#Vatandas Riza | Explore Tumblr posts and blogs

baladizagidi · 8 years ago

Text

Durumlar

Yolda yine yururken bir konusmaya denk geldim. Son model arabasindan hisimla inen basortulu bir ablamiz telefondaki kisiye bas bas bagirarak soyle diyordu: “Seninle bir kere yattim diye seninle ilelebet olmak zorunda degilim serefsiz herif. Beni biriyle biyerde gormen zerre kadar umurumda degil. Hayir, hayir.Istedigimle beraber olurum. Seninle ciddi dusunmedigimi sana bastan soyledim.Bunu kabul etmekte zorlaniyorsun. Kapat pust herif kapat yoksa basina bela olurum!” Arabanin kapisini kapatmasiyla telefonunu kapatmasi bir oldu. Durakta minibus bekleyen acizlerine bir bakis atti ve gozlerini sigarama cevirerek ve hafif bir tebessumle “Cok pardon cakmaginiz varsa alabilir miyim?” “Tabi diyerek uzattim. Sonra ben gozlerimi gelmekte olan minibuslere tekrar cevirirken birden konusmaya basladi: “ Bi hanimin agzindan boyle laflar duydugunuz icin ozur dilerim ama sinirlenmistim. Cakmak icin tesekkur ederim. Cakmaginiza karsilik olarak sizi evinize kadar birakabilirim, ne dersiniz?” Ben de “ Rica ederim, simdi gelir zaten.Iyi aksamlar.”, dedim. Cakmak isterkenki gayet suh bakislari biraz sonra kirginlik ve daha sonra kizginliga donustu: “Sen bilirsin!” Siz’in sen’e donusmeye basladigi o andan sonra tekrar arabasina bindi ve yola devam etti. Davetine icabet etmedigi icin “agzinin payini alan ve erkekligi suya dusmus sayilan” ben , acligin da verdigi bir istekle alinmis olan elindeki cigkofteyle minibus bekler vaziyete tekrar dondum. Sanirim bi on gun olmustur,aksam on falandi sanirim. Cok abartili makyajiyla ve pahali bas ortusuyle yola devam eden kadin arabayi buyuk bir hizla calisistirirken kinayan bakislariyla tekrar karsilastim.

Ikinci olay Antalya’dan. Temmuz ayinin ortalarina dogru Antalya’da Tudors diye bi mekanda egleniyorduk. Cok “acik” giyinen iki kadin ve bir adam mekanda yerlerini aldilar ve eglenmeye basladilar. Saatler gece uce dogru gelmeye baslayinca biraz daha yasli kadin lavaboya gitti. Arada biraz mesafe vardi tabii. Gitmesiyle genc ve esmer adam ,genc kadinin dudaklarina yapisti. Buraya kadar hersey normal. Yasli kadin gelene kadar bu atesli opusme devam etti ve kesildi. Biraz sonra genc kadin da lavaboya gidince, mevzuya onem kazandiran hadise gerceklesti:bu sefer adam yasli kadini opmeye basladi. Arkadaslarim eglenmeye devam ederken olayin farkinda degildi. Ben bu tur mekanlarda hem eglenir hem de dinlenme anlarinda cevreyi cok incelerim. Bu olay,benim gibi bir adam icin acikcasi ilgincti. Mekan kapanmaya yakin genc adam genc kadinin beline sarilarak mekandan cikarken, yasli olanina bakislar atmakla mesguldu.

Bu iki olay iki farkli ortam ve iki farkli gorunumdeki yurttas tipolojisi icin de ayni kapiya cikiyordu: Evet, Turkiye degisti. Hem de fazlasiyla. Bu degisimin anahtar sozcugu “hegemonya” dir. Gramsciyen tabirle hegemonya o andaki toplumun deger yargilarini, ortak duyularini, istek ve begenilerini bicimlendiren hakim sinif iklimidir. Bir toplum ikiye ayrilir: sivil toplum ve politik toplum. Sivil toplum hepimizin yasadigi, soluk alip verdigi dernekler,siyasi partiler, isyerleri ve yasam alanlarindan olusur. Politik toplum, ozellikle asker,egitim ve hukuk ucgenine yaslanarak sivil toplumu bicimlendiren,ona sinirini veren ve koruyup kollayan asli toplumdur. Politik toplum ilkokuldan baslayarak bireye yurttaslik bilinci kazandirir ve bir toplumda ne yapip ne yapamayacagini bu yolla asilar. Asker ve polis orgutuyle, bu kurallara uymamakta diretenleri tutuklar ve hukuk sistemiyle de “cezasini verir”. Ozellikle bu ceza verme konusunda Foucault’un hapishane tarihi ile ilgili anlattiklari okunmaya degerdir. Althusser ve onun ardillari “Devletin Ideolojik Aygitlari” ismini vererek bu politik toplum araclari mevzusuna aciklik getirmeye calisir. Simdi esas konuya gelelim: Bu hegemonyayi kurmak icin ne lazimdir? Tek kelimeyle RIZA. 19.yy da Batili devletler bir seyin farkina vardilar. Sadece zor yoluyla halkin itaati saglanamiyor. O halde ne yapmali? Iktidara gelen burjuvazi,kendilerinden once gelen asilzade sinifinin yaptiklarindan vaz gecerek tebaanin riza gostermesini saglayacak “ yumusak guc’e yonelmeye basladilar. Okula giden cocuga “eger calisirsan yuksek yerlere gelebilirsin’ dendi, hukuk sisteminin tum insanlik degerlerini kapsadigini ve yonetenler de dahil olmak uzere hic kimsenin “yargilanamaz olmadigini” soyledi. Herkesin yasam ve mulkiyet hakkinin kutsal oldugu ve vergilerini verdigi muddetce yurttasin esit bir vatandas oldugu vurgulandi. Boylelikle tebaa, gercekten de okul yoluyla uste cikan, zengin olan, mulkiyetine dokunulmayip ustune ustluk zengin de olabilen diger yurttaslari gorerek sisteme riza gosterdi. Iste bu inandirilan degerlerin toplamina hegemonya denir . Bu hegemonyayi kabul operasyonlarinin en onemli aygitlariysa,tekrar etmek pahasina, okul-kolluk kuvvetleri-hukuk sistemi ve simdi aciklayacagim aydin kesimidir. Evet,sistem sadece bu aygitlari kurarak carklari donduremez. Bir de buna aydinlar da eklenmelidir. Aydinlar da katmanlara ayrilir. En ust kesiminde felsefeciler olamk uzere en altta bir gazete editorune kadar tum egemen sinif aydinlari yurttasin rizasini tekrar ve tekrar uretmek icin haril haril calisir. Felsefe bu noktada cok onemlidir cunku sistem ancak belirli felsefi kabullere dayanarak ayakta durabilir. O egemen felsefeden cikarilan daha dusuk kapsamli dogrularca halkin zihinsel ekmegi cikarilir ve rahatca birseylere inanmasi saglanir. Herkes kitap okuyarak mi zihinsel ekmegini buluyor? Tabii ki hayir. Yazili basin,televizyon, internet ve telefonlar ve din, bu isler icin hazir halde bekliyor.

Simdi bu uzun ayractan sonra konumuza donelim. Muhafazakar ve Laik(peh!) kesimlerden iki ornek vermistim size. Burada bana sasirtici gelen basortulu ablamiz. Istanbul’da genelde muhafazakar semtlerde dolasiyorum. Bu kesimlerin yonettigi Turkiyenin cekirdek halini gorebilmek icin. Cok sik arabalarda gezen ablalarimiz ellerinde telefonda surekli konusuyor ve ben ne konustuklarini az cok tahmin edebiliyorum.Bu konusmalar cogunlukLa yukarida aksettirdigim minvalde . Evet,cunku bu kadinlar kuma. Soyle ki, imam nikahlari son on senede patladi. Daha once de yaygindi ama yukaridan beri soylemeye calistigim donemin hegemonyasi sonucu artik cocuklar bile kuma olayini biliyor ve hazir olun, erkek cocuklar bunun hayalini kuruyor.Kadin, zengin Akpli orta sinif erkeklerin ucuncu,dorduncu esi falan. Isin daha da tuhafi,aldatan aldatilir prensibine uyarak bir cikarimda bulunayim: Kuma ya da sevgili olan bu ablalarimiz da aldatiyor. Telefonlar bu noktada hazir bekliyor. Bunlar fantazi degil,gozlemlerimden suzulmus cikarimlar.Bu noktada artik basortusu,dombirali telefon muzikleri, akp kadin kollari yonetiminde bulunmak,cuma namazlari ve iftarlar bu koskoca Akp burjuva dunyasina giris icin kullanilmak uzere depolanan gecis biletleri.

2002′de bence Akp ‘nin aydinlari oturup bir karara vardilar: Bir hegemonya olusuturucaz. Icte laik 1923 cumhuriyet degerlerini siddetle yikamayiz. O zaman parayi dondurelim. Para elimizde olursa sistem tipis tipis kendiliginden donusecek.Siz bakmayin bizim Islamci abilerimize,onlarin kafasi yirminci yuzyilin basinda kaldi. Artik zevksiz haci misleri, yesile belenen binalar ve anti kapitalist tinilar bizi ileriye goturmez. Oturalim parayi kendimiz kazanalim. AB ile iliskilerimizi gelistirelim ve onlara modern muhafazakarlar oldugumuzu gosterelim. Boylelikle dis politikada da zorlanmayiz. Muhterem Erbakan hazretleri cok afedersiniz yok Islam birligiymis yok anti Siyonizmmis sacmaliyor . Buralari para kaynagi,muslugun basini tuttuk mu siz rahat biz rahat. E Turkiye de Ortadogu’da ABD’den icazetli olarak lider pozisyonuna gecicek. Kuzey Iraktaki petroller bizim topraklarimizdan gececek. Sonrasi Allah kerim.

Butun bunlar oldu. Fakat bu “cok degerli proflar,kose yazarlari,liberaller” bir seyin farkinda degildi. Para yasam bicimi olarak laikligi getirmek zorundadir.Is, Yahudiyle de Hristiyanla da Ateistle de beraber olmanizi gerektiriyorsa,yapacaksiniz. Ayni zamanda bu kadar luksun icinde haci misleri, nuh nebiden kalma tesetturler, yesile belenmis zevksiz binalar da siritir. Hersey degisti. Alttan dalga dalga gelen bir baska olay daha vardi: Kadinlar.Is oraya geldi dayandi ki kadim celiski olan kadin erkek celiskisi kendini disari vurdu. Ic politikada hakimiyet, ekonomide zenginlik, kulturde ilimli Islam her seyi ama her seyi kokunden degistirdi. Artik toplumun egemen sinifi haline gelen Musluman burjuva erkekleri bazen gormezden gelerek bazen kahrolarak bazen de sonucsuz kalan siddet uygulayarak kadinlarinin egitim yoluyla basamaklari tek tek yukselmesini, dizilerde oynamasini,reklamlara cikmasini, stklarda gorev almasini, sokakta sigara icmesini, moda gunleri duzenlemesini, eslerine baskaldirmasini, namaz vakitlerini kacirmasini izledi. Bu dogal akistir. Bu iyinin ve kotunun otesindedir. Politik toplum sadece buyurgan degildir, ayni zamanda uzlasmacidir. Bu kuraldir cunku politik toplum sivil toplumdan riza almak zorundadir. E, riza alinmak zorunda kalinan Turkiye’nin sivil toplumu icinde de azimsanmayacak olcude laik taban oldugu icin bu gedikten once AKP toplumunun kadinlari gecti. Ve o gedigi her gecen gun genisletiyorlar. Universitelerde basortulu kizlarla acik kizlar rahatlikla arkadaslik kurabiliyor, muhafazakar delikanlilarla laik kesim delikanlilari bir aksam icebiliyor ve burada donusen her zaman Akp toplumu oluyor. Inanin, eger sivil toplum mesela bir Fas olsaydi, muftulere nikah kiyma yetkisini birakin cocuklarin bile evlenmesini isteyeceklerdi.

Akp on bes yilda hem donusturuldu hem de donusturdu. Peki yukarida zikrettigim felsefesi ne oldu? Bu noktada iki akim karisimi soz konusu:post modernizm ve muhafazakarlik. Bu iki zit akimin karismasi yer yer komik yer yer de trajik sonuclara neden oldu. Uluslararasi dunya bugun post modernizmin hegemonyasindadir:Dogru diyer birsey yoktur ne kadar insan varsa o kadar dogru vardir. Insan ozgurlugu vardir ve dokunulamaz, lgbt, bagyan degil kadin, ulus devletler coktu yasasin kucuk kabile devletleri, tek eslilige hayir, yasasin ozgur ask,militarizme hayir, sosyalizm gibi buyuk anlatilar tarih oldu, artik hersey hizli ve dunya kuresel bir koy, vs. vs. Bu kabataslak tablonun felsefesi genclige genel olarak internet ve televizyonlardaki diziler araciligiyla verilir. Bir de sosyal medyadaki belli basli bloglar, eglence siteleri ve haber siteleriyle.Artik gecmisteki hegemonya aktarimini saglayan kitaplara yer yoktur. Buna gerek kalmamistir cunku. Kitap okumak istersen hemen kapinda Elif Safak, Ahmet Altan,Azra Kohen,Orhan Pamuk, Hakan Gunday, Metin Hara,Emrah Serbes, vs.. vardir. Bu romanlar Yalcin Kucuk’un ‘Eylulist Yazicilar’ adini verdigi gruba dahildir. Kullandiklari Turkce somurge Tukcesidir. Ana kavramlar kufur doludur,zaten bunlar kufur romanlaridir.Kurgu birbirine benzer ve cok basittir. Onceki romanlarda var olan estetik kaygi, postmodern salaklarin alkislari arasinda kaybolur gider. Edebiyat insanlari birbirine baglar ve kisinin oz degerlerinin olusumunda mihenk tasidir. Bu romanlarda sarayli yasliyla yatan pezevenk ruhlu adamlar, asansorde aska gelip sevismeyi dunyaya meydan okumak sanan herzeler ve orospu ruhlular vardir. Genelde bu tipoloji yuceltilir.

Televizyon dizilerimiz ayri bir hikaye. Buradaki hegemonya kadin ve erkege belli roller verir. Mutemadiyen oyunculuga yeteneksiz ve somurge Turkcesiyle cevrilen bu dizilerde kadin edilgendir,korunup kollanir, hemen yelkenleri suya indirir. Asiri bir makyajla ve hic calismadan sadece ask yasar. Erkek ise komik bir macoluk pesindedir. Surati asiktir,agzindan kerpetenle laf alinir. Bunun bir cekicilik unsuru olacagi izleyenlere aksettirilir. Evet zamanin ruhu hem kadinin hem erkegin maco olmasi gerektigi uzerine kuruludur.(Davetine icabet etmedigim icin “abla”nin beni kinamasi) Kadin, uluslararasi iklim geregi erkeklesmeli, yatabildigi kadar adamla yatmali, adam da hep yalnizlari oynamali ve kadinlar onun “kopegi” olmalidir.Hegemonyanin bu en onemli araclari sonucu buyuyen genc kusak boylelikle “sevgi emektir” onermesinin anlamsizligi uzerinde anlasarak bir av partisine cikar gibi “kari siker”. Kadinlarsa “hayir bu benim ozgurlugum, kimse bana karisamaz” sloganiyla tum istedigini yapabildigine inanir.Halbuki bilmiyor ki kadin her gecen gun “erkeklesiyor”. Hem de en cirkin haliyle. Cunku sevgi,emektir.

Bana bu zamanki kadin erkek iliskileri bir porno hikayesini hatirlatiyor. Postmodern cag geregi tum dogrularin birer yalan olduguna inandirilan genclik, nihilizmin derinliklerine kosar adim ilerlerken bir gangbang hikayesine donusuyor. Ortada bir kadin agzini acmis ve, porno sektorunun yonetmenleri tarafindan ustaca kurgulanmis sekilde, goz makyaji akmis vaziyette “erkeklerinin”(bu tabiri kelimenin en dramatik anlaminda kullaniyorum) aletlerini bekliyor. Kadin bu anda mide bulandiran bir “masumiyet” pozuna giriyor,yeri geliyor maco bir tarzda “bekliyor” erkeklerse kahkalar atarak sirayla bosaliyor. Cogu iliskinin genel karakteri de bu degil midir? Ben bu metaforu cogu “iliskiyi” ama ozellikle cogu kadinin durumunu dusununce aklima getiriyorum .Evet,ozgurluk, amma nasil? Ben ozgurlukten sorumluluk almayi anliyorum. Sorumluluk aldikca insan ozgurlesir. Postmodern bir salagin dedigi gibi bir erkek penisi tum dunyayi aciklamaya yetmez.

Muhafazarlik ise bambaska bi boyutla aramiza katiliyor. Tum herseyi yapma ozgurlugun var ecmain,ama giris kartlarina sahip olmak zorundasin: akplilik,itaat,cuma,oruc,ahaber,akit,yeni safak vs. Bunlar olmazsa olmazimiz. Muhafazakar tablodan en cok rahatsiz olan da bu memlekette az sayida kalmis inanmis Musluman. Ve benim solculardan ziyade en cok anlastigim insanlar da inanmis Muslumanlar oluyor. Bu durumdan onlar,benden daha sikayetci. Ve israrla sunu soyluyorlar: Hayir,bu boyle degildi,biz baska bir Turkiye istiyorduk.

Tum okullar imam hatip oldu. Hic dusundunuz mu neden? Bicok aklievvel CHP’li icin bu, laiklikten sapma. Evet,isin bir yonu boyle. Ama esas bu degil. Esas cok ama cok baska. Bugun Turkiye’de hic olmadigi kadar ozel okul var. Peki neden? Sebebi cok basit:Parasi olan cocugunu bilimsel egitim yapan okulara gonderebilecek. Bunlar politik sistemin esas makamlarina oturabilecek,kafasi calisacak ve tum toplumu yonetecek bir bilgi seviyesine sahip olacak. Peki parasi olmayan? Onun cocugu bilimsellikten nasibini almamis bu imam hatip okullarinda iyice sasiracak,kendini gelistirme sansindan yoksun kalacak ve universite tabelasi asilan yuksek liselerden diplomalarini alip asgari ucrete tabi olarak yasayacak. Ve o fakir genc bagiracak:Grevler gunahtir! Yani olay tamamiyla sinifidir. Ve sadece Turkiye degil tum dunya artik bu sisteme donmustur. Okularda artik yurttaslik degil tebalik,sorgulama degil itaat, ve kadin dusmanligi ogretiliyor. Dikkati cekmekte yarar var. Kadin dusmanliginin nesnesi emekci,muhafazakar, fakir kadinlar. Bir de topyekun laik kadinlar. Ama son model arabasiyla yaklasan muhafazakar abla ise bu siddetin nesnesi degil? Neden mi? Cunku o zengin. Iste meselenin de bam teli bu. Tum ozgurlukler Musluman Burjuvaziye anlayacaginiz. Riza da , bu okullarda ogretilecek.

Politik aktorler bence duzeni boyle kurguluyorlar.Buradan cikis var mi? Aklim kotumser ama kalbim iyimser diyeyim.Sevmekten asla vazgecmemek ve insanlara inanmak gerek. Bastan beri hep insanlari kateogrilestirdim gibi duruyor ama derdimi anlatmak icin mevcut iklimdeki tabirleri kullanmak durumundaydim.

Basi acik ya da kapali hic fark etmez. Turkiyenin ve hatta dunyanin kurtulusunun emekci kadinlarin elleriyle olabilecegina kalpten inaniyorum. Ben kadinlara inanmaktan hic vazgecmedim,yeter ki onlar da kendilerine inansin.

1 note · View note