historycy mówią nam, że Słowianie przybyli do Albanii z Doliny Wardaru, a w rzeczywistości większość imion słowiańskich pojawia się w południowej Albanii, na południe od rzeki Sémeni, w okolicach Beratu (Belgrad), a nawet dalej na południowy wschód. Pomiędzy rzekami Sémeni i Shkumbini, gdzie znajdowały się dwie chorwackie wioski, było kilka nazw słowiańskich, a na północ od rzeki Shkumbini, gdzie Kasas leżał prawie żaden. Sam Kasas otoczony jest niesłowiańskimi nazwami. W ten sposób geografia potwierdza, że ​​podobnie jak w Chorwacji, były również dwie migracje do Albanii. Najpierw słowiańska od wschodu, a później chorwacka wzdłuż wybrzeża od północy. Jak rozliczamy Chorwatów w Albanii? Czy może wspomniane wcześniej terytoria chorwackie mogą być bezpośrednio z nimi związane? Karyntia, Panonia, a nawet Biała Chorwacja są geograficznie za daleko od Albanii. Tak więc możliwościami pozostają tylko Czerwona Chorwacja i Illyricum. Kapłan z Dioclea stwierdził, że najbardziej wysuniętym na południe punktem Chorwacji jest Polonia, a po podzieleniu Chorwacji, Czerwona Chorwacja rozszerzyła się na Bambalona. Polonię utożsamiano ze starą Appolonią, a Bambalona z La Valoną lub Valoną. Kapłan mówi też wprost, że Bambalona w jego czasach nazywano Dyrrhachium (dzisiejsze Durazzo). Tak więc ze względu na odległość geograficzną problem polega na tym, czy Durazzo czy Valona to właściwa lokalizacja. Sam Kasaz znajdował się na południe od Durazzo, a dwie inne chorwackie wioski znajdowały się mniej więcej w połowie drogi między Durazzo i Valoną. Pokazuje to, że granicę należy traktować raczej jako Valonę niż Durazzo; jest to tym bardziej prawdopodobne, że Polonia (Appolonia) też była niedaleko Valony. Bambalona to jeszcze jeden dowód na to, że kapłan oprócz opowieści ludowych korzystał ze źródeł ustnych i pisemnych. To, że w pobliżu były dwa miejsca, o których miał wzajemnie sprzeczne informacje, świadczy o tym, że korzystał z więcej niż jednego źródła, co jeszcze bardziej potwierdza dokładność tych źródeł. Illyricum of Porphyrogenitus zostało zidentyfikowane jako Bośnia między innymi przez Dümmlera i Dvornika, a także jako Dioclea przez Hauptmanna, ponieważ Chorwaci byli tam wymieniani przez pisarzy bizantyjskich z XI i XII wieku. Sam ksiądz w późniejszym okresie swojej kroniki utożsamił Diocleę z Czerwoną Chorwacją. Powiedział, że toczyła się wojna z Banem z Prevalis (Dioclea), a kiedy Ban zmarł w czasie wojny, cała Czerwona Chorwacja została zajęta. Albańskie wybrzeże od Himary na południe od rzeki Vijose do Budvy w Czarnogórze zostało określone jako Illyricum i część Czerwonej Chorwacji, a Nicephorus Bryennius wyraźnie mówi, że Dyrrhachium jest stolicą Illyricum. Wydaje się, że istnieje sprzeczność między kapłanem a cesarzem oraz między dwoma fragmentami pism kapłana. Sprzeczności można łatwo wyjaśnić. Chorwaci zajęli oba terytoria, jak po raz pierwszy stwierdził kapłan, korzystając z niektórych, dla niego niezbyt jasnych źródeł. Później Chorwacja zniknęła z Albanii, ale Dioclea pozostała. W swoim czasie ksiądz dokładnie wiedział, gdzie jest Czerwona Chorwacja, ponieważ tam mieszkał, a jego zrównanie z Diocleą potwierdzają również pisarze bizantyjscy. Jeśli chodzi o Grecję, o ile wiem, mamy tylko informacje o Harvati w Attyce, które odwiedził Županič. Na początku obecnego wieku składała się z około dwudziestu rodzin mówiących po albańsku i nie mających żadnej tradycji swojego pochodzenia. Dokumenty historyczne, takie jak list papieża Innocentego III z 1208 r. do arcybiskupa łacińskiego, wspominają o dwudziestu pięciu miejscowościach w Attyce, ale Harvati nie zostało uwzględnione. To samo dotyczy rejestru Kościoła prawosławnego przed Cesarstwem Łacińskim. Dla wyjaśnienia Županič zasugerował, że być może kiedy Attyka została podbita przez Turków, była tak zdewastowana, że ​​Turcy sprowadzili tam niewolników z Chorwacji i południowo-wschodniej Krainy, aby tam osiedlić się, i w ten sposób wprowadzono nazwę Chorwat. Możemy również dodać, jako możliwość, że być może Albańczycy przywieźli tę nazwę z Albanii. Ale czytając uważnie nazwiska wymienione w liście z 1208 r., dostrzegamy miejsce, które ma ogromny wpływ na nasz problem, które wcześniej zostało przeoczone. To miejscowość lub klasztor Cassas. Miejsce istniało dwa i pół wieku przed przybyciem Turków i dopiero potem rozpoczęły się wielkie migracje albańskie. Dlatego obie możliwości muszą zostać odrzucone. Poza tym nie potrafili wyjaśnić innych chorwackich nazw poza Attyką. Pochodzenie Kasegs jest nadal przedmiotem dyskusji, ale w chwili obecnej nie ma żadnego znaczenia dla naszego problemu, czy wywodzą się oni ze źródeł lombardzkich, starogermańskich czy łacińskich. Nie ma znaczenia, czy byli oni pierwotnie Lombardami, Czerkessami czy Gotami, a nawet nie ma znaczenia, czy byli jednym z chorwackich plemion wymienionych przez Porfirogenita. Ale jest pewne, że tam, gdzie są Kasegi, znajdziemy Chorwatów, jak w Albanii, Lice, Hercegowinie, Krainie, Styrii i Karyntii. Możliwość zasugerowana przez Grafenauera, że ​​Kasegs w Lice, ze względu na ich niewielką liczbę, rozwinęła się ze Starej Słowenii, nie może być prawdopodobna, na razie wiemy, że Kasegs istnięli poza Liką i Starą Słowenią; dokumenty i dane geograficzne jasno wskazują, że pierwotnym centrum musiała być Chorwacja. Mniejsza ich liczba wynika z migracji. Wreszcie pozostaje tylko jedno możliwe wyjaśnienie występowania Chorwatów w Albanii, Macedonii i Grecji. Po przybyciu Chorwatów do Dalmacji część oddzieliła się, zajęła Diokleę i Illyricum, a następnie z nieznanych powodów podzieliła się dalej i osiedliła w różnych miejscach, prawdopodobnie czyniąc wspólną sprawę z innymi Słowianami przeciwko Bizantyjczykom. Chorwackie miejscowości w Albanii są dowodem na dawne istnienie tam Chorwatów i zgadzają się z Czerwoną Chorwacją, Kapłana z Dioklei i Illyricum Konstantyna Porfirogenita. Osada Chorwatów rozciągała się głównie wzdłuż wybrzeża, na południe od Durazzo i prawdopodobnie na południe od Valony. Występowanie Kasegów wraz z Chorwatami stanowi dalsze potwierdzenie. Chorwackie miejsca w Macedonii i Grecji można wytłumaczyć jedynie migracjami z Czerwonej Chorwacji.

[kovaludyswata]

181) Bułgarzy w Albanii, Bulgarians in Albania. W dzisiejszej Albanii etniczni Bułgarzy mieszkają głównie na obszarach Mala Prespa, Golo Brdo i Gora. Według Bułgarskiej Państwowej Agencji ds. Bułgarów za Granicą w Albanii mieszka od 40 000 do 50 000 osób pochodzenia bułgarskiego, ale inne źródła szacują liczbę Bułgarów w Albanii nawet na 100 000. Tożsamość etniczna może być płynna wśród słowiańskiej populacji Albanii, która może identyfikować się jako Albańska, Bułgarska lub Macedońska, w zależności od okoliczności. W latach 2001–2016 około 4470 obywateli Albanii złożyło wnioski o nadanie obywatelstwa bułgarskiego, a ponad 2600 z nich otrzymało obywatelstwo. Mniejszość bułgarska została uznana przez rząd Albanii w październiku 2017 r. Pierwsza wzmianka o obecności Słowian w Albanii pochodzi z 548 roku, kiedy Słowianie dotarli do Epidamnos (Durrës), zdobywając twierdze w pobliżu miasta. Słowiańska osada w pobliżu Epiru w południowej Albanii jest wspomniana w notatce z X-wiecznego rękopisu Strabona Geographica oraz w pobliżu Durrës w środkowo-bułgarskim tłumaczeniu Kroniki Manassesa. Archeolodzy zasugerowali istnienie bułgarskiej kultury archeologicznej w dzisiejszej Macedonii i wschodniej Albanii, powołując się na twierdze, pochówki, różne produkty metalurgii i ceramiki, które mogą być pochodzenia bułgarskiego. Według danych toponimicznych osadnictwo słowiańskie koncentrowało się w rejonie między rzekami Vjosë i Devoll. Słowiańskie nazwy miejsc w tym regionie sugerują wschodniosłowiański (tj. Bułgarski, w przeciwieństwie do serbsko-chorwackiego) dialekt. Bułgarscy Słowianie pozostawali znaczącą grupą w środkowej i południowej Albanii do XV wieku. W latach osiemdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku pierwsze imperium bułgarskie Symeona I obejmowało zamieszkane przez Słowian obszary dzisiejszej zachodniej Macedonii i południowej Albanii, które stanowiły prowincję administracyjną Kutmiczewicy. Kutmichevista obejmowała miasta Ochryda, Glavinitsa (Ballsh), Belgrad (Berat) i Devoll (we wsi Zvezdë). Wiadomo, że bułgarscy oświeceniowcy Klemens z Ochrydy i Naum z Presławia pracowali w Kutmiczewicy, gdzie według XI-wiecznej opowieści o Teofilakcie z Bułgarii, Klemens miał 3500 uczniów. Działalność Klemensa i Nauma, a także umocnienie bułgarskiej władzy religijnej i państwowej pomogły w ustaleniu bułgarskiej tożsamości tej słowiańskiej populacji. Od 989-995 do 1005 Albanią rządził Samuel z Bułgarii. Pod rządami Samuela regionem rządził Iwan Włodzimierz, jego wasal i mąż jego córki Kosary. W 1005 roku obszar ten został odzyskany przez Cesarstwo Bizantyjskie. Podczas gdy obszar ten znajdował się pod panowaniem Bizancjum, bułgarski przywódca imieniem Tihomir stanął na czele powstania przeciwko Bizantyjczykom w pobliżu Drach; najpierw był wspierany, ale potem zabity przez innego powstańca, Petera Delyana, który stanął na czele powstania i krótko rządził Albanią, Macedonią, Serbią i zachodnią Bułgarią. W 1078 roku Nikephoros Vassilaki zebrał armię z okolic Drach, składającą się z „Franków (którzy przybyli z Włoch), Bułgarów, Rzymian (tj. Bizantyjskich Greków) i Arwanitów (tj. Albańczyków)”. Obszar ten ponownie znalazł się pod panowaniem bułgarskim między 1231 a 1240 rokiem pod wodzą Iwana Asena II, który „rozgromił armię grecką ... i podbił całą ziemię grecką, albańską i serbską od Odrin [Edirne] do Drach”. John Kukuzelis, słynny średniowieczny kompozytor bułgarskiego pochodzenia, urodził się w mieście pod koniec XIII wieku. W okresie Angevin (1250–1350) ludność słowiańska zamieszkiwała głównie miasta i wioski nad morzem, wzdłuż rzeki Drin oraz w pobliżu Jeziora Ochrydzkiego. Francois Pouqueville w swojej książce Podróże w Epirze, Albanii, Macedonii i Tesalii z 1820 r. opisał bułgarskie wioski w regionie Devol. W latach dwudziestych Albańczycy nazywali prawosławnych Słowian w Albanii Bułgarami. W 1932 roku Bułgaria i Albania podpisały protokół dotyczący uznania mniejszości etnicznej Bułgarii w Albanii. Nie został jednak ratyfikowany przez stronę albańską z powodu nacisków ze strony Jugosławii. Uznanie to wciągnęłoby Albanię głębiej w konflikt między Sofią a Belgradem o Słowian macedońskich. W albańskiej Macedonii panowały silne nastroje bułgarskie, a probułgarska, paramilitarna Wewnętrzna Macedońska Organizacja Rewolucyjna miała swoje bazy, skąd przeprowadzała ataki na Królestwo Jugosławii. Belgrad był podejrzliwy co do uznania tam mniejszości bułgarskiej i był zirytowany, że utrudniłoby to jego politykę przymusowej „serbizacji” w serbskiej Macedonii. Zablokował już ratyfikację podobnego protokołu z Grecją. Protokół wywołał ostrą reakcję w Królestwie Jugosławii. W rezultacie strona albańska była przekonana, że ​​sprzeciw wobec Belgradu w tej sprawie nie leży w jej interesie. Relacje albańsko-bułgarskie uległy całkowitemu pogorszeniu w 1933 r., ponieważ w marcu 150 bułgarskich rodzin zostało deportowanych ze wsi Górna i Dolna Gorica. Bułgarski chargé d'affaires w Tiranie poinformował swój rząd, że plan rządu albańskiego zakłada wyprowadzenie wszystkich Bułgarów z kraju. Spis ludności albańsko-włoskiej przeprowadzony w dzisiejszych zachodnich częściach Macedonii Północnej, wówczas części Królestwa Albanii, a dziś w najbardziej wschodnich częściach Albanii, przeprowadził w październiku 1942 r. Łącznie 234 783 osób mieszkających na tym terytorium. Zgodnie z raportowanymi wynikami dotyczącymi składu etnicznego tej populacji, najwięcej odnotowywali Albańczycy - 61% ogółu, 31% zarejestrowanych to Bułgarzy, a 8% to Serbowie. Mieszkańcy Albanii, którzy zachowali bułgarską tożsamość etniczną, są ważnym świadectwem prawdy o historycznej przeszłości tego kraju, a także regionu geograficznego Macedonii. Dlatego też, w kontekście procesu integracji Albanii do UE, Bułgaria w naturalny sposób kładzie nacisk na równość Bułgarów w Albanii z innymi mniejszościowymi grupami etnicznymi zgodnie z praktyką i ustawodawstwem tego kraju, czyli oficjalnym uznaniem Bułgarów za mniejszość wraz z innymi oficjalnie uznanymi mniejszościami. Społeczność bułgarska jest jedną z najbardziej zagrożonych z trzech głównych powodów:      - W porównaniu z innymi historycznymi mniejszościami narodowymi jest jedyną, która nie jest oficjalnie uznawana;                                                                        - W przeciwieństwie do innych zwartych społeczności, gmina bułgarska znajduje się głównie w trzech różnych regionach, które nie sąsiadują ze sobą. Są to Golo Brdo, Gora i Prespa, gdzie ludność jest rozproszona w małych wioskach, w jednym z najbiedniejszych wschodnich regionów Albanii;                                 - Społeczność bułgarska ma różne religie. W Prespie przeważają prawosławni chrześcijanie, w Golo Brdo społeczność jest mieszana, natomiast w Górze muzułmanie stanowią większoś��. Czynniki te przyczyniają się do szczególnego statusu społeczności bułgarskiej w Albanii jako zagrożonej i wzmacniają jej potrzebę uznania na szczeblu narodowym.                                                       Chociaż albański spis ludności z 1989 r. wykazał 782 osoby, które deklarowały obywatelstwo rumuńskie, czechosłowackie lub bułgarskie, albański instytut statystyczny zaprzecza istnieniu mniejszości bułgarskiej w Albanii. W 1998 roku Paskal Milo, ówczesny minister spraw zagranicznych Albanii, wydał następujące oświadczenie na temat mniejszości:                                               „Po drugiej wojnie światowej znamy tę mniejszość jako Macedończyków. Wolałbym nie rozwodzić się nad tym, dlaczego wybraliśmy ten sposób, ale reżim komunistyczny sprawił, że przyjęliśmy tę decyzję i trudno nam teraz to zmienić”.                                                                                                             Rząd bułgarski i niektórzy mieszkańcy regionów Mala Prespa, Golo Bardo i Gora kwestionują to. W Albanii istnieją dwie organizacje zrzeszające Bułgarów: „Prosperitet - Golo Brdo” i stowarzyszenie kulturalne „Ivan Vazov” w miejscowości Mala Prespa. Ponad 800 obywateli Albanii pochodzenia bułgarskiego nabyło paszporty bułgarskie na podstawie oświadczeń o bułgarskim pochodzeniu. Według władz macedońskich słowiańska mniejszość w Albanii składa się wyłącznie z etnicznych Macedończyków, a nie Bułgarów. W 2008 r. rząd bułgarski poinformował, że osiągnął porozumienie z rządem albańskim, zgodnie z którym utworzenie w kolejnym spisie ludności Albanii pozwoli Bułgarom zostać społecznością w kraju, która ma być policzona. W 2011 roku minister finansów Bułgarii odpowiedzialny za stosunki z diasporą bułgarską spotkał się z członkami społeczności bułgarskiej w Albanii, zapowiadając otwarcie bułgarskiego centrum kulturalnego w Tiranie. W dniu 15 lutego 2017 r. Parlament UE po raz pierwszy w swoim rocznym sprawozdaniu z postępów w Albanii za 2016 r. wezwał kraj do uznania mniejszości bułgarskiej w tym kraju. Oficjalny tekst raportu mówi:                                                             “zauważa się, że ​​potrzebne są dalsze wysiłki w celu ochrony praw wszystkich mniejszości w Albanii poprzez pełne wdrożenie odpowiedniego prawodawstwa; zaleca, aby prawa osób pochodzenia bułgarskiego w regionach Prespa, Golo Brdo i Gora zostały zapisane w prawie i zagwarantowane w praktyce”.                We wrześniu 2017 r., pomimo presji bułgarskiego MEPS, rządowi Albanii nadal brakuje uznania mniejszości bułgarskiej, zamiast tego rząd Albanii uznał dwie nowe grupy mniejszościowe: Bośniaków i Egipcjan. W dniu 12.10.2017 albański parlament uznał ustawowo mniejszość bułgarską w Małej Prespie, Golo Brdo i Górze.

[kovaludyswata]

180) Bośniacy w Albanii, Bosniaks in Albania (albański: Boshnjakët në Shqipëri, bośniacki: Bošnjaci u Albaniji) to grupa etniczna zamieszkująca Republikę Albanii. Bośniacka społeczność regionu Shijak, której obecność sięga 1875 roku, zamieszkuje prawie w całości wieś Borakaj, a w sąsiedniej wiosce Koxhas żyje wraz z Albańczykami i stanowi mniejszość. Bośniacy z tych osad osiedlili się również w Durrës, Shijak, a w 1924 r. niektórzy osiedlili się we wsi Libofshë, gdzie w większości zostali zasymilowani językowo. Wraz z pojawieniem się Wielkiego Kryzysu Wschodniego, w szczególności wydarzeń z powstania w Hercegowinie w 1875 r., Bośniacy z obszaru Hercegowiny Mostar migrowali i przesiedleni do północnej Albanii w rejonie Shijak. W dniu 13 października 2017 r. Albania uchwaliła ustawę o mniejszościach narodowych, która uznała dziewięć mniejszości, w tym mniejszość bośniacką. Pomimo wielkiej izolacji, Bośniacy w Albanii zachowali swój język, kulturę i zwyczaje do dziś. Nie pozwolono im słuchać ówczesnego jugosłowiańskiego radia i telewizji w komunistycznej Albanii. Pod rządami Envera Hoxhy bośniackie nazwiska były zmieniane od 1948 roku, aby uniknąć słowiańskich zakończeń lub często całkowicie je zmienić. Dopiero teraz albański rząd zaczął przywracać poprzednie nazwiska. Wioska Borak mówi dziś wyłącznie po bośniacku z ciężkim akcentem hercegowińskim, podczas gdy albański jest używany tylko do komunikowania się z Albańczykami. Aby nie stracić swojej tożsamości i nie zapomnieć o dzieciach swoich przodków, władze Bośni wysłały w 2008 roku do Borak nauczyciela, który miał uczyć języka bośniackiego w miejscowej szkole podstawowej. 13 października 2017 roku parlament Albanii przyjął ustawę o ochronie mniejszości narodowych w Republice Albanii. W nim Bośniacy zostali uznani za mniejszość narodową. Zgodnie z prawem Bośniacy mają prawo do nauki własnego języka w ramach zwykłego programu nauczania. Ponadto Bośniacy w Albanii mają teraz prawo do wskazywania swojego pochodzenia etnicznego w spisach powszechnych.

[kovaludyswata]

179) Karakaczanie, Sarakatsani (nazwa grecka: Σαρακατσάνοι, Karakachani, bułg. Kаракачани) – tradycyjna społeczność bałkańska trudniąca się przez wieki pasterstwem transhumancyjnym. Historycznym centrum wypasów Karakaczanów był Epir, głównie region gór Pindos, natomiast zimowe leże znajdowały się nad wybrzeżem Morza Egejskiego. Karakaczanie mówią archaicznym północnym dialektem języka greckiego charakteryzującym się elementami greki antycznej, niewystępującymi w grece współczesnej. Obecnie grupa ta jest zupełnie zmarginalizowana i praktycznie zasymilowana i jako etnos wchłonięta w XX w. do współczesnego narodu greckiego: tradycyjne pieśni, elementy stroju, wyrażenia gwarowe i inne elementy kultury materialnej i niematerialnej stały się greckim dziedzictwem narodowym. Jest wiele teorii tłumaczących pochodzenie Karakaczanów. Według greckiej racji stanu są to potomkowie Dorów zasiedlających te tereny od czasów antycznych. Natomiast w Bułgarii forsowana jest teoria, zgodnie z którą Karakaczanie są potomkami zhellenizowanych Traków, podobnie jak inne „archaiczne” społeczności: Wołosi, Kucowołosi, które poprzez izolację w regionach górskich nie uległy slawizacji. Karakaczanie tradycyjnie spędzali miesiące zimowe na nizinach nadmorskich we wioskach (głównie nad Morzem Egejskim), natomiast w sezonie letnim wypasali owce na górskich halach. Wędrówka na górskie pastwiska rozpoczynała się w dniu św. Jerzego (26 kwietnia) a wypas kończony był w Dniu św. Demetriusza (26 października), kalendarz ten był ściśle przestrzegany. Nazwa pochodzi być może od tureckiego słowa karakaçan/kırkaçan co oznacza „ci, którzy odchodzą z terenów nieuprawnych”, ew. pochodzić może z języka arumuńskiego sarac-tsani co oznacza „biedak”. Po raz pierwszy odnotowano nazwę w XVIII w. i jest ciągle przedmiotem sporów. Zasadniczo jeszcze w XIX wieku społeczności Karakaczanów były słabo lub w ogóle nieodróżnialne od pozostałych społeczności transhumancyjnych, przede wszystkim od Wołochów.

[kovaludyswata]

178) Romowie w Albanii, Romani people in Albania. Albanię zamieszkuje duża populacja Romów, którzy są częścią większej diaspory romskiej. W Albanii są podzieleni głównie na dwie grupy, „Jevgs” (Jevgj), którzy mówią tylko po albańsku i są bardziej zasymilowani, oraz „Gabels”, którzy są dwujęzyczni i żyją bardziej zgodnie z romską tradycją. Jevgs twierdzą, że pochodzą z Egiptu, ale są uważani za magjup przez albańską większość, ta sama kategoria, która obejmowała Gabels. Inni dzielą Romów na cztery grupy (miejska / wiejska, zasymilowana / niezasymilowana). Etniczni Albańczycy w przeszłości używali różnych nazw w odniesieniu do Romów, z których większość jest dziś uważana za obraźliwą, w tym:                                                                  - Gabel („nieznajomy”, słowo pochodzące z łacińskiego rdzenia), czasami używany do odróżnienia tradycyjnie koczowniczych i mniej zasymilowanych Romów w przeciwieństwie do Jevgów, którzy mieszkają w miastach i zazwyczaj mówią po albańsku                                                                                              - Evgjit (z liczby mnogiej Jevg: Jevgjit)                                                             - Magjup (związany z domniemanym pochodzeniem z Egiptu)                            - Arixhi (pogromca niedźwiedzi, wcześniej zajęty również przez Romów w Rumunii), używany głównie w dialektach południowych                                        - Kurbat (nawiązujący do emigracji i używany wokół Korca)                                - Qifto (pochodzenia greckiego i zwykle używany w Gjirokaster)                          - Cergetar / Cergar (pochodzenia tureckiego i oznaczający „mieszkaniec namiotu”).                                                                                                              Wśród Romów, etniczni Albańczycy, oprócz tego, że są „gadjo”, mogą być określani jako „biali”. „Biała ręka” może być również używana przez Gabels i Jevgs w odniesieniu do Albańczyków, a także mniejszości nieromskich, takich jak Grecy, Aromuni i Słowianie. Jevgs mogą czasami być obraźliwie określani jako gadjo (nie-Romowie) ze względu na ich wyższy poziom asymilacji i są również nazywani przez Gabelsów sir ("czosnek"). Tymczasem Albańczycy mogą odwrotnie nazywać Jevgsów i Gabelsów „czarnymi”, chociaż można to uznać za obraźliwe. Używanie wyrażenia tsigan w odniesieniu do Romów jest uważane za wyjątkowo obraźliwe i należy go unikać. Jevgsowie i Gabelsowie mają wspólną historię genetyczną. Mimo że mają podobną historię genetyczną, ostatnie badanie wykazało, że Jevgsowie i Gabelsowie mają różnice genetyczne, a Jevgsowie są bardzo blisko portugalskich i hiszpańskich Romów. Romowie pochodzą z północnych Indii prawdopodobnie z północno-zachodnich stanów Indii Radżastan i Pendżab. Dowody językowe bezsprzecznie wykazały, że korzenie języka romskiego wywodzą się z Indii: język ten ma cechy gramatyczne języków indyjskich i dzieli z nimi dużą część podstawowego leksykonu, na przykład części ciała i codzienne czynności. Mówiąc dokładniej, romski dzieli podstawowy leksykon z hindi i pendżabskim. Dzieli wiele cech fonetycznych z Marwari, a jego gramatyka jest najbliższa bengalskiemu. Odkrycia genetyczne w 2012 roku sugerują, że Romowie pochodzili z północno-zachodnich Indii i migrowali jako grupa. Według badań genetycznych przeprowadzonych w 2012 roku, przodkowie obecnych zaplanowanych plemion i zaplanowanych populacji kastowych w północnych Indiach, tradycyjnie określanych zbiorczo jako Ḍoma, są prawdopodobnymi populacjami przodków współczesnych europejskich Romów. W lutym 2016 r. podczas międzynarodowej konferencji romskiej, indyjski minister spraw zagranicznych Sushma Swaraj stwierdził, że ludność społeczności romskiej to dzieci Indii. Konferencja zakończyła się zaleceniem dla rządu Indii, aby uznał społeczność romską w 30 krajach za część diaspory indyjskiej. Jevgowie twierdzili, że są koptyjskimi migrantami z Egiptu w IV wieku lub egipskimi niewolnikami, którzy uciekli z Grecji do Albanii w okresie egipskiej interwencji w greckiej wojnie o niepodległość, ale autentyczność ich proponowanego egipskiego pochodzenia jest szeroko kwestionowana przez innych w Albanii. Najstarsze świadectwo ludności romskiej w Albanii pochodzi z 1635 roku i mogło istnieć od XII do XIII wieku. Era osmańska przyniosła konwersję większości populacji romskiej w Albanii i okolicznych terytoriach na islam. Rządy osmańskie ustanowiły system prosa, dzięki któremu prawo chrześcijan do praktykowania swojej religii było prawnie chronione, ale otrzymali obywatelstwo drugiej kategorii z wyższymi podatkami, niezdolnością do składania zeznań przeciwko muzułmanom, niezdolnością do noszenia broni lub posiadania koni, ograniczenia w kościele budowanie, zakaz prozelityzmu i różne inne ograniczenia, czynniki, które ostatecznie doprowadziły do ​​nawrócenia na islam. Dodatkowo, w odpowiedzi na sezonowe bunty, zdarzały się epizody, w których regionalni gubernatorzy na terytoriach albańskich wymuszali konwersje, mimo że taki przymus był tradycyjnie zabroniony przez prawo islamskie i osmańskie. Z tych powodów większość Romów w Albanii i większości sąsiednich regionów przeszła na islam, podobnie jak większość okolicznych Albańczyków i Słowian, z wyjątkiem niektórych regionów. Pod rządami niektórych władców osmańskich muzułmańscy Romowie byli uważani za niewłaściwych muzułmanów z powodu pewnych różnic rytualnych i byli opodatkowani i dyskryminowani w podobny sposób jak chrześcijanie. Pod rządami Mehmeda IV na zmarłych Romów nakładano podatek, który nadal był płacony, dopóki nie zostanie zebrana wystarczająca ilość od żyjących Romów, aby zastąpić ich domniemane składki, podczas gdy inni władcy podejmowali próby „reedukacji” Romów. Zdarzały się również przypadki, w których obecność Romów była zabroniona w meczetach lub na cmentarzach. W późnym Imperium Osmańskim Aromuni, Albańczycy i Romowie dzielili „uciskaną” pozycję mniejszości w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, zamieszkującej rozpadające się państwo. W ten sposób epoka osmańska została uznana za okres względnej „równości” dla populacji Romów i gadjo w Albanii, przy czym te dwie populacje zazwyczaj żyją w harmonii, a obozy romskie są zazwyczaj zlokalizowane na obrzeżach albańskich miast. Pod koniec XIX i na początku XX wieku wielu Romów, głównie muzułmanów, uciekło z terenów, które niedawno stały się niezależne od Osmanów, gdzie jako muzułmanie zostali zidentyfikowani jako „osmańscy kolaboranci”. Romowie przybyli do Albanii, zwłaszcza z Macedonii, Kosowa i Serbii. Romowie uciekli również do Albanii z Rumunii, gdzie niedawno zostali zniewoleni, aby osiedlić się w Albanii i na innych terytoriach pozostających pod kontrolą osmańską. Nawet po tym, jak Albania uzyskała niepodległość od Imperium Osmańskiego, Romowie mieli lepszą sytuację niż w Jugosławii, ale nadal byli traktowani z pogardą, z dużymi różnicami społeczno-ekonomicznymi między Romami i Albańczykami, podzielonymi dzielnicami i „praktycznie brak małżeństw mieszanych między Romami i nie-Romami”. W przeciwieństwie do wielu krajów Europy Wschodniej, ale bardziej podobnie do Żydów w Albanii, Romowie nie byli surowo prześladowani i / lub wysyłani do obozów zagłady w Albanii podczas drugiej wojny światowej. Przez większą część wojny Albania znajdowała się pod kontrolą włoskiego reżimu marionetkowego. Romowie rzeczywiście uczestniczyli w wojnie, z wieloma walczącymi w albańskiej armii, a Romowie w Albanii, Macedonii i Kosowie zazwyczaj wspierali Włochów i władze albańskie. Jednakże, choć pozostawieni w większości nietknięci zarówno przez Włochów, jak i przez albańskich nacjonalistów, Romowie byli prześladowani podczas krótkiej niemieckiej okupacji Albanii w 1943 r., chociaż krótka obecność Niemców ograniczyła szkody, jakie byli w stanie wyrządzić ludności romskiej. Enver Hoxha narzucił Albanii surowy reżim stalinowski, próbując ujednolicić ludność poprzez tłumienie różnic religijnych i kulturowych. Chociaż Romom jako mniejszości rzekomo przyznano świadczenia i ochronę, w rzeczywistości nie zawsze tak było, a w 1960 r. premier Mehmet Shehu próbował zakazać Romom wstępu do albańskich miast. Pomimo nierówności i represji w czasach komunizmu upadek komunizmu przyniósł więcej nieszczęść Romom, ponieważ byli oni pierwszymi, którzy byli bardzo bezrobotni i szybko spadli na dno społeczeństwa; w rezultacie wielu dzisiejszych Romów tęskni za czasami komunizmu. Pod koniec lat 90. Romowie zaczęli czasowo migrować do Grecji, gdzie znaleźli więcej możliwości zatrudnienia, rozpoczynając powtarzający się wzorzec sezonowej migracji Romów do Grecji z Albanii. Migracji do Grecji doświadczyły również wszystkie inne główne grupy etniczne południowej Albanii, w tym Grecy, Wołosi, niewielka liczba słowiańskich Macedończyków i oczywiście etniczni Albańczycy. Według Roberta Elsie liczba Romów wynosi od 60 000 do 100 000 osób. Szacunki z 1994 r. podały liczbę Romów w Albanii na 95 000. ERRC szacuje, że w Albanii mieszka 120 000 Romów. Ostatni spis ludności z 2011 r. wykazał w Albanii 8301 Romów, ale oskarżono ją o drastyczne zaniżenie liczby Romów w tym kraju, co spotkało się z krytyką ze strony Rady Europy. Romowie mieszkają w całym kraju, ale niektóre z największych społeczności można znaleźć w stolicy, Tiranie, miastach Fier, Berat i Gjirokaster oraz wokół miasta Korça. Dystrybucja Jevgs („Egipcjan”) jest znacznie mniejsza, licząc co najwyżej 10 000 ludzi, którzy są skoncentrowani w stolicy Tiranie i jej okolicach. Wskaźnik ubóstwa wśród Romów w Albanii jest szczególnie wysoki (78%) w stosunku do większości (22%). W przeciwieństwie do oczekiwań wielu cudzoziemców, dochodzenia wykazały, że dyskryminacja Romów w Albanii jest zazwyczaj subtelna, a nie jawna, a Romowie zazwyczaj nie spotykają się z żadną otwartą dyskryminacją. W niektórych przypadkach stosunki między Romami z jednej strony a albańską większością i innymi grupami „gadjo” z drugiej są często dość serdeczne w życiu wiejskim, tradycyjnym i „non-profit”, a zarówno większość albańskiej inteligencji i klasa robotnicza ma zazwyczaj pozytywne opinie o Romach, którzy rzadko, jeśli w ogóle, są postrzegani jako „wróg etniczny”. Z drugiej strony „gadjos” mogą niechętnie akceptować Romów jako równych sobie w życiu miejskim i „zarobkowym”. Romowie mogą jednak cierpieć z powodu odmowy uznania odrębności ich tożsamości i tradycji, podczas gdy Romowie narzekają, że chociaż Albańczycy nie wyrażają otwarcie szyderstwa, mogą postrzegać Romów jako biednych, brudnych, głupich, hałaśliwych i zaangażowanych w kradzieże, w wyniku czego są szeroko, ale milcząco dyskryminowani na rynku pracy. W okresie komunistycznym Romowie z Gjirokastry, Korçy, Tirany i Berati pracowali w przedsiębiorstwach rzemieślniczych. Jednak ostatecznie popyt na ich produkty spadł, a przedsiębiorstwa zostały w większości zamknięte, gdy Albania odchodziła od komunizmu. W 2007 roku organizacja romska napisała, że ​​około 90% Romów jest bezrobotnych, 40% Romów ma złe warunki życia, 20% nie ma środków niezbędnych do zakupu lekarstw, 40% rodzin romskich prosi swoje dzieci by pracowały, a nie kończyły edukację, aby zaspokoić podstawowe potrzeby rodziny, i że wskaźnik alfabetyzacji Romów spadł od końca komunizmu i wynosi obecnie 47,6%, przy czym więcej kobiet jest analfabetami niż mężczyzn, a wszystkie te problemy przypisuje się „zgiełkowi rasizmu”. Romowie w Albanii posługują się bałkańskim wariantem języka romskiego i romskim Vlax. Chociaż romski bałkański gatunek jest ogólnie zagrożony, w Albanii jest stosunkowo zdrowy. Spośród rodzin romskich “Gabel” w 2005 r. napisano, że 65% mówiło w domu tylko w języku romskim, podczas gdy 29% mówiło mieszanką romskiego i albańskiego w domu, a tylko 6% mówi tylko po albańsku, a 6% głównie są to przypadki małżeństw mieszanych między Romami (Gabels) a Albańczykami lub Gabels i Jevgs („Egipcjanami”). Podczas gdy Gabels powszechnie mówią swoim językiem, Jevgowie mówią tylko po albańsku, ponieważ jakiś czas temu nastąpiła zmiana języka z romskiego na albański. Sondaże wykazały, że prawie wszyscy Gabels postrzegają język jako ważny czynnik różnicowania etnicznego między Albańczykami a Romami, chociaż to samo nie dotyczy większości Jevgów. Z drugiej strony obecnie nie ma edukacji dla Romów w ich języku ojczystym. Kulturę romską można na kilka sposobów odróżnić od kultury etnicznej większości Albańczyków, a także od kultury innych mniejszości, takich jak Aromunowie i Grecy. Zarówno Romowie, jak i Jevgowie dokonują między sobą ostrego rozróżnienia. Rzadko dochodzi do małżeństw mieszanych lub jakichkolwiek znaczących kontaktów między nimi (Raport Departamentu Stanu USA, 1993: 695). Z jednej strony Romowie zdecydowanie zaprzeczają wspólnej tożsamości z Jevgami. Uważa Jevgów za bogatych, a nawet mających wśród nich kilku milionerów (Raport ERRC, 1997: 12). Jeden z milionerów, Maksude Kasemi, był Jevgiem. Był zaangażowany w piramidy inwestycyjne, które dramatycznie załamały się na początku 1997 roku i wciągnęły całe społeczeństwo albańskie w zamieszanie. Jevgs są ironicznie nazywani „sir” w romskim slangu, co oznacza „czosnek” (Courthiades, 1990: 31). Są nawet uważani przez Romów za gadjo, ponieważ zawierają małżeństwa z Albańczykami i innymi grupami etnicznymi i mówią po albańsku, a nie po romsku. Z drugiej strony Jevgs również odróżniają się od Romów. Nazywanie Jevga „Tsiganem” (Cyganem) jest najgorszą z możliwych zniewagą (Courthiades cytuje Stuarta Manna, 14 1990: 31). Dokonuje się ważnego rozróżnienia między osobą romską a gadjo, nie-Romem, przy czym Romem koniecznie jest ktoś pochodzenia romskiego i / lub ktoś, kto konsekwentnie demonstruje przynależność i solidarność z Romami - w ten sposób, chociaż w Karpatach definicja Romów opiera się ściśle na krwi, w Albanii i na okolicznych Bałkanach dziecko z krwi gadjo, które wychowało się w rodzinie romskiej i kulturze romskiej i wykazuje konsekwentną solidarność z Romami, jest postrzegane jako właściwa jednostka romska, mając na uwadze, że Romowie, którzy porzucili swoje korzenie, nie są, podczas gdy identyfikacja „półkrwi Romów” jako Romów lub gadjo odbywa się wyłącznie na podstawie ich przestrzegania wartości romskich. Relacje płci są patriarchalne, co jest również prawdą w przypadku Albańczyków, ale wartości patriarchalne zostały opisane jako znacznie surowsze wśród Romów niż wśród etnicznych Albańczyków, chociaż może to wynikać z niedawnych zmian kulturowych wśród etnicznej ludności Albanii. Obyczaje seksualne Romów zostały podobnie opisane jako znacznie bardziej „purytańskie” niż wśród Albańczyków. Życie publiczne Romów zostało opisane jako bardzo wspólnotowe, przy czym większość rzeczy uważa się raczej za przynależność do społeczności niż do jednostki. Porządek społeczny Romów kręci się wokół „fis”, zapożyczonego albańskiego słowa, które w kontekście Romów odnosi się do „plemienia” opartego na bliskim pokrewieństwie rodzinnym. Poślubienie nie-Romów od dawna było dla Romów tabu i rzeczywiście znaczna większość Gabelsów i większość Jevgów woli poślubić odpowiednio Gabelsa i Jevgsa niż z inną dużą grupę Romów. Małżeństwa romskie w rzeczywistości były zazwyczaj zawierane w ramach tego samego fis, chociaż niektórzy członkowie najmłodszego pokolenia ignorują ten zwyczaj. Uważa się, że dziewictwo kobiety przed zawarciem małżeństwa jest sprawą najwyższej wagi, a małżeństwo może zostać odwołane, jeśli okaże się, że kobieta nie jest w rzeczywistości dziewicą. Po części z tego powodu dziewczęta są zazwyczaj młodo zamężne, w wieku od 13 do 15 lat, podczas gdy mężczyźni są w wieku od 16 do 18 lat. Chociaż pragnienia nastoletnich małżonków rzadko są brane pod uwagę, jeśli syn mówi, że tak jest zakochany w konkretnej dziewczynie romskiej, można wziąć pod uwagę jego uczucia, choć rzadko to samo dotyczy dziewcząt. Dziewczyna bez męża, która skończyła 20 lat, jest często uważana za skazaną na pozostawienie w domu niezamężnej. Matchmaking do małżeństw jest zwykle przeprowadzany bez zgody obojga małżonków i organizowany przez swatkę, która ma doświadczenie w swataniu. Chcąc złożyć propozycję w imieniu swojego syna, ojciec zwyczajowo udaje się do domu pożądanej żony i stwierdza, że ​​„przyszliśmy poszukać kawałka chleba”. W międzyczasie wesela zazwyczaj składają się ze świąt, tańców i muzyki i odbywają się w sobotę lub niedzielę. Często nie są uznawane, ponieważ małżonkowie są zazwyczaj poniżej albańskiego ustawowego wieku małżeństwa. Romowie rzadko, jeśli w ogóle, mają przywódców religijnych przewodniczących weselom. Cudzołóstwo jest prawie niespotykane wśród romskich kobiet, ale występuje wśród mężczyzn. Romowie w ciągu swojego życia mogą zawierać związki małżeńskie wielokrotnie, chociaż kolejne śluby nie są obchodzone tak samo jak pierwsze. Odsetek powtórnych małżeństw zarówno Jevgów, jak i Gabelsów jest znacznie wyższy niż u Albańczyków, ale odsetek Jevgów jest wyższy niż u Gabelsów, mimo że byli oni nieco zalbanizowani. Większość Romów w Albanii to muzułmanie, którzy nawrócili się w czasach osmańskich z powodu szeregu presji przymusu i braku przymusu, w szczególności w celu uniknięcia wysokich podatków nakładanych na ludność niemuzułmańską. Otaczająca etniczna większość Albańczyków, a także niektóre regionalne populacje słowiańskie również przekształciły się w większości obszarów z podobnych powodów. W epoce nowożytnej obserwuje się tendencję do nawracania muzułmańskich Romów na chrześcijaństwo. Zarówno muzułmanie, jak i chrześcijanie stosują pewien stopień synkretyzmu w stosunku do tradycyjnych praktyk religijnych. Chociaż „Gabels” byli historycznie prawie całkowicie muzułmańscy w Albanii (przed niedawnymi konwersjami na prawosławie), „Jevgowie” zostali podzieleni między muzułmanów i prawosławnych. Święto Świętego Jerzego, obchodzone szóstego maja, jest okazją o ogromnym znaczeniu zarówno dla muzułmańskich, jak i chrześcijańskich Romów, a Święty Jerzy jest postrzegany jako symbol Romów. Tradycyjny strój Romów znacznie różni się od stroju Albańczyków i jest postrzegany przez Romów jako główny symbol ich tożsamości i ich odróżnienia od etnicznych Albańczyków, i mówi się, że strój romskiej kobiety może wyróżnić ją nawet wśród 500 Albańczynek, romskie kobiety zazwyczaj noszą bluzki z nadrukowanymi kwiatami i haftowanymi złotymi nićmi. Na weselach i innych tradycyjnych imprezach kobiety ubrane są w stroje ozdobione złotą nicią i różami, starsi mężczyźni noszą ciemnoczerwone garnitury, a młodsi mężczyźni noszą koszule w kwiaty. Rzemiosło również od dawna stanowi ważną część kultury ekonomicznej Romów, od 2005 r. 15% Gabels i 10% Jevgów było zaangażowanych w ich produkcję.Po upadku komunizmu, wiele romskich przedsiębiorstw rzemieślniczych również upadło, a warunki skrajnego ubóstwa stworzyły sytuację, w której Romom trudno było przekazać swoje tradycyjne zwyczaje rzemieślnicze. Romskie tańce ludowe i muzyka są uważane za ważną część kultury romskiej i kolejny czynnik wyróżniający. W większości dzielnic romskich obecne są osoby, które są zawodowymi muzykami. Muzycy romscy uznają w szczególności znaczące wpływy tureckie i greckie na ich muzykę, przy czym ostatnio grecka muzyka pop stała się bardzo wpływowa ze względu na regularną imigrację do Grecji, do tego stopnia, że ​​w niektórych kręgach jest oskarżana o „erozję kultury romskiej”. chociaż muzycy romscy przyczynili się do rozwoju sceny muzycznej albańskiej większości, podobnie jak w innych krajach europejskich. Chociaż tradycyjne romskie bajki były od dawna przekazywane z pokolenia na pokolenie, dziś ten zwyczaj zanika, ponieważ tylko mniejszość Romów, zarówno Gabels, jak i Jevgs, pamięta swoje podania ludowe, a Gabels pamiętają więcej niż Jevgs. Próbując powstrzymać tę kulturową utratę, opublikowano lokalny folklor romski, ale są one sporządzane w języku albańskim, a nie romskim.

[kovaludyswata]

177) Aszkali, Ashkali (serbski: Ашкалије, zlatynizowany: Aškalije), także Hashkali (serbski: Хашкалије, romanizacja: Haškalije) i Bałkańscy Egipcjanie, Balkan Egyptians (Jevgs; serbski: Балкански Египћани Romanized: Balkanski; Gjupci) to albańskojęzyczne mniejszości etniczne (uznane społeczności), które zamieszkują głównie Kosowo. Czasami uważa się ich za zalbanizowanych Romów, ale nie identyfikują się jako tacy. Przed wojną w Kosowie w 1999 roku Aszkali zarejestrowali się jako Albańczycy. Podczas wojny w Kosowie zostali wysiedleni jako uchodźcy do Albanii, Serbii i Macedonii oraz całej Europy Zachodniej, w tym Niemiec i Francji. Tożsamość Aszkali powstała w 1999 roku, kiedy starali się pokazać swoje proalbańskie stanowisko i odróżnić się od Romów. „Aszkali” zostali sklasyfikowani jako „nowa tożsamość etniczna na Bałkanach”, utworzona w latach 90-tych. Wcześniej był stosowany do stacjonarnych Romów, którzy osiedlali się na obszarach albańskich w czasach Imperium Osmańskiego. Ashkalija mówią po albańsku jako pierwszym języku. Aszkalija często pracowali jako kowale lub robotnicy fizyczni w osmańskich posiadłościach. Ashkalija występują głównie we wschodnim i środkowym Kosowie. Lud Aszkali twierdzi, że pochodzi z Persji, obecnie Iranu, w IV wieku pne (Aszkal, Gilan, Iran); nie ma jednak wskaźników dla tej hipotezy i nie zostało to naukowo udowodnione. Istnieją inne teorie Aszkalów pochodzących z Turcji z wioski Aşkale (dystrykt Erzurum w Turcji) lub prawdopodobnie od wieków pochodzących z miasta Aszkalonu (Izrael). Mimo to niektórzy uważają, że są to podróżnicy z północnych Indii (romscy), którzy używali języka albańskiego jako języka ojczystego. Według niektórych autorów, takich jak Konstantin Josef Jireček, XIV-wieczne odniesienie do nazwy miejsca (Агѹповы кл inти, Agupovy klěti) w Karcie Rilskiej Ivana Aleksandra z Bułgarii jest związane z bałkańskimi Egipcjanami. W 1990 r. w Ochrydzie w Macedonii powstało „stowarzyszenie egipskie”. Podczas wojny w Kosowie, zalbanizowani Romowie zostali wysiedleni jako uchodźcy do Albanii i Republiki Macedonii. Wielu Aszkali walczyło w Armii Wyzwolenia Kosowa. Zalbanizowani Romowie utworzyli grupę etniczną Aszkali po zakończeniu wojny w 1999 roku, aby pokazać swoje proalbańskie stanowisko i odróżnić się od Romów, których podczas wojny błędnie postrzegano jako pro-serbskich. Wielu zalbanizowanych Romów zostało również wysłanych do obozów dla uchodźców z innymi Romami, z którymi nie mieli wspólnego języka i zwyczajów. Podobnie jak większość kosowskich (zalbanizowanych) Romów, wielu aszkalijskich uchodźców osiedliło się w Serbii i Czarnogórze. Pierwsza partia Aszkali (Demokratyczna Partia Aszkalskich Albańczyków w Kosowie) powstała w 2000 r. pod rządami Sabit Rrahmani, który poparł niepodległość Kosowa w imieniu wszystkich Aszkalów. W Kosowie Aszkalowie byli sprzymierzeni z Albańczykami przed, w trakcie i po wojnie w Kosowie. Jednak Aszkali wraz z romskimi Cyganami z Kosowa zostali podobno wydaleni z tego obszaru. Większość Aszkali i Egipcjan mieszka w Kosowie i Macedonii Północnej, ale ludy zamieszkują również Albanię, Serbię i Czarnogórę. W macedońskim spisie powszechnym z 2002 r. 3713 osób określiło się jako „Egipcjanie”. W spisie ludności Serbii z 2002 r. (z wyłączeniem Kosowa) 814 osób określiło się jako „Egipcjanie”. W spisie ludności Czarnogóry 225 osób samo zidentyfikowało się jako „Egipcjanie”. Aszkali dominują w centralnych i wschodnich regionach Kosowa: Ferizaj, Fushë, Kosova i Lipjan. Egipcjanie mieszkają w zachodnim Kosowie: w Gjakova, Istog, Peja i Deçan. W 2009 r. społeczność aszkalijsko-egipska w Kosowie miała 98% bezrobocia. Romowie, Aszkali i Egipcjanie twierdzą, że istnieją między nimi różnice etniczne. Małżeństwa między Egipcjanami i Albańczykami są bardzo rzadkie, ale nadal częstsze niż małżeństwa Romów i Albańczyków, podczas gdy małżeństwa między Egipcjanami i Romami są niezwykle rzadkie. Romowie i Aszkalija nie klasyfikują się nawzajem jako Gadje. Aszkali i Romowie uważają Egipcjan za swoich; mając na uwadze, że Aszkalowie i Egipcjanie spierają się o swoje pochodzenie. Żadne kanały telewizyjne ani radiowe nie są poświęcone publiczności Askhali lub mniejszości egipskiej.

[kovaludyswata]

176) Pomacy, Pomaks (Bulgarian: Помаци, romanized: Pomatsi; Greek: Πομάκοι, romanized: Pomákoi; Turkish: Pomaklar) – grupa muzułmańskich Słowian zamieszkujących Bałkany, pierwotnie posługujących się dialektami języka bułgarskiego. Liczy około 500 tysięcy osób. Pomacy zamieszkują głównie środkowe Rodopy w Bułgarii (około 200 tysięcy osób) w obwodach Smolan, Kyrdżali, Pazardżik i Błagojewgrad. W Macedonii Północnej, gdzie nazywani są Torbeszami, mieszkają w niewielkich grupach przy granicy z Albanią (m.in. gminy Centar Żupa, Debar) i w środkowej części kraju (gminy Płasnica i Dołneni). Torbesze mieszkają także w Albanii, przede wszystkim w graniczącym z Macedonią obwodzie Dibra (region Mala Prespa i Golo Brdo), głównie w okręgu Bulqiza. W Turcji mieszkają we Wschodniej Tracji w okolicach Lüleburgaz i Adrianopola, a imigranci z Bułgarii także w Anatolii. W północnej Grecji Pomacy zamieszkują głównie prefektury Xanthi, Komotini i Ewros (ponad 50 tysięcy osób). Mieszkają też w Kosowie w okolicy Prizrenu, razem z blisko spokrewnionymi Goranami. W Bułgarii uważani są za słowiańskojęzycznych Bułgarów, wyznających islam sunnicki, tutaj też najbardziej identyfikują się jako Bułgarzy. W Bułgarii uważa się, że Pomacy są potomkami bułgarskiej ludności pasterskiej, która w okresie okupacji tureckiej w latach 1396-1878 przyjęła islam bądź pod przymusem, bądź też dobrowolnie. Wiele osób przyjęło nową religię ze względu na korzyści ekonomiczne – w ten sposób unikali płacenia podatku od „niewiernych”, tzw. dżizja i mogli kupować ziemię. Z tych też przyczyn w okresie formowania się nowoczesnej świadomości narodowej (bułgarskie odrodzenie narodowe), a i później, dość często byli traktowani przez prawosławnych Bułgarów lekceważąco, lub nawet z pogardą, jako zdrajcy narodu. Od czasu odzyskania przez Bułgarię niepodległości w 1878 liczba wyznawców islamu w tym kraju systematycznie spada, głównie w związku z ich emigracją do Turcji (z 29% do około 10% obecnie). Emigrowali jednak głównie Turcy, Pomacy ze względu na nieznajomość języka tureckiego z reguły nie decydowali się na emigrację. Według statystyk ich liczba od odzyskania przez Bułgarię niepodległości znacznie się zwiększyła (w 1878 było ich tylko 68 tys.). Fakt, że Turcja wysuwała pretensje do opieki nad muzułmańskimi Pomakami, zaś Grecja uznaje ich za odrębny naród (w Grecji wydano nawet gramatykę języka pomackiego) powodował, że władze Bułgarii obawiały się ich i usiłowały przymusowo asymilować. Nasilenie przymusowej asymilacji Pomaków (w tym „bułgaryzacja” imion i nazwisk, likwidacja odrębnego szkolnictwa, masowe aresztowania i nawet zabójstwa), przypadła na lata 1971-1973 i 1984-1985; w tym czasie Pomacy emigrowali do Turcji, aby uniknąć prześladowań. Turcja jednak dość niechętnie przyjmowała tych emigrantów, a oni sami – choćby ze względów językowych – też mieli ogromne problemy z adaptacją w nowej rzeczywistości. Sytuacja Pomaków w Bułgarii poprawiła się po upadku komunizmu w 1989: przywrócono dawne nazwiska i przyznano im prawo do zachowania własnej odrębności kulturowej. Kwestia przymusowej bułgaryzacji Pomaków znalazła swe odzwierciedlenie w filmie fabularnym Radosława Spasowa, zatytułowanym Skradzione oczy (koprodukcja bułgarsko-turecka, 2004). W Grecji Pomacy zamieszkują głównie prefektury Xanthi, Komotini i Ewros. Są tam lubianą mniejszością, uznawaną za odrębne, autochtoniczne plemię muzułmańskie, o mieszanych słowiańsko-turecko-greckich cechach języka narodowego. Posiadają tradycyjne święta ludowe i odrębną kulturę, cieszącą się zainteresowaniem także greckich współmieszkańców. Od lat 90. XX wieku, w różnych miejscowościach greckiej Tracji organizowane są festiwale pomackie lub z licznym udziałem społeczności Pomaków. Niemal wszystkie greckie źródła wskazują, że Pomacy mogą być powiązani ze starożytnymi Trakami. Grecka pamięć narodowa, sięgając nawet bardzo odległych inwazji, przechowuje liczne zapisy sporów ze Słowiańszczyzną, trwających aż po wojny światowe, niemniej Pomaków uważa się tu za „swoich”, nie za dawnych najeźdźców czy imigrantów ekonomicznych. Zgodnie z podpisanym przez Grecję i Turcję traktatem lozańskim, Pomacy, jako traccy muzułmanie, zazwyczaj objęci są w Grecji tureckojęzycznym szkolnictwem podstawowym i średnim. Trwają dyskusje na temat nieprawidłowości tej sytuacji, jednak zmiany wiązałyby się z dalszym pogorszeniem stosunków grecko-tureckich. W roku 2002 w Grecji zrealizowano wydanie słownika języka pomackiego. Ukazuje się grecko-pomacka, lokalna prasa. Pomaccy działacze informują, że mniej więcej od 1990 r. w greckiej części Tracji ma miejsce pełny egalitaryzm w traktowaniu grup etnicznych. Liczbę Pomaków ocenia się w Grecji na 35-40 tysięcy. Zdaniem źródeł rządu USA, Pomacy w Grecji podlegają naciskom dla zadeklarowania narodowości tureckiej. Presja i próby przekupstwa pochodzić mają ze strony społeczności tureckojęzycznej i finansowane są przez niewskazane w raporcie źródła. Dyskusyjne jest pochodzenie nazwy Pomacy. Wysuwane są najróżniejsze hipotezy, wiążące tę nazwę z rozmaitymi wyrazami, istniejącymi we współczesnej bułgarszczyźnie, m.in. ze słowem pomagacz (ze względu, iż w regionach, w których zamieszkiwali, pełnili wobec Turków rolę „pomocniczą” w zarządzaniu chrześcijańskimi sąsiadami). Inna hipoteza łączy tę nazwę z przymiotnikiem помъчен, pomyczen → помъча, pomycza, tj. po męce, pomęczę co wyjaśnia się tym, iż muzułmanami zostali „po mękach”. Istnieje też mało przekonująca hipoteza, wysunięta przez pozostającego na służbie tureckiej Michała Czajkowskiego, zgodnie z którą słowo Pomacy należy wiązać z Polakami. Zdaniem greckich badaczy, imię Pomaków, podobnie jak niektóre inne ich imiona własne, wywodzi się z języka starogreckiego. Żadna z tych hipotez nie została uznana za satysfakcjonującą. Muzułmanie mówiący po słowiańsku, czasami nazywani „Pomakami”, mieszkają również w albańskim regionie Golloborda. Jednak osoby te są również określane jako „Torbeš”. W środowisku akademickim macedońskim ich język był uważany za macedoński, podczas gdy w środowisku akademickim bułgarskim ich dialekt jest uważany za część języka bułgarskiego. Część z tych ludzi nadal identyfikuje się jako Bułgarzy.

[kovaludyswata]

175) Macedończycy w Albanii, Macedonians in Albania (macedoński: Македонци во Албанија, latynizacja: Makedonci vo Albanija; albański: Maqedonasit në Shqipëri) są oficjalnie uznaną mniejszością etniczną. Według spisu z 2011 roku w Albanii mieszka 5870 Macedończyków. Jednak przed spisem macedońskie organizacje z Albanii poprosiły Macedończyków o bojkot spisu, ponieważ tylko w gminie Pustec osoby mogły zadeklarować się jako etniczni Macedończycy. W spisie z 1989 r. 4697 osób zadeklarowało się jako Macedończycy. W pewnych okolicznościach tożsamość etniczna może być płynna wśród ludności słowiańskiej Albanii, która może identyfikować się jako Albańska lub Bułgarska, w zależności od okoliczności. Według Edmonda Temelko, burmistrza gminy Pustec, „[...] Bułgaria wykorzystuje ciężką sytuację ekonomiczną Macedończyków w Albanii, aby zaoferować im bułgarskie obywatelstwo, paszporty i możliwości zatrudnienia”. Stan ludności macedońskiej mieszkającej w regionie Prespa jest opisywany pozytywnie i jest szczególnie chwalony, ponieważ we wszystkich wioskach tego obszaru zezwala się na naukę w swoim języku ojczystym. Organizacje macedońskie twierdzą, że rząd zaniża ich liczbę i są niedostatecznie reprezentowani politycznie, argumentując, że w albańskim parlamencie nie ma Macedończyków, dopóki Vasil Sterjovski nie został wybrany w 2019 roku jako reprezentant partii macedońskiej. W poprzednich raportach z Helsinek stwierdzono: „Albania uznaje [...] mniejszość macedońską, ale tylko w regionach południowych. Ci, którzy identyfikują się jako Macedończycy [...] poza tymi regionami mniejszościowymi, nie otrzymują praw mniejszości przyznanych na południu, w tym mniejszości zajęcia w szkołach państwowych”. W połowie XIX wieku przynależność narodowa prawosławnych Słowian Macedonii stała się miejscem rywalizacji Greków i Bułgarów, którzy wraz z Serbią zintensyfikowali swoją narodową działalność edukacyjną w regionie. Zgodnie z wydaniem Encyclopædia Britannica z 1911 r., Na początku XX w. Słowianie stanowili większość populacji Macedonii. Sama Per Britannica większość Słowian była uważana przez prawie wszystkie niezależne władze za „Bułgarów”. Podział ziem osmańskich regionu Macedonii między bałkańskie państwa narodowe po zakończeniu wojen bałkańskich (1912–1913) i I wojny światowej (1914–1918) spowodował, że obszar ten został podzielony. Do Albanii włączono małe macedońskie obszary Golo Brdo i Mala Prespa. W latach dwudziestych Albańczycy nazywali ortodoksyjnych Słowian w Albanii, Bułgarami. Nowe państwo albańskie nie próbowało asymilować tej mniejszości. 9 stycznia 1932 r. delegacje bułgarska i albańska podpisały w Sofii protokół dotyczący uznania mniejszości bułgarskiej w Albanii. Belgrad był podejrzliwy wobec uznania mniejszości bułgarskiej w Macedonii i był zirytowany, że utrudniłoby to jego politykę przymusowej „serbizacji” w serbskiej Macedonii. Zablokował już ratyfikację takiego protokołu z Grecją. Z powodu nacisków ze strony Jugosławii protokół ten również nigdy nie został ratyfikowany. Jednak w 1942 r. spis albańsko-włoski przeprowadzony w dzisiejszych zachodnich częściach Macedonii Północnej, wówczas części Królestwa Albanii, a obecnie w najbardziej wschodnich częściach Albanii, przeprowadzony został pod kątem składu etnicznego ludności słowiańskiej, z których 31% zarejestrowanych stanowili Bułgarzy i 8% zostało zarejestrowanych jako Serbowie. Z drugiej strony, w 1934 roku Komintern poparł ideę, że Słowianie macedońscy stanowili odrębną narodowość. Przed II wojną światową ten pogląd na kwestię macedońską nie miał praktycznego znaczenia. W czasie wojny idee te poparli projugosłowiańska macedońska partyzantka komunistyczna. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Bałkany do władzy w regionie doszły nowe reżimy komunistyczne. W ten sposób ich polityka w kwestii macedońskiej polegała na wspieraniu rozwoju odrębnej etnicznej tożsamości macedońskiej. W rezultacie mniejszość słowiańska w Albanii została w 1945 roku uznana za Macedończyków. Jednak po upadku komunizmu w 1998 r. ówczesny minister spraw zagranicznych Albanii Paskal Milo stwierdził w sprawie mniejszości słowiańskiej: „Po drugiej wojnie światowej znamy tę mniejszość jako Macedończyków. Wolałbym nie wyjaśniać, dlaczego wybraliśmy w ten sposób, ale reżim komunistyczny podjął tę decyzję i trudno nam teraz to zmienić”. Były premier Aleksander Meksi otwarcie przyznał się do obecności etnicznych Bułgarów w pobliżu jeziora Prespa. Na wniosek bułgarskich posłów do Parlamentu Europejskiego, Komisja Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego poruszyła kwestię osób pochodzenia bułgarskiego zamieszkałych w regionach Prespa, Golo Brdo i Gora. W następstwie nacisków bułgarskich posłów do Parlamentu Europejskiego i petycji lokalnej społeczności bułgarskiej, w 2017 roku albański parlament uznał mniejszość bułgarską w Albanii. Jego obecność jest wspierana przez badaczy terenowych z Bułgarii, ale jest kwestionowana przez tamtejszych działaczy etnicznych Macedończyków. Zewnętrzne szacunki dotyczące populacji Macedończyków w Albanii obejmują 10 000, podczas gdy źródła macedońskie podają, że w Albanii mieszka od 120 000 do 350 000 Macedończyków. Pomimo wysokiego poziomu emigracji, oficjalna liczba osób rejestrujących się jako Macedończycy w Albanii podwoiła się w ciągu ostatnich 60 lat, według danych spisu ludności. W 2000 roku Albania przeprowadziła spis ludności, w którym nie odnotowano przynależności etnicznej i jako taki w tym czasie uzyskano różne szacunki dotyczące słowiańskiej populacji Albanii, których nie można było sprawdzić i skorygować. Ówczesny macedoński minister imigracji Martin Trenevski oszacował w 2000 r., że mniejszość macedońska w Albanii liczy 300 000 osób. Po przeprowadzeniu osobistych wizyt na obszarach macedońskiego osadnictwa w Albanii, dyplomata Geert Ahrens uznał te liczby za „rażąco przesadzone”, podobnie jak inni macedońscy rozmówcy. W marcu 2009 r. Komisja ds. Mniejszości przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych Albanii ogłosiła wyniki badania dotyczącego mniejszości narodowych w kraju. Według badań w kraju mieszka 4148 Macedończyków (0,14% całej populacji). Burmistrz Pustec Edmond Temelko skrytykował raport i powiedział, że „ta liczba po raz kolejny dowodzi, że rząd albański zaprzecza istnieniu mniejszości macedońskiej”. Stwierdził, że ludność Pustec, zamieszkana głównie przez etnicznych Macedończyków, wynosi nawet 5300, a mniejszość macedońska w Albanii - 150 000. Etniczne macedońskie organizacje w Albanii ogłosiły, że będą składać skargi do albańskich instytucji i organizacji międzynarodowych. Spis ludności z 2011 r. był kontrowersyjny dla mniejszości etnicznych w kraju. Grupy macedońskie i greckie ostro skrytykowały artykuł 20 ustawy o spisie ludności, zgodnie z którym na każdego, kto zadeklaruje pochodzenie etniczne inne niż to, co jest podane w akcie urodzenia, zostanie nałożona grzywna w wysokości 1000 USD. Jest to próba zastraszenia mniejszości w celu zadeklarowania albańskiego pochodzenia etnicznego. Ponadto niektórzy uważali, że albański rząd oświadczył, że będzie więził każdego, kto nie wziął udziału w spisie ludności lub odmówił zadeklarowania swojego pochodzenia etnicznego. Trudność w liczeniu mniejszości macedońskiej w Albanii wynika z tego, że większość użytkowników macedońskich pochodzi z muzułmańskiego pochodzenia i nie identyfikuje się jako Macedończycy, ponieważ nawet w Macedonii, muzułmańscy użytkownicy macedońskiego nie są liczeni jako Macedończycy, ale Torbeši lub Gorani. W związku z tym Ahrens stwierdza, że ogólne oszacowanie populacji słowiańskiej w Albanii waha się między 10 000 a 20 000 osób. Macedończycy w Albanii tradycyjnie mieszkają w gminie Pustec (macedoński: Мала Преспа / Mala Prespa), Gollobordë (macedoński: Голо Брдо / Golo Brdo), dystrykt Dibër (macedoński: Дебар Поле / Debar Pole), Korçë (macedoński: Горица / Gorica), Pogradec (macedoński: Поградец) i Gora (macedoński: Гора). Niektórzy jednak przenieśli się do większych miast, takich jak Tirana, gdzie według spisu z 2011 roku mieszka około 500 etnicznych Macedończyków. Liceum ogólnokształcące jest w Pustcu, ośmioletnia szkoła w Dolnej Goricy i sześć szkół podstawowych w Šulinie, Lesce, Zrnovsku, Górnej Goricy, Tumincu i Globočeni. W dwóch największych wsiach gminy, Pustec i Gorice e Madhe, działają ośmioklasowe szkoły, w których 20% tekstów przygotowywanych jest w języku ojczystym. W centrum gminy znajduje się również liceum. Historia narodu macedońskiego jest w szkole specjalnym przedmiotem. Wszystkie szkoły mniejszości mają bliźniacze partnerstwa z ich odpowiednikami w Macedonii. Cała kadra nauczycielska jest lokalna i posiada odpowiednie wykształcenie. Macedończycy w Albanii to głównie Macedończycy i muzułmanie. Rozmieszczenie religii wśród Macedończyków odzwierciedla trend wyznawania wyznania u ich sąsiadów spoza Macedonii - Macedończycy z bardziej południowych regionów wyznają prawosławie z dużą koncentracją albańskich prawosławnych z tych regionów, a także miejscowych Aromunów i Greków, którzy są w większości Prawosławni, podczas gdy idzie się dalej na północ, odsetek muzułmańskich Macedończyków rośnie wraz z odsetkiem muzułmańskich Albańczyków (którzy stanowią większość niektórych lokalnych albańskich obszarów w północnych częściach). Macedońskich muzułmanów można spotkać głównie w regionach Golo Brdo, Gora i Peshkopi, z mniejszą populacją na południu kraju w miejscach takich jak Rajca itp. Istnieje jednak znaczna liczba prawosławnych mniejszości macedońskich zarówno w regionach Golo Brdo, jak i Peshkopi. Na południu kraju, w okolicach Mala Prespa, Pogradec, Korçë i Bilisht, Macedończycy są w większości prawosławni. Obecnie gmina jest w trakcie budowy pierwszej z wielu macedońskich cerkwi prawosławnych. Kościół św. Michała Archanioła został zapoczątkowany na początku XXI wieku. Nowy kościół to kościół Najświętszej Marii Panny, na który Macedoński Kościół Prawosławny przeznaczył znaczne fundusze. We wrześniu 1991 r. powstało Stowarzyszenie Polityczne Macedończyków w Albanii „Bratska” (BPAMA). Inne organizacje macedońskie to Macedonian Alliance for European Integration, Macedonian Society Ilinden Tirana, Prespa, Mir (Peace), Bratstvo (Brotherhood) i MED (Macedonian Aegean Society). W marcu 2012 roku Macedończycy w Golo Brdo utworzyli „Most”. Prezes organizacji Besnik Hasani powiedział, że celem ugrupowania jest „walka o uznanie Macedończyków na Golo Brdo przez państwo albańskie i wprowadzenie języka macedońskiego do szkół… Naszym zadaniem będzie także zapobieganie bułgarskiej propagandzie i wysiłki Bułgarii na rzecz bułgaryzacji Macedończyków na Golo Brdo”. Macedończyków w języku albańskim reprezentuje Macedoński Sojusz na rzecz Integracji Europejskiej (macedoński: Македонска Алијанса за Европска Интеграција / Makedonska Alijansa za Evropska Integracija). W 2007 roku Edmond Temelko został wybrany na burmistrza Pustca, a na to stanowisko został ponownie wybrany w 2011 roku, w którym partia otrzymała około 2500 głosów. Edmond Osmani ledwo przegapił wybór na burmistrza Trebište, jednak 5 macedońskich doradców zostało wybranych w Pustcu, 3 w Trebisht, 2 w Bilisht i jeszcze jednym w Pirg. Obecnie w albańskim parlamencie nie ma Macedończyka. Jednak wielu przedstawicieli władz lokalnych jest Macedończykami. Burmistrzem Pustec jest Edmond Vangjel Themelko zgodnie z wyborami samorządowymi w 2007 roku. Jest Macedończykiem. W okręgach Zvezda i Górna Gorica reprezentowani są Macedończycy. Lokalne radio w Korçë nadaje przez pół godziny codziennie przez pół godziny program Fote Nikola (macedoński: Фоте Никола), który zawiera biuletyny informacyjne i piosenki w języku macedońskim dla mniejszości macedońskiej w Albanii. 7 listopada 2002 r. powstała pierwsza prywatna rozgłośnia radiowa w języku macedońskim. Nazywa się „Radio Prespa”. Lokalna stacja telewizyjna nadawała również programy z Republiki Macedonii. W listopadzie 2010 r. oficjalnie uruchomiono pierwszą macedońską stację telewizyjną Television Kristal (macedoński: Телевизија Кристал / Televisija Kristal). Liczne formy drukowanych mediów w języku macedońskim służą potrzebom Macedończyków mieszkających w Albanii. We wczesnych latach 90-tych pojawiło się pierwsze czasopismo w języku macedońskim, znane jako Mir (Pokój). Później jeszcze gazeta Prespa (macedoński: Преспа / Prespa) zaczęła być wydawana przez Macedończyków mieszkających w regionie Mala Prespa. Macedońska gazeta „Ilinden” została wydana w kwietniu 2011 r. przez Macedończyków mieszkających w Tiranie.

[kovaludyswata]

174) Historia Żydów w Albanii sięga czasów rzymskich. W opinii historyka Apostola Kotaniego pierwsi Żydzi przybyli na terytorium dzisiejszej Albanii na statkach rzymskich ok. 70 r. n.e. Jeden z najwcześniejszych dokumentów dotyczących obecności kupców żydowskich na ziemiach albańskich pochodzi z 1281. Sporządzony w Dubrowniku zawiera informację o dwóch kupcach żydowskich, którzy prowadzili interesy w Durrësie. Zwarte grupy ludności żydowskiej pochodzenia sefardyjskiego pojawiły się na terenach dzisiejszej Albanii w XVI-XVII w. Zamieszkiwali głównie Berat, Elbasan, Durrës i Wlorę, gdzie zajmowali się działalnością handlową. W 1520 we Wlorze notowano 609 domów żydowskich, w tym mieście znajdowała się też jedyna synagoga należąca do tej społeczności (zniszczona w czasie I wojny światowej). W XVII w. na terenach Albanii działał charyzmatyczny prorok Szabetaj Cewi, zesłany przez sułtana Mehmeda IV do Ulcinja w Czarnogórze. W państwie albańskim, które uzyskało ograniczoną niepodległość w latach 1912-1913 społeczność żydowska była stosunkowo nieliczna. Większość kupców żydowskich przenosiła się do Grecji, gdzie mieli lepsze warunki dla prowadzenia działalności handlowej. Spis ludności z 1930 podawał 204 osoby pochodzenia żydowskiego, mieszkające na terenie Albanii. W kwietniu 1937 wspólnota żydowska doczekała się oficjalnego uznania przez władze Królestwa Albanii. Po dojściu Hitlera do władzy, liczna grupa Żydów mieszkających do tej pory w Niemczech i Austrii podjęła decyzję o migracji. Herman Bernstein (ambasador USA w Albanii w latach 1930-1933) podjął rozmowy z władzami Albanii, aby te wydawały wizy dla migrujących Żydów tak, aby możliwe stało się ich osiedlanie w Albanii. Większość przybyszy osiedlało się w Tiranie i w Durrës. Do 1938 wizy dla osób pochodzenia żydowskiego wydawała albańska ambasada w Berlinie. W tej grupie znalazł się także Albert Einstein, który po uzyskaniu wizy albańskiej przebywał przez kilka dni w Albanii, skąd udał się do Stanów Zjednoczonych. Ograniczenie żydowskiej migracji nastąpiło w latach 1938-1939, głównie wskutek nacisków włoskich. Liczba Żydów w Albanii systematycznie rosła w latach 1939-1943, kiedy uciekali oni przed prześladowaniami w Grecji i Jugosławii szukając bezpiecznego schronienia w Królestwie Albanii, znajdującym się wówczas pod okupacją włoską. Względne bezpieczeństwo zostało zagrożone tylko raz - 14 marca 1942 r. 51 Żydów z Kosowa zostało aresztowanych przez włoską policję i przekazanych stronie niemieckiej. Cała ta grupa została wywieziona do obozów koncentracyjnych i wymordowana. Jako kraj, w którym w czasie II wojny światowej społeczność żydowska znacząco wzrosła, Albania pozostaje wyjątkiem wśród krajów europejskich. Po kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 r. Albania znalazła się pod okupacją niemiecką. Żądania niemieckie, kierowane do albańskich władz kolaboracyjnych, aby dokonać spisu ludności żydowskiej na ziemiach albańskich zostały zignorowane, a większość Żydów znalazła schronienie u rodzin albańskich (w tym także muzułmańskich), gdzie mogła przetrwać bezpiecznie okres okupacji. Przypadki aresztowania i deportacji Żydów na terenie Albanii były incydentalne i wiązały się najczęściej z działalnością osób pochodzenia żydowskiego w ruchu oporu. Największą deportację Żydów z Kosowa przeprowadzili w kwietniu 1944 żołnierze albańsko-niemieckiej 21 Dywizji SS-Skanderbeg. 281 Żydów aresztowanych w Prisztinie trafiło do obozu w Bergen-Belsen, w którym połowa deportowanych zmarła. W 1944 liczba Żydów na terytorium Albanii sięgała 1800 osób. Większość Żydów, która przeżyła wojnę w Albanii w latach 1946-1947 wyemigrowała do Izraela i Stanów Zjednoczonych. Stosunkowo niewielka społeczność, licząca kilkadziesiąt osób przetrwała w Albanii okres komunizmu. Z uwagi na izolację Albanii w okresie rządów Envera Hodży społeczność ta nie utrzymywała samodzielnie kontaktów ze światem zewnętrznym, nie utrzymywała synagogi ani domów modlitwy. Większość z nich opuściła Albanię w 1997, w czasie kryzysu piramidowego. Po migracji wywołanej kryzysem piramidowym 1997 liczba Żydów w Albanii jest szacowana na 40-50 osób. W 2010 rozpoczął w Tiranie działalność Żydowski Ośrodek Kulturalny im. Moshe Rabbenu. W tym samym roku funkcję naczelnego rabina Albanii objął przybyły z Salonik - Joel Kaplan.

[kovaludyswata]

173) Grecy z Albanii to etniczni Grecy, którzy mieszkają lub pochodzą z obszarów w obrębie współczesnej Albanii. Są oni głównie skoncentrowani na południu kraju, na obszarach północnej części historycznego regionu Epiru, w części powiatu Vlorë, Gjirokastër, Korçë i Berat County. Obszar ten jest również znany jako Północny Epir. W związku z tym Grecy pochodzący konkretnie z południowej Albanii / północnego Epiru są powszechnie znani jako północni epiroci (greckie: Βορειοηπειρώτες Vorioipirotes, albański: Vorioepirot). Grecy mieszkający w „strefach mniejszościowych” Albanii są oficjalnie uznawani przez albański rząd za grecką mniejszość narodową Albanii (grecki: Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία, Elliniki Mionotita stin Alvania; albański: Minoriteti 8 Grek). W 1913 roku, po upływie pięciu wieków panowania osmańskiego, obszar ten znalazł się pod zwierzchnictwem nowo powstałego państwa albańskiego. W następnym roku Grecy zbuntowali się i ogłosili niepodległość, a na mocy następującego Protokołu z Korfu obszar ten został uznany za region autonomiczny pod nominalną suwerennością Albanii. Jednak nigdy tego nie zaimplementowano. W czasach nowożytnych ludność grecka cierpiała z powodu zakazu używania języka greckiego poza uznanymi tak zwanymi „strefami mniejszości” (które pozostały po czasach komunizmu), a nawet ograniczeń w oficjalnym używaniu tego języka w tych strefach. Według przywódców mniejszości greckiej, istnienie greckich społeczności poza „strefami mniejszości” jest wręcz zaprzeczane. Wiele wcześniej greckich nazw miejsc zostało oficjalnie zmienionych na albańskie. Grecy ze „stref mniejszościowych” byli także często przymusowo przenoszeni do innych części kraju, ponieważ byli postrzegani jako potencjalne źródło sprzeciwu i napięć etnicznych. Podczas rządów komunistycznych wielu greckich członków albańskich partii politycznych zostało zmuszonych do zerwania więzi z Kościołem prawosławnym. W ostatnich czasach liczba mniejszości zmalała. Albania i Grecja mają różne i często sprzeczne szacunki, tak jak to robią przez ostatnie 20 lat. Ponadto grecka mniejszość narodowa Albanii również ma inny pogląd, z najnowszym tzw. „Greckim spisem ludności” przeprowadzonym w Albanii przez grupę Omonoia, podając liczbę 287 000 (tylko w południowej Albanii i niektórych częściach Grecji). Ten spis nie jest uznawany przez albański rząd. Całkowita populacja Greków zamieszkujących Albanię, zarówno historycznie, jak i obecnie, według większości szacunków wynosi około 300 000. Ponadto w Grecji mieszka 189 000 osób, które są również obywatelami Albanii i posiadają w Grecji specjalny status „Greków Albanii”. Liczby mogą być wyższe, jeśli weźmie się pod uwagę małżeństwa mieszane, asymilację i szerszą diasporę. Mniejszość grecka w Albanii skupia się na południu kraju, wzdłuż granicy z Grecją, na obszarze określanym przez Greków jako „północny Epir”. Największa koncentracja występuje w dzielnicach Saranda, Gjirokastër (zwłaszcza w rejonie Dropull), Delvinë oraz w Himara (część okręgu Wlora). Mniejsze grupy można znaleźć w dzielnicach Kolonjë, Përmet i Korçë. Ponadto społeczności greckie znajdują się we wszystkich dużych miastach Albanii, w tym w stolicy Tiranie, Fier, Durrës, Elbasan i Szkodrze. W ostatnich czasach liczba mniejszości zmalała. Według szacunków w 2005 r. ponad 80% wyemigrowało do Grecji. Jednak w ostatnich latach większość emigrantów posiadających albańskie obywatelstwo spadła i wielu z nich ostatecznie wróciło z Grecji do Albanii. W rezultacie w regionach takich jak Himara, część społeczności etnicznych greckich, które początkowo przeniosły się do Grecji, powróciła. W okresie rządów komunistycznych (1945–1991) Enver Hoxha w celu ustanowienia kontroli nad obszarami zamieszkałymi przez mniejszość grecką ogłosił tzw. „Strefy mniejszościowe” (albański: Zona e minoritarëve), składające się z 99 wsi w południowych dzielnicach Gjirokastër, Sarandë i Delvina. Oficjalna polityka mniejszości w Tiranie określa greckie pochodzenie obywateli Albanii według języka, religii, urodzenia i przodków pochodzących z obszarów tak zwanych „stref mniejszości”. Albańska ustawa o mniejszościach przyznaje prawa mniejszości greckiej tylko tym osobom, które mieszkają na obszarach uznanych za strefy mniejszości. Ostatni spis, który obejmował pochodzenie etniczne, z 1989 r., obejmował jedynie liczebność mniejszości greckiej w strefach mniejszościowych. Nie liczono jako etnicznych Greków mieszkających poza tymi obszarami. Miało to praktyczny wpływ na edukację: z wyjątkiem oficjalnie uznanych greckich stref mniejszości, gdzie nauczanie odbywało się zarówno w języku greckim, jak i albańskim, we wszystkich innych obszarach Albanii lekcje odbywały się wyłącznie w języku albańskim.  Albański premier Edi Rama w 2013 roku stwierdził, że mniejszość grecka nie jest izolowana w „strefach mniejszości”, ale „w całym kraju”. Znaczna liczba Wołochów (Aromunów) w regionie historycznie identyfikowała się jako Grecy. Są one przeważnie skoncentrowani w południowej części kraju w okręgach Sarandë, Vlorë, Fier, Gjirokastër, Përmet, Tepelenë, Devoll i Korçë. Vickers sugeruje, że pewna liczba z nich twierdziła, że są Grekami w zamian za świadczenia, takie jak greckie emerytury, greckie paszporty i wizy. Jednak w oficjalnej albańskiej definicji mniejszości nie uznawano za członków mniejszości etnicznej Greków, którzy mieszkają w mieszanych wioskach i miastach zamieszkanych przez ludność grecką i albańską, nawet na obszarach, gdzie etniczni Grecy stanowią większość (np. Himara). W konsekwencji greckie społeczności w Himarë, Korce, Vlorë i Berat nie miały dostępu do żadnych praw mniejszości. W przeciwieństwie do oficjalnej albańskiej definicji, która generalnie zawiera ograniczoną definicję etnicznych Greków mieszkających w Albanii, grecka polityka migracyjna definiuje greckie pochodzenie na podstawie języka, religii, urodzenia i przodków z regionu zwanego Północnym Epirem. W ten sposób, według greckiej Rady Państwa, greckie pochodzenie etniczne można przyznać na podstawie pochodzenia kulturowego (dzielenie „wspólnych wspomnień historycznych” i / lub powiązań z „historycznymi ojczyznami i kulturą”), pochodzenia greckiego (greccy Albańczycy aby udowodnić, że miejsce urodzenia ich rodziców lub dziadków znajduje się w północnym Epirze), języka i religii. Albańskie źródła często używają pejoratywnego terminu filogrek (pro-grecki) w odniesieniu do etnicznych Greków, zwykle w kontekście kwestionowania ich greckiego pochodzenia. Mniejszość grecka w Albanii jest zwarta, w szerszych regionach Gjirokastër i Sarandë oraz w czterech osadach na wybrzeżu Himarë, gdzie stanowią ogólną większość populacji. Osady greckojęzyczne znajdują się również w gminie Përmet, w pobliżu granicy. Niektórzy mówiący po grecku są również zlokalizowani w szerszym regionie Korçë. Ze względu na przymusową i dobrowolną migrację wewnętrzną Greków w Albanii w czasach komunizmu, niektórzy użytkownicy języka greckiego są również zlokalizowani w szerszych regionach Përmet i Tepelenë. Poza obszarem określanym jako północny Epir w pobliżu Wlory znajdują się dwie nadmorskie greckojęzyczne wioski; Nartë i Zvërnec. Podczas gdy z powodu przymusowych i niewymuszonych wewnętrznych ruchów ludności Greków w Albanii w czasach komunizmu niektórzy mówiący po grecku są również rozproszeni w szerszym regionie Berat, Durrës, Kavaja, Peqin, Elbasan i Tiranë. Prawa człowieka w Albanii są łamane przez rząd, który atakował ludność grecką za pośrednictwem policji i służb specjalnych, według organizacji praw człowieka. Społeczności greckie były celem projektów rozwojowych i ich domy zostały zburzone w rzekomym ataku etnicznym Greków z południowej Albanii. Ponadto, według Amnesty International, zdarzały się przypadki złego traktowania członków mniejszości greckiej przez władze. Mniejszość etnicznych Greków skarżyła się również na niechęć rządu do uznania etnicznych greckich miast poza komunistycznymi „strefami mniejszości”, do wykorzystywania języka greckiego w oficjalnych dokumentach i na znakach publicznych na obszarach etnicznych Greków lub do włączania większej liczby etnicznych Greków do administracji publicznej. Raport roczny USA z 2012 r. wspomina, że pojawienie się ostrych nacjonalistycznych grup, takich jak Sojusz Czerwonych i Czarnych (RBA), zwiększyło napięcia etniczne z greckimi grupami mniejszościowymi. Pod koniec drugiej wojny światowej około 35 000 Epirotów z Północy znalazło schronienie w Grecji. Uważa się, że od upadku reżimu komunistycznego w Albanii w 1990 r. około 200 000 etnicznych Greków z Albanii mieszka i pracuje (niektórzy z nich sezonowo) w Grecji jako imigranci. Są oni uważani za „omogeneis” (grupy etniczne) przez greckie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i otrzymali specjalne zezwolenia na pobyt dostępne tylko dla członków mniejszości greckiej z Albanii. Wielu Epirotów Północnych wyemigrowało od końca XIX wieku do obu Ameryk i są na ogół zintegrowani z lokalnymi społecznościami grecko-amerykańskimi. Pan-Epirotic Union of America, organizacja składająca się z 26 oddziałów w różnych miastach, według jej szacunków liczyła prawie 30 000 Northern Epirotes w Ameryce Północnej w 1919 roku. Według powojennych źródeł, Northern Epirotes w Ameryce liczyli w 1965 roku ponad 15 000 rodzin. Northern Epirotes również wyemigrowali do Australii, gdzie aktywnie zajmują się podnoszeniem kwestii politycznych związanych z ich ojczyzną i prawami ludności greckiej wciąż tam mieszkającej. Najwięcej takich osób jest w stanie Victoria. Greckie dialekty w Albanii należą głównie do gałęzi południowo-greckich dialektów. Oprócz albańskich zapożyczeń zachowują one archaiczne formy i słowa, które nie są już używane w standardowej grece współczesnej, a także w greckich dialektach południowego Epiru. Pomimo stosunkowo niewielkich odległości między różnymi miastami i wsiami, istnieją pewne różnice dialektalne, najbardziej zauważalne w akcentach. Chociaż Epirote Północny jest dialektem południowym, znajduje się daleko na północ od izoglossu zredukowanego nieakcentowanego systemu samogłosek z archaicznym disyllabicznym -ea. Tak więc pochodzenie dialektu ostatecznie pozostaje niejasne. Lokalne dialekty greckie (zwłaszcza idiomy chimariotyczny i argyrokastrycki) są bardziej konserwatywnym greckim idiomem (podobnie jak język używany na półwyspie Mani w Grecji i język Griko z Apulii we Włoszech), ponieważ posługiwały się nimi populacje żyjące w ramach wirtualnej autonomii w okresie panowania osmańskiego ze względu na surowy charakter regionu. Tak więc, oddzielone od innych greckich dialektów, greckie dialekty północnego Epirote przeszły wolniejszą ewolucję, zachowując bardziej archaiczny i wierny obraz średniowiecznego greckiego języka narodowego. Izolacja Albanii w latach rządów komunistycznych, która oddzieliła Greków mieszkających w Albanii od innych społeczności greckich, również przyczyniła się do spowolnienia ewolucji i zróżnicowania lokalnych dialektów greckich. Dialekty Nartë i Zvërnec należą do gałęzi dialektów północnej Grecji. Dobra znajomość języka albańskiego jest również powszechna wśród mniejszości greckiej; prawie wszyscy Grecy, którzy dorastali i mieszkali w Albanii, są dwujęzyczni. Muzyka ludowa Epirote ma kilka unikalnych cech, których nie ma w pozostałej części greckiego świata. Śpiewacy z regionu Pogon (a także z greckiej części Górnego Pogoni) wykonują styl polifonii, który charakteryzuje się strukturą pentatoniczną, a także pojawia się w muzyce pobliskich Albańczyków i Wołochów. Wydaje się, że inny rodzaj śpiewu polifonicznego w regionie ma cechy wspólne z pieśniami lamentu (gr. Μοιρολόγια) śpiewanymi w niektórych częściach Grecji. Żeński śpiew lamentacyjny Greków w Albanii ma podobny charakter i wykonanie jak na półwyspie Mani w Grecji. W ostatnich latach rośnie zainteresowanie muzyką polifoniczną z tego regionu, przede wszystkim ze strony muzyka Kostasa Lolisa, urodzonego w pobliżu Sopika w Albanii, a obecnie mieszkającego w Ioanninie w Grecji. Chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się w późnym Cesarstwie Rzymskim i przez większą część historii średniowiecza i nowożytności, wiara chrześcijańska była znaczącą częścią tożsamości Greków w tym, co stało się Albanią i gdzie indziej. Po Wielkiej Schizmie, Albania została podzielona na obrządek zachodni (katolicki) i wschodni (prawosławny), przy czym większość regionów południowych, w których mieszkali Grecy, była lojalna wobec obrządku prawosławnego. W czasach osmańskich ludność prawosławna, do której należała większość Greków, była traktowana zgodnie z osmańskim systemem prosa, który uprzywilejowywał muzułmanów i chrześcijan w niekorzystnej sytuacji jako obywateli drugiej kategorii, którzy otrzymali mniej praw politycznych, społecznych i ekonomicznych. Prawosławie w okresie osmańskim pozostawało dominujące na wielu obszarach i stało się ważnym powodem zachowania języka greckiego, który był również językiem handlu. W Himara, przez część tego okresu, miejscowa ludność grecka była katolikami obrządku wschodniego ze względu na sojusze z zachodnimi i katolickimi mocarstwami europejskimi, chociaż ostatecznie powrócili do greckiego prawosławia. Grecko-prawosławny misjonarz Cosmas z Etolii podróżował przez większą część południowej Albanii z misją zachowania tam prawosławia i został stracony jako rosyjski agent w tym procesie. Ze względu na reformy późnego Imperium Osmańskiego i jego ostateczny upadek, prawna dyskryminacja chrześcijan na korzyść muzułmanów została zmniejszona i całkowicie ustała na przełomie XIX i XX wieku. W Ludowej Republice Albanii wiara prawosławna wyznawana przez większość etnicznych Greków została całkowicie zakazana wraz z innymi wyznaniami religijnymi w całym kraju. Proces rozpoczął się w 1949 r. konfiskatą i nacjonalizacją majątku kościelnego, a następnie zintensyfikował w 1967 r., kiedy państwo rozpoczęło ateistyczną kampanię. Jednak niektóre prywatne praktyki zdołały przetrwać. Ta kampania była również częścią prześladowań państwa przeciwko tożsamości narodu greckiego; ponieważ wiele ich tradycji było ściśle związanych z chrześcijaństwem wschodnim. Zakaz został zniesiony w 1990 r. w samą porę, aby chrześcijanie mogli obchodzić tradycyjne obrzędy bożonarodzeniowe. I tak jedna z pierwszych mszy prawosławnych została odprawiona w miejscowości Dervican 16 grudnia tegoż roku. W pierwszym okresie okupacji osmańskiej analfabetyzm był główną cechą całego regionu Bałkanów, ale w przeciwieństwie do tej sytuacji, Epiru nie ucierpiało. Wraz z tolerancją tureckich władców i pragnieniami bogatych emigrantów Epirote w diasporze powstało wiele szkół. Duchowy i etniczny wkład szkół klasztornych w Epirze, takich jak Katsimani (niedaleko Butrint), Drianou (w Droviani), Kamenas (w Delvina) i St. Athanasios in Poliçani (XIII-XVII wiek) był znaczący. Pierwsza szkoła greckojęzyczna w Delvine została założona w 1537 r., kiedy miasto było jeszcze pod kontrolą Wenecji, podczas gdy w Gjirokastër założono grecką szkołę w 1633 r. Najważniejszy impuls do tworzenia szkół i rozwoju greckiej edukacji dał prawosławny misjonarz Kosmas z Etolii wraz z arumuńskim Nektariosem Terposem z Moscopola. Kosmas etolski założył w mieście Himara w 1770 roku Szkołę Akrokeraunian, nawiązującą do nazwy regionu w klasycznej starożytności. W Moscopole w XVIII wieku powstała instytucja edukacyjna znana jako „Nowa Akademia” (gr. Νέα Ακαδημία) i rozległa biblioteka. Miejscowy epiriocki mnich założył w 1731 roku pierwszą drukarnię na Bałkanach (drugą po Konstantynopolu). Jednak po zniszczeniu Moscopole (1769), ośrodek greckiej edukacji w regionie przeniósł się do pobliskiego Korçë. Pod koniec XIX wieku bogaty bankier Christakis Zografos założył Zographeion College w swoim rodzinnym mieście Qestorat, w regionie Lunxhëri. Wielu wykształconych mężczyzn, którzy wspierali grecką kulturę i edukację w regionie, wówczas kulturę Patriarchatu Prawosławnego, było z pochodzenia Wołochami. W 1905 r. w regionie kwitło greckie szkolnictwo, ponieważ cała ludność prawosławna, w tym prawosławni Albańczycy, uczyła się w greckich szkołach. Kiedy Albania została utworzona w 1912 r., prawa edukacyjne społeczności greckich na terytorium Albanii zostały przyznane Protokołem z Korfu (1914) oraz oświadczeniem przedstawicieli Albanii w Lidze Narodów (1921). Jednak w ramach polityki asymilacji, greckie szkoły (było ich ponad 360 do 1913 r.) były stopniowo zmuszane do zamykania, a grecka edukacja została praktycznie zlikwidowana do 1934 r. Po interwencji Ligi Narodów ograniczona liczba szkół, tylko te wewnątrz "oficjalnych stref mniejszości", zostały ponownie otwarte. W latach komunizmu, grecka edukacja ograniczała się również do tzw. „Strefy mniejszości”, w części okręgów Gjirokastër, Delvina i Saranda, a już wtedy uczniowie na poziomie podstawowym uczyli się tylko historii i kultury Albanii. Jeśli kilka albańskich rodzin przeprowadziło się do miasta lub wioski, prawo mniejszości do nauki w języku greckim i publikowania w greckich gazetach zostało odebrane.  Jednym z głównych problemów między rządem albańskim a mniejszością grecką w Albanii jest kwestia edukacji i potrzeba większej liczby szkół greckojęzycznych ze względu na przepełnione sale lekcyjne i niespełnione zapotrzebowanie. Ponadto mniejszość grecka przypomina, że ​​nauka języka greckiego jest udostępniana poza „oficjalnymi strefami mniejszości”. W 2006 r. po dyskusjach między rządem albańskim i greckim uzgodniono utworzenie greckojęzycznego uniwersytetu w Gjirokastër. Również w 2006 roku, po latach żądań miejscowej społeczności, na które nie odpowiedziano, w Himarë została otwarta prywatna szkoła języka greckiego, dokładnie w miejscu, w którym prawosławny misjonarz Kosmas Etolczyk założył Szkołę Akrokeraunian. Szkoła ma obecnie pięciu nauczycieli i 115 uczniów. Rząd albański systematycznie prześladuje greckie społeczności za pomocą nakazów rozbiórki, kolejna prowokacja pojawiła się przy wydawaniu nakazów rozbiórki w greckie święta narodowe. Są one często pod warunkiem rozwoju, ale mają wpływ tylko na etnicznych Greków i ograniczają budynki edukacyjne i są skierowane do nich. Wiele osób z dobrze prosperującej diaspory Północnej Epirote z XVIII-XIX wieku wniosło znaczący wkład nie tylko do swojej ojczyzny, ale także do państwa greckiego i do świata greckiego pod panowaniem osmańskich Turków. Ofiarowali fortuny na budowę instytucji edukacyjnych, kulturalnych i społecznych. Rodzina Sinas wspierała rozbudowę Uniwersytetu Ateńskiego i sponsorowała założenie Obserwatorium Narodowego. Ioannis Pangas z Korce przeznaczył cały swój majątek na cele edukacyjne w Grecji. Bracia Zappas, Evangelos i Konstantinos, przekazali Atenom, marmurowy stadion w stylu starożytnej Grecji (Kallimarmaro), na którym odbywały się Igrzyska Olimpijskie w 1870, 1875, 1896, 1906 i 2004 oraz centrum wystawowe Zappeion. Bracia Zappas założyli także kilka szpitali i szkół w Atenach i Konstantynopolu. Christakis Zografos w stolicy osmańskiej zaoferował ogromne sumy pieniędzy na utworzenie dwóch greckich szkół (jednej dla chłopców, znanej jako Zographeion Lyceum, a drugiej dla dziewcząt) oraz szpitala. W latach rządów komunistycznych wszelkie formy organizowania się mniejszości były zabronione. W 1991 r., kiedy upadł reżim komunistyczny, przedstawiciele mniejszości greckiej utworzyli w mieście Dervican, polityczną organizację Omonoia (gr. Ομόνοια). Organizacja ma cztery filie w Sarandë, Delvinë, Gjirokastër i Tiranie oraz podsekcje w Korçë, Vlorë i Përmet. Jego wiodącym forum jest Rada Generalna, składająca się z 45 członków, wybierana przez Konferencję Generalną odbywającą się co dwa lata. Przewodniczący Omonoi wezwał do autonomii Północnego Epiru w 1991 r., ponieważ prawa mniejszości na mocy konstytucji albańskiej były wysoce niepewne. Propozycja ta została odrzucona i tym samym pobudziła radykalne skrzydło organizacji do „wezwania do unii z Grecją”. Omonoia została wykluczona z wyborów parlamentarnych w marcu 1991 r., ponieważ naruszyła albańskie prawo zabraniające „tworzenia partii o podłożu religijnym, etnicznym i regionalnym”. Sytuację tę zakwestionowała podczas kolejnych wyborów w imieniu Omonoia, Partia Jedności na rzecz Praw Człowieka - partia reprezentująca mniejszość grecką w albańskim parlamencie. Omonoia nadal istnieje jako parasolowa organizacja społeczna i polityczna i reprezentuje około 100 000 do 150 000 etnicznych Greków. Omonoia była centrum więcej niż jednej politycznej kontrowersji w Albanii. Poważne kontrowersje polityczne wybuchły w 1994 r., kiedy pięciu etnicznych Greków z Omonoi zostało aresztowanych, zbadanych i osądzonych za zdradę. Ich aresztowanie było znacznie utrudnione przez uchybienia proceduralne podczas przeszukiwania ich domów i biur, ich zatrzymania i procesu. Żaden z aresztowanych nie miał dostępu do pomocy prawnej podczas pierwszego zatrzymania. Czterech z pięciu etnicznych Greków z Omonoi oświadczyło, że podczas zatrzymania władze poddały ich fizycznym i psychologicznym naciskom, w tym pobiciom, pozbawieniu snu i groźbie tortur. Rząd Albanii odrzucił te argumenty. Pięciu etnicznych Greków skarżyło się również na brak dostępu do swoich rodzin podczas pierwszych 3 miesięcy ich 4-miesięcznego śledztwa. Podczas procesu przed sądem odbyła się demonstracja grupy około 100 greckich prawników, dziennikarzy i etnicznych greckich obywateli Albanii. Albańska policja brutalnie przerwała protest i zatrzymała około 20 prawników i dziennikarzy. Członkowie Omonoia zostali ostatecznie skazani na kary od 6 do 8 lat więzienia, które następnie zostały zmniejszone w wyniku odwołania. Panepirotic Federation of America (grecki: Πανηπειρωτική Ομοσπονδία Αμερικής) została założona w Worcester w stanie Massachusetts w 1942 roku przez greckich imigrantów z Epiru (zarówno z części greckiej, jak i albańskiej). Jednym z głównych celów organizacji była ochrona praw człowieka mniejszości greckiej w Albanii oraz wezwanie rządu Albanii do zwiększenia jego pełnej akceptacji w społeczności odpowiedzialnych narodów poprzez przywrócenie mniejszości greckiej jej edukacji, praw religijnych, politycznych, językowych i kulturowych przysługujące im na mocy umów dwustronnych i międzynarodowych podpisanych przez przedstawicieli Albanii od czasu powstania kraju w 1913 r., w tym prawo do deklarowania przynależności etnicznej i religijnej w spisie monitorowanym przez międzynarodowych obserwatorów. Organizacja odegrała i nadal odgrywa istotną rolę w promowaniu problemu Northern Epirote. Uważa się, że stosunki albańsko-amerykańskie pogorszyły się w 1946 r. w wyniku udanego lobbowania Federacji Panepirotów w promowaniu problemu Epiroty Północnej wśród amerykańskich kręgów politycznych. Albański przywódca Enver Hoxha, sprzeciwiając się przywróceniu autonomicznego północnego Epiru, postanowił nie utrzymywać stosunków dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi. Panepirotic Federation of Australia (grecki: Πανηπειρωτική Ομοσπονδία Αυστραλίας) została założona w 1982 roku jako federacja różnych organizacji reprezentujących migrantów pochodzących z regionu Epiru w całej Australii. Jest znane ze swojego zaangażowania w utrzymanie i rozwój kultury epirotycznej w Australii, z pasji broniąc praw mniejszości greckiej w północnym Epirze i odgrywa znaczącą rolę w życiu społeczności greckiej w Australii. Przekazał ponad milion dolarów na dzieła charytatywne i filantropijne dla Greków z północnego Epiru. Jest również powiązany z World Council of Epirotes Abroad i World Council of Hellenes Abroad. Petros Petranis, były prezydent Panepirotic Federation of Australia, zakończył w szczególności badanie migracji epirotycznej do Australii, zatytułowane „Epirots in Australia” (greckie: Οι Ηπειρώτες στην Αυστραλία), opublikowane przez National Center for Hellenic Studies, LaTrobe University , w 2004.

[kovaludyswata]

172) Gorani, Gorańcy, Gorani people, Goranci (serb. Горанци) – południowosłowiańska grupa etniczna, w większości wyznająca islam (sunnizm), zamieszkująca górzysty obszar zwany Gorą (powierzchnia około 500 km²), zlokalizowany pomiędzy trzema państwam. Posługują się gwarą goranską (našinską), stanowiącą rodzaj dialektu torlackiego (serb.-chorw. torlačko narječje, torlački), uznawanego za odmianę języka serbskiego (bułgarskiego) z elementami staro-cerkiewno-słowiańskimi i albańskimi. Ogólną liczbę Goran szacuje się na 60 000 osób. Zwarte grupy żyją również poza rodzimym regionem, m.in. w Belgradzie (około trzy do pięciu tysięcy osób) i innych miejscowościach środkowej Serbii, a także w Chorwacji, Węgrzech, Czarnogórze, Bośni i Hercegowinie, Turcji (Stambuł) oraz we Włoszech. To słowiańska muzułmańska grupa etniczna zamieszkująca region Gora - trójkąt między Kosowem, Albanią i Macedonią Północną. Liczą około 60 000 osób i mówią w przejściowym dialekcie południowosłowiańskim, zwanym Gorański. Zdecydowana większość ludu Gorani wyznaje islam sunnicki. Etnonim Goranci, oznaczający „górale”, pochodzi od słowiańskiego toponimu gora, co oznacza „wzgórze, góra”. Innym autonimem tego ludu jest Našinci, co dosłownie oznacza „nasz naród, nasz”. W źródłach macedońskich Gorani są czasami nazywani Torbeši, termin używany dla muzułmańskich Macedończyków. W języku albańskim są oni znani jako Goranët, a czasami przez inne egzonimy, takie jak Bulgareci („Bułgarzy”), Torbesh („nosiciele worków”) i Poturë („turkified”, od po -tur, dosłownie nie turecki, ale „turkified”, używany dla zislamizowanych Słowian). Niektórzy miejscowi mieszkańcy Gorani z czasem również deklarowali się jako Albańczycy, Macedończycy, Bośniacy, muzułmanie Bułgarzy, Serbowie, Turcy lub po prostu jako muzułmanie, ze względu na uwarunkowania geopolityczne i w spisach powszechnych. W Kosowie Gorani liczą 10 265 mieszkańców, czyli znacznie mniej niż przed wojną w Kosowie. W 1998 r. oszacowano, że ich całkowita liczba ludności wynosiła co najmniej 50 000. W Albanii jest 9 wiosek zamieszkałych przez Gorani: Zapod, Pakisht, Orçikël, Kosharisht, Cernalevë, Orgjost, Oreshkë, Borje i Shishtavec. [ W Kosowie znajduje się 18 zamieszkałych przez Gorani wsi: Baćka, Brod, Vranište, Globočice, Gornja Rapča, Gornji Krstac, Dikance, Donja Rapča, Donji Krstac, Zli Potok, Kruševo, Kukaljane, Lještane, Ljubošta, Radeša, Restelica i miasto Dragaš. Po 1999 r. Dragaš ma mieszaną populację Gorani, którzy mieszkają w dolnym sąsiedztwie i Albańczyków w górnym sąsiedztwie, którzy stanowią większość mieszkańców. W Macedonii Północnej w regionie Polog znajdują się 2 zamieszkałe przez Gorani wsie: Jelovjane i Urvič. Gmina Gora i region Opoja pozostawały rozdzielone w okresie Miloševića. Po wojnie gmina Gora z większością Gorani została połączona z albańskim regionem Opoja zamieszkałym w celu utworzenia gminy Dragaš przez Misję Narodów Zjednoczonych (UNMIK), a nowa jednostka administracyjna ma większość albańską. W 2007 roku tymczasowe instytucje w Kosowie otworzyły w Gorze szkołę do nauczania języka bośniackiego, co wywołało niewielką konsternację wśród ludności Gorani. Wielu Gorani odmawia posyłania swoich dzieci do szkoły z powodu uprzedzeń społecznych i groźby asymilacji z Bośniakami lub Albańczykami. W rezultacie Gorani zorganizował edukację zgodnie z programem nauczania Serbii. Działacze Gorani w samej Serbii oświadczyli, że chcą, aby Gora (była gmina) dołączyła do Stowarzyszenia Gmin Serbskich, powodując dodatkową presję na społeczność Gorani w Kosowie. W 2018 roku bułgarscy aktywiści z grupy Gorani złożyli petycję w parlamencie kraju, domagając się oficjalnego uznania ich za odrębną mniejszość. Większość Gorani twierdzi, że niestabilna sytuacja i problemy gospodarcze zmuszają ich do opuszczenia Kosowa. Pojawia się również wzmianka o groźbach i dyskryminacji ze strony etnicznych Albańczyków. Oprócz wieloetnicznego miasta Dragash, Kosowscy Gorani nadal mieszkają we wsiach zamieszkałych głównie przez ich społeczność, a stosunki z Albańczykami pozostają napięte. Małżeństwa mieszane między obiema społecznościami nie występują z wyjątkiem kilku rodzin Gorani, które wyemigrowały do ​​Prizren. W XVIII wieku na Gorze rozpoczęła się fala islamizacji. Uważa się, że osmańskie zniesienie bułgarskiego arcybiskupstwa Ochrydy i serbskiego patriarchatu Peć w latach 1766/1767 było impulsem do islamizacji Góry, co było tendencją wielu społeczności bałkańskich. Ostatnia chrześcijanka Gorani, Božana, zmarła w XIX wieku - otrzymała kult, symbolizujący chrześcijańskie dziedzictwo Gorani, zebrany przez rosyjskich konsulów Anastasiewa i Jastrebowa w drugiej połowie XIX wieku. Gorani są znani jako „najlepsi cukiernicy i piekarze” w byłej Jugosławii. Słowianie z Gory zostali schrystianizowani po 864 roku, kiedy Bułgaria przyjęła chrześcijaństwo. Osmanowie podbili ten region w XIV wieku, co zapoczątkowało proces islamizacji Gorani i sąsiednich Albańczyków. Jednak Gorani nadal stycznie przestrzegają niektórych prawosławnych tradycji chrześcijańskich, takich jak Slavas i Djurdjevden, i podobnie jak Serbowie znają swoje onomastyki lub dni świętych. Chociaż większość Gorani to sunnici muzułmanie, sufizm, a w szczególności zakony halveti i bektashi sufickie, są szeroko rozpowszechnione. Tradycyjna muzyka ludowa Gorani obejmuje taniec na dwa uderzenia zwany „oro” („koło”), który jest tańcem w kręgu skupionym na ruchach stopy: zawsze zaczyna się od prawej stopy i porusza się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Oro zwykle towarzyszą instrumenty takie jak curlje, kaval, čiftelija czy tapan, a śpiew tańca jest używany rzadziej niż w tańcach Albańczyków i Serbów. „Narodowy” sport Pelivony to popularna wśród Gorani forma walki o ropę z regularnymi turniejami odbywającymi się na świeżym powietrzu przy akompaniamencie Curlje i Tapana z towarzyszącymi im zrytualizowanymi gestami rąk i tańcami, wywodzącymi się z Bliskiego Wschodu poprzez podbój Imperium Osmańskiego. „Narodowym” napojem Gorani jest Rakija, która jest często destylowana w domu przez osoby starsze. Innym popularnym napojem jest kawa po turecku, którą pije się w małych filiżankach ze szklanką wody. Tasseografia jest popularna wśród wszystkich Gorani wykorzystujących pozostałości kawy po turecku. Mieszkańcy Gorani posługują się południowosłowiańskim, lokalnym dialektem znanym jako „Našinski” lub „Goranski”, który jest częścią szerszego dialektu Torlakian używanego w południowej Serbii, zachodniej Bułgarii i części Macedonii Północnej. Słowiański dialekt społeczności Gorani jest przez Albańczyków znany jako Gorançe. W społeczności Gorani uznaje się, że ich dialekty są bliższe językowi macedońskiemu niż serbskiemu. Dialekt torlacki jest dialektem przejściowym między serbskim i bułgarskim, a jednocześnie ma cechy wspólne z macedońskim. Mowa Gorani jest klasyfikowana jako starosztokawski dialekt serbski (staroserbski), dialekt prizren-timok. Bułgarscy lingwiści klasyfikują dialekt Gorani jako część obszaru dialektu bułgarskiego. W ramach stypendium dialekty gorańskie, wcześniej klasyfikowane jako należące do serbskiego, zostały przeniesione do macedońskich w XXI wieku. Mowa Gorani ma wiele słów zapożyczonych, na które duży wpływ mają turecki i arabski ze względu na wpływ islamu, a także albański. Jest podobny do języka bośniackiego ze względu na liczne tureckie zapożyczenia. Gorani mówią w szkole po serbsko-chorwacku. Według ostatniego jugosłowiańskiego spisu ludności z 1991 r. 54,8% mieszkańców gminy Gora stwierdziło, że mówi językiem gorani, a pozostali nazwała go serbskim. Niektórzy uczeni z Gorani określają swój język jako bułgarski, podobny do bułgarskich dialektów używanych w północno-zachodnim regionie Macedonii Północnej. Niektórzy lingwiści, w tym Vidoeski, Brozovic i Ivic, określają słowiański dialekt regionu Gora jako macedoński. Istnieją twierdzenia, że ​​język macedoński jest używany w 50–75 wioskach regionu Gora (Albania i Kosowo). Według niektórych niezweryfikowanych źródeł w 2003 r. rząd Kosowa nabył język macedoński i podręczniki gramatyczne dla szkoły Gorani. Uczony albańsko-gorański Nazif Dokle opracował pierwszy słownik gorani-albański (zawierający 43 000 słów i wyrażeń) w 2007 r., sponsorowany i wydrukowany przez Bułgarską Akademię Nauk. W 2008 roku ukazał się pierwszy numer gazety w języku macedońskim Гороцвет (Gorocvet).

[kovaludyswata]

171) Aromuni w Albanii, Aromanians in Albania (arumuński: Rrãmãnj tu Arbinishii lub Armãnj tu Arbinishii, albański: Vllehët në Shqipëri) oficjalnie Minoritetu Rrãmãn / Armãn tu Arbinishii, Minoriteti Vllah në Shqipëri, znany również jako Aroman, Aromanians (Arumunët), Vllehët, Çobenjtë, Llacifacët, Xacët lub Xinxarët, są oficjalnie uznaną grupą etniczną pochodzącą ze środkowej i południowej Albanii. Aromuni w Albanii są oficjalnie nazywani Minoriteti Vllah. Miejscowa ludność często określa je jako Vllehe, Çobenjë (z tureckiego çoban, „pasterz”), Arumunë, Llacifacë Xace lub Xinxarë. Aromuni zostali po raz pierwszy uznani na konferencji londyńskiej w latach 1912–13 jako mniejszość w Albanii. Walczyli z Imperium Osmańskim u boku Serbów i Greków podczas wojen bałkańskich. Miasto Moscopole (albański: Voskopojë) było niegdyś domem dla największej populacji Aromunów na świecie. Było to kulturalne i handlowe centrum Aromunów, liczące ponad 60 000 mieszkańców. Miasto zostało zrównane z ziemią przez Alego Paszę z Janiny w 1788 roku, powodując exodus ludności Aromunów przez Bałkany. Wielu z nich trafiło do Macedonii Północnej, Albanii i Grecji. Największe skupisko Aromunów znajdowało się w regionie Pelister w Macedonii Północnej, mieście Kruševo i wokół Jezior Prespa. Moscopolitans, czyli Moscopoleanji w języku arumuńskim, to obecnie jedna z największych populacji Aromunów. Mówią w moscopoleańskim dialekcie arumuńskim i są potomkami Moscopoleans z Krusevo (arumuński: Crushuva, macedoński: Крушево) są dziś w pełni uznaną grupą mniejszościową zgodnie z prawem konstytucyjnym Republiki Macedonii Północnej. Grabova to średniowieczne miasto powstałe w X wieku. Aromuni kilkakrotnie opuszczali Grabovą, chociaż wioska nigdy nie była całkowicie opuszczona. Pierwsza fala wyludnienia miała miejsce w XVII wieku, kiedy Grabova podzieliła los Moscopola, a w okresie międzywojennym, począwszy od 1931 roku, wielu Grabovarów wyemigrowało do Elbasan i Lushnjë. W 1933 r. 15 rodzin ze wsi wyemigrowało do Rumunii; początkowo osiedlili się w Quadrilater, a następnie w 1940 roku we wsi Nisipari w okręgu Konstanca, skąd przenieśli się do większych pobliskich miast (Medgidia, Ovidiu, Constanța) z Grabova na budowę jednostek przemysłowych w Korçë, Pogradec, Gramsh, Elbasan i Tiranie. Mieszkańcy Grabova mówią dialektem Grabovar w języku arumuńskim. Aromuni w Albanii to przeważnie prawosławni chrześcijanie, podobnie jak reszta Aromunów na świecie. W Korçë (arumuński: Curceau, Curcau) mają kościół w języku aromańskim o nazwie „Alju Sutir” (Przemienienie Jezusa) i jest to jedyny kościół w Albanii, który głosi w języku arumuńskim. Wcześniej mieli inny kościół o tej samej nazwie również w Korçë, zbudowany w 1925 roku i zniszczony przez trzęsienie ziemi w 1931 roku. Społeczność Aromunów w Albanii szacuje się na około 200 000 osób, w tym tych, którzy nie znają już tego języka. Tanner szacuje, że gmina stanowi 2% populacji. W Albanii społeczności arumuńskie zamieszkują Moscopole, ich najsłynniejszą osadę, dystrykt Kolonjë (gdzie są skoncentrowane), jedną czwartą Fier (Aromanian Ferãcã), podczas gdy arumuński był nauczany, jak zapisał Tom Winnifrith, w szkołach podstawowych w Andon Poçi w pobliżu Gjirokastër (Aromanian Ljurocastru), Shkallë (Aromanian Scarã) w pobliżu Sarandy i Borovë w pobliżu Korçë (Aromanian Curceau) (1987). Rumuński zespół badawczy stwierdził w latach 60. XX wieku, że albańscy Aromuni wyemigrowali do Tirany, Stan Karbunarë, Skrapar, Pojan, Bilisht i Korçë oraz że zamieszkiwali Karaja, Lushnjë, Moscopole, Drenovë i Boboshticë (Aromanian Bubushtitsa). Myzeqe (arumuński: Muzachia) to obszar w południowo-zachodniej Albanii, który obejmuje części hrabstw Fier (arumuński: Ferãcã), Tirana i Durrës. Ma dużą populację Aromunów rozrzuconą po wielu wioskach. Arumuńscy mieszkańcy Myzeqe są określani jako Muzachiars lub Muzachirenji w języku arumuńskim. Aromuni zostali po raz pierwszy uznani na konferencji londyńskiej w latach 1912–1913 za grupę mniejszościową aż do czasów komunizmu (1967). Od 1967 do 1992 roku byli znani jako prości Albańczycy, a od 1992 do 2017 jako mniejszość kulturowa i językowa. Od 2017 roku Aromuni są oficjalnie uznaną mniejszością etniczną w Albanii. Uznanie Aromunów za mniejszość albańską wywołało negatywne reakcje Grecji, twierdząc, że Albania wraz z Rumunią są „w zmowie w anty-greckiej akcji”. Podobno Albania zrobiłaby to z zamiarem osłabienia mniejszości greckiej w północnym Epirze, podczas gdy Rumunia zrobiłaby to z zamiarem „rumuńskiego” „łacińskojęzycznych Greków” Albanii w celu zwiększenia liczby ludności. Na państwowym Uniwersytecie w Tiranie język aromuński jest obecny na Wydziale Języków Obcych. Media w języku aromuńskim w Albanii to RTSH 2, Radio Televizioni Gjirokastra i TV Korça. RTSH 2 nadaje od poniedziałku do piątku wiadomości i programy w języku aromuńskim, podczas gdy pozostałe dwa tylko raz w tygodniu. Oprócz mediów telewizyjnych są także radio internetowe RTV Armakedon, gazeta Fratia, magazyn Fãrshãrotu i Arumunët / Vllehtë.

[kovaludyswata]

170) Społeczność serbsko-czarnogórska w Albanii (czarnogórska i serbska: Срби-црногорци у Албанији, zromanizowana: Srbi-crnogorci u Albaniji; albańska: serbo-malazezët në Shqipëri) to jedna z uznanych mniejszości narodowych w Albanii. W ostatnim spisie powszechnym (2011) obywatele mieli możliwość zadeklarowania się jako „Czarnogórcy” (uczyniło to 366). Ludność była skoncentrowana w regionie Vraka, ale w latach 90. w dużej mierze wyemigrowała. Następnie szacunki wahały się od 2 000 według niezależnego monitoringu do 30 000 według rządu serbskiego. Społeczność jest dwujęzyczna i przez większość wyznaje prawosławie, podczas gdy mniejszość wyznaje islam. Większość społeczności serbsko-czarnogórskiej przybyła do Albanii z Czarnogóry w okresie międzywojennym zogistowskim po 1926 r., a później od 1938 do 1948 r. Społeczność ta jest powszechnie znana jako Serbs-Montenegrins, Serbowie-Czarnogórcy (Srbi-Crnogorci), „Serbowie” (Srbi) lub „Czarnogórcy” (Crnogorci). Została również nazwana mniejszością serbsko-czarnogórską (przez Radę Europy) lub po prostu serbsko-czarnogórską. Pod koniec XIX i XX wieku z 600-700 osób wyznania prawosławnego mieszkających w mieście Szkodra około 500-600 było Serbo-Czarnogórcami. Obszar Vraka liczył 600-700 prawosławnych słowianofonów. Podczas pierwszej wojny światowej okupacyjne wojska austro-węgierskie przeprowadziły spis (1916-1918) części Albanii, które posiadały. Na obszarze odpowiadającym współczesnemu szerszemu regionowi Shkodër, osady, w których znajdowały się populacje słowiańskie, miały następującą etniczną i religijną demografię:                                                                                            - Koplik (12 osad liczonych jako jedna) - 199 gospodarstw domowych, 1429 osób: 1427 Albańczyków, 2 Serbo-Chorwatów; 2 prawosławnych, 1427 muzułmanów.                                                                                                       - Buza e Ujit (wraz z osadami Flakë, Jubicë, Kalldrun, Kamicë, Stërbicë liczonymi jako część wsi) - 117 gospodarstw domowych, 755 osób: 677 Albańczyków, 78 Serbo-Chorwatów; 167 katolików, 86 prawosławnych, 502 muzułmanów.                                                                                                - Boriç (Boriç i Ri oraz Boriç i Vjetër liczone jako jedna osada) - 61 gospodarstw domowych, 482 osoby: 482 Albańczyków; 3 katolików, 479 prawosławnych.     - Grilë - 28 gospodarstw domowych, 205 osób: 1 Albańczyk, 204 Serbo-Chorwatów; 1 katolik, 204 prawosławnych.                                                        - Rrash-Kullaj - 10 gospodarstw domowych, 122 osoby: 122 Albańczyków; 122 prawosławnych.                                                                                                    - Omaraj - 25 gospodarstw domowych, 153 osoby: 5 Albańczyków, 148 Serbo-Chorwatów; 4 katolików, 148 prawosławnych, 1 muzułmanin.                 - Rrash - 9 gospodarstw domowych, 102 osoby: 102 Albańczyków; 83 prawosławnych, 19 muzułmanów.                                                                        - Shtoj - 35 gospodarstw domowych, 166 osób: 166 Serbo-Chorwatów; 7 katolików, 159 muzułmanów.                                                                               - Tarabosh - 19 gospodarstw domowych, 197 osób (w tym Romowie): 19 Albańczyków, 24 Serbo-Chorwatów; 2 katolików, 7 prawosławnych, 188 muzułmanów.                                                                                                       - Sukat e Vezirit - 20 gospodarstw domowych, 164 osoby: 161 Albańczyków, 3 Serbo-Chorwatów; 6 katolików, 2 prawosławnych, 155 muzułmanów.              Lingwiści Klaus Steinke i Xhelal Ylli uważają ogólne wyniki spisu za pierwszy przykład wiarygodnych informacji na temat liczby gospodarstw domowych i mieszkańców, a także składu etnicznego i religijnego tych miejsc. Obaj lingwiści zauważają jednak, że dane dotyczące Boriç i Rrash-Kullaj są nieco niejasne, ponieważ mieszkańcy są tam określani zarówno jako Albańczycy, jak i prawosławni. W albańskim spisie ludności z 1989 r. nie było dokładnych danych dotyczących mniejszościowej populacji Vraka. Na początku lat 90. z powodu braku dokumentów i danych oraz dostępu do archiwów i literatury statystycznej na temat społeczności, uczony Slobodan Šćepanović zbierał informacje poprzez wywiady z indywidualnymi imigrantami albańskimi i obywatelami Albanii z regionu, którzy przybyli do Jugosławii. Z tego procesu Šćepanović zebrał następujące informacje o gminie. W tym czasie w okręgu Shkodër większość społeczności mieszkała w regionie Vraka:                                                             - Boriç i Vogël (Stari / Mali Borič), większość Serbów-Czarnogórców (67 gospodarstw domowych) i mniejszość Albańczyków (8 gospodarstw domowych)                                                                                                           - Boriç i Madh (Mladi / Veliki Borič), większość słowiańskich muzułmanów (Podgoriçani) pochodzących z Podgoricy (86 rodzin) i mniejszości Albańczyków (20 rodzin) i Serbów-Czarnogórców (6 rodzin)                          - Grilë (Grilj), większość Serbów-Czarnogórców (76 gospodarstw domowych) i mniejszość Albańczyków (9 gospodarstw domowych)                                       - Omaraj (Omara), większość Serbów-Czarnogórców (68 gospodarstw domowych) i mniejszość Albańczyków (11 gospodarstw domowych)                   - Rrash-Kullaj (Raš i Kule), był zamieszkany przez Serbów-Czarnogórców do II wojny światowej, kiedy cała ludność wyemigrowała do Jugosławii.                   Oficjalne statystyki rządu albańskiego (początek lat 90. XX wieku) umieściły społeczność czarnogórską na 100, ponieważ niektórzy albańscy urzędnicy rządowi stwierdzili, że liczby te były dokładne, ponieważ 700 z nich opuściło Albanię w trakcie procesu demokratyzacji. Stowarzyszenie Czarnogórców (AM), organizacja społeczno-kulturalna założona we Vraki, zrzeszała około 1000 członków, którzy reprezentowali interesy społeczności 2,500 osób ze Szkodry i okolic. W tym czasie AM wezwał rząd Albanii do uznania społeczności Czarnogórców i Serbów w Albanii i przyznania pewnych praw językowych, edukacyjnych, kulturalnych i innych. W 1999 r. Helsiński Komitet Praw Człowieka w Albanii przeprowadził badania w regionie Szkodra i oszacował, że na tym obszarze przebywa około 1800–2000 osób mówiących po serbsku. W 2000 roku albański Komitet Helsiński oszacował, że było ich ok. 2000 osób „serbsko-czarnogórskich” w Albanii. W połowie XXI wieku uczony Nikołaj Genow oszacował, że mniejszościowa społeczność Vraki liczy około 2000 osób. Stowarzyszenie Morača-Rozafa liczyło w 2009 r. 4 000 członków, podczas gdy jego prezes Pavle Brajović twierdził, że liczba ta zbliżyła się do 30 000. Spis ludności z 2011 r. w Albanii został zbojkotowany przez mniejszości narodowe. Według Zgromadzenia na rzecz Diaspory mniejszość serbska w Albanii liczy ok. 30 000 osób.  Mniejsze społeczności żyją poza północną Albanią. W Durrës i Tiranie mieszka kilkaset rodzin. W mieście Fier oraz w dwóch pobliskich osadach Retli Busha i Hamir istnieje znaczna mniejszościowa społeczność Serbów, którzy migrowały tam od początku do połowy XX wieku. Te społeczności na obszarze Fier są albo ortodoksyjne (według źródeł serbskich na około 2000), albo deklarują się jako Serbowie wyznania muzułmańskiego i mają lokalne stowarzyszenia kulturowe, które działają w ramach społeczności na rzecz rewitalizacji języka serbskiego. Na początku 2010 roku lingwiści Klaus Steinke i Xhelal Ylli, chcąc potwierdzić wioski wymieniane w dawnej literaturze jako mówiące po słowiańsku, przeprowadzili badania terenowe w osadach na tym obszarze. W rejonie Szkodra istnieje siedem wiosek ze słowiańską populacją, która mówi w czarnogórskim dialekcie. - Boriç i Vogël - zamieszkałe przez 15 rodzin i rodziny słowiańskie stanowią jedyną zwartą grupę prawosławnych w Vraki.                                                       - Grilë - wieś oficjalnie liczy 1090 mieszkańców lub 195 rodzin, podczas gdy liczba prawosławnych rodzin czarnogórskich waha się od dwóch, trzech do dziesięciu. W Grilë istnieje albańska szkoła wraz z nowo wybudowaną cerkwią bez księdza. Według mieszkańców słowiańskojęzycznych, ludność prawosławna przeniosła się z Czarnogóry do Darragjat z powodu krwawych waśni, a później w latach 1935-1936 przeniosła się do obszaru Vraka w miejscach takich jak Grilë. Niektórzy prawosławni Czarnogórcy z wioski przenieśli się do Czarnogóry w latach 90. XX wieku, a niektórzy później wrócili do Grilë.                                                                                                               - Omaraj - we wsi pozostały tylko dwie prawosławne rodziny czarnogórskie.       - Kamicë - wieś jest prawie wyludniona, pozostało pięć lub sześć mniejszościowych prawosławnych rodzin czarnogórskich, obok kilku albańskich rodzin.                                                                                                                  - Shtoj i Ri - wieś ma zwartą populację 17 muzułmańskich rodzin Podgoriçani.                                                                                                      - Shtoj i Vjetër - wieś ma zwartą populację 30 muzułmańskich rodzin Podgoriçani.                                                                                                      - Shkodër (miasto) - mieszka tam kilka prawosławnych czarnogórskich i muzułmańskich rodzin Podgoriçani.                                                                Constantine Bodin przyjął krzyżowców krucjaty z 1101 roku w Szkodrze. Po walkach dynastycznych w XII wieku Szkodra stała się częścią prowincji Nemanjić Zeta. W 1330 roku Stefan Uroš III mianował swojego syna Stefana Dušana „Młodym Królem” i władcą Zety z siedzibą w Szkodrze. Według badań serbskiej chryzobull z 1330 r. północna Albania była zamieszkana przez prawosławnych Serbów, a kilka nazw miast świadczy o znaczeniu Serbów: Trebo polje, Bajbane, Luzane, Gorane, Buljane itp. Według Kroniki kapłana z Duklji, kilku serbskich władców i członków dynastii Vojislavljevićów z Duklji zostało pochowanych w kościele Shirgj nad rzeką Bojana, założonym przez Helenę z Anjou, królową małżeńską Królestwa Serbii (1245–1276), m.in. jako Constantine Bodin, Mihailo I, Dobroslav, Vladimir i Gradinja. U schyłku imperium serbskiego (XIV w.) Szkodra została zajęta przez rodzinę Balšićów z Zeta, którzy poddali miasto Wenecji, aby utworzyć strefę ochronną przed Imperium Osmańskim. Podczas panowania weneckiego miasto przyjęło Statuty Scutari, prawo obywatelskie napisane w języku weneckim, które zawierało również elementy albańskie, takie jak Besa i Gjakmarrja. Księstwo Zeta, byłego wasala osmańskiego, utraciło status niezależnego państwa i zostało w dużej mierze włączone do Sanjak of Scutari w 1499 roku. W 1514 roku terytorium to zostało oddzielone od Sanjak ze Scutari i ustanowione jako oddzielny sanjak, pod rządami Skenderbega Crnojevicia. Kiedy zmarł w 1528 r., Sanjak Czarnogóry został ponownie włączony do Sanjak of Scutari jako unikalna jednostka administracyjna (vilayet) z pewnym stopniem autonomii. Pierwsze spisy osmańskie (1431, 1467 i 1485) wskazują na tak znaczną obecność słowiańskich toponimów. Czarnogórcy i Serbowie zaczęli migrować do Vraki pod koniec XVII wieku. Z potwierdzonych dokumentów wynika, że w 1705 roku jedną z pierwszych rodzin zamieszkujących tereny Vraki byli Đurčevići ze wsi Momče w Kuči. Niejaki Jerko Đurčević był jedynym ze swojego klanu w Vraki, który przeszedł na islam. Jego potomkowie stali się później znani jako Jerkovici, którzy znajdują się we wsi Štoj niedaleko Ulcinja. W 1828 roku w Szkodrze otwarto serbską szkołę, do której uczęszczał Nikola Musulin. Vuk Stefanović Karadžić nie był pewien, „jak daleko są Serbowie w Albanii i Macedonii”. Podczas wojny czarnogórsko-osmańskiej (1876–1878) armii czarnogórskiej udało się zająć pewne obszary i osady wzdłuż granicy i włączyć je do państwa, takiego jak miasto Podgorica, które miało znaczną populację słowiańskich muzułmanów. Muzułmanie z Podgoricy uciekli, a słowiańscy muzułmanie z miasta migrowali i przesiedleni do miasta Szkodra i jego okolic. Od 1878 roku istnieje niewielka muzułmańska społeczność mówiąca w czarnogórskim języku mieszkająca w pobliżu Szkodry i znana jako Podgoriçani, ze względu na ich pochodzenie z Podgoricy w Czarnogórze. W 1909 r. Eparchia Raška – Prizren miała 15 protopresbyteriatów, z których ostatnim był Skadar, w którym znajdowały się parafie:                                         - Skadar: 105 gospodarstw domowych w części miasta Skadar, parafia pod przewodnictwem protojereja Obrada Popovicia, wikariusza metropolity ds. Protopresbyteriatu Skadar. 84 w drugiej części, z wioskami Deregnjat, Brdica Bušat, parafia pod Mihailo Štirkić. Kościoły w Skadarze: kościół św. Mikołaja i kościół św. Aleksandra Newskiego.                                               - Vraka: 119 gospodarstw domowych (wsie Novi Borič, Stari Borič, Grilj, Raš, Kule, Omara, Turajlije, Kamenica) z kościołem w Novi Borič pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, parafia pod przewodnictwem Petara Mrekovicia.                                                                 - Vranj: 69 gospodarstw domowych (wsie Vranj, Mataluž, miasto Tuzi), kościół w Vranj pod wezwaniem św. Mikołaja, parafia Filipa Majicia.                        W późnym okresie osmańskim, francuski konsul w Szkodrze zwrócił uwagę na uczucia mieszkańców Vraki, chcących zjednoczyć się z Czarnogórą, choć nie było to możliwe ze względu na odległość Vraki od ówczesnej granicy. Według Jovana Cvijića (1865–1927), poza obszarami Wraki, na których zamieszkują Serbowie, twierdził on, że regiony Elbasan i Korça zawierają wsie zamieszkane przez Serbów. Cvijić twierdził, że Serbowie zostali „albanizowani” w Cermenikë, Bulqizë, Mokër i na wyżynach Malësi, podczas gdy według niego największe skupisko Serbów było zislamizowanych w regionie Gollobordë w Albanii. Cvijić stwierdził, że jeden z jego uczniów odnotował, że w jednej ze wsi plemienia Kastrati, Kamicë, większość populacji stanowili prawosławni Serbowie. W 1918 r. oprócz serbskich prawosławnych w Scutari istniały społeczności w różnych sąsiednich wioskach, takich jak Vraka, Vramenica, Derigniat itp., a także kilka tysięcy słowiańskich muzułmanów pochodzenia czarnogórskiego i bośniacko-hercegowińskiego. Wraz z ustanowieniem Jugosławii prawie wszyscy etniczni Serbowie zjednoczyli się w jedno państwo, z wyjątkiem tych rozproszonych na Węgrzech, w Rumunii i niewielkiej liczbie w Albanii. W 1920 r. następujące wsie posiadały większość lub pluralizm serbski: „Brch, Basits, Vraka, Sterbets, Kadrum”, a głównym zajęciem było rolnictwo. Według szacunków konsulatu rosyjskiego Iwana Jastrebowa, opublikowanych w 1874 r., Sanjak ze Scutari zamieszkiwało 80 000 katolików, 20 000 prawosławnych i 9500 muzułmańskich mężczyzn. Większość ludności posługiwała się językiem albańskim. Twierdził, że prawosławni oraz wielu katolików i muzułmanów mówiło językiem serbskim. W 1939 r. było ich ok. 4000 Serbów na zachód od Ochrydy, a kilka wiosek było zamieszkanych przez serbskich uchodźców. Według Jovana Erdeljanovicia, w jego książce „Stara Crna Gora”, wszyscy potomkowie Jovana Martinovicia, wspomnianego od 1687 r., wyemigrowali do Vraki. W okresie międzywojennym stosunki między królem Zogiem a Jugosławią były mniej problematyczne, a granice jugosłowiańsko-albańskie umożliwiały swobodny przepływ ludności. Większość społeczności serbsko-czarnogórskiej przybyła do Albanii z Czarnogóry w okresie międzywojennym zogistowskim po 1926 r., a później od 1938 do 1948 r. W tym czasie Vraka obejmowała biedne tereny i nadal była terenem niezagospodarowanym. W przeciwieństwie do albańskich mieszkańców tego obszaru, nowa ludność z Czarnogóry posiadała umiejętności w obsłudze żelaznego pługa i pojazdów silnikowych do uprawy ziemi. Mniejszość serbska w Scutari celebrowała swoją liturgię w języku serbskim. Serbski metropolita Scutari uczestniczył w albańskim synodzie. W 1921 roku rząd albański ogłosił, że Grecy mają zostać zarejestrowani jako mniejszość, jednak prawosławni Serbowie mieli zarejestrować się jako Albańczycy (w ten sposób stając się obywatelami Albanii) w ciągu dwóch lat. W albańskim spisie ludności Grecy liczyli 15 000, a Serbowie i Bułgarzy 200 rodzin. W latach 1921–1928 społeczność serbska w Albanii została wzmocniona dzięki wysiłkom Królestwa Jugosławii, które w latach 1923–1924 otworzyło kilka serbskich szkół prywatnych, z których w 1930 r. do szkoły Vrake uczęszczało 72 uczniów, trzy szkoły w Szkodrze. W Szkodrze istniała etniczna serbska drużyna piłkarska, która rywalizowała w lidze albańskiej. W Szkodrze istniały dwie organizacje młodzieżowe (Guslar i Obilich). Powstanie Prawosławnego Autokefalicznego Kościoła Albanii osłabiło Serbów i Greków w tym kraju. Aktywne 14 kościołów i klasztor zostało powoli zamkniętych przez rząd albański. Szkoła serbska w Vrake została zniszczona w 1934 roku. Vraka jest znana z tego, że była miejscem, w którym 23 kwietnia 1933 r. został nauczycielem, poeta Millosh Gjergj Nikolla i to właśnie w tym okresie zaczął pisać prozę i wersety. Po wyzwoleniu państw bałkańskich Serbowie z Albanii zaczęli migrować do Serbii i Czarnogóry. Okres migracji miał miejsce między 1925 a 1934 rokiem. Fala ta oznaczała powrót wielu czarnogórskich rodzin do Czarnogóry, pozostawiając swoje domy w Vraki. W ramach polityki asymilacyjnej w okresie rządów komunistycznych w Albanii Serbom-Czarnogórcom nie wolno było nosić nazwisk serbskich, zwłaszcza nazwisk kończących się charakterystycznym przyrostkiem „ich”. Wielu Serbów przyjmowało proste słowa jako nazwiska: Druri (drvo, drzewo), Arra (orah, orzech), Guri (kamen, kamień), Hekuri (gvožđe, żelazo), Qershia (trešnja, wiśnia), Dritarja (prozor, okno). Enver Hoxha postanowił zniszczyć serbskie cmentarze i 2 serbskie świątynie. W 1966 r. państwo zniosło religię, a w 1968 r. państwo zmusiło rodziców do nadawania dzieciom imion współczesnych i rewolucyjnych (iliryjskich). Nazwiska zostały przymusowo zmienione przez władze albańskie, ze słowiańskich na albańskie, w ramach albanizacji. Po proteście studenckim w Kosowie w 1981 r. albańscy Serbowie skarżyli się na nękanie i naciski na opuszczenie kraju. W 1990 r. większość mniejszościowej społeczności Vraka wyjechała do Czarnogóry. Gdy granica się otworzyła, wielu członków społeczności wyjechało w okresie od marca do grudnia 1991 r. do Czarnogóry i Vraki, Boriç i innych pobliskich obszarów zostało poważnie wyludnionych. W tym czasie, w obliczu problemów gospodarczych i napięć na obszarach byłej Jugosławii, około 600 z nich powróciło do Albanii. Stowarzyszenie Morača-Rozafa powstało w 1992 roku.  Podczas wojen jugosłowiańskich doszło do aktów przemocy wobec mniejszości serbsko-czarnogórskiej w miejscach takich jak Vraka, Boriç i Vogël oraz Boriç i Madh, gdzie albański rząd próbował siłą odebrać im ziemię. Pojawiły się doniesienia, że ​​albański rząd próbował także przymusowo przesiedlić Serbów-Czarnogórców i Podgoriçani z Boriç i Vogël, Boriç i Madh, Vraka i innych miejsc. W marcu 1992 r., w ramach polityki państwa Serbii i Czarnogóry mającej na celu zwiększenie liczby Serbów w Kosowie, prawie 3000 osób z mniejszości serbskiej w Albanii wyemigrowało do regionu po przyjęciu rządowej oferty zatrudnienia i mieszkania na tym obszarze. Kolejna fala nadeszła wraz z wojną w Kosowie. Na początku XXI wieku społeczność żyje głównie z handlu z Czarnogórą, a jej stosunki z mieszkańcami Albanii są uważane przez wielu jej członków za dobre. Od 2004 roku istnieje aktywna szkoła serbska, którą prowadzi Svetozar Ćiraković, który przybył do Albanii po tym, jak został zwolniony za odmowę nauczania czarnogórskiego swoim uczniom. W ostatnich latach przedstawiciele społeczności serbsko-czarnogórskiej i niezależni badacze stwierdzili, że mniejszość nadal spotyka się z dyskryminacją i albanizacją.

[kovaludyswata]

169) Toplana to region północnej Albanii, którego terytorium jest synonimem pomniejszego historycznego plemienia Albańczyków o tej samej nazwie. Jest częścią regionu Malësia. Toplana jest również używana jako nazwisko, dla osób, które twierdzą, że pochodzi od niej. W późnym okresie osmańskim plemię Toplana było wyłącznie katolickie i było to słynne plemię albańskie. Wśród innych plemion albańskich Toplana cieszyła się opinią najbardziej dzikiego plemienia katolickiego ze względu na dużą liczbę ofiar śmiertelnych spowodowanych zwaśnieniem krwi. W badaniu statystyk zgonów w latach 1894-1904 współczynnik zgonów z użyciem przemocy wyniósł 42,3%. Geograficznie Toplana to mały region położony w dystrykcie Malësia e Madhe, niedaleko Fierzë, na północ od Pukë. Graniczy z tradycyjnymi regionami plemiennymi Dushmani na południu, Shkreli na zachodzie, Mërturi na północy i Berisha na wschodzie. Kościół parafialny Toplana został zbudowany w 1696 roku na zboczu góry nad rzeką Drin. W 1672 r. wskazano, że wieś Toplana i jej okolice miały pięć kościołów, które były „bez szat i wyposażenia”

[kovaludyswata]

168) Shoshi to historyczne albańskie plemię (fis) i region północnej Albanii w dolnej dolinie Shala. Shoshi jest po raz pierwszy odnotowane jako mała osada w 1485 roku. Samo fis wywodzi swoje pochodzenie od braci Gjol i Pep Suma. Społeczność ich potomków stopniowo się rozrastała, by kontrolować część wyżyn Dukagjin. W XIX wieku Shoshi stali się również bajrakiem.