#Gamze Boztepe

[dipnotski]

Eva Illouz – Romantik Ütopyayı Tüketmek (2024)

Eva Illouz’un bu eseri 1900’lerin başından itibaren reklam panoları tarafından yönlendirilen aşkın ve demokratik tüketim ahlakı üzerine inşa edilen romantizmin nasıl piyasa ile buluşarak tüketim kültürüyle iç içe geçtiğini gözler önüne seriyor. Metodolojik titizliği elden bırakmayan ve “nasıl” sorusuna odaklanan bu kitabın problemi ne aşkın değersizleştirilmesi ne de evcilleştirilmesi: ‘Romantik…

[kalpherzamansoldanatar]

EZLN: Onur ve etiğin 24 yıllık uyumu Geçtiğimiz 1 Ocak’ta,  çoğunluğu yerlilerden oluşan isyancı bir grubun açıkladığı ve Anayasa’nın 39. maddesine dayanarak gaspçı Carlos Salinas de Gortari’nin “kötü yönetim”ine savaş açan Zapatista Mayaları başkaldırısının bir yıldönümü daha tamamlandı. Meksika’yı ve dünyayı sarsan, tarihsel değerdeki birçok olaydan yirmi dört (24) yıl sonra, Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu’nun (EZLN), MEKSİKA HALKINA (böyle büyük harflerle) seslendiği Lacandón Ormanından Birinci Bildirge, bugün her zamankinden daha meşrudur: “Biz dürüst ve özgür kadınlarla erkekler, ilan ettiğimiz savaşın en son çare olduğunun bilincindeyiz. Diktatörler uzun yıllardır halklarımıza karşı adı konmamış bir soykırım savaşı yürütüyorlar; bu sebeple, Meksika halkı için iş, toprak, konut, gıda, sağlık, eğitim, bağımsızlık, özgürlük, demokrasi, adalet ve barış mücadelesi veren bu planı desteklemek için sizlerden kararlı bir şekilde katılmanızı istiyoruz.” Zapatistaların 1994’te teşhir ettiği soykırımsal savaş, bu “adı konmamış silahlı çatışma”yı, yoğunluğunu kaybetmeksizin on yıldan fazladır devam eden öldürücü şiddetten doğan bir insanlık felaketi olarak tanımlayan Londra Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’ne göre, Meksika’yı Suriye’den sonra ikinci en ölümcül ülke haline getirene kadar durmadı, aksine yoğunlaştı. Aynı zamanda, yeniden-sömürgeleştiren mülksüzleştirmeyi ve toprakların ve stratejik kaynakların kamusal olmaktan çıkmasını yasallaştırmasının yanı sıra ülkenin askerileştirilmesini ve silahlı kuvvetlerin halka karşı zorbalığını yasal hale getiren Ulusal Güvenlik Yasası ile devlet partilerinin yönetimi aracılığıyla yıllar boyu birbirini takip eden, ulusal ihanet hükümetleri destekli yapısal reformlar, Zapatista taleplerinin her zamankinden daha güncel ve meşru olmasına neden oldu. Meksika 2018 yılına, toplam nüfusu 16 milyonken bir milyon insanın hayatına mal olan, 1910-1917 yılları arasındaki diğer silahlı çatışmadan bu yana kaydedilmiş en kötü durumda başlıyor. Bu 24 yıl boyunca, EZLN kurtuluş planında ısrar etmiş ve trajik ulusal hakikati radikal bir biçimde dönüştürme planına katılmaları için tüm Meksikalılara, farklı yollar ve farklı girişimlerle defalarca çağrıda bulunmuştur. Sivil topluma yönelik San Andrés Diyaloğu açılımını, Ulusal Demokratik Kongre’yi, Dünyanın Rengi Yürüyüşü’nü, Galaksilerarası Buluşmaları’nı, Escuelita‘yı, entelektüellerin, sanatçıların ve bilim insanlarının eleştirel düşünmesini teşvik eden seminerleri ve aşağıdakiler ve solun mücadeleleriyle dayanışmanın birçok biçimi halen aklımızda. Lacandón Ormanlarından Altıncı Bildirge, EZLN’nin ulusal mücadelelerle özgürlükçü mücadelelerin eklemlenmesi konusundaki sürekli arayışının bir senteziydi: “Meksika’daki yerli halklar için savaşmaya devam edeceğiz, ama sadece onlar için ve sadece onlarla değil, Meksika’nın tüm sömürülen ve mülksüzleştirilenleri için, tüm ülkedeki bu insanlarla (…) Meksika halkının sadeliği ve alçak gönüllüğüyle, aracılar veya arabulucular olmadan doğrudan dinleyecek ve konuşacağız; bizim gibi olanlarla, alçakgönüllü ve sade insanlarla, duyduklarımıza ve öğrendiklerimize istinaden ulusal bir mücadele programı inşa edeceğiz, açıkça solcu bir program; diğer bir deyişle, adalet, demokrasi ve Meksika halkının özgürlüğü için, anti-kapitalist ya da anti-neoliberal bir program.” Bütün bu yıllar boyunca, EZLN, devletin ve toplumun önünde duran dürüst eleştirel vicdan olmuştur. EZLN, Kurumsallaşmış sol ve sistem aydınlarının, ahlaki ilkelerinin ve anti-kapitalist dayanaklarının kaybını, halka karşı açılan toplumsal arındırma savaşı karşısındaki içekapanışını, ne gezegendeki en ucuz işgücü sömürüsü sistemini ne de Birleşik Devletler’in harabeye dönmüş bir ülkede uyguladığı emperyalist tahakkümü zerre kadar tehlikeye atmayan konforlu bir alternatife doğru kaymalarını yansıtan bir ayna olmuştur. Eleştirel düşünceden uzun bir süre önce vazgeçmiş bir entelijansiyanın Zapatista karşıtı savcılarına duyulan derin nefretten, hayal kırıklıkları ve kızgınlıklarını Subcomandante Marcos-Galeano figüründe kişileştirenlere kadar. Bu yıllarda, EZLN’de bir araya gelmiş Maya halkları, binlerce kadın ve erkeğin doğrudan ve katılımcı bir demokrasinin otoritesi olmaya hazırlandığı kendi özerkliklerini inşa ederek, kendi hükümetlerini güçlendirerek olumlu bir direniş örneği oluşturdu. Kız ve erkek çocukları, her iki cinsiyetten genç insanlar, Zapatistaların yedi etik ilkesine dayanarak sosyalleştirilmiş, eğitilmiş ve yetiştirilmişlerdir: Kulluk etme, hizmet et; gölgede kalma, rol oyna; yok etme, inşa et; emretme, halkın sözünü dinle; dayatma, öner; elde etme, ikna et; tepeden değil, aşağıdan; “selfie” neslinin bireyci narsisizminin karşısındaki kutupta yer alan, her şey herkes için, hiçbir şey kendimiz için diyen bir dünya ve siyaset anlayışıdır bu. Zapatista Mayalarının bağrında ortaya çıkan girişimlerin en sonuncusu, Ulusal Yerli Kongresi tarafından kabul edilen, sözcüsü María de Jesús Patricio Martínez, Marichuy’un adının, bu yıl yapılacak başkanlık seçimlerinin oy pusulasında bulunduğu Yerli Hükümet Konseyi oluşturma önerisiydi. Zapatistalar, bir kez daha bizi, kapitalist çok başlı yılana, kötü yönetime ve onu destekleyen partidokrasiye karşı gelmek için örgütlenmeye çağırıyorlar. Meksika sivil toplumu, işçiler, entelektüeller, gençler başta olmak üzere, Zapatista ve Ulusal Yerli Kongresi’nin ileri sürdüğü bu meydan okuma için hazırlanacak mı? Meksika’nın anavatan halklarına adalet, demokrasi ve özgürlük için, kötü yönetime karşı mücadele etmek için birlik olma fırsatını kaçıracak mıyız? Unutulmaya karşı savaşın 24. yıldönümünde, kadın ve erkek direnişçileri, milisleri ve EZLN destek üslerini kardeşçe tebrik ederim. Gilberto López y Rivas Çeviri: Gamze Boztepe (sendika.org)

[dipnotski]

Dave Beech – Sanat ve Post-Kapitalizm (2023)

Dave Beech, ‘Sanat ve Post-Kapitalizm’ adlı kitabında ‘iş’, ‘emek’, ‘değer’, ‘işin reddi’ gibi temaları oldukça geniş bir bakış açısından işleyerek Marx’ın mirasını, çalışmayı kutsayan sol hareketlerin tekelinden kurtarmaya yönelik bir girişimde bulunuyor ve okuyucuyu şu çok önemli soru ile karşı karşıya getiriyor: Günümüzde sanat, direnişe dair bize ne söyleyebilir? Beech, bir yandan sanatın…

[dipnotski]

Kolektif – Bağlantının Bedelleri (2022)

Kolektif – Bağlantının Bedelleri (2022)

Sömürgecilik sıklıkla geçmişte kalmış bir şey olarak algılanıyor ancak ‘Bağlantının Bedelleri’, toprağın, bedenlerin ve doğal kaynakların tarihsel olarak temellük edilme biçiminin, bu yeni “veri çağı”na da aksettirildiğini gösteriyor. Akıllı telefon uygulamaları, platformlar ve akıllı nesneler, yaşamlarımızı farklı şekillerde yakalayıp verilere dönüştürüyorlar ve ardından kapitalist işletmelerin…