#កិច្ចព្រមព្រៀង

[lawdocument]

ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមឱ្យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចូលជាភាគីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពី​ ការទទួលយកប្បញ្ញត្តិបច្ចេកទេសរួមនៃអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់យានយន្ត បរិក្ខារ និងគ្រឿងបន្លាស់ ដែលអាចបំពាក់ និង/ឬប្រើប្រាស់ទៅលើយានយន្ត និងលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការទទួលស្គាល់ទៅវិញទៅមកនៃការផ្តល់អនុលោមភាព ដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃបទប្បញ្ញត្តិអង្គការសហប្រជាជាតិ

ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមឱ្យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចូលជាភាគីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពី​ ការទទួលយកប្បញ្ញត្តិបច្ចេកទេសរួមនៃអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់យានយន្ត បរិក្ខារ និងគ្រឿងបន្លាស់ ដែលអាចបំពាក់ និង/ឬប្រើប្រាស់ទៅលើយានយន្ត និងលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការទទួលស្គាល់ទៅវិញទៅមកនៃការផ្តល់អនុលោមភាព ដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃបទប្បញ្ញត្តិអង្គការសហប្រជាជាតិ | ទាញយក

[bi-history]

លោកសុនសេន

#សុនសេន ហៅខៀវ ឩបនាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិខ្មែរក្រហម។

លោកសុន សេន បានកើតនៅថ្ងៃទី12 ខែមិថុនា ឆ្នាំ1930 ដល់ ថ្ងៃទី15 ខែ មិថុនា ឆ្នាំ1997 គឺជាអ្នកនយោបាយកុម្មុយនីកម្ពុជានិងទាហាន ។ សមាជិក នៃគណៈ

កម្មាធិការកណ្តាលនៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា បក្សនៃរបបកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យដែលជារបបខ្មែរ ក្រហមពីឆ្នាំ1974 ដល់ ឆ្នាំ1992 គាត់បានឃ្លាំមើល បរិធានសន្តិសុខរបស់បក្សរួម

ទាំងប៉ូលីសសម្ងាត់ សន្តិបាល និងពន្ធនា គារសន្តិសុខដ៏ល្បីល្បាញ មន្ទីរស 21 នៅគុកទួលស្លែង ។

លោកសុន សេន បាន រៀបការជាមួយអ្នកនាង យុន យ៉ាត

បានក្លាយជារដ្ឋមន្រ្តីរបស់បក្សនៃក្រសួងអប់រំ និងពត៌មាន។ ស្របជាមួយនឹងអ្វី

ដែលនៅសល់ពីក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ នោះលោកសុន សេនត្រូវបានគេសម្លាប់តាមការបញ្ជា របស់ លោកប៉ុល ពត(សាឡុត ស) ក្នុងកំឡុងពេលដែល បំបែកបក្សពួក ឆ្នាំ1997 នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ទីកន្លែងកំណើតរបស់ គាត់បានកើតនៅក្នុងភូមិ Huong Hoa ខេត្ត ត្រាវិញ(Trà Vinh Province)ប្រទេសវៀត

ណាមភាគខាងត្បូង ក្នុងគ្រួសារម្ចាស់ដីជាអនីតិជន ជនជាតិខ្មែរ។ វិទ្យាស្ថាខ្មែរបានរាយការណ៍ថា លោកក៏ មានពូជពង្សជាជនជាតិចិនមួយចំនួនដែរ។ ចាប់ពីឆ្នាំ1946 លោកសុន សេនបានចូលរួម

វគ្គបណ្តុះ បណ្តាលគ្រូបង្រៀនមហាវិទ្យាល័យ នៅរាជធានីភ្នំពេញ និងនៅក្នុងទសវត្សឆ្នាំ1950បាន

ទទួលអាហារូបករណ៍ ទៅសិក្សានៅទីក្រុងប៉ារីសដែលជាកន្លែងដែលគាត់បានក្លាយជាសមាជិក ក្រុម ម៉ាក្សនៃនិស្សិតកម្ពុជាដែលផ្ដោតលើ លោកសាឡុត ស ( ប៉ុល ពត) , លោកអៀង សារី, និងលោកហ៊ូ យុន។ រួមជា មួយសមាជិកដទៃទៀតនៃក្រុមនេះគាត់បានទទួលនូវឥទ្ធិពលដោយ បន្ទាត់រ៉ាឌីកាល់

ដែលបាន អនុវត្តបានដោយ បក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង(French Communist Party)។

កំណត់ត្រាការសិក្សារបស់លោកសុន សេន គឺលទ្ធផលងមិនសូវល្អ និងនៅខែឧសភា ឆ្នាំ1956 អាជ្ញាធរបានដកអាហារូបករណ៍របស់គាត់ ដោយសារតែការចូលរួមបន្តរបស់គាត់នៅក្នុង សកម្មភាពនយោបាយ។ ក្រោយពេលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ដោយមានវិញ្ញាបនបត្រ ការបង្រៀន គាត់បានបង្រៀន សម្រាប់ពេលវេលា មួយនៅនៅវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ និង បានបន្តក្លាយជា នាយកនៃការសិក្សានៃការបង្រៀន វិទ្យាស្ថានជាតិ(National Teaching Institute) ដែលជាផ្នែកមួយ នៃសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ(University of Phnom Penh)។ ឆ្នាំ1960 គាត់បានចូលរួមជាមួយបក្ស កុម្មុយ

នីស្តកម្ពុជា(Cambodian Communist Party) បន្ទាប់មកគេស្គាល់ថាជា បក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនខ្មែរ (Khmer People's Revolutionary Party)ដែលដឹកនាំដោយ លោកទូ សាមុត។

ទស្សនៈ នយោបាយរបស់លោកសុន សេន ដែលប្រឆាំងរបបសង្គមរាស្ត្រនិយមកាន់អំណាចរបស់ ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តមសីហនុ បានជះឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់ដល់អាជីពរបស់គាត់ជាខ្លាំង។ នៅឆ្នាំ1962 គាត់ត្រូវបានគេដកតំណែងពីវិទ្យាស្ថាន ដោយចោទប្រកាន់ពីបទ ការរីករាលដាលនៃ គំនិតប្រឆាំងនឹងសង្គម ក្នុងចំណោមសិស្ស ទោះបីជាលោកត្រូវបាន អនុញ្ញាតឱ្យបន្ត ការបង្រៀន និង ត្រូវបានតែងតាំងជានាយកសាលានៃវិទ្យាល័យមួយនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។ ឆ្នាំ1963 នៅពេល ដែល លោកសាឡុត ស បានស្វែងរកមេដឹកនាំរបស់ បក្សកុម្មុយនីស ពួកឆ្វេងនិយមមួយដែល ត្រូវបានគេចាប់ផ្តើមរត់គេចខ្លួនពីរាជធានីភ្នំពេញទៅជនបទ ; គាត់បានរត់ទៅតាមពួកគេនៅក្នុង ឆ្នាំ 1964 បានលាក់ខ្លួននៅក្នុងរថយន្តនៃការទូតចិន។

ដំបូងគឺគាត់ បានចូលរួមចលនាជាមួួយ លោកសាឡុត ស និងមានអតីតមិត្តរួមការងារដទៃទៀត នៅក្នុងមូលដ្ឋានវៀតណាមកុម្មុយនីស្ត យោធា ដែលគេហៅថា ការិយាល័យ 100(Office 100) ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ព្រំដែននៃប្រទេសកម្ពុជា។ តាមការចង្អុលបង្ហាញថា គាត់ត្រូវ បានគេបញ្ជូន តំបន់គ្រុនចាញនាខេត្ត រតនគីរី( malarial Ratanakiri Province)នៅភាគខាងជើងភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងគោលបំណង ដើម្បីកសាងឡើងនៅសកម្មភាព ប្រឆាំងរដ្ឋា ភិបាល គឺក្រុមសម្ព័នកុលបុត្រខ្មែរ(Khmer Loeu tribesmen )។ ក្នុងឆ្នាំ1960 ក្រោយមកជាមួយនឹងបទពិសោធន៏ការកើនឡើងនៃសង្គ្រាមទ័ពព្រៃ(guerrilla warfare)គាត់បានទទួលកេរ្តិ៍ឈ្មោះក្នុង នាមជា មេបញ្ជាការវាលមួយ(a talented field commander) ដែលមានទេពកោសល្យហើយបាន កើនទៅជា ឋានៈជាន់ខ្ពស់ក្នុងគណបក្សនេះ។ ក្នុងឆ្នាំ1968 លោកបានទទួលខុសត្រូវចំពោះ ការ បះបោរ ដែលទទួលបានជោគជ័យជាច្រើន នៅក្នុងភាគនិរតីនៃប្រទេស ហើយត្រូវបានគេរាយ ការណ៍ថា ជាប្រធាននៃគណៈកម្មាធិនយោបាយ(chief of the political committee)សម្រាប់ខេត្តកំពត តាកែវ និងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារកម្ពុជាឆ្នាំ1970 និងការបង្កើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៃសាធារណរដ្ឋខ្មែរ( Khmer Republic)របស់ លោកលន់ ណុល ពេលនោះសម្តេចសីហនុបានចូលរួមជាមួយ អតីតសត្រូវ របស់គាត់ក្នុងការបង្កើត កុម្មុយនីស្តជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិដែលជារដ្ឋាភិបាល និរទេសខ្លួនដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង។ កងកម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហមត្រូវបានជ្រើសរើសថ្មី ហើយកើនឡើងរាប់ពាន់នាក់ ដោយយកការទាក់ទាញមួយផ្នែកតាមឈ្មោះ របស់ព្រះបាទនរោ ត្តមសីហនុ។ លោកសុន សេន ស្របពេលដែលមិនមែនជាសមាជិករាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួម ជាតិ(GRUNK)ទេ តែគាត់បានលេចធ្លោនៃអំណាចរបស់

គាត់នៅក្នុងកងកម្លាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលកងទ័ពរំដោះ ជាតិ(CPNLAF ) របស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ រួមជាមួយ លោកអៀង សារី លោកសុន សេនបានការទទួលខុសត្រូវការពារតំបន់ភាគឦសាន

ដែលជាទីស្នាក់ការកណ្តាលរបស់បក្ស(stronghold of the Party 'Centre')បានយ៉ាងរឹងមាំ។

នៅឆ្នាំ1972 គាត់បានក្លាយជា ប្រធានផ្នែកបុគ្គលិកនៃកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម(Chief of Staff of the Khmer Rouge forces)។ បើទោះបីជាមានការរិះគន់ ម្តងម្កាលពីសហការីរបស់គាត់បានរកឃើញ នូវចំនុចខ្វះខាត ហើយគាត់ត្រូវបានគេរិះគន់ដោយចំហ ពីលោកហ៊ូ យុន នៅឯសមាជគណបក្ស ឆ្នាំ1971។ ការលះបង់របស់គាត់ទៅកាន់លោកសាឡុត ស និងភាពស្និទ្ធស្នាល របស់គាត់ទៅ គណបក្សធានា ដើម្បីធានាតំណែងជាន់ខ្ពស់របស់គាត់។

បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម(Khmer Rouge)ចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញនៅខែមេសា ឆ្នាំ1975 លោក សុន សេន ត្រូវបានតែងតាំងជាឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ជាមួយនឹងការទទួលខុសត្រូវសម្រាប់ការពារ ជាតិ(Deputy Prime Minister with responsibility for Defense)។ គាត់ទទួលខុសត្រូវការងារចំពោះ សន្តិសុខផ្ទៃក្នុង គាត់ក៏មើលការខុសត្រូវលើ សន្តិបាល - ការប៉ូលីសសម្ងាត់ខ្មែរក្រហម(Khmer Rouge secret police)។ លោកក៏បានត្រួតពិនិត្យ ប្រតិបត្ដិការនៃគុក ស -21 នៅគុកទួលស្លែង ហើយបានចូលរួម យ៉ាងសកម្មនៅក្នុង ការរចនានៃការសួរចម្លើយនិង ធ្វើទារុណកម្មអ្នកជាប់ឃុំ ឃាំង ទៅតាមនីតិវិធីរបស់ខ្លួន។ តួនាទីរបស់គាត់មានន័យថា គាត់ត្រូវបានជាប់ពាក់ព័ន្ធយ៉ាងជិត ស្និទ្ធជាពិសេស នៅក្នុងការស្លាប់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ ដែលបានកើតឡើង នៅក្នុងរយៈពេលនោះ ដោយសារតែ ការចាប់ខ្លួន និង ការប្រតិបត្តិ នៃការយល់ឃើញមនុស្សទាំងនោះជាសត្រូវនៃរបប ខ្មែរក្រហម។ អនុសាសន៍របស់គាត់ចំពោះអ្នកក្រោមបង្គាប់ការងារគឺលោក កាំង ហ្កេកអ៊ាវ(Kang Kek Iew)ហៅឌុច បានកំណត់កត់ត្រាក្នុងអំឡុងពេលវគ្គសិក្សាត្រួតពិនិត្យដោយលោកសុន សេនសម្រាប់ គុកទួលស្លែង ស ២១(S - 21)ពួកកម្មាភិបាលរបស់គាត់បង្ហាញពីការចាប់អារម្មណ៍ របស់គាត់ជាបន្តបន្ទាប់ដូចជា សិក្សាក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ទស្សនៈប្រឆាំងវៀតណាម។ ទាំងនេះត្រូវបានបូកបញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងការធ្លាក់ចុះរយៈពេលយ៉ាងព្រៃផ្សៃគ្មានមេត្តា ក្នុងរបប គ្រប់គ្រងនេះ។ គាត់បានខឹង នឹងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស លោកអៀង សារី ថាគាត់មិនបាន ជោគជ័យ បានព្យាយាមដើម្បីឱ្យមានការសម្លាប់មនុស្សហួសហេតុ។ ពួកកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ជាន់ខ្ពស់ ជាច្រើនដែលនឹងត្រូវបានកំណត់ នៅក្នុងឯកសារផ្ធៃ។ គាត់ត្រូវបានគេរកឃើញផងដែរ ថាជា "បងធំ 89"(Brother 89)នៅលើអក្សរនិងអនុសាសន៍របស់ខ្មែរក្រហម។ ភារកិច្ចចម្បងរបស់ សុន សេន មានការងារផ្សេងទៀតនៅក្នុងអំឡុងពេលនេោះពាក់ព័ន្ធនឹងរៀបចំកងកម្លាំង CPNLAF ចូលទៅក្នុងកងទ័ពជាតិមួយដ៏ស្អិតរមួត និងកងទ័ពបដិវត្តន៍កម្ពុជា (Revolutionary Army of Kampuchea)។ នៅឆ្នាំ 1977 ដល់ 1978 គាត់ត្រូវបានទទួលការងារត្រួតពិនិត្យមើលលើការ កើនឡើង នៃការប៉ះទង្គិចគ្នាជាមួយ កងកម្លាំងវៀតណាមនៅតាមបណ្តោយព្រំដែន ដូចជា ការ បោសសំអាតដ៏ធំនៃពួកកម្មាភិបាល ភូមិភាគបូព៌ាបានចោទថាថា មានទំនាក់ទំនងជាមួយ វៀត ណាម។ សង្គ្រាមដែលកំពុងបន្តជាមួយនឹងវៀតណាមបានចាប់ផ្តើមកាន់តែខ្លាំងឡើង យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ សម្រាប់កងកម្លាំងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ទោះជាយ៉ាងណាគាត់បានចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះ នៅក្រោម ការសង្ស័យ បានក្លាយជាជនរងគ្រោះ ក្នុងការលុកលុយរបស់វៀតណាម ឆ្នាំ 1979។ ជាពិសេស លោកត្រូវបានជាប់ពាក់ព័ន្ធដោយសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង���បស់បក្សក្នុងសកម្មភាព រួមទាំងការសម្លាប់ មនុស្ស ឆ្នាំ1978 បានសម្លាប់ជនជាតិអង់គ្លេស លោក Malcolm Caldwell។ ការលុកលុយរបស់ វៀតណាមនិង ការបង្កើតរបបសង្គមនិយមវៀតណាមនៅរាជធានី ភ្នំពេញ។ លោកសុន សេន បានរៀបចំកសាងឡើងវិញនូវការគ្រប់គ្រងរបស់លោកទៅលើកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម ដែលប្រតិបត្ដិ ការ ប្រឆាំងនឹងវៀតណាម និងកងកម្លាំងនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលមានមូលដ្ឋាន ទ័ព នៅជួរភ្នំក្រវាញ(Cardamom Mountains)។នៅខែសីហា ឆ្នាំ1985 ក្រោយពេលការចូលនិវត្តន៍ របស់ប៉ុល ពត ត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការគាត់បានទទួលខុសត្រូវគ្រប់គ្រងបញ្ជាកងទ័ពជាតិនៃ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះគាត់មានទំនាក់ទំនងម្តងម្កាលជាមួយ មេបញ្ជា ការនៃក្រុមប្រដាប់អាវុធផ្សេងទៀតនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលចំរុះកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(Coalition Government of Democratic Kampuchea) ជាមួយនិងក្រុមកងទ័ពរំដោះជាតិប្រជាជនខ្មែរ(Khmer People's National Liberation Armed Forces)ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកសាក់ ស៊ុតសាខន (Sak Sutsakhan) និងក្រុមស្លាបប្រដាប់អាវុធសីហនុនិយម(ANS) របស់ហ៊្វុនស៊ីន ប៉ិចរាជានិយម នៅក្រោមបញ្ជាដោយ ព្រះអម្ចាស់នរោត្តម Ranarridh(The ANS armed wing of the royalist FUNCINPEC, commanded by Norodom Ranarridh.)។

កិច្ចព្រមព្រៀង សន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំង(Paris Peace Agreements)នៅខែតុលា ឆ្នាំ1991 លោកសុន សេន និងលោកខៀវ សំផន បានធ្វើដំណើរមករាជធានី ភ្នំពេញដើម្បីចរចា ជាមួយ អ៊ុនតាក់( UNTAC) និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លោកសុន សេន ត្រូវបាន គេតែងតាំងជាសមាជិកនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាជាតិ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីការពារ ឯករាជ្យ ភាព របស់ប្រទេសនេះ រហូតដល់ការបោះឆ្នោត ក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីបង្ហាញនិងធានាឲ្យកាន់តែរឹងមាំដល់មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដើម្បីឲ្យពួកគេបានធ្វើសមាហរណ កម្ម ចូលទៅក្នុងនយោបាយជាតិ(reintegrated into normal national politics)។ទោះជាយ៉ាងណា ជាលទ្ធផលដែលគាត់ត្រូវបានយកចាកចេញពីអំណាចក្នុង ខែឧសភា ឆ្នាំ1992 ដោយតា ម៉ុក(Ta Mok) បន្ទាប់ពីមានជម្លោះមួយជាមួយនឹងមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ថាតើត្រូវបន្តការចរចាឫអត់។ ចាប់ពី ឆ្នាំ1992 ដល់ឆ្នាំ 1997 គាត់មានឥទ្ធិពលតិចតួចនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយខ្មែរក្រហម។

គាត់ត្រូវបានសម្លាប់ នៅថ្ងៃទី15 ខែមិថុនា ឆ្នាំ1997 រួមជាមួយសមាជិកចំនួន13នាក់នៃក្រុមគ្រួសារ របស់គាត់ រួមទាំងស្ត្រីនិងកុមារ តាមបញ្ជាររបស់ លោកប៉ុល ពត ហៅសាឡុត ស ដែលពេលនោះ បានដឹងថា #សុនសេនហៅមិត្តខៀវជាចារកម្មរបស់យួនតាំងពីដេមមក នឹងលោកប៉ុល ពត ត្រូវបានគេគិតថាបានជឿថា លោកសុន សេន គឺនៅក្នុងការចរចាជា មួយនឹង កងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីទី២ ហ៊ុន សែន ពេលនោះ លោកប៉ុល ពត បានបញ្ជាឱ្យគេបាញ់ លោកសុន ស���ន និងក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ បន្ទាប់មកបាន បញ្ជារថយន្តត្រាក់បើកកិនពីលើសាកសពរបស់ពួកគេ។

ប្រភព# ប្រវត្តិសាស្ត្រ កម្ពុជានិងពិភពលោក

[kingmindint]

​​ប្រវត្តិ​ប្រព័ន្ធ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​​

១- ប្រវត្តិ​ស​ងេ្ខ​ប​ នៅក្នុង​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា កម្មសិទ្ធិបញ្ញា​បានចាប់កំណើត​មាន​តាំងពី​ក្នុង​ទស្សវត្ស​ទី​៦០ និង ៧០ មកម្ល៉េះ ហើយ​ម៉ាក​មួយចំនួន​ក៏បាន​ទទួល​កិច្ចការពារ​នៅក្នុង​កំឡុងពេល​នោះដែរ ដូចជា ម៉ាក PERTUSSIN ស្ថិតនៅក្នុង​ជំពូក​ទី​៥ ដែលមាន​លេខ​ដាក់ពាក្យ ១៩៧៣ នៅក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៦៦ ហើយ ម៉ាក RIBENA ស្ថិតក្នុង​ជំពូក​ទី​៥ និង​៣២ ដែលមាន​លេខ​ដាក់ពាក្យ​១០៣១៨ នៅក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៧៣​។

ជា​អកុសល ក្រោយមក ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ជួប​នូវ​វិបត្តិ​សង្គ្រាម​ក្នុងស្រុក​ដ៏​ធ្ងន់ធ្ងរ ដែល​ធ្វើអោយ​វិស័យ​កម្មសិទ្ធិបញ្ញា​ត្រូវបាន​បោះបង់ចោល​អស់​រយៈពេល​ជិត​២​ទសវត្ស​។ ដោយមាន​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស នៅ​ថ្ងៃទី​២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ​១៩៩១ ប្រទេស​កម្ពុជា​បានចាប់ផ្តើម​ស្តារ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​សេដ្ឋកិច្ចជាតិ​ឡើងវិញ ដែលនាំអោយ​វិស័យ​កម្មសិទ្ធិបញ្ញា ត្រូវបាន​ដំណើរការ​ឡើងវិញ​។ ជា​លទ្ធផល នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩១ ការិយាល័យ​ពាណិជ្ជសញ្ញា ត្រូវបាន​បង្កើតឡើង​នៅក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​រប​ស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ដែលមាន​ភារកិច្ច​ទទួល​ចុះបញ្ជី និង​ការពារ​ពាណិជ្ជសញ្ញា និង​ទទួលបាន​ការគាំទ្រ និង​ជួយ​ជ្រោមជ្រែង​បណ្តុះបណ្តាល​ផ្នែក​បច្ចេកទេស​ពី​ប្រទេស​នានា ជាពិសេស អង្គការ​កម្មសិទ្ធិបញ្ញា​ពិភពលោក (World Intellectual Property Organization-WIPO) ដែលមាន មូលដ្ឋាន​នៅក្នុង​ទីក្រុង​ហ្សឺ​ណែវ នៃ​ប្រទេស​ស្វី​ស​។​

២- នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ នៅ​ថៃ្ង​ទី ២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៩៧ នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​នៃ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ត្រូវបាន​បង្កើតឡើង តាម​អនុក្រឹត្យ​នៃ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​លេខ ៥៤​។ នៅមុន​ការបង្កើត​នាយកដ្ឋាន​នេះ នាយកដ្ឋាន​ពាណិជ្ជកម្ម​ក្រៅប្រទេស ទទួល​តួនាទី​ចុះបញ្ជី និង​ការពារ​ម៉ាក ។ នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា មាន​ភារកិច្ច និង​ទទួលខុសត្រូវ​លើ ​៖ (១) ការសិក្សា វិភាគ និង​ផ្តល់​អនុសាសន៍​អំពី​គោល​នេ​យា​បា​យក​ម្មសិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ជូន​ដល់​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​និង​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​។​ (២) សម្របស���្រួល និង​រៀបចំ​ច្បាប់ ព្រមទាំង​បទ​ប​ញ្ញ​តិ្ត​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ។​ (៣)​ ​សម្របសម្រួល​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និង​ជំនួយ​ក្នុង​វិស័យ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ជាមួយ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ ។​ (៤)​ ​ត្រួត​ពិនិត្យមើល​វិស័យ​ទាំងបី​នៃ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា ធើ្វ​ជា​ចំនុចប្រសព្វ​នៃ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា និង​សម្របសម្រួល​បញ្ហា​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ទាំងអស់ ជាមួយ​ក្រសួង​ពាក់ព័ន្ធ ។​ (៥)​ ​ជំរុញ​ផ្សព្វផ្សាយ​តាម​មធ្យោបាយ​នានា​ដើម្បី​ការពារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​អោយបាន​ត្រឹមត្រូវ និង​មាន​ប្រ​សិ​ទិ្ធ​ភាព ។​ (៦)​ ​អនុវត្ត​រាល់​កាតព្វកិច្ច​ទាំងអស់ ដែល​មានចែង​ក្នុង​កិច្ចព្រមព្រៀង និង​អនុសញ្ញា​នានា ។​

ចាប់តាំងពី​ឆ្នាំ​១៩៩៤ ដល់ ឆ្នាំ​១៩៩៨ នាយកដ្ឋាន​កម្មសិទ្ធិបញ្ញា​បានទទួល​ចុះបញ្ជី​ម៉ាក​ចំនួន​៧០៥៥ ដែល​នៅ​ក្នុងនោះ​ម៉ាក​ក្នុងស្រុក​មាន​ចំនួន ១៩៨ និង ម៉ាក​បរទេស​មាន​ចំនួន ៦៨៥៥​។​ ​ម៉ាក​ដែល​បាន​ចុះបញ្ជី​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៤ ដល់ ១៩៩៨៖

ទោះបី​វិស័យ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ជា​បញ្ហា​ថ្មីស្រឡាង​ចំពោះ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​យើង​ក៏ដោយ ប៉ុន្តែ​ដោយបាន​ទទួល​ការជួយឧបត្ថម្ភ​ផ្នែក​បច្ចេកទេស​ពី​អង្គការ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ពិភពលោក ក្នុងការ​បណ្តុះបណ្តាល​ធ​ន​ធាន​មនុស្ស​ទាំង​នៅក្រៅ​ប្រទេស និង​ក្នុងប្រទេស តាម​រូបភាព​ហ្វឹកហ្វឺន​រយៈពេល​ខ្លី និង​សិក្ខាសាលា​ជាតិ ឬ​វេទិការ​អន្តរជាតិ​សី្ត​អំពី​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា និង​ការផ្តល់​ជា​បរិក្ខា​បច្ចេកទេស នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​អនុវត្តបាន​នូវ​តួនាទី​របស់ខ្លួន ក្នុង​ការទទួល​ចុះបញ្ជី និង កិច្ចការពារ​ពាណិជ្ជសញ្ញា​-​សេវា​សញ្ញា​ក្នុងស្រុក និង​បរទេស ។

ក្រោម​ការគ្រប់គ្រង និង​ដឹកនាំ​ដោយ លោក លី ផា​ណ្ណា ចាប់ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៧ ដល់​២០០៤ ដែល​ក្រោយមក លោក​កាន់តំណែង​ជា​អគ្គនាយក​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និង​ជា​តំណាង រដ្ឋមន្ត្រី​ពាណិជ្ជកម្ម​ប្រចាំ​តំបន់​សេដ្ឋកិច្ច​ពិសេស​ភ្នំពេញ នាយកដ្ឋាន​បានទទួល​ស​មិ​ទិ្ធ​ផល​ល្អ គួរអោយកត់សម្គាល់ ដោយបាន​ធ្វើអោយ​សាធារណៈជន​ស្គាល់​ទាំង​ក្នុងស្រុក និង​ក្រៅ​ស្រុក តាមរយៈ​ការចុះបញ្ជី និង​ការការពារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា និង​តាមរយៈ​ការយល់ដឹង​ជា​សាធារណៈ សកម្ម​ភាពចុះ​អនុវត្ត​ច្បាប់ ព្រមទាំង​សហការ​ជាមួយ​ស្ថាប័ន​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ ។ នាពេលនោះ នាយកដ្ឋាន​មាន​បុគ្គលិក​សរុប​ប្រមាណ​៤០​រូ��� និង​មាន​ការិយាល័យ​ចំណុះ​ចំនួន​២ គឺ​ការិយាល័យ​ចុះបញ្ជី​ម៉ាក និង​ការិយាល័យ​ផ្សព្វផ្សាយ និង​ពត៌មាន ។ ទោះបីជា​យ៉ាងណាក៏ដោយ បើ​ប្រៀបធៀប​នឹង​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន នៅក្នុង​កំឡុង​ពេលនោះ ការងារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​នៅមាន​ទំហំ​តូច ដែល​បានទទួល​ពាក្យស្នើសុំ​ចុះបញ្ជី​ម៉ាក​ចំនួន​ពី​១៥០០ ទៅ ២០០០ ម៉ាក​(​ភាគច្រើន​លើសលុប គឺជា​ម៉ាក​របស់​បរទេស​) និង​ម៉ាក​អាច​ចុះបញ្ជី​បាន​ចំនួន​ប្រហែល​១៥០០​ម៉ាក ក្នុង​១​ឆ្នាំៗ ។ ជាងនេះទៅទៀត ទាំង​ឧបករណ៍ប្រើប្រាស់​នៅក្នុង​ការិយាល័យ និង​ចំណេះដឹង​របស់​បុគ្គលិក​នៅមានកំរិត​នៅឡើយ ដោយ​ប្រើ​ម៉ាស៊ីន​អង្គុលីលេខ​ដើម្បី​វាយ​អត្ថបទ ឬ​ឯកសា​ផ្សេងៗ ។​ ៣- គណៈកម្មាធិការ​គ្រប់គ្រង​ផ្នែក​ទាំងបី​នៃ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ អស់​រយៈពេល​ជិត​២​ឆ្នាំ​ក្រោយមក ដោយយោង​តាម​សំណើ​របស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និង ក្នុង​គោលបំណង​អោយមាន​នយោបាយ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​របស់​ជាតិ​តែមួយ រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បានចេញ​សេច​កី្ត​សម្រេច​មួយ​លេខ​១៦ ចុះ​ថៃ្ង​ទី​២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ​១៩៩៩ បង្កើត “​គណៈកម្មាធិការ​គ្រប់គ្រង​ផ្នែក​ទាំងបី​នៃ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​” ដោយមាន​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម​ជា​ប្រធាន និង​នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ត្រូវបាន​ជ្រើសតាំង​ជា​លេខាធិការដ្ឋាន​នៃ​គណៈកម្មាធិការ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​ឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និង​ថាមពល ជា​អនុប្រធាន ចំណែក​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​វប្បធម៌ និង​វិចិត្រសិល្បៈ ព្រមទាំង​ក្រសួងពត៌មាន ជា​សមាជិក ។ ភារកិច្ច​របស់​គណៈកម្មាធិកា​រ​នេះ​គឺ ៖ (១)​ ​ព​ន្លឿ​ន​សេច​កី្ត​ព្រៀង​ច្បាប់ និង​បទ​ប​ញ្ញ​តិ្ត​ទាំងអស់ ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​វិស័យ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ដើម្បី​បំពេញ​កា​ត្វ​កិច្ច​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា ក្នុង​ការចូល​ជា​សមាជិក​របស់​អង្គការ​ពាណិជ្ជកម្ម​ពិភពលោក ។​ (២)​ ​សម្របសម្រួល​បញ្ហា​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ទាំងអស់ រវាង​ក្រសួង​ពាក់ព័ន្ធ​ខាងលើ ។​ ដោយ​ផ្អែកលើ​ភារកិច្ច​ខាងលើ គណៈកម្មាធិការ និង​លេខាធិការដ្ឋាន​បាន​កោះប្រជុំ​ជាច្រើនលើក ដើម្បី​រក​វិធី​ព​ន្លឿ​ន​សេច​កី្ត​ព្រាង​ច្បាប់​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា និង​បែងចែក​ការទទួលខុសត្រូវ​រវាង​ក្រសួង​ពាក់ព័ន្ធ​នានា ។ ក្រោយពី​រយៈពេល​៧​ឆ្នាំ​ជា​ប្រធាន​នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា លោក លី ផា​ណ្ណា ត្រូវបាន​តម្លើង​តំណែង​ជា​អគ្គនាយករង​ប​ចេ្ច​ក​ទេស​នៃ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ហើយ​បន្ទាប់មក​នៅ​ដើមឆ្នាំ​២០០៨ លោក​ត្រូវបាន​តម្លើង​ឋានៈ​ជា​អគ្គនាយក និង​ជា​តំណាង​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​ប្រចាំ​តំបន់​សេដ្ឋកិច្ច​ពិសេស​ភ្នំពេញ​។ ចំណែក លោក វ៉ា រុត​សាន ដែលជា​អនុប្រធាននាយកដ្ឋាន​ក​ម្ម​សិទ្ធ​បញ្ញា​ក្នុងសម័យ​នោះ ក៏បាន​ឡើងកាន់តំណែង​ជា​ប្រធាន​នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ជំនួស​វិញ​រហូតមកដល់​បច្ចុប្បន្ន ហើយ​លោក​ក៏មាន​តំណែង​ជាទី​ប្រឹក្សា​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និង​ជា​ប្រធាន​លេខាធិការដ្ឋាន​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​គ្រប់គ្រង​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ផងដែរ ។

ដោយ​ការខិតខំ​ប្រឹងប្រែង និង​បញ្ញា​ឈ្លាសវៃ​របស់ ឯកឧត្តម វ៉ា រុត​សាន នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​បាន​រីកចម្រើន​ទៅមុខ​យ៉ាងខ្លាំង​ពីមួយ​ឆ្នាំទៅ​មួយឆ្នាំ ដោយ​ទទួលបាន​ពាក្យ​សើ្ន​សុំ​ចុះបញ្ជី​ម៉ាក​កើនឡើង​ទ្វេដង ឬ ៣​ដង ដែលមាន​ចំនួន​ប្រមាណ​ពី​៣៥០០ ទៅ​៤០០០​ម៉ាក និង​ម៉ាក​ដែល​អាច​ចុះបញ្ជី​បាន​ចំនួន​ប្រមាណ​៣០០០​ម៉ាក ក្នុង​មួយឆ្នាំ ។ ដូច្នេះ ប្រាក់ចំណូល​ដែល​បានទទួល​ពី​ការបង់​កម្រៃ​ចុះបញ្ជី​ម៉ាក ក៏មាន​ចំនួន​កើនឡើង​យ៉ាងខ្លាំង​ដែរ។ ទន្ទឹមនឹង​កំណើន​នេះ កិច្ច​សហ​ប្រតិ​ប​តិ្ត​ការ​រវាង​នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា និង​ដៃគូរ​អភិវឌ្ឍន៍​នៅក្រៅ​ប្រទេស​ជាច្រើន ត្រូវបាន​ពង្រឹង​កាន់តែខ្លាំង ដោយ​ទទួលបាន​ជំនួយ​បច្ចេកទេស​ទាំង​ផ្នែក​ច្បាប់ និង​សម្ភារៈ ជា​បន្តបន្ទាប់ ដែលនាំអោយ​កេរ្តិ៍ឈ្មោះ​របស់​នាយកដ្ឋាន ត្រូវបាន​ទទួលស្គាល់​នៅលើ​ឆាក​អន្តរជាតិ ដូចជា អង្គការ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ពិភពលោក​(WIPO) គម្រោង​សហ​ប្រតិ​ប​តិ្ត​ការ​សហគមន៍​អឺរ៉ុប​-​អាស៊ាន​លើ​ការការពារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​(ECAPII) ការិយាល័យ​ប្រកាសនីយបត្រ​តក្កកម្មរ​បស់​ជប៉ុន​(JPO) ការិយាល័យ​ម៉ាក និង​ប្រកាសនីយបត្រ​តក្កកម្មរ​បស់​សហរដ្ឋអាមេរិក​(USPTO) ជាដើម​។ ជាងនេះទៅទៀត កម្លាំង​ធនធានមនុស្ស និង​ទំហំ​នាយកដ្ឋាន ចាំបាច់​ត្រូវតែ​ពង្រីក ។ ឯកឧត្តម​ប្រធាន វ៉ា រុត​សាន បាន​រិះរក​មធ្យោបាយ ដោយ​ដាក់សំណើ​ទៅ​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម សុំ​ចំនួន​បុគ្គលិក​បន្ថែម​និង​បន្ថែម​ការិយាល័យ​ចំនួន​៤​ទៀត ដើម្បីអោយ​សមស្រប ទៅនឹង​ស្ថាន​ការ​នាពេលនោះ ។

នៅ​ថ្ងៃទី ១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៧ រដ្ឋមន្ត្រី​បានចេញ​ប្រកាស សី្ត​ពី​ការរៀបចំ និង​ការប្រព្រឹត្តិទៅ​នៃ​នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ដោយ​សម្រេច​បង្កើត​ការិយាល័យ​ចំនួន​៤​ទៀត គឺ ៖ (១) ការិយាល័យ​ក្រោយ​ចុះបញ្ជី​ម៉ាក ។​ (២)​ ​ការិយាល័យ​ម៉ាក​សម្គាល់​ភូមិសាស្ត្រ​ទំនិញ​និង​ពត៌មាន​សម្ងាត់​។​ (៣)​ ​ការិយាល័យ​វិវាទ ។​ (៤)​ ​ការិយាល័យ​សហ​ប្រតិ​ប​តិ្ត​ការ​និង​កិច្ចការ​ច្បាប់​។​ ៤- គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​គ្រប់គ្រង​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​

រយៈពេល​៨​ឆ្នាំ​ក្រោយពេល​កម្ពុជា​យើង​បាន​ចូល​ជា​សមាជិក នៃ​អង្គការ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ពិភពលោក ការត្រៀមខ្លួន​អនុវត្ត​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទិដ្ឋភាព​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ពាណិជ្ជកម្ម (TRIPS Agreement) ត្រូវបាន​ពង្រឹង ដែល​ស្របទៅនឹង​យុទ្ធសាស្ត្រ​ចតុកោណ​ដំណាក់​ទី​២​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាល​គឺ “​ការពង្រឹង​ការអនុវត្ត​ច្បាប់​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​” ។ ដើម្បី​បង្រួបបង្រួម​ការធ្វើ​គោលនយោបាយ ការពង្រឹង​ការអនុវត្តន៍​ច្បាប់​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា និង​ជំនួយ​បច្ចេកទេស រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បានចេញ​អនុក្រឹត្យ​សី្ត​ពី “​ការបង្កើត​គណៈកម្មាធិកា​រ​ជាតិ​គ្រប់គ្រង​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​” លេខ ១៤២ ចុះ​ថ្ងៃទី ១៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ​២០០៨ ជំនួស​សេច​កី្ត​សម្រេច​ចាស់​តាំងពី​ឆ្នាំ​១៩៩៩ ដោយមាន​នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​នៃ​ក្រសួង​ពាណិជ​កម្ម ជា​លេខាធិការដ្ឋាន ។ គណៈកម្មាធិការ​នេះ ទទួលខុស​ត្រូវបង្កើត​គោលនយោបាយ​ជាតិ​សី្ត​ពី​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ពង្រឹង​កិច្ច​សហ​ប្រតិ​ប​តិ្ត​ការ​រវាង​ភ្នាក់ងារ​ឬ​ស្ថាប័ន​នានា រៀបចំ​ផ្សព្វផ្សាយ​ច្បាប់ និង​បទ​ប​ញ្ញ​តិ្ត​ថ្មីៗ និង​ធ្វើជា​ចំណុច​រួមមួយ​ក្នុង​ការទទួល​ជំនួយ​បច្ចេកទេស ។ គណៈកម្មាធិការ មាន​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​ធ្វើជា​ប្រធាន និង​មាន​ក្រសួង ចំនួន ១៣​ទៀត ជា​សមាជិក ។

គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​នេះ មាន​ភារកិច្ច​បន្ថែម​លើសពី​គណៈកម្មាធិការ​គ្រប់គ្រង​ផ្នែក​ទាំងបី​នៃ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ត្រង់​សហការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ច្បាប់​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ជូន ដល់​មន្ត្រីរាជការ និស្សិត ស្ថាប័ន​អប់រំ សហការ​ជាមួយ​អាជ្ញា​ធរមាន​សមត្ថកិច្ច និង​តុលាការ ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​ការរំលោភបំពាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ព្រមទាំង​សិក្សា​អំពី​កិច្ចព្រមព្រៀង និង​សន្ធិសញ្ញា​អន្តរជាតិ​នានា ដើម្បី​រក​ចំណុចខ្លាំង និង​ចំណុចខ្សោយ ។ ដោយ​ផ្អែកលើ​ភារកិច្ច​ដែលមាន​ចែង​នៅក្នុង​អនុក្រឹត្យ នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ដែលជា​លេខាធិក���រដ្ឋាន​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​គ្រប់គ្រង​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា បាន​សហការ​ជាមួយ​អង្គការ (ECAPIII) រៀបចំ​ផែនការ​សកម្មភាព​មួយ​ដែលមាន ៣៩​ចំណុច ក្នុង​គោលដៅ​ជាក់លាក់​មួយ ដើម្បី​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ជាតិ​ដ៏​ខ្លាំង​មួយ សម្រាប់​ការពារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ការគ្រប់គ្រង និង​ការអនុវត្ត​ច្បាប់​អោយស្រប​ទៅនឹង​ស្តង់ដារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​អន្តរជាតិ និង​គាំទ្រ​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍន៍​ពាណិជ្ជកម្ម​របស់​រាជរ​ដ្ឋា​ភិ​បាល ។ បន្ទាប់ពី​នាយកដ្ឋាន ជាពិសេស ឯកឧត្តម​ប្រធាន វ៉ា រុត​សាន បាន​ស្វះ​សែ្វ​ងរ​ក​ជំនួយ​គាំទ្រ​ពី​ដៃគូរ​អភិវឌ្ឍន៍​ក្រៅប្រទេស​មក សកម្មភាព​ចំនួន​២១​ត្រូវបាន​គាំទ្រ​ដោយ​អង្គការ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ពិភពលោក និង​ធនាគារពិភពលោក ។ បន្ទាប់មក​លោកនាយក​បា​នប​នែ្ថ​ម​គំនិត​ដោយ​បញ្ចូល​សកម្មភាព​ថ្មីៗ ទៅលើ​សកម្មភាព​ដែល​នៅ​សេសសល់​រហូតដល់ ៥២ សកម្មភាព ។ នាពេល​បច្ចុប្បន្ន នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​កំពុងមាន​ទិសដៅ​ទៅមុខ​ប​នែ្ថ​ម​ទៀត ដោយ​ធ្វើ​សេច​កី្ត​ព្រាង​អនុក្រឹត្យ​មួយ​សី្ត​ពី​ការពង្រឹង​ការអនុវត្តន៍​ច្បាប់​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ការអប់រំ និង​ផ្សព្វផ្សាយ ។​ ៥- ក្របខណ្ឌ​ច្បាប់​ ចាប់តាំងពី​មានការ​ឯកភាព​ជាតិ​នា​ឆ្នាំ​១៩៩១​មក ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​មាន​គោលនយោបាយ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ឡើងវិញ នៅពេលដែល​ពាណិជ្ជករ និង​វិនិយោគិន​បរទេស​ជាច្រើន បានស្នើ​សុំ​មក​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និង​ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រី អោយ​តម្កល់​ទុកជា​ផ្លូវការ​នូវ​ស្លាក​សញ្ញា​ទំនិញ​របស់​ពួកគេ​។ គោល​គំនិត​សំខាន់​នៃ​គោលនយោបាយ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​កម្ពុជា​ចាប់ពី​ឆ្នាំ​១៩៩១ ដល់​ឆ្នាំ​២០០៣ គឺ​រៀបចំ​ច្បាប់ និង​បទ​ប្ប​ញ្ញ​តិ្ត​សី្ត​ពី​ម៉ាក ប្រកាសនីយបត្រ​តក្កក​ម្ម និង​សិ​ទិ្ធ​អ្នកនិពន្ធ ដើម្បី​អនុវត្តតាម​កាតព្វកិច្ច​របស់ខ្លួន​នៅក្រោម​កិច្ចព្រមព្រៀង​TRIPS នៃ​អង្គការ​ពាណិជ្ជកម្ម​ពិភពលោក ។ គោលនយោបាយ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ចតុកោណ​ដំណាក់កាល​ទី​ពីរ​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​គឺ ធ្វើអោយ​ច្បាប់​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ស្របទៅនឹង​សេច​កី្ត​ត្រូវការ​នៃ​ការអភិវឌ្ឍន៍​របស់​ប្រទេស ជាពិសេស​ក្នុង​វិស័យ​អប់រំ កសិកម្ម និង​សុខភាព ។

រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បានចាត់ទុក​ការការពារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ថា​មាន​សារៈសំខាន់ ដល់​ការលើកស្ទួយ​ការអភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច ជម្រុញ​ការវិនិយោគទុន​បរទេស និង​ការផ្ទេរ​បច្ចេកវិទ្យា ព្រមទាំង​សម្រួល​ដល់​សមាហរណកម្ម​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​ចូលទៅក្នុង​សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ។ ដំបូង​ឡើយ កិច្ចការពារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា ផ្អែកលើ​មាត្រា​៤៧ និង​៤៨ នៃ​បទ​ប្ប​ញ្ញ​តិ្ត​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ច្បាប់ និង​នីតិវិធី​ព្រហ្មទណ្ឌ តុលាការ ដែល​អាច​អនុវត្តបាន​ក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា​នៅក្នុង​សម័យ​អន្តរកាល​របស់​អាជ្ញាធ​រ​បណ្តោះអាសន្ន​នៃ​អង្គការសហប្រជាជាតិ​ប្រចាំ​ប្រទេស​កម្ពុជា (UNTAC: United Nations Transitional Authority in Cambodia) ចុះ​ថ្ងៃទី​១០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៩២ និង ប្រកា​សលេខ​៣៦៨ របស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម នា​ថ្ងៃទី​១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ​១៩៩៧ សី្ត​ពី​នីតិវិធី​របស់​នាយកដ្ឋាន​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ដែលមាន​បំណង​ធានា​ដល់​កិច្ចការពារ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា ដែល​បាន​ត្រួសត្រាយ​ផ្លូវ​ដល់​ការចូល​ជា​សមាជិក​របស់​អង្គការ WTO ក្នុង​ឆ្នាំ ២០០៤ ។ នៅក្នុង​សេច​កី្ត​ប្រកាស​នេះ នាយកដ្ឋាន​មាន​សិ​ទិ្ធ​ធ្វើការ​ចុះបញ្ជី និង​ផ្តល់​វិញ្ញាបនបត្រ​ពាណិជ្ជសញ្ញា និង​សេវា​សញ្ញា ជូន​ដល់​ពាណិជ្ជករ​និង​អ្នកវិនិយោគ ទាំង​ក្នុងស្រុក និង​ក្រៅប្រទេស ព្រមទាំង​ដោះស្រាយ​រាល់​បញ្ហា​ទាំងអស់ ដែល​កើតឡើង​ពី​ការចុះបញ្ជី​នេះ​។

នៅ​ថ្ងៃទី​១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០០០ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និង​ក្រសួង​ឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និង​ថាមពល​បានចេញ​កំណត់ហេតុ​នៃ ការព្រមព្រៀង​ផ្ទេរ​ភារកិច្ច​នៃ​ការគ្រប់គ្រង និង​ចុះបញ្ជី​ការពារ​ម៉ាក​នៃ​ផលិតផល​ក្នុងស្រុក ដោយ​ផ្ទេរ​ភារកិច្ច​គ្រប់គ្រង ចុះបញ្ជី ការពារ​ម៉ាក​ក្នុងស្រុក ដែល​ពីមុន​ស្ថិតនៅក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​របស់​ក្រសួង​ឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និង​ថាមពល អោយ​ស្ថិតនៅក្រោម​សិ​ទិ្ធ​អំណាច​របស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​វិញ ។ ដូច្នេះ​រាល់​បញ្ហា​ទាំងអស់​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ម៉ាក គឺជា​ការទទួលខុសត្រូវ​តែមួយគត់​របស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ។ បច្ចុប្បន្ន ប្រទេស​កម្ពុជា​មានច្បាប់​ទាក់ទង​នឹង​កម្មសិទ្ធិបញ្ញា​ចំនួន ៤ គឺ​៖ 1)​ ​ច្បាប់​សី្ត​ពី​ម៉ាក ពាណិជ្ជ​នាម និង​អំពើ​នៃ​ការប្រកួតប្រជែង​មិន​ស្មោះត្រង់ ដែល​ត្រូវបាន ប្រកាស​អោយប្រើ​ប្រាស់​នៅ​ថ្ងៃទី​៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០០២ បានបញ្ជាក់​ពី​ភារកិច្ច​របស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​ចំពោះ​ម៉ាក ។ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​មិនមែន​គ្រប់គ្រង​ផ្តាច់មុខ​នូវ​រាល់​បញ្ហា​ទាំងអស់ ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​ទេ ។​ 2)​ ​ច្បាប់​សី្ត​ពី​ប្រកាសនីយបត្រ​តក្កកម្ម ម៉ូ​ដែលមាន​អត្ថប្រយោជន៍ និង​គំនូរ​ឧស្សាហកម្ម ត្រូវបាន​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ក្រសួង​ឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និង​ថាមពល ។ ច្បាប់​នេះ​ត្រូវបាន​ប្រកាស​អោយប្រើ​ប្រាស់ នៅ​ថ្ងៃទី​២២ ខែមករា ឆ្នាំ​២០០៣ នៅពេលដែល​ក្រសួង​នេះ​កំពុង​រៀបចំ​បទ​បញ្ញា​តិ្ត ដូចជា អនុក្រឹត្យ ឬ ប្រកាស​សម្រាប់​អនុវត្ត​ច្បាប់​នេះ ។​ 3)​ ​ច្បាប់​សី្ត​ពី​សិ​ទិ្ធ​អ្នកនិពន្ធ និង​សិ​ទិ្ធ​ប្រហាក់ប្រហែល ដែល​បានប្រកាស​អោយប្រើ​ប្រាស់​នៅ​ថ្ងៃទី​២៣ ខែ មីនា ឆ្នាំ​២០០៣ ត្រូវបាន​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ក្រសួង​វប្បធម៌ និង​វិចិត្រសិល្បៈ សម្រាប់​ការពារ​សិ​ទិ្ធ​នេះ​។​ 4)​ ​ច្បាប់​សី្ត​ពី​ការគ្រប់គ្រង​ពូជ​ដំណាំ និង​សិទ្ធិ​អ្នក​បង្កាត់​ពូជ​ដំណាំ បានអនុម័ត​នៅ​ថ្ងៃទី ៨ ខែ មេសា ឆ្នាំ​២០០៨ ដែល​ស្ថិតនៅក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​របស់​ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខា​ប្រ​ម៉ាញ់ និង​នេសាទ​៕

Source at www.bizkhmer.com

The post ​​ប្រវត្តិ​ប្រព័ន្ធ​កម្ម​សិ​ទិ្ធ​បញ្ញា​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​​ appeared first on Entrepreneurs-Success.Com.

from WordPress http://ift.tt/2gKd2E0

[lawdocument]

ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើពិធីសារសម្រាប់ធ្វើវិសោធនកម្មកិច្ចព្រមព្រៀងម៉ារ៉ាកេសស្តីពីការបង្កើតអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកដើម្បីបញ្ចូលកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីការឧបត្ថម្ភធនជលផល

ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើពិធីសារសម្រាប់ធ្វើវិសោធនកម្មកិច្ចព្រមព្រៀងម៉ារ៉ាកេសស្តីពីការបង្កើតអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកដើម្បីបញ្ចូលកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីការឧបត្ថម្ភធនជលផល | ទាញយក

[lawdocument]

ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីពាណិជ្ជកម្មតាមព្រំដែនរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានិងរដ្ឋាភិបាលនៃសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម

[lawdocument]

ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើពិធីសារទីបួន ស្តីពីវិសោធនកម្មកិច្ចព្រមព្រៀងវិនិយោគទូលំទូលាយអាស៊ាន

[lawdocument]

កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីដំណោះស្រាយនយោបាយរួមមួយនៃជំលោះកម្ពុជា (២៣ តុលា ១៩៩១)

កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីដំណោះស្រាយនយោបាយរួមមួយនៃជំលោះកម្ពុជា (២៣ តុលា ១៩៩១)

[lawdocument]

ពិធីសារទីក្រុងម៉ាឌ្រីដ

ពិធីសារទីក្រុងម៉ាឌ្រីដ

[ellath]

អង្គការ​ជនពិការ​អន្តរជាតិ ​ផ្ដល់​ថវិកា ៦​ម៉ឺន​ដុល្លារ ដល់​ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ​-​សង្កាត់ ចំនួន​១៦ សម្រាប់​ទ្រទ្រង់​ជនពិការ​

ប្រភព ៖ ថ្មីៗ អង្គការ​ជនពិការ​អន្តរជាតិ បានផ្ដល់​ជំនួយ​ថវិកា ៦​ម៉ឺន​ដុល្លារ ដល់​ប្រធាន​ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ​-​សង្កាត់ ចំនួន​១៦ ដើម្បី​ធានា​នូវ​ការផ្ដល់សេវា​បរិ​យា​ប័ន្ន​មុខរបរ​ដល់​ពលរដ្ឋ​ងាយ​រងគ្រោះ និង​ជនពិការ​។​ គម្រោង​ផ្ដល់​សេវា​មុខរបរ​ដល់​ពលរដ្ឋ​ងាយ​រងគ្រោះ​នេះ នឹង​អនុវត្ត​ចាប់ពី​ខែមិថុនា ឆ្នាំ​២០១៧​នេះ ក្រោម​កិច្ចព្រមព្រៀង​ភាពជា​ដៃគូ​រវាង​អង្គការ​ជនពិការ​អន្តរជាតិ…