Polonia
Polacy na świecie
Diaspora polska, potocznie Polonia (z łac. Polonia – Polska) – termin określający Polaków mieszkających poza granicami Polski.
Niektórzy za Polonię uznają tylko polską emigrację, nie określając tym mianem osób mieszkających na terenach, które po 1939 roku przestały wchodzić w skład państwa polskiego, i ich potomków. Argumentem za tym stanowiskiem jest stwierdzenie, że ludzie ci nie wyjechali z Polski, tylko zmieniły się granice kraju. Oni sami też uznają się za Polaków, a nie za Polonię.
Liczebność Polonii
Spotkanie prezydenta Lecha Kaczyńskiego z Polonią amerykańską w Chicago
Dzielnica Greenpoint w Nowym Jorku
Polscy emigranci w Stanach Zjednoczonych, początek XX wieku
Gateway Theatre w Chicago, siedziba fundacji Kopernikowskiej w dzielnicy Jefferson Park
Polski sklep na Milwaukee Avenue w Chicago
Według danych szacunkowych poza terytorium Polski mieszka do 21 milionów Polaków i osób pochodzenia polskiego. Polska liczy ok. 38,1 mln mieszkańców (stan na 2008 r.).
Skupiska Polaków i osób polskiego pochodzenia w świecie.
Państwo i liczebność (od 10 osobowych skupisk):
Powyższe dane podają czasami znacznie większą liczebność Polaków niż inne statystyki, np. spisy powszechne, i nie muszą oznaczać rzeczywistej populacji, a jedynie zbliżoną (szacunkową). W niektórych państwach podczas spisów nie zbiera się danych dotyczących narodowości, w takich przypadkach jedynym źródłem informacji są dane szacunkowe.
Główne ośrodki polonijne
Polska wieś Wierszyna na Syberii
Polonia w Niemczech
Polacy w Hamburgu
Suczawa – siedziba Związku Polaków w Rumunii
Stany Zjednoczone: stany Illinois, Michigan, Wisconsin, Nowy Jork, New Jersey,
Chicago – blisko 1,5 mln (największe skupisko Polaków poza Polską),
Detroit – 400 tys., w stanie Michigan mieszka w sumie prawie 2 mln Polaków,
New York City Metropolitan Area – 700 tys., w stanie Nowy Jork jest w sumie ponad 1 mln,
polskie dzielnice w paru miastach USA: Chicago – Jackowo (Milwaukee Av), Chicago – Trojcowo, Detroit – Hamtramck, Nowy Jork (Brooklyn-Greenpoint), Filadelfia – Richmond,
ponadto: Cleveland, Buffalo, Milwaukee, Columbus, Boston, Baltimore, Filadelfia, Portland, Denver, Los Angeles, San Francisco, Miami, Waszyngton, Seattle, Sandusky, Pulaski i miejscowości o polskich nazwach jak Warsaw (skupiska powstały po latach 1850–1990).
Niemcy: dawne Niemcy Zachodnie (zwłaszcza stara emigracja i emigracja lat 80.),
Zagłębie Ruhry – 700 tys. (Dortmund, Krefeld, Recklinghausen, Düsseldorf)
Berlin – 180 tys.,
Hamburg i okolice – 110 tys.,
Brema – 30 tys.,
Hanower, Frankfurt, Monachium,
polskie skupiska w niemieckich miastach: Berlin – Tempelhof, Hamburg – Billstedt/Mümmelmannsberg oraz Neu-Allermöhe (Bergedorf-Lohbrügge)
Brazylia: Stany Parana, Rio Grande do Sul, Santa Catarina, São Paulo, Rio de Janeiro
Kurytyba w Stanie Parana uchodzi za wielka kolebkę emigracji chłopskiej
Parana – według danych polonijnych 700 tys.,
Santa Catarina – około 280 tys.,
Rio Grande do Sul – 300 tys.
Ukraina: Lwów, obwody żytomierski i chmielnicki (mniejszość polska), Kijów – ponad 10 tys.
Francja: Paryż – ponad 300 tys. (Wielka Emigracja i emigracja solidarnościowa) oraz regiony północno-zachodnie (emigracja robotnicza)
Białoruś: obwód grodzieński – 294 000 (24,8% mieszkańców), obwody brzeski, miński i witebski (społeczność polska na Kresach Wsch.)
Kanada: Toronto – 220 tys. (szczególnie Roncesvalles Avenue i okolice oraz Brampton i Mississauga), Winnipeg (55 tys.), Montreal (40 tys.), Vancouver (60 tys.), Edmonton (55 tys.), Calgary (40 tys.) (Polonia przed- i powojenna oraz następne pokolenia), London (Kanada) (18 tys.)
Rosja: Moskwa (7200 osób według spisu powszechnego), Sankt Petersburg (dawna diaspora – 6100 osób) i Syberia (Polacy wywiezieni przymusowo), obwód omski (ok. 2 800 osób), Kraj Krasnojarski (ok. 2 500), obwód irkucki (ok. 2300), obwód kemerowski (ok. 1 400), obwód tomski, obwód nowosybirski (po ok. 1300). Skupiska ludności polskiej występują także w Południowym Okręgu Federalnym – Kraj Krasnodarski (ok. 3000), obwód rostowski (ok. 1800), Kraj Stawropolski oraz obwód wołgogradzki (po ok. 1300 osób), a także w Nadwołżańskim i Uralskim Okręgu Federalnym (np. w samym obwodzie tiumeńskim – 3400 osób). Jednak okręgiem federalnym, w którym narodowość polską deklaruje największa liczba ludności zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i względnych (0,13% ogółu ludności) jest Północno-Zachodni Okręg Federalny (18 000 Polaków według danych spisu powszechnego). Znajdują się w nim także jedyne dwa podmioty federalne Rosji, w których Polacy stanowią ponad 0,4% ludności (Republika Karelii oraz obwód kaliningradzki). W Bijsku (Ałtajski kraj) mieszka 150 rodzin polskiego pochodzenia, do miejscowego Centrum Polskiego przynależy 70 osób. W Barnaule odpowiednio 2 razy więcej. Wierszyna, 500-osobowa wieś istniejąca od 1911 roku na Syberii zamieszkana przez potomków Polaków agitowanych przez urzędników carskich.
Litwa: Wilno – 120 tys., rejony Sołeczniki, wileński, świeciański, trocki, janowski, koszedarski, kiejdański oraz kowieński (Polacy na Kresach Wschodnich)
Argentyna: Buenos Aires – 140 tys., Cordoba, Rosario, Santa Fe (XX wiek)
Australia: Sydney – 50 tys., Melbourne – 50 tys., Adelaide, region Victoria (po 1945 roku)
Wielka Brytania: Anglia – Londyn (400 tys.), Ealing, Manchester, Crewe, Birmingham; też Szkocja i Irlandia Płn. (do 30 tys.) (polscy wojskowi z II wojny światowej, dawni azylanci polityczni i emigracja zarobkowa). Sezonowo pracuje do 1 mln Polaków w całym państwie.
Kazachstan: okolice miasta Kokczetaw, Astana, Ałmaty, Karaganda (etniczna ludność polska wywieziona przed i w czasie wojny)
Szwecja: Sztokholm – 30 tys., Malmö, Göteborg (emigracja 1960–?)
Czechy: Śląsk Cieszyński – 40 tys. (ludność pochodzenia polskiego)
Łotwa: Dyneburg, Lipawa, Ryga, Kraslaw, Rzeżyca, Jełgawa (etniczni Polacy)
Belgia: Antwerpia, okręgi Liège i Limburgia (emigranci z różnych dekad). W Brukseli i Charleroi mieszka po ok. 20 tys. Polaków.
Austria: Wiedeń – 30 tys., Graz, Linz, Löben
Grecja: Ateny – 30 tys.
Włochy: Rzym, Katania i Palermo (Sycylia), Bolonia, Wenecja, Padwa, Mediolan, Marche (Ankona)
RPA: Kapsztad i Johannesburg (emigracja o wyższym wykształceniu)
Holandia: Rotterdam, Amsterdam, Haga, Utrecht oraz regiony Limburgia i Brabancja
Dania: Kopenhaga i Nykøbing
Węgry: Budapeszt, Tatabánya, Komárom, Derenk
Szwajcaria: Zurych, Winterthur, Sankt Gallen, Genewa, Lozanna
Rumunia: Bukowina i Bukareszt
Urugwaj: Montevideo, Punta del Este
Nowa Zelandia: Wellington – 1 200 osób, Auckland
Norwegia: Oslo, Moss, Halden, Spitsbergen
Finlandia: Helsinki, Tampere, Turku
Turcja: Adampol – Polonezköy pod Stambułem (ludzie o rodowodzie polskim)
Mołdawia: Bielce, Styrcza (Stîrcea)
Irlandia: Dublin, Cork, Limerick, Galway
Chiny: Hongkong, Pekin, Szanghaj, Makau, Mandżuria (w sąsiedniej Mongolii mieszka według niepotwierdzonych informacji 500 osób polskiego pochodzenia)
Japonia: Tokio
Hiszpania: Madryt, Barcelona (mocny wzrost po 2004 r.)
Islandia: Reykjavík, zakłady celulozy (zwłaszcza po 2004 r.)
Słowacja: Bratysława
Paragwaj: Asunción, regiony przy granicy z Argentyną
Peru: Lima
Chile: Santiago
Ekwador: Quito
Tajwan: Tajpej, Kaohsiung
w Izraelu i w Autonomii Palestyńskiej 300 tys. osób rozmawia w języku polskim.
Statystyka (2006) przedstawia największe skupiska polonijne na świecie. Warto jednak zwrócić uwagę, że Polonia istnieje również w takich miejscach jak Oceania, Katar, Mjanma, Nepal, Salwador, Trynidad, Surinam, Antyle Holenderskie, Barbados, Mali oraz Antarktyda (polska stacja badawcza).
Przyczyny emigracji
Polscy emigranci pochodzą z kilku fal migracji:
uchodźcy po powstaniach narodowych w XIX w. (głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej),
emigracja zarobkowa w II poł. XIX w. aż do 1939 r. (robotnicy głównie do Francji, Belgii i Niemiec; chłopi do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny),
emigracja na skutek II wojny światowej oraz z przyczyn politycznych po wojnie,
emigracja polskich Żydów na skutek napięć narodowościowych i prześladowań antysemickich (w różnych falach i okresach, przed wojną i po wojnie, m.in. tzw. emigracja pomarcowa lat 1968–1971)
emigracja z przyczyn ekonomicznych i politycznych w latach 80. XX wieku,
emigracja zarobkowa po 1989 r. (głównie do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Kanady i Stanów Zjednoczonych).
Media polonijne
Obecnie emitowane są 3 telewizje nadające z terytorium Polski dla rodaków za granicą należące do trzech największych nadawców telewizyjnych w Polsce – TVP Polonia, Polsat 2 International i TVN International. Kanały te emitują przede wszystkim powtórki z kanałów dla widzów w Polsce.
W Chicago działa największa polskojęzyczna telewizja poza terytorium RP – Polvision Waltera Kotaby.
Zobacz też
Stowarzyszenie Wspólnota Polska
Światowa Rada Badań nad Polonią
Karta Polaka
Marsz Polonii
Światowe Igrzyska Polonijne
festiwale filmów polskich za granicą
Placówki dyplomatyczne i konsularne Polski na świecie oraz obcych państw w Polsce
Przepisy wjazdowe do państw obcych dla obywateli polskich
Bibliografia
Krzysztof Sawicki: Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2009. zespół pracowników Departamentu Współpracy z Polonią MSZ. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2009. ISBN 978-83-89607-81-2. [dostęp 2012-03-01">. (pol.)
Jan Rozwadowski: Emigracja polska we Francji. Europejski ruch wychodźczy. La Madeleine lez Lille, 1927 (304 s.)
Edmond Marek: Luźne refleksje. O Polonii francuskiej. Wczoraj – dzisiaj – jutro. Lille 1982 (25 s.)
Jan Paweł II a emigracja i Polonia 1978–1989. pod red. R. Dzwonkowskiego, S. Kowalczyka, E. Walewandra. Lublin 1991
Edward Kołodziej: Emigracja z ziem polskich i Polonia. (1831–1939). Informator o źródłach przechowywanych w terenowych archiwach państwowych w Polsce. Warszawa, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1997 (185 s.)
Rocznik Polonii. Periodyk naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie. Nr 2. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2006 (192 s.)
Przegląd Polsko-Polonijny. Periodyk (półrocznik) naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie, Nr 1. Wyd. Stowarzyszenie „Polska w Świecie”. Gorzów Wielkopolski 2011, s. 333, il.
Linki zewnętrzne
Świat Polonii – Stowarzyszenie Wspólnota Polska
0 notes