mosque-carpet - Tumblr blog

[mosque-carpet]

سجاده فرش

سجاده فرش معمولا با توجه به ابعاد مسجد به صورت رول بافته می‌شود که هنگام نصب آن، از یک دیوار مسجد تا دیوار مقابل به آن پهن می‌گردد و کاملا به سمت قبله قرار می‌گیرد.

به طور کلی طرح‌های سجاده فرش مسجد شامل نقش‌های اسلیمی و تذهیب و همینطور نقش‌مایه‌های گل و بوته می‌باشند که این موارد در طراحی‌های سنتی ایرانی نظیر کاشیکاری‌های در و دیوار‌‌های مساجد نیز به وفور یافت می‌شوند.

جدا از نقش‌های روی فرش مساجد، به لحاظ ساختاری می‌توان طرح‌های فرش سجاده‌ای را به 3 دسته‌ی اساسی تقسیم‌بندی کرد:

طرح‌های دارای نقش محراب

طرح‌های تشریفاتی دارای حاشیه (بدون محراب)

طرح‌های بدون حاشیه و بدون محراب یکپارچه

مقایسه‌ی طرح‌های سجاده فرش

همه‌ی طرح‌های فرش سجاده مساجد از نظر موضوع و نقش‌مایه یکی هستند که بیش‌تر بر اساس نوع مکان مذهبی و یا سلیقه‌ی خریداران (هیات امنا) یکی از طرح‌های محرابی، تشریفاتی و یکپارچه انتخاب می‌شوند؛ به طور مثال برای مساجد معمولا فرش محرابی، برای حسینیه‌ها فرش تشریفاتی و برای امامزاده‌ها فرش یکپارچه انتخاب می‌شود.

طرح فرش محرابی

فرش‌های محرابی همانطور که از نام آن مشخص است دارای یک طرح محراب مسجد (طاق محراب) یا یک طرح گنبدی شکل می‌باشند که هر دو طرف این محراب توسط چراغدان (قندیل)، ستون و سرستون‌هایی احاطه گردیده است؛ به طور کلی می‌توان گفت که طرح فرش محرابی برگرفته شده از خود مساجد می‌باشد یعنی یک گنبد و دو گلدسته در اطراف آن که نمای کلی و اصلی تمامی مساجد چه در داخل ایران و چه در خارج از ایران می‌باشد.

طرح فرش تشریفاتی

احتمالا در خانه‌ی خود شما هم یکی از فرش‌های تشریفاتی پهن شده باشد؛ در واقع فرش تشریفاتی همان فرش کناره محسوب می‌شود که بیش‌تر برای فضاهایی کاربرد دارد که دارای عرض بسیار کم و طول زیادی هستند.

تفاوت بین فرش تشریفاتی مسجد و نوع معمولی آن که در خانه یا سالن‌های تشریفات می‌بینید، مربوط به حاشیه‌ی فرش‌ها می‌باشد؛ در فرش‌های تشریفات معمول 2 حاشیه در کناره‌های آن دیده می‌شود در حالیکه برای فرش طرح تشریفاتی مسجد فقط یک حاشیه در نظر گرفته می‌شود و از آن حاشیه معمولا برای قرار دادن جای مهر نمازگزاران استفاده می‌کردد.

فرش مسجد یکپارچه

فرش یکپارچه از نظر ساختاری کاملا شبیه به فرش سجاده تشریفاتی می‌باشد با این تفاوت که حاشیه‌ی کناری از آن حذف می‌شود تا از کنار هم قرار گرفتن رول‌های فرش، طرح‌های ترنج هر رول با یکدیگر کامل گردد و دقیقا مانند یک فرش یک تکه به نظر برسد.

البته این نکته را باید ذکر کنیم که برخی از فرش‌های یکپارچه‌ای که بیش‌تر در مساجد لاکچری کشورهای عربی مشاهده می‌کنید، با بزرگترین سایز بافته می‌شوند و سپس توسط رفوگرهای حرفه‌ای به یکدیگر کاملا متصل می‌شوند که از نظر اقتصادی اصلا مقرون به صرفه نیستند.

ابعاد انواع طرح سجاده فرش

به طور کلی ابعاد همه‌ی طرح‌های فرش سجاده که به صورت رول بافته می‌شوند، چه طرح‌های محرابی و چه طرح‌های غیر محرابی، در عرض رول یکسان هستند. در واقع عرض هر رول از فرش‌های مسجدی که بافته می‌شوند به صورت استاندارد دارای عرض ثابت 125 سانتی‌متر می‌باشند. طول هر رول هم می‌تواند متغیر باشد و بر اساس فاصله‌ی دیوار تا دیوار مسجد یا نمازخانه بافته شود.

در فرش‌های محرابی، اندازه‌ی هر سجاده محراب به صورت تک، دارای عرض بین 63 تا 64 سانتی‌متر می‌باشد که البته این مقدار ممکن است برای هر شرکت تولید کننده‌ای قدری متفاوت باشد.