lotte-v-l - Tumblr blog

[lotte-v-l]

Onderwerp: Cultuur van het moderne, eerste helft 20e eeuw Invalshoek 2: Kunst en esthetica

Kern:  Kenmerkend voor cultuur van het moderne is de verwerping van het natuurgetrouwe. Daarvoor in de plaats komen andere opvattingen over schoonheid. Welke opvattingen zijn dat?

  Vraag 1 Kenmerkend voor cultuur van het moderne is de verwerping van het natuurgetrouwe.

 1a                    Laat de ontwikkeling van figuratief naar abstract zien aan de hand van het werk van Mondriaan. Zoek daartoe drie afbeeldingen van werk van Mondriaan. Geschikt zijn de werken met afbeeldingen van een boom: De rode boom, De grijze boom en Bloeiende appelboom.  

De rode boom, realistische geschilderd en duidelijk herkenbaar. 

De grijze boom, al abstractere vormen die minder in detail verwerkt zijn.

De bloeiende appelboom, de takken en stam zijn strepen geworden. Zonder de eerdere schilderijen te hebben gezien, is er waqarschijnlijk geen boom in te herkennen. 

1b                    Mondriaan hoort bij de kunststroming ‘De Stijl.’  De Stijl werkt bewust met beperkte beeldende middelen. Tot welke beeldende  vormgevingsaspecten beperken zij zich?

Zij beperken zich tot abstracte vormen, en gebruiken alleen de primaire kleuren met zwart en wit. 

1c                    Leg uit waarom Mondriaan en andere kunstenaars van De Stijl kiezen voor  volledige abstracte kunst en daarmee het natuurgetrouwe verwerpen.

 Ook de kunstenaars wilden verandering; af van de regels en nieuwe dingen ontdekken. Zo kwam het abstracte, wat compleet het tegenovergestelde is van het oude realisme. 

 Vraag 2 In het expressionisme wordt gebruik gemaakt van vervreemding.

 2a                    Zoek een expressionistisch werk van één van de volgende kunstenaars: Nolde, Grosz, Kokoschka, Picasso of  Schiele en zet dit in je PK.Geef aan hoe de kunstenaar vervreemding gebruikt om de inhoud van het  werk te versterken.

 Hier zie je een verzameling van hoofden, katten en op de achtergrond een stad. Vervreemding is erg zuidelijk te zien aan de verhoudingen; het is buiten proporties. Het hoofd van man aan de linkerkant is bijvoorbeeld groter dan de kat onder de tafel.

2b                    Zoek een (geluids)fragment van de Dreigrosschenoper van Brecht en zet dit in je PK.  Lees De Bespiegeling blz. 171 en zoek informatie op internet. Vermeld ook tot wat voor soort theater het werk van Brecht behoort. Geef aan hoe de kunstenaar vervreemding gebruikt om de inhoud van het werk te versterken. Door welk soort theater uit welk land is Brecht beïnvloed en hoe zie en hoor je  dat? Voeg een afbeelding van dat soort theater toe in je PK.  Wat wil Brecht met de vervreemdingstechnieken  bereiken?

Bertold Brecht maakt episch theater. Dit wil zeggen dat het politiek en vervreemd theater is. Hij gebruikt vervreemding bijvoorbeeld door het altijd in een ander land af te laten spelen; zo kijken de mensen er onbevooroordeeld naar. 

Direstuiveropera, door het nationale toneel. Episch theater.

2c                    Zoek een fragment van die Erwartung van Schönberg en zet dit in je PK. Lees ook De Bespiegeling blz. 149 t/m 151.  Op welke manier gebruikt Schönberg vervreemding om de inhoud van het stuk te versterken? Welke rol speelt de dissonant daarin?

  De dissonant zorgt voor het gevoel van vervreemding; de muziek is onregelmatig. Je probeert om een lijn in de muziek te trekken, maar daardat die er niet is ga je je ervan vervreemden. 

 Vraag 3  In de architectuur ontstaat de functionele bouwkunst: form follows function

  Afbeelding 1a en 1b: Steiner-huis voor- en achterzijde, Adolf Loos, Wenen 1910

 3a        Lees in De Bespiegeling blz.172, 173, 178 en 179.

3b        Bekijk vervolgens bovenstaande afbeeldingen van Het Adolf Loos-huis. Beschrijf kort de voorstelling, vormgeving en inhoud. Bij inhoud vertel je iets over de internationale stijl, het nieuwe bouwen in het  algemeen en de uitgangspunten van de architect Adolf Loos. Zoek daartoe op internet het artikel dat hij geschreven heeft ‘Ornament und Verbrechen’.

Het is een huis dat van de voorkant allen strakke, rechte lijnen heeft. Vanaf de sachterkant loopt het echter rond af, wat een contrast geeft.

Volgens Loos moet een huis zo minimalistisch mogelijk zijn; alles moet een functie hebben. Als het geen functie heeft, is het dus niet nuttig en kan het verwijderd worden. 

3c        Hoe zie je de uitgangspunten van Adolf Loos terug in het Steiner-huis?

 Je ziet de minimalistische stijl goed terug in de strakke lijnen, en dat er geen overbodige ‘mooie’frutsels aan toe zijn gevoegd.

Vraag 4 In elke kunstdiscipline wordt onderzocht wat kunst is. Wat is beeldende kunst, wat is drama, wat is muziek, wat is dans?

M.a.w. er worden nieuwe grondslagen gedefinieerd voor de kunst.

 4a        Zoek een fragment/opname van de dansuitvoering ‘Le sacré du printemps’ van   Stravinsky en Les Ballets Russes en zet dat in je PK.

4b        Lees blz. 152 en het grijze blok met het citaat van Stravinsky, op blz. 153. Beschrijf kort de voorstelling, vormgeving en inhoud. Welk vormgevingsaspect overheerst en hoe hoor je dat? Hoe merk je dat aan de bezetting van het orkest?

Het is een kleurrijke en aangeklede bedoeling. Via mimiek en dans wordt er emotie over gebracht, van bijvoorbeeld verlies. De muziek is hier goed op ingespeeld en samen veranderen de dans en muziek. Op sommige momenten worden daardoor ook meer of minder instrumenten ingezet.

4c        Het publiek reageert woedend tijdens en na de première van dit stuk.  Leg uit waarom het publiek de voorstelling destijds niet kon waarderen en waarom achteraf dit stuk nog steeds als een belangrijk werk gezien wordt.

 In die tijd paste het niet binnen het begrip ‘ballet.’ De dansers bewogen minder sierlijk en een stuk vrijer. Ook het verhaal was erg schokkend, waardoor het publiek het waarschijnlijk niet kon waarderen.

Nu is het een revolutionair werk, en zijn we gewend aan de manier van bewegen en schokkende verhalen.  

[lotte-v-l]

Onderwerp: Cultuur van het moderne, eerste helft 20e eeuw Invalshoek 1: Kunst, religie en Levensbeschouwing

Kern:

Er is sprake van een breuk tussen de kunst van voor 1900 en de kunst van na 1900.

Waaruit bestaat die breuk en wat is de oorzaak?

Kunstenaars geloven dat kunst de maatschappij in positieve zin kan veranderen. Hoe?

Vraag 1: Breuk met het verleden

1a        Welke belangrijke historische gebeurtenis geeft rond 1914 -1920 aanleiding tot de wens om te breken met het verleden?

 De Eerste Wereldoorlog. In die tijd was er zo veel pijn en ellende, dat de mensen een nieuwe start wilden en het verleden wilden vergeten.

1b        Geef voor de beeldende kunst, dans, drama en muziek aan op welke manier die breuk met het verleden gemaakt wordt. Bespreek hierbij de vormgeving en de onderwerpkeuze. Voeg voor elke discipline twee afbeeldingen of film/geluidsfragment toe in je PK, één van vlak voor 1900 en één van na 1900 (tot 1950!) om je verhaal te ondersteunen.

KUNST

 Voor de breuk moest alles erg natuurgetrouw en realistisch zijn, het liefst een bijna foto of wat men zag. Zoals dit schilderij van H.C.C Bogman;

Na de breuk werd de kunst veel vrijer; men werd abstracter. Zoals dit schilderij van Theo Mackaay;

DANS

Rond 1900 werden er allen klassieke stukken opgevoerd, met klassiek ballet. Zoals het zwanenmeer.

Na de breuk werd ook dat abstracter en vrijer. Er werden nieuwe dansvormen ontwikkeld en uitgevoerd. Zo komt er bijvoorbeeld Rock ‘n Roll.

DRAMA

Drama was eerder juist meer voor plezier; na de breuk werd het meer een podium om onrechtvaardigheden in de maatschappij aan de kaak te stellen. De onderwerpen werden meer om over na te denken. Ook werd het publiek meer betrokken bij de voorstellingen; de vierde wand, een soort van verbod voor acteurs om het publiek op te merken,werd doorbroken. 

MUZIEK

Voor de breuk moesten ze zich ook in de muziek aan meer regels houden. Er waren bepaalde toonladders waar men zich aan moest houden, en daardoor werden er maar 8 van de 12 tonen benut. Dat deed ook Bach;

Na de breuk werden de regels afgeschaft, en werden alle 12 de tonen gebruikt. 

Vraag 2: Kunst kan en wil de maatschappij veranderen

 Veel moderne kunstenaars beschouwen zichzelf als profeten en uitvoerders van de nieuwe maatschappij en mens. In vele manifesten getuigen kunstenaars dat kunst een alternatief kan leveren.

2a        Wat is een manifest?

Dat is een tekst, uitgegeven in bijvoorbeeld een boek, bedoeld om een duidelijke en goed onderbouwde mening te delen. 

2b        Lees het stuk over het Futuristisch manifest op blz.158 van de Bespiegeling, inclusief het citaat en neem het citaat over in je PK.        

“Toen, het gezicht vol heerlijke fabrieksmodder - mengsel van metaalslakken, zinloos zweet en hemels roet - hebben wij, overal gekneusd, met onze armen in het verband maar onverschrokken, onze eisen gedicteerd aan alle levende mensen op aarde.”

2c        Leg uit waarom juist in dit stuk tekst duidelijk naar voren komt wat de uitgangspunten   zijn van het Futurisme. In welk deel van het citaat herken je dat?

Het vuil van de fabrieken wordt als heerlijk beschreven; het futurisme is helemaal voor de vooruitgang en zo de industrialisatie. 

2d        Op welke manier wil het futurisme de maatschappij veranderen en waarom?

Ze wilden vooruitgang, weg van het verleden. Waarschijnlijk onder andere door de gruwelen die ze in het verleden mee hebben gemaakt. 

Niet alleen de futuristen willen de wereld veranderen en verbeteren, ook andere kunstenaars en groepen kunstenaars hebben een dergelijk ideaal voor ogen.

2e        Op welke manier wil Brecht de wereld veranderen en hoe gebruikt hij theater daarvoor?

Brecht is heel erg voor het communisme en gelijkheid, en laat dit vaak terug komen in zijn stukken. Hij is ook van mening dat de mens de maatschappij heeft gevormd, en dat zij zo ook de kracht heeft om het te veranderen. 

2f         Op welke manier wil het Bauhaus de wereld veranderen?

Bauhaus wilde de wereld gelukkig maken, en op die manier veranderen. Ze gingen ervan uit dat een goede omgeving daarvoor zorgde, en daar streefden ze dan ook naar. 

2g        Op welke manier willen de dadaïsten de wereld veranderen?

 Ze wil;den de mensen laten zien dat kunst niet aan regels zou moeten voldoen om als kunst betiteld te worden. Zo heeft Marcel Duchamp een urinair geëxposeerd, dat in die tijd aan geen van de regels van kunst in die tijd voldeed. Het was niet uniek of zelfgemaakt, het was een gebruiksvoorwerp, en het was niet mooi. Toch zorgde de expositie ervoor dat het als kunst werd beschouwd. 

  Vraag 3: Kunst heeft op zich geestelijke waarde, een (zekere) abstractie en heeft geen verhalen of verwijzingen nodig.

  Afb. 1 Wassily kandinsky,Vers la Voix inconnue, 1916

  3a        Neem onderstaande over in je PK, inclusief afbeelding.

Wassilly Kandinski liet zich inspireren door muziek en met name de atonale muziek van Arnold Schönberg. In “Über das Geistige in der Kunst” stelde Kandinsky dat kleur en klank psychologische effecten hebben op de menselijke ziel. Het gaat hierbij meer om de geestelijke waarheid dan om de materiële werkelijkheid. Door de abstractie krijgt het kunstwerk een meer universele betekenis.

3c        Stel je voor dat Kandinsky een muziekstuk hoorde, toen hij dit werk maakte. Welke kenmerken zou dat muziekstuk hebben? Leg uit welke beeldende    vormgevingselementen bij muzikale vormgevingsaspecten passen. Is de muzikale compositie bijvoorbeeld gelijkmatig van opzet, van begin tot eind, wat betreft toonhoogte, tempo en dynamiek? Waarom wel, waarom niet? Worden er verschillende instrumenten gebruikt, of maar één instrument? Wat voor instrumenten worden er gebruikt?

Ik denk dat het een combinatie zou zijn van langzame, lage tonen en hogere tonen. Onder staan vloeiende lijnen, voor de lage tonen. Boven staan puntigere lijnen, voor de hoge tonen.  Er worden veel verschillende kleuren gebruikt, wat denk ik slaat op het gebruik van verschillende instrumenten. In het midden van het stuk is er chaos en drukte, wat dan ook terug moet komen in het muziekstuk.

[lotte-v-l]

Evaluatie Kunst

Welke cijfer denk je dat je voor het A-gedeelte hebt (leergedeelte)? 

 5

Welk cijfer denk je dat je voor het B-gedeelte hebt (examenvragen)?

6

  Vallen de cijfers mee of tegen en waarom?

 Mee, ik had ze lager verwacht. Bij het vorige compo dacht ik dat ik het wel oké had gedaan, maar viel het uiteindelijk erg tegen. Ik had toen bij de verwoordingen veel punten laten ligge, en ik dacht dat ik nu ook meer fout zou hebben bij de verwoordingen van mijn antwoorden. Maar uiteindelijk heb ik daar toch nog veel van ontgestoken want mijn uiteindelijke cijfer voor gedeelte A was een 6,5 en voor gedeelte B was een 8,6.

  Voorbereiding toets

  Heb je tijdens de inleidingen zodanig opgelet, dat je een beeld hebt kunnen vormen van de tijd en kunststromingen die behandeld zijn? Ja

Heb je voor jezelf De Bespiegeling thuis doorgelezen (Huiswerk)? Aan het einde, ik heb nog steeds geen boek ontvangen. Ik heb van een vriendin haar boek kunnen lenen om me voor te bereiden op de toets.

Heb je de opdrachten van je PK op tijd en zorgvuldig gemaakt? Nee, dit moet ik verbeteren.

Heb je genoeg geleerd?(tijd) Had beter gekund.

Heb je goed geleerd? (aanpak) Ja

Kende je

a.            De PowerPoint van de inleiding? Ja

b.            De  Bespiegeling? Ja

         c.            De begrippen van de Bespiegeling? Nee

         d.            De informatie van de invalshoeken in je PK? Gedeeltelijk

    Het maken van de toets

  1-Heb je de vraag goed gelezen?

Ja

2-Heb je bij de vraagstelling gelet op kunstbeschouwelijke begrippen van elke discipline?

Ja, degenen waarbij ik dacht dat het van toepassing was wel.

3-Heb je onderscheid gemaakt tussen voorstelling en vormgeving?

Ik vind dit af en toe nog lastig, maar volgens mij heb ik het oké gedaan.

3-Heb je het goede fragment bekeken/ tekst gelezen?

Ja

4-Heb je bij open vragen de vraag kort herhaald? (Gelet op noemen of uitleggen?)

Niet echt, bij het volgende proefwerk ga ik hier meer op letten.

5-Heb je de antwoorden gestructureerd?

Ja, volgens mij wel.

  Voornemens

Waar ga je de volgende keer op letten bij het voorbereiden van de toets?

Begrippen leren, eerder beginnen en PK beter maken. 

Waar ga je volgende keer op letten bij het maken van de toets?

Vragen herhalen en duidelijk antwoorden.

[lotte-v-l]

Invalshoek 6: kunst intercultureel

Vraag 1: Ontdekkingsreizen, schilderijen/flora, fauna/ mensen/ landschappen vreemde landen als ‘reisverslag met Hollandse ogen’

De directie van de V.O.C. eiste dat er onderweg en in de havens nauwkeurig verslag werd gedaan van alles wat er gebeurde. Zo ontstonden de eerste reisboeken. De directie beschouwde dit als geheime documentatie, maar al gauw lekten de teksten uit. Het waren immers spannende avonturen die mensen graag wilden lezen.

Het beroemdste verhaal is van Willem IJsbrandszoon Bontekoe, een ander beroemde schipper is Johan Nieuhof.

Afbeelding 1, Illustratie verslag Bontekoe

1a        Bekijk afbeelding 1, een illustratie uit het verslag van Bontekoe.        Beschrijf in een paar regels de voorstelling.

Op deze afbeelding ziet men hoe een schip ontploft,in het midden is het schip te zien op zee. Er straalt veel licht uit het schip met daarlangs en boven rookwolken. Mensen vliegen van het schip af en voor hangt een man op een mast. Linksachter is er een kleinere boot waar mensen in roeien. 

1b        Zoek verder informatie op internet. Welke techniek wordt hier gebruikt voor het maken van de reproducties?

Deze tekening is ge-etst; in bijvoorbeeld een ijzeren plaat werd door middel van een naald reliëf aangebracht. Als er dan inkt over werd gedaan en dan op een stuk papier gedrukt, kreeg je de afbeelding in zwart-wit te zien. 

1c        Vertel in een paar regels de inhoud van de prent: waar gaat de prent over?

 Het gaat over de ontploffing van het schip van Kapitein Bontekoe; hijzelf is voor op de mast te zien.Kapitein Bontekoe moest van de VOC naar Batavia, maar er ontstaat brand op het schip. Op het schip  is veel kruit aanwezig, wat zorgt voor een grote explosie. 

Afbeelding van Kapitein Bontekoe. 

Vraag 2: Chinees porselein en Delfts Blauw

Producten die wij nu als typisch Nederlands beschouwen, komen oorspronkelijk ergens anders vandaan. De schepen van de VOC varen o.a.  op Azië en brengen behalve specerijen, thee en koper ook andere zaken mee, zoals Chinees Porselein en Japans lakwerk.

  2a        Beschrijf de drie fases in de ontwikkeling van het Chinees porselein naar Delfts  Blauw. Zoek ook informatie op internet. Waarom besluiten Nederlandse pottenbakkers om Delfts Blauw te gaan maken?

1. Chinees porselein was in Nederland populeir; het was hier via de handel gekomen en vooraanstaande families hadden heet. Het was erg duur. 

2. Nederlandse pottenbakkers beginnen het chinees porselein na te maken, en goedkoper te verkopen zodat ook de minder welvarende families zich zo’n kunstwerk kunnen veroorloven. Het Nederlandse werk heeft wel een achtergestelde status.

3. Willem III geeft een opdracht om een tulpenvaas te laten maken bij een van de Nederlandse pottenbakkers. Het Delfts Blauw verliest hierdoor haar achtergestelde status en wordt bij iedereen populair, waardoor er meer vraag naar is en steeds meer pottenbakkers het beginnen te maken. 

2b        Bekijk afbeelding 2, 3 en 4.

Afb. 2: De porseleinen toren van Nanking

Afb. 3: Pagode in Epcot 

Afb. 4 Bloempiramide, Toegeschreven aan De Metaale Pot, ca 1692-1700

Afbeelding 2 is een afbeelding van De Porseleinen toren van Nanking uit het boek  ‘Het Gezantschap der Neerlandtsche Oost-Indische Compagnie’ van Johan Nieuhof  uit 1655. De toren, een pagode, (Boedhistische tempel)  is in de vijftiende eeuw (1412)  gebouwd van bakstenen, bedekt met porseleinen tegels en stond bij het boeddhistische klooster in Nanking. De toren is achthoekig en 30 meter in doorsnede en bijna 80 meter hoog en telde           negen verdiepingen. 

De vorm van deze bloemenvaas is een mix van twee exotische gebouwen, welke twee?

 Een piramide en een Chinese tempel. 

2c        De afbeeldingen die gebruikt zijn voor de decoratie vormen ook een mix van Nederlandse en Chinese beeldelementen. Wat is een voorbeeld van een typisch Nederlands beeldelement en wat van een Chinees beeldelement?

Een typisch Nederlands beeldelement is een persoon dan is afgebeeld met klompen. In die tijd van het typisch Nederlands, en in deze tijd wordt het ook nog als typisch Nederlands gezien ook al draagt er bijna niemand meer klompen.   

Bij Chinees porselein werden er vaak bloemen afgebeeld; als enigste met het meeste nadruk erop of als versiering als er nog andere dingen op gemaakt waren. 

2d        Hoe kwamen Nederlandse pottenbakkers aan afbeeldingen van exotische gebouwen en afbeeldingen van Chinese ornamenten?

 Waarschijnlijk door tekeningen die zijn gemaakt. Door ontdekkingsreizigers of wat op echt chinees porselein stond, en dat dan naschilderen.

2 e       Deze vazen zijn bekend als tulpenvazen, maar technisch gesproken is dat niet helemaal correct. De vazen werden niet alleen voor tulpen gebruikt, maar voor  meerdere soorten bloemen. 

Wat was de functie in Nederland van, eerst Chinees porselein, maar later ook van Delfts Blauw?

De functie was om status aan te geven. Het waren dure vazen, als als men zoiets in huis had staan zorgde dat bezoekers er waarschijnlijk van onder de indruk waren en wisten dat ze te maken hadden met een familie met aanzien. 

Vraag 3: De Tulp

 Afb. 5  Blad in het Tulpenboek van Jacob Marrel 1637 1645                                              

 Afb. 6 Stillevenmet bloemen, Hans Bollongier, 1639

 Een ander voorbeeld van een product dat wij nu als typisch Nederlans kennen, is de tulp.

Oorspronkelijk komt deze bloem uit Turkije en werd in de 16e eeuw in Nederland geïntroduceerd.

Aanvankelijk was de interesse voor de tulp puur wetenschappelijk, maar vanaf ca. 1630 wordt de tulp ook financieel interessant. Er werd druk gehandeld in tulpen en tulpenbollen. In 1637 stort de tulpenhandel in en is daarmee de  eerste economische bubbel in de wereldgeschiedenis.

 3a           Zoek op internet bij tulpengekte, Rijksmuseum.Wat was een tulp waard, vlak voordat de handel instortte?

Ongeveer 10.000 euro 

3b           Welke vorm van handel  zorgde voor de grote excessen in de tulpenmarkt?

De windhandel; Veel mensen sloegen aan het speculeren en kochten op voorwaarde dat zij later mochten betalen

Tulpenveld nu, in 1600 zou men hier alle huizen in Amsterdam van kunnen kopen. 

[lotte-v-l]

Invalshoek 5: kunst, wetenschap en techniek

Vraag 1: empirisme

1a        In de 17e eeuw speelde het empirisme een grote rol in de wetenschap. Wat is empirisme? (Zoek op internet) Waar zijn empiristen vooral in geïnteresseerd?

Empirisme is een filosofische stroming waarin men gelooft dat alle kennis is gebaseerd op waarneming. Daardoor zijn ze erg geïnteresseerd in experimenten, omdat je daar kan observeren wat er gebeurd en daar kennis van af kan leiden. 

John Locke, een van de grootste empiristen

1b        Wat is kenmerkend voor de beeldende kunst uit de 17e eeuw?

In de 17e eeuw schildert men veel realistischer, zonder allerlei versieringen. Men wil alles zo natuurgetrouw mogelijk weergeven.

1c        Geef aan welke overeenkomst er is tussen de beeldende kunst en het empirisme.

 Bij de beeldende kunst kijkt men heel goed wat men ziet en probeert dat af te beelden. 

  Bij het empirisme gaat ook alles om goed observeren, maar hier meer met het doel om de wereld om ons heen te verklaren.

Vraag 2: optica en camera obscura

 2a        Neem over in je PK:

          De Nederlander Christiaan Huygens houdt zich o.a. bezig met optica. Hij maakt zelf lenzen en onderzoekt de toepassing ervan in telescopen en microscopen. Zelf doet hij zowel astronomische als microbiologische waarnemingen. Antonie van Leeuwenhoek maakt daarvan gebruik en kan beschouwd worden als de grondlegger van de microbiologie.

2b        Lenzen worden ook gebruikt in een camera obscura. Wat is een camera obscura?

De camera obscura is de eerste versie van wat nu een fotocamera is. In een soort doos zit een lens, die ervoor zorgt dat het beeld waar de camera zich op richt wordt afgebeeld in de doos,die voor de rest helemaal donker is van binnen. Door een blad over een glazen deel van de doos te leggen, kan de kunstenaar het vernemen en komt er een heel realistisch en natuurgetrouw kunstwerk uit. 

voorbeeld camera obscura en werking.

2c        In verschillende kunsthistorische onderzoeken wordt onderzocht of Johannes Vermeer gebruik heeft gemaakt van een camera obscura voor het maken van zijn schilderijen. Zoek op internet (www.digischool.nl bijvoorbeeld)  naar informatie over Vermeer en het gebruik van een camera obscura.

Geef drie aspecten (geen beeldaspecten dus) in het werk  van Vermeer, die      aannemelijk maken dat Johannes Vermeer een camera obscura gebruikte bij het  maken van zijn schilderijen en licht dit toe. Voeg relevante afbeeldingen toe in je PK.

 1. Zoals we nu soms nogsteeds bij onze camera’s zien, zijn er soms lichte, witte vlekken die worden afgebeeld. Op sommige van Vermeers schilderijen lijkt dit ook te zijn afgebeeld door kleine stipjes witte verf, zoals linksonder bij “Het melkmeisje.”

Het Melkmeisje- Johannes Vermeer

2. De camera obscura zorgde soms voor verhoudingen die niet helemaal klopten. Bij sommige schilderijen van Vermeer is dit ook terug te zien. 

3.  Als laatste lijkt het dat veel van de schilderijen van Vermeer op dezelfde plek zijn geschilderd, wat kan betekenen dat Vermeer een camera obscura had die hij op een vaste plek had staan. Zo lijken de achtergrond van "Vrouw met waterkan” erg op de achtergrond van  “Schrijvende vrouw en dienstbode”

Vrouw met waterkan - Johannes Vermeer

Schrijvende vrouw en dienstbode- Johannes Vermeer

Vraag 3: toneelmachines en de Gijsbrecht van Amstel

 3a        Lees in De Bespiegeling blz.96 en 97. Beschrijf in ongeveer 5 regels waar het verhaal van Gijsbrecht van Amstel over gaat.

Het verhaal gaat over Amsterdam dat vecht tegen de Waterlanders en de Kennemers. Op een dag lijken ze vertrokken, en wordt er een boot gevonden dat men de stad binnenlaat. Hierin had de vijand zich echter verstopt, en nu lijken de Amsterdammers te verliezen. De engel Rafaël daalt neer en geeft Gysbrecht het advies om te vluchten, met de belofte dat Amsterdam later rijk en welvarend terug zal keren. 

3b        Aan het eind van het verhaal is er sprake van een ‘deus ex machina.’ Wat is dat?

Een “Deus ex machina” is een onverwachte ontknoping van een verhaal, door bijvoorbeeld bovennatuurlijk ingrijpen.

3c        Op welke manier is hier de deus ex machina  in het verhaal aanwezig?

Hier gebeurt dit doordat de engel Rafaël neerdaalt met advies van god, waar naar geluisterd wordt. In plaats van te vechten, vlucht men en is het toneelstuk afgelopen.

 3d        De Amsterdamse schouwburg was in 1637 state of the art, met draaibare decorschermen  en een liftmachine. Bekijk afbeelding 1 hieronder.

Afbeelding 1 met figuur III, IV, V en VII. 

 De afbeelding laat tekeningen zien van verschillende soorten toneelmachines die gebruikt werden in de Amsterdamse Schouwburg.

De op figuur III afgebeelde spil diende om golven voor te  stellen.

In figuur IV zijn vier van zulke spillen achter elkaar geplaatst met een klein        voorscherm (g). Met behulp van het toestel in figuur V werd een waterval         weergegeven. Fig. VII stelt een toestel voor om een persoon op wolken te laten neerdalen of opstijgen. In de hoek rechts is een valluik afgebeeld.

 Welke van deze machines zou gebruikt zijn om de Engel Rafaël ‘op te laten komen?’

Machine VII. Rafaël kwam op in een soort van wolk, die men vanaf boven liet zakken. In deze afbeelding zie je de wolk, de soort van bak waarin Rafaël staat en de machine die ervoor zou zorgen dat de wolk naar beneden kon zakken. 

Zo zou de neerdaling van Rafaël eruit hebben gezien. 

3 e       Critici vonden zo’n deus ex machina geen sterk onderdeel van een toneelstuk. Leg uit waarom ze dat vonden.

 Het wikkelt het verhaal binnen enkele seconden af. Het lijkt alsof de schrijver geen inspiratie meer had voor een einde, dus dat het maar eventjes zo is gedaan. Het haalt de waarde van de hele voorstelling naar beneden. Waarschijnlijk was het niet dat de critici moeite hadden met het  onrealistisch zijn, maar meer dat het een hele snelle afwikkeling is, en dat het onrealistische aspect alleen aan het einde heel even naar voren komt. Het komt slordig en ongeïnspireerd over. 

  https://www.youtube.com/watch?v=jfl0E9Ed21I

Deel van “Gijsbrecht van Aemstel” opgevoerd in 2012 door theater Nomade & Ab Gietelink 

[lotte-v-l]

Onderwerp: Burgerlijke Cultuur, Nederland in de 17e eeuw Invalshoek 4: kunst en vermaak Kern:  Wat is een klucht en welke 3 functies heeft een klucht?

Vraag 1: Klucht          

 1a        Wat is een klucht?

Een klucht is een toneelstuk dat werkt met typerende personages. Het maakt de mens belachelijk en alles eromheen, het is vooral bedoeld om men te laten lachen, maar er zit altijd een diepere boodschap/les achter.

 1b        Noem drie kenmerken van een klucht.

1. Het bevat humor

2. Het bevat een les

3. gaat over “volkse” onderwerpen 

 1c        Kluchten werden geschreven en opgevoerd ‘ter lering en vermaak.’ Leg uit wat dat betekent.

Men wilden de bezoekers laten lachen, vermaken. Maar ze wilden de bezoekers ook naar huis laten gaan met iets om over na te denken, een les die in het stuk verstopt zit.

 1d        In de 17e eeuw geloofde men dat naar een klucht kijken ook een medische functie had. Leg dat uit.

Men geloofde in die tijd dat je 4 sappen hebt; zwarte gal, gele gal, bloed en slijm. Als iemand erg verdrietig was, had dit persoon te veel zwart gal, wat erg ongezond is. Dit gal kon je verwijderen door te lachen, en dat probeerde men te bereiken bij een klucht.

 1e        Welke Nederlandse schrijver uit de 17 eeuw schreef De klucht van de koe?

G. A. Bredero

https://www.youtube.com/watch?v=eIKeU-4XfU0

Een korte versie van De klucht van de koe 

 Vraag 2: Klucht

 2a        Schrijf met je groepje een korte klucht, die in ongeveer 5  minuten opgevoerd kan worden.

Jullie stuk speelt zich af in de 17e eeuw, dus bedenk een thema dat een rol speelt in       die tijd, bijvoorbeeld buitenlanders, uit België, die hier gastarbeider zijn, of liefjes van    zeelieden die hier achterblijven terwijl man of verloofde op zee is…. Of….          

2b        Wat is de titel?

De geheime aanbidder

 2c        Vertel in een paar regels waar de klucht van jullie groep over gaat.

Over een vrouw die haar geheime aanbidder heeft. Deze gaat zij zoeken, maar komt op haar pad hindernissen tegen en uiteindelijk blijkt haar aanbidder heel anders te zijn dan gedacht.

 2d        Geef aan waarom jullie stuk een goed voorbeeld is van een klucht.

Onze klucht heeft alle basiskenmerken. We hadden typische personages, het naïve meisje, de bezorgde moeder etc. Het had een diepere betekenis, vgertrouw niet iedereen en let op met wat je doet. Verder is er gelachen, en hebben we ons best gedaan om er grappigfe elementen in te voegen.

[lotte-v-l]

Invalshoek 3: kunstenaar en opdrachtgever; politieke en economische macht

Vraag 1: opleiding

1a        Op welke manier werden schilders opgeleid in de 17e eeuw in Nederland?

Als je een schilder wilde worden, werd je eerst een leerling bij een meester. Je woonde dan bij deze meester,  en moest betalen voor de opleiding, eten, verblijf, materiaal etc. Eerst moest je helpen met klusjes, en na verloop van tijd mocht je gaan tekenen, schilderen. Een belangrijk element om te oefenen was het kopiëren van het werk van de meester. Na een aantal jaar in de leer te zijn geweest, doet de leerling zijn meesterproef. Als dit een geslaagd kunstwerk was, was de leerling een meester geworden en kon hij voor zichzelf beginnen. 

1b        Hoe noem je zo’n opleiding en welke drie fases moest je doorlopen?

De opleiding gaat volgens het leerling-gezel-meester model, waarbij de leerling deze stappen doorloopt om zelf een meester te worden.

1b        Hoe komt het dat een aantal werken van Rembrandt niet geheel door Rembrandt zijn    gemaakt, ook al signeerde hij ze wel?

 Veelvleerling mochten om te oefenen delen van stukken van hun meesters schilderen, zo ook bij Rembrant. En doordat Rembrant meerdere leerlingen had, is het erg moeilijk te onderscheiden wie welk deel van welk schilderij heeft geschilderd. Wel was het altijd de meester die de belangrijkste delen schilderde.

Vraag 2: opleiding

 Om in de 17e eeuw als schilder mee te tellen, was een studiereis naar Italië een belangrijke vereiste.

Karel van Mander vermeldt in zijn Schilderboeck (1604) een biografie over schilders, dat Pieter Lastman als jonge schilder enkele jaren in Italië doorbracht in verband met

zijn opleiding. Hij laat zich inspireren door werken van Veronese en Caravaggio.

 Vraag 2a: Bekijk afbeelding 1 t/m 3. Waarom ondernamen Nederlandse schilders in de 17e eeuw een studiereis naar Italië? Beschrijf twee redenen.

Italië was in de Renaissance het punt van de kunst en de inspiratie. Ook waren er de echte meesters, die gespecialiseerd waren in bijvoorbeeld de anatomie. Ook was Italië het centrum van de oude kunstwerken, van de Grieken en Romeinen. 

Afb. 1 Caravaggio, Judith en Holofernis, 1599    

Afb. 2 Pieter Lastman, Graflegging 1612      

Afb. 3  Pieter Lastman, zicht op Forum Nerva in Rome, 1606, Olieverf op hout   Tekening op papier

Afb. 4. Rembrandt van Rijn,De anatomische les van Dr N. Tulp,  Olieverf op doek

 2b        Rembrandt zelf is nooit in Italië geweest, maar zijn leermeester, Pieter Lastman wel.

Bekijk afbeelding 1, 2 en 4.

Welke belangrijk vormgevingsaspect neemt Rembrandt via Pieter Lastman van Caravaggio over?

Rembrant heeft van Pieter Lastman van Caravaggio het spelen met licht overgenomen. Beide lichten ze de meest belangrijke personen of dingen uit om meer nadruk te geven en zijn ze dus erg goed met het contrast tussen licht en donker.

De heilige Fransiscus ontvangt stigmata - Pieter Lastman van Caravaggio

De blindmaking van Simson - Rembrant van Rijn

2c        De stijl van schilders die in Europa als Caravaggio schilderden, wordt zelfs naar  Caravaggio genoemd. Hoe heet die stijl?

  Het heet Caravaggisme. Het belangrijkst e kenemrk van die stijl is het verschil tussen licht en donker, maar daarnaast is het ook een realistische stijl.

Vraag 3: opleiding en positie kunstenaar

 3a        Bekijk onderstaand schilderij en beschrijf kort, in ongeveer ca. 5 regels de voorstelling.

Een vrouw poseert voor een schilder. Ze heeft een trompet en een boek in haar handen en gaat gekleed in het blauw. Er hangt links een gordijn, staat een piano bij de vrouw en hangt een landkaart achter op de muur. De schilder is gekleed in het zwart en zit op een kruk, voor de ezel en is aan het schilderen. 

3b      Na het lezen van een bron (in dit geval De Bespiegeling) kun je de volgende vragen beantwoorden;

           -Wat is er op de landkaart afgebeeld?

De Nederlanden toen zij nog een geheel vormden (noord en zuid was nog verenigd.)

           -Wat voor kleding draagt de man op het krukje?

Een zwarte baret, een zwart met wit shirt met een brede zwarte band bij de middel. Daaronder draagt hij een donkerbruine plofbroek met een rode maillot. Hij heeft ook witte kniekousen met rouche en zwarte lakschoenen aan. 

           -Welke attributen draagt het model en wie stelt zij voor?

 Zij draagt een trompet en een boek, allebei van goud. Dit is hetzelfde als Clio, de muze van de geschiedenis, die zij zo ook moet voorstellen.

3c        In de middeleeuwen werd het beroep van een schilder puur gezien als een ambacht, niet meer of minder dan dat van een slager of een bakker. Leg aan de hand van dit werk uit dat Vermeer met dit schilderij duidelijk wil maken dat   de positie van een schilder in de 17e eeuw meer is dan die van een ambachtsman.

Met dit werk wil Vermeer laten zien dat schilders de geschiedenis vastleggen. Hij laat een schilder zien die de muze van de geschiedenis bij een oude landkaart schildert.De schilder zal zo de geschiedenis van de Nederlanden vastleggen, zodat deze later nog gevonden en begrepen kan worden. Het is niet alleen mooi, het vertelt ook over de maatschappij waar het schilderij in is gemaakt en de ideeën van de tijd. 

Afb. 5 Johannes Vermeer, De Schilderkunst, 1666 en 1668)

(ook wel:  Het atelier, De schilder en zijn model of Allegorie op de schilderkunst )

 Opdracht 4: soorten opdrachtgevers

 4a        Welke twee belangrijke soorten opdrachtgevers zijn er in het Nederland van de 17e eeuw?

 Het stadsbestuur en de rijke burgers.

4b        Bekijk de afbeeldingen hieronder en op de volgende bladzijden.

           Welke werken werden voor wat voor soort opdrachtgever(s) gemaakt?

A: J.van Campen, Stadhuis, 1648     

Gemaakt in opdracht van de staat, het ontwerp van het Paleis op de Dam. 

B: Rembrandt, Portret Jan Six, 1654

Gemaakt in opdracht van Jan Six, een rijke burger. 

C: Rembrandt: De Nachtwacht, 1642         

Gemaakt in opdracht van de Kloveniersgilde. 

D: Rembrandt, De Staalmeesters, 1642

 Gemaakt in opdracht van de Staalmeesters, die ook staan afgebeeld. 

 Vraag 5: Kunstmarkt

 5a        Wat is er uniek aan de kunstmarkt in Nederland als je die vergelijkt met die van de rest van Europa?

 In Nederland was er een vrije markt; alle schilderijen mochten gemaakt en verkocht worden. In veel andere landen waren hier problemen mee omdat er bijvoorbeeld geen vrijheid van geloof was. 

5b        Welke invloed heeft dat op vooral de beeldende kunst in Nederland?

Doordat het zo vrij wasin de Nederlanden trok dat schilders aan. Zij konden hier schilderen wat zij wilden. De hoeveelheid van schilders leverde ook weer een enorm aanbod op, maar ook veel vraag. De schilders wilden zich onderscheiden van de anderen en begonnen zich dus te specialiseren. 

5c        Wat is een collegium musicum en welke mensen hadden hier belangstelling voor?

Een soort muziekschool waar men door privéles leert om een instrument te bespelen. 

5d        De interesse voor muziek was niet altijd de  enige reden om lid te worden van een Collegium musicum. Wat was een andere reden om lid te worden van zo’n vereniging?

Het was een school die een bepaald soort aanzien had; als jij naar die school ging, verworf jij ook een bepaald soort aanzien. En dat was in die tijd erg belangrijk. 

5e        Wat voor bedrijf is Plantijn en Moretussen in Antwerpen?

Het is een drukkerij.

5f         Plantijn en Moretussen is een succesvol bedrijf. Geef drie verklaringen voor de bloei van dit soort bedrijven in de 17e eeuw in de Noordelijke en zuidelijke Nederlanden.

 1. De boekdrukkunst was een nieuwe uitvinding en dus populair

 2. Wetenschappelijke ideeën moesten verspreid worden en dat ging door middel van boeken

 3. Het hebben van boeken zorgde voor aanzien; er was dus veel vraag

Vraag 6: Verzamelingen: rariteitenkabinetten

Rariteitenkabinet, kunstkamer, verzameling Rembrandt

6a        Hierboven zie je een deel van de verzameling van Rembrandt.           Niet alleen Rembrandt als kunstenaar verzamelde bijzondere objecten, meerder mensen deden dat. Geef twee redenen waarom mensen in de 17e eeuw een kunstkamer inrichtten.

 Kunst speelde in die tijd een grote rol. Het was niet alleen mooi, maar het zorgde voor een aanzien. De mensen die zo’n kast hadden, hadden er veel tijd en geld in gestoken en konden er vast de mooiste verhalen over vertellen. Dat je die tijd en het geld had, zorgde ervoor dat de mensen ertegen op keken. 

Opdracht 7:  De republiek zoekt haar plaats tussen de grootmachten

Neem over in je PK:.

 De verenigde Oost-Indische Compagnie en West Indische Compagnie leggen de wereldhandel open met onder andere Azië en Afrika en de Nieuwe Wereld (Amerika).

Amsterdam wordt een overslaghaven, van waaruit  alle goederen verder worden getransporteerd over de hele wereld. De gunstige ligging van Nederland en de goedkope handelsvloot zijn gunstige factoren voor een ongekende groei. Daarnaast biedt de Republiek andere diensten aan in de vorm van kredietverschaffing en verzekeringsvormen.

[lotte-v-l]

Invalshoek 2: Kunst en Esthetica

proloog, Vraag 1

a. In de 17e eeuwse architectuur zie je veel rechte lijken, horizontaal en verticaal. Verder zijn er vaak ook zuilen en kantelen, en een tempaan. Dit geeft aan dat het geïnspireerd was op de klassieke oudheid, en dat dat ook was wat de mensen toen mooi vonden. 

b. Het Schielandshuis in Rotterdam, gebouwd tussen 1662 en 1665

c. De Aristotelische principes houden in dat een toneelstuk is opgebouwd in een vaste volgorde. Eerst komt de proloog, waarin men kennismaakt met het verhaal en de personages. 

Vraag 2

 2a        Welke invloed had het protestantse geloof op de schoonheidsopvattingen over kunst?

Het protestantse geloof had vooral invloed op de kunst in de kerk. Volgens de protestanten mochten er geen versieringen in de kerk zijn, omdat dat afleidde van waar het echt om ging in het geloof. Daardoor werden bijvoorbeeld kerken soberder.

2b        Was er sprake van een hiërarchie in de kunsten?       Beargumenteer je antwoord.

Ja. In deze tijd was schilderkunst of dichtkunst hogere kunst, daarna muziek en daarna toneel. Op veel plekken werd nog neergekeken op toneel. In Engeland was het zelfs illegaal om naar het theater te gaan. 

 Vraag 3

‘Want een volmaekte schildery is als een spiegel van de Natuur, die de dingen die niet en zijn, doet schijnen te zijn, en op een geoorloofde vermakelijke en prijslijke wijze bedriegt.’

(Vertaling: “Want een volmaakt schilderij is geen kopie maar een eigen prijzenswaardige interpretatie van de natuur, om iets van te leren en van te kunnen genieten”).

 3a        Realisme is één van de belangrijkste kenmerken van de 17e-eeuwse schilderkunst. Ziet men schilderen in die tijd alleen als het kopiëren van de werkelijkheid? Waarom wel/niet?

 Men ziet de schilderijen niet alleen als afbeeldingen van de werkelijkheid. Vaak zit er een diepere betekenis achter, die de schilder wil overbrengen. Wel ziet men het als realistisch, een soort van foto die op een moment is genomen 

3b        Beschrijf kort, in ongeveer drie tot 4 regels,  de voorstelling van onderstaand Schilderij van Jan Steen.

 Op dit schilderij zien we zes volwassenen en vier kinderen die samen in een kamer zijn met een papegaai, een hond en nog een vogel. Een van de kinderen is muziek aan het maken, er wordt drank ingeschonken en een volwassene laat een kind een hijsje van een pijp nemen.Verder is er een tafel met eten en drank in de vensterbank aan de linkerkant.

3c        Met welke aspecten van de vormgeving creëert Jan Steen een illusie van werkelijkheid? ( Noem de beeldaspecten en geef aan waar Jan Steen die gebruikt)

 De mensen zijn in beweging, er wortdt bijvoorbeeld wijn ingesconken. Ze kijken niet allemaal de camera in, waardoor het lijkt alsof het een foto is die op een een onverwacht moment is genomen. Ook zit er diepte in, je ziet de schaduw van de hond en dat hij voor de mensen staat.

3d        Schildert Jan Steen hier alleen een realistische kroeg-scene of zit er een betekenis achter dit werk? Zo ja, wat is dan de betekenis, de inhoud? 

Er zitten meerdere betekenissen achter dit werk, maar de voornaamste is dat volwassenen op moeten passen met wat ze doen, omdat hun kinderen dit na zullen doen. Dit zie je ook al terug in de titel van het werk, “Zoals de ouden zingen, piepen de jongen” dit betekent dat de jongeren al leren hoe ze zich moeten gedragen van de volwassenen. Ook komt het duidelijk terug door de volwassene die een jongere een hijs geeft van een pijp, en zo dus al zijn slechte gewoonte doorgeeft. 

[lotte-v-l]

Invalshoek 1: Kunst, religie en Levensbeschouwing

Vraag 1

1a        Welke verschillende christelijke geloofsovertuigingen waren er in de 17e eeuw in Nederland? Noem er twee.

Rooms Katholiek en Protestants

1b        Beschrijf twee verschillen tussen de beide christelijke geloofsovertuigingen en leg uit      waar die verschillen op zijn gebaseerd.

Een groot verschil is dat de protestantse kerk niet versierd mag zijn. Bij het protestantisme moet alles om het geloof gaan, en mogen er geen beelden of schilderijen of ander soort versierselen zijn. 

Protestantse kerk

Katholieke kerk

Verder Is het bij de katholieken zo dat zij de paus zien als een vertegenwoordiger van god, waar zij dus naar moeten luisteren en wie zij moeten volgen. Het protestantisme vind dat niet, god is alleen vertegenwoordigd door Christus en hij is ook de enige vertegenwoordiger.

1c        Wat is de officiële geloofsovertuiging in De Nederlanden?

in deze tijd is het officiële geloof het protestantisme.

1d        Bekijk de afbeelding hieronder.

           Beschrijf kort, in ongeveer drie regels de voorstelling.

Er is een schilderij met aan de linker kant een brandende kaars, die bijna op is. Er rechts naast licht een letter met een ganzenveer en inkt, en daarvoor ligt een horloge met sleuteltje. Daar rechts naast ligt een bloem in bloei, daarnaast een schedel en voor het schedel een soort noot die openbarst.

1 e       Op welke manieren wordt er ruimte gesuggereerd? Geef aan waar je dat ziet.

door middel van licht, je ziet de kaars een gloed afgeven en het lichter maken om de kaars heen, terwijl het ook schaduwen creeërt..

perspectief, je ziet dat de voorwerpen voor , achter en naast elkaar staan. Zo zie je bijvoorbeeld dat de bloem voor het schedel ligt.  

Stilleven , Pieter  Claesz. 1625

 1f         De voorwerpen die worden afgebeeld hebben een symbolische, moralistische    betekenis. Geef van drie voorwerpen aan  welke symbolische betekenis ze hebben en leg uit hoe wij nu, in de 21e eeuw kunnen achterhalen welke betekenis die voorwerpen in de   17e eeuw hadden.

Al deze objecten verwijzen naar de dood en dat het leven eindigt. Memento Mori is het hoofdonderwerp. Zo is de kaars bijna opgebrand, moet het horloge weer op worden gewonden met het sleuteltje en natuurlijk het schedel. Verder zijn er ook de thema’s wijsheid (de walnoot) en ijdelheid (de bloem) We kennen de betekenissen door emblemata. Naast het schilderij was er ook een stuk tekst geschreven, wat de symboliek vertelde. 

Voorbeeld van een Emblemata

1g        De moralistische betekenis die dit stilleven heeft, sluit aan bij de gangbare christelijke geloofsovertuiging uit de 17e eeuw. Leg dit uit.

De christenen waren vooral gefocust op het leven na de dood, omdat men dan in de hemel moest komen. Daardoor leefden de christenen zonder ijdelheid en met wijsheid. Het leven was voor hen maar een voorfase, daarna kwam het  “echte leven.”

1h        Hoe noem je zo’n stilleven als hierboven is afgebeeld?

Een Vanitas, wat latijn is voor ijdelheid/ leegheid.

Vraag 2: De Bataafse opstand

 2a        Wat was de Bataafse opstand?

De  opstand tegen de romeinen van de West-Germaanse bataven. De opstand werd geleidt door Gaius Julius Civilis, die de bataven uiteindelijk naar een overwinning begeleidde. 

2b        Waarom wilde het stadbestuur graag een schilderij in het stadhuis met De Bataafse republiek als onderwerp?

De romeinen waren een volk dat moeilijk te verslaan was. De bataven was dit gelukt, en zo is het een teken van macht en doorzettingsvermogen. Zij hebben gevochten voor hun afhankelijkheid en uiteindelijk gewonnen, en dat moet onthouden worden en als een inspiratie dienen. 

             Dit werk heeft, in zijn oorspronkelijke afmetingen, in het toenmalige stadhuis gehangen.

Leg uit waarom het stadbestuur dit werk weer heeft verwijderd.

Let op, formuleer in eigen woorden, niet letterlijk overschrijven.

Het schilderij hing aan de muur naast veel andere werken, maar dit werk verschilde erg van deze andere werken. Dit werk was grof geschilderd, verf dat met een paletmes aan werd gebracht, bevatte veel donker etc. Dit stak zo af tegen de andere, precies geschilderde schilderijen dat men besloot dat het er niet bij paste en dus verwijderd moest worden. 

Afb. 2  Rembrandt: De eed van Claudius Civilis, 1661/1662)

  Vraag 3: Paleis op de Dam (stadhuis)

 Schilderijen en beeldhouwwerken dienen als verheerlijking van de Amsterdamse overheid. Het wijze en deugdzame gezag wordt door allegorische schilderijen en beeldhouwwerken tot uitdrukking gebracht.

Hierbij worden het christelijke geloof en de klassieke cultuur als uitgangspunt gebruikt.

3a:       Wat is een allegorie in de schilder- en beeldhouwkunst?

 Een allegorie is een voorstelling waarbij een abstract idee door middel van personificaties uitgelegd en afgebeeld wordt. 

3b:       Geef zowel  een christelijk als klassiek voorbeeld van hoe het stadsbestuur met beeldhouwwerken of schilderijen van het stadhuis laat zien dat het stadsbestuur  wijs en deugdzaam is. (Zoek een ander voorbeeld dan de Bataafse opstand)

Op de timpaan van het paleis op de dam staat Neptunus. Hij is afgebeeld samen met zijn drietand, die water onstuimig kan maken, rotsen kan doen splijten en de aarde kan doen beven. Dit staat voor dat de staat de macht heeft gekregen om goed te regeren, en dit deugdzaam zal doen.

Voor wijsheid zijn er heel veel klassieke aanwijzingen. Zo staat Atlas op het paleis, die de de wereld op zijn schouders draagt. Hij is zo verantwoordelijk voor de wereld, en zo is de staat dat voor zijn burgers. 

[lotte-v-l]

Evaluatie Compo

Resultaat

Cijfer A; 4.1

Cijfer B; 5.8

Uiteindelijke cijfer;5.0

Verwacht

Cijfer A; 4

Na het maken van de toets had ik hier al een slecht gevoel over, ik wist de meerderheid van de vragen niet en had het me heel anders voorgesteld.

Cijfer B; 6.5

Ik had het idee dat dit gedeelte wel redelijk ging, ik kon mijn gedachten redelijk goed op papier brengen en had het idee dat ik wist wat men in de antwoorden wilde horen. 

Voorbereiding toets

1. Ik heb tijdens de inleidingen goed opgelet, en eigen aantekeningen gemaakt.

2. Nee, dit is denk ik het punt waar het het meest fout is gegaan. Ik heb geen exemplaar van de Bespiegeling ontvangen van iddink, en heb bij mijn huiswerk meestal geen boek kunnen gebruiken. Voor het proefwerk heb ik een boek kunnen lenen, deze heb ik doorgelezen, maar ik had hier meer tijd aan moeten besteden. 

 3. Ik heb wel zorgvuldig, maar niet altijd op tijd de opgaven gemaakt. Dit had ik beter moeten doen, en neem ik mij ook voor om in de volgende periode te doen. 

4. Ik heb qua tijd niet genoeg geleerd. 

5. Ik heb ook qua aanpak niet goed geleerd. Ik vond het moeilijk te bedenken hoe zo'n proefwerk eruit zou zien, en had zo niet verwacht dat er veel letterlijke kennis gevraagd zou worden. Ik dacht meer vragen over kenmerken. 

6. a. Ik kende de PowerPoint van de inleiding redelijk

.   b. Ik kende de Bespiegeling niet.

    c. Ik kende de begrippen van de Bespiegeling niet.

    d. Ik kende de informatie van de invalshoeken in het PK redelijk.

Het maken van de toets

1. Ik heb de vragen goed gelezen.

2. Ik heb bij de vragen niet genoeg gelet op de kunstbeschouwelijke begrippen van elke discipline. 

3. Volgens mij heb ik redelijk goed onderscheid kunnen maken tussen voorstelling en vormgeving. 

4. Ik heb de goede fragmenten bekeken en de goede teksten gelezen. 

5. Ik heb niet altijd de vraag goed herhaald bij open vragen. Ook heb ik vaak onduidelijk verwezen en ben ik ervan uit gegaan dat men wel wist wat ik bedoelde, terwijl ik dat had moeten uitschrijven.

6. Ik heb mijn antwoorden geprobeerd te structureren, maar zoals hierboven verteld, heb ik dit niet altijd even goed gedaan. Bij tijden waren mijn antwoorden redelijk chaotisch. 

Voornemens

Mijn voornemens zijn dat is de volgende keer veel meer aandacht ga besteden aan De Bespiegeling tijdens het leren, en ook de begrippen uit mijn hoofd ga leren. Ook wil ik op tijd beginnen met leren en zorgen dat ik dan mijn PK ver genoeg af heb. 

Bij het maken van de toets ga ik meer letten op duidelijk en gestructureerd antwoorden, en het gebruiken van kunstbeschouwelijke begrippen in mijn antwoorden.

[lotte-v-l]

Invalshoek 5: Kunst, wetenschap en techniek

Opdracht 1

Muziek en wetenschap en kunstgeschiedenis zijn als zelfstandige disciplines in de 19e eeuw ontstaan, omdat de klassieke opvatting over kunsten steeds meer ter discussie komt te staan. Daardoor komt er behoefte aan onderzoek. Feitenonderzoek en biografische studies staan in de belangstelling.

Opdracht 2 

a. Der Ring des Nibelungen is een verhaal over een dwerg die goud vind en daar een ring van maakt. Deze ring blijkt macht te geven aan degene die hem bezit. De god Wodan wil hem daarom heel graag hebben, wat hem niet lukt en in plaats daarvan verloor hij alles wat hem dierbaar was. 

b. Het is een verhaal inde mythische en sprookjesachtige sferen, waar men in de romantiek dol op is.

c. Wagner heeft speciaal voor de opera's een nieuw theater laten bouwen, zodat alles in dezelfde zferen in en perfect is voor de opera's.

Opdracht 3

a. Wagner was van mening dat de zaal en de orkestbak niet op moesten vallen voor het publiek. Deze moesten dus niet verlicht worden. 

b. Door gaslicht in plaats van kaarslicht te gebruiken, kon men ervoor zorgen dat alleen de dingen uitgelicht werden die men uitgelicht wilde hebben. Je kon de intensiteit van het licht regelen. Zo zorgde men dat de zaal donker bleef, waardoor de illusie sterker werd.

Opdracht 4

a. Crystal Palace is gemaakt van glas en gietijzer.

b. Het heeft veel weg van een broeikas.

c. Het gebouw was een modern bouwwerk, dat er licht was. Meestal werd het gebouw zelf als een object beschouwd dat niet af mocht leiden van de kunst, maar hier was het een van de belangrijkste kunstwerken. 

d. De Eiffeltoren.

e. De Eiffeltoren werd niet heel erg gewaardeerd; de mensen vonden het niet mooi en wilde het bouwwerk het liefst weg hebben.

Crystal Palace

Opdracht 5

a. Fotografie is de mogelijkheid om beelden vast te leggen zodat je het later nog terug kan kijken. Dit gebeurt door middel van een fototoestel en speciaal fotopapier.

b. Eerst vond Thomas Wedgewood de Camera Obscura uit rond 1800. Hierbij kon men beelden van een andere plek (bijvoorbeeld buiten) dichtbij projecteren. In 1826 werd de eerste echte foto gemaakt door Joseph Nicéphore Niépce.

Camera Obscura

c. In het begin legde men het negatief vast op een speciale plaat.

d. Edgar Degas gebruikt de fotografie om bewegingen en houdingen te kunnen bestuderen.

e. In deze tijd was de kwaliteit van foto's nog niet zo goed, dus de foto's zorgden alleen voor een impressie van de werkelijkheid. Men zag alleen licht en donker. Voor impressionisten was dit precies waar ze naar zochten, niet de precieze werkelijkheid, maar een verminderde weergave ervan. 

f. Het beeld is niet perfect door dat er bijvoorbeeld dingen op de tafel liggen die niet volledig afgebeeld zijn. Als het een schilderij was, had men de voorwerpen volledig afgebeeld. 

Edgar Degas - badende vrouw

Opdracht 6

Lithografie is steendruk. Met vet wordt op steen een tekening gemaakt. Bij het afdrukken met inkt, stoot het vet de inkt af, zodat de druk ontstaat.. De uitvinding was bedoeld voor het drukken van muziekschrift, maar beeldende kunstenaars gaan deze techniek gebruiken voor het maken van affiches. Een beroemde kunstenaar die dit gedaan heeft is Toulouse Lautrec.

Affiche van Toulouse Lautrec, voorbeeld van lithografie

[lotte-v-l]

Invalshoek 4: Kunst en vermaak

Opdracht 1 

Liederencyclus; reeks van liederen met een centraal thema

Weense wals; variatie op de normale wals, maar wordt in een driekwartsmaat gespeeld.

Operette; ontstaan uit de opera comique, een theaterstuk met zang, dans en dialogen. Heeft vaak een minder serieuze en meer spottende ondertoon. 

Romantisch ballet; ballet waarbij een mysterieuze sfeer hing en het sprookjesachtige karakter centraal stond. 

Vaudeville-theater: Kort toneelstuk met ook bijvoorbeeld zang en acts met dieren. Is gebaseerd op het Franse improvisatie toneel. 

melodrama; gesproken tekst met muzikale begeleiding. Een drama met erge gebeurtenissen, die versterkt worden door de muziek. 

Openbare concerten in concertzalen; Concerten waar iedereen naartoe kon. 

Opdracht 2 

Het trappenhuis is het centrale deel van de Operea. Je moet er altijd overheen. Ook is het een heel open gebuow, men kan heel goed de zitplaatsen zien. 

[lotte-v-l]

Invalshoek 3: Kunstenaar en opdrachtgever, politieke en economische macht

1.a. Op Ecole imperiale et specialdes beaux arts werden de vakken  geologie, wiskunde, archeologie, anatomie, kunstgeschiedenis en perspectief onderwezen.

b. De Prix-de-Rome was de grootste prijs die je kon winnen, waarbij je een jaar in Rome kon studeren.

c. De Klassieke kunst, dat kun je onder andere merken aan de bovengenoemde prijs. Rome is het centrum van de Klassieke kunst. Ook de vakken zijn er een kenmerk van, deze ware gebaseerd op klassieke opleidingen in de middeleeuwen en renaissance.

d. Rodin werd niet toegelaten omdat de jury zijn stijl niet vond voldoen aan de eisen van de academie en de klassieke kunst.

e. De opleidingen uit de 19e eeuw zijn traditioneel, omdat het onderwijs nog hetzelfde was als in de middeleeuwen en renaissance. Ook de meester-gezel opleidingen in werkplaatsen stammen nog uit de middeleeuwen.

2.a Het Rijksmuseum heeft een gecombineerde stijl van gotisch en (Hollandse) renaissance. De gotiek zie je aan de hoge en stijle daken, en de renaissance aan de symmetrie (bijvoorbeeld de horizontale en verticale lijnen)

b. Het Rijksmuseum is gemaakt in opdracht van de staat, wat een traditionele opdrachtgever is. Zij wilde de Nederlandse geschiedenis laten zien met het Rijksmuseum.

c. Het Rijksmuseum had de functie om de Nederlandse kunst te bewaren en de geschiedenis van ons land te laten zien aan haar burgers.

d. Het gebouw werd versierd met bijvoorbeeld schilderingen en glas-in-lood, om de Nederlandse kunstwerken van haar beste kant te laten zien. 

e. De inrichting wordt in dezelfde 19e eeuwse stijl behouden, om zo de sfeer van die tijd te laten zien.

f. De opdrachtgevers uit die tijd waren de staat, de kerk en de mensen die genoeg geld hadden om een schilderij te laten maken. 

Rijksmuseum 1895

Rijksmuseum nu

3.a Men kon in Salons tentoon stellen. 

b. Een salon werd door de staat georganiseerd, dus moest de kunst aan bepaalde regels voldoen. 

Notre Dame in Parijs

[lotte-v-l]

Invalshoek 2: Kunst en esthetica

1.a. Welke normen hanteerde men aan het einde van de 18e eeuw om te bepalen of iets mooi was?

Aan het einde van de 18e eeuw staan de barok en het classicisme centraal. Bij de barok is hert mooi als alles groot, gedetailleerd en erg versierd is. Bij het classicisme is iets juist mooi als het is zoals het is, natuurgetrouw om het zo maar even te zeggen. Ze hebben gemeen dat het erg gedetailleerd is, ook al is het op een andere manier.

ze komen bijde van de klassieke kunst van de grieken en romeinen. hier wordt schoonheid gezien als volmaaktheid en ongeschondenheid. kunstenaars streven naar het perfecte. 

b. Hoe veranderen de opvattingen over schoonheid in kunst bij de romantiek?

Aan het begin van de romantiek werd er meer gefocust op het  wetenschappelijke dan op het gevoel, omdat ook kunst vanuit een wetenschappelijker oogpunt werd benaderd. Later veranderde dat, en kwam het gevoel steeds meer terug binnen de kunst.\

Bij de romantiek verandert dit. kunst hoeft geen universele norm meer te hebben, maar moet juist individueel zijn. de individuele expressie, emotie, het gemaakte, het gedroomde, gevoelde en ook het kwade en lugubere, mismaakte en de dood, het graf en de woeste natuur kan "schoonheid" zijn. Het goede en het schone gaan niet langer hand in hand.

c. Hoe veranderen deze opvattingen bij het realisme?

kunst hoeft geen schoonheid meer te brengen maar werkelijkheid en waarheid.

2.a. hoe noem je bij ballet een stuk dat een danser of danseres alleen danst?

een solo

b.  Hoe noem je een stuk dat met een mannelijke en een vrouwelijke danser wordt gedanst?

een pas de deux

c. Welke danstechniek wordt er gebruikt?

Klassiek ballet, dat is te zien aan het uitdraaien van de benenen het gebruik van de armen en benen uit vaste posities.

d.Twee aspecten van de vormgeving waaraan men kan zien welk romantisch idee zij weerspiegelen. 

De achtergrond is erg gedetailleerd, wat in de romantiek een groot iets is, alles versieren tot het optimale. Bij het realisme is dit juist totaal niet van toepassing, daar moet het zo minimalistisch mogelijk zijn. 

De achtergrond geeft ook het idee van een fantasiewereld, met de schaduwen van de bomen en het blauwe licht als nacht. In de romantiek was de fantasiewereld en het bovennatuurlijke (wat ook gerepresentateerd wordt door de grafsteen). Het gat hiet ook over de liefde na de dood, en de liefde is in de romantiek sowiesos een groot en belangrijk onderwerp.  

3. Benaderingen van de natuur volgens verschillende wetenschappers en filosofen. 

a. Rousseau heeft een idealistische opvatting over natuur. Hij wil een kind ongekunsteld, natuurlijk opvoeden, de natuur zijn gang laten gaan.

b. Darwin beschrijft in zijn evolutietheorie hoe nieuwe soorten ontstaan als resultaat van een wetmatigheid in de natuur: survival of the fittest.

c. Carus, een arts, psycholoog en filosoof, is vooral bekend geworden door zijn studie over fysionomie,die er van uitgaat dat uiterlijke kenmerken van een mens symbolen zijn voor het innerlijk. 

d. Baudelaire schrijft in 1857 de gedichtenbundel Fleurs du mal, waartegen een rechtszaak wordt aangespannen vanwege ‘onwelgevoeligheid’. Hij had weinig oog voor de natuur, was een stadsmens. Van het platte realisme moest hij niets hebben, hij was gericht op het hogere, het onvatbare, het onzichtbare. Om hem daarbij te helpen, gebruikte hij drugs die een verklaring vormen voor zijn synesthetische beschrijvingen, waarbij hij beelden vergelijkt met muziek en andere sensaties.

e. Friedrich meent dat het zichtbare en tastbare fenomenen van de natuur verschijningen zijn van het onzichtbare en onnoembare, als schaduwen van god. In zijn werk staat de relatie tussen mens, natuur en god centraal.

opdracht 4 en 5 heb ik niet ontvangen, en ook via mijn vriendinnen heb ik deze niet kunnen achterhalen..

[lotte-v-l]

Invalshoek 1: Kunst en religie, levensbeschouwing

  1.     Wat is de Franse revolutie en wanneer vond die plaats?

In plaats van te kijken naar het geloof in alle aspecten van de samenleving, gaan mensen meer kijken naar de wetenschap. Er komt de Verlichting, waarin mensen in opstand komen tegen het geloof en de afwijzende mening ervan naar de wetenschap. Mensen beginnen meer zelf na te denken dan hun alles te laten vertellen door de adel en geestelijken. De adel raakt hun positie kwijt als zorgeloze en machtige rijken. De mensen willen vrijheid, gelijkheid en broederschap. Dit speelt zicht af in de 18e en 19e eeuw.

  2.     A. Beschrijf kort, in maximaal 5 regels, de voorstelling.

Een vrouw loopt met een rode vlag voor een groep soldaten, terwijl onder haar lijken liggen. De vrouw is verlicht afgebeeld met haar borsten uit haar jurk. De rest van het schilderij is donkerder, behalve een paar flats aan de linker kant van het schilderij.

  B. Geef aan hoe de schilder in de vormgeving een strijdbaar karakter weergeeft.

De mensen rennen, en de verslagen vijanden liggen als lijken aan hun voeten. De vrouw, waarschijnlijk de leidster van het geheel, staat extra uitgelicht waardoor ze meer status krijgt. De heldere lucht zorgt ervoor dat het een hoopvolle ondertoon krijgt.

  3.     A. Welke instrumenten (instrumentgroepen) hoor je?

Strijkinstrumenten, blaasinstrumenten en slaginstrumenten.

  B. Aan wie draagt Beethoven zijn symfonie oorspronkelijk op?

Aan Napoleon

  C. Geef aan welke muzikale aspecten Beethoven gebruikt en hoe hij die inzet om de muziek   een groots karakter te geven.

Redelijk harde en iets lagere muzziek, met soms hoger om het extra kracht bij te zetten. Dit zorgt voor een duidelijke klank en het idee van zelfverzekerdheid waardoor het groter over komt.

  D. Beethoven wijzigt aan wie hij de symfonie opdraagt. Aan wie draagt hij Éroica’uiteindelijk op  en waarom wijzigde hij dit?

Hij wijzigde dit omdat Napoleon zichzelf tot keizer kroonde en dus niet degene      was die de bevolking van de onderdrukkers wilde bevrijden, maar zelf een van de onderdrukkers was en macht wilde. Uiteindelijk droeg hij het op aan Franz Joseph Miximilian von Lobkowitz.

      E. Leg uit hoe de kijk van de mensen verandert en geef aan welke invloed dat heeft op de kunst.

De kijk op de revolutie verandert van het beeld van een bevrijding naar weer een nieuwe machthebber en onderdrukker. Het was iets heel groots en goeds, maar uiteindelijk hebben de mensen lang niet zo veel vrijheid gekregen en heeft het helemaal niet zo’n goede werking gehad.

    4.     Informatie

Het 19e eeuwse denken kan gekarakteriseerd worden met de woorden historicisme en positivisme. Ontwikkelingen worden gezien als een logische reeks van these, anti-these en synthese. De geschiedenis verloopt volgens zo’n linear proces.

Wetenschappers stellen stappen op om methodisch te werken. Kunstgeschiedenis en muziekgeschiedenis ontstaan als wetenschap