#cc: havik | Explore Tumblr Posts and Blogs

brilmans · 5 years

Text

De buizerd oftewel luie donder

Een buizerd zwevend op thermiek. Foto: Dolf Siebert

Vroeger

In mijn jeugd, de jaren 80, was de torenvalk de meest algemene roofvogel van Nederland. Vanuit mijn doorzon zolderkamer in een Zoetermeerse nieuwbouwwijk kon ik ze gewoon zien vliegen. Het braakliggende terrein achter het huis bleek net als de rest van de groene groeistad een prima biotoop voor de vogels. Net als in de rest van het land was er in Zoetermeer toentertijd eten in overvloed voor de Falco tinnunculus.

Ondertussen zijn de braakliggende terreinen bebouwd en zijn grote delen van het boerenland door de intensivering van de landbouw ongeschikt geworden voor de torenvalk. Er valt gewoonweg te weinig te vangen voor de beesten. Met als gevolg dat de torenvalk niet meer de meest algemene roofvogel in ons land is. We hebben een nieuwe nummer 1! De torenvalk is voorbijgestreefd door de terugkeerbink onder de roofvogels: de buizerd (Buteo buteo)!

Biddende torenvalk. Foto: Dolf Siebert

In een ver vervlogen verleden

Vroeger in ver vervlogen hadden de roofvogels in ons land een natuurlijke verspreiding. Elke soort had zijn niche met bijbehorend prooien en elke vogel zijn eigen territorium. U weet wel, die natuur die niet meer is. In die tijd hadden roofvogels, de apexpredatoren van het luchtruim, slechts te vrezen van op hol geslagen geesten die de vogels als ‘boosaerdich’ zagen. Verder waren ze haast onaantastbaar.

Nadat in 1948 het ‘wondermiddel’ DDT was uitgevonden veranderde dat. De mens drenkte het land met Dichloordifenyltrichloorethaan waardoor de complete natuur vergiftigd werd. De roofvogels aan de top van de voedselketen in het bijzonder. De gevolgen waren desastreus: de roofvogelstand kelder naar een dieptepunt. In begin jaren 70 was er haast geen meer over.

Terugkeerbink

Na het verbod op het gebruik van DDT in de landbouw kon de natuur zich weer herstellen. En gelukkig gebeurde dat ook. Zo ook de roofvogelstand. Langzaam maar zeker herstelde de verschillende roofvogels zich. De torenvalk voorop! Maar in zijn kielzog was de buizerd bezig aan een ongekende opmars. Een opmars die hem uiteindelijk de succesvolste roofvogel van ons land heeft gemaakt.

Dat het de buizerd nu zo goed gaat, heeft hij voor een deel te danken aan het verbod op DDT, maar vooral aan zichzelf. De buizerd snapt namelijk hoe overleven in het Antropoceen werkt: profiteren van de teringzooi die de mens er van maakt.

Scharrelde de buizerd voor zijn dieptepunt slechts in en rond de bossen van zuid-oost Nederland zijn kostje bij elkaar, tegenwoordig eet hij overal in Nederland. Nog steeds wel in het bos, maar vooral langs de weg. Daar doet hij zich te goed aan ‘straatpizza’ en ‘bermpaté’. Dat vindt hij lekker makkelijk. Zo is hij.

Een luie vogel

De buizerd heeft gemakzuchtigheid tot een kunst verheven. Onder het motto ‘je moet niet doen wat je kunt laten’ spant de buizerd zich zo min mogelijk in. In tegenstelling tot de torenvalk die soms minuten lang vleugelwapperend in de lucht hangt of de havik die allemaal moeilijke capriolen uithaalt, zit de buizerd het liefst een beetje te kijken. Ruim 90 van zijn tijd poost de luie donder ergens in een boom of op een paal in afwachting van een makkelijke prooi. Bij voorkeur ‘cuisine asphalte’ of ‘lapin du myxomatose’. Als het niet anders kan vangt hij een muis of iets dergelijks. Maar dan moet deze zich wel op een presenteerblaadje aandienen: binnen het bereik van een gemikte glijvlucht. Want aan zijn vleugels wapperen heeft de buizerd een broertje dood. Vandaar dat je ze als ze niet zitten, ziet zweven op thermiek.

De buizerd bezig met zijn favoriete bezigheid: zitten! Foto: Arend, CC.

De nieuwe levensstijl van de buizerd heeft een nadeel. Zijn gemakzucht combineert niet altijd even goed met het verkeer op de weg. Zo nu en dan gaat het mis en bekoopt de buizerd zijn laatste maal met zijn dood. Maar goed, dat is dan de prijs die hij betaalt voor zijn succes.

Vergelijkingsmateriaal

Onlangs vond ik aan de rand van het plaatselijke bos het kadaver van een buizerd. Omdat het skelet in tegenstelling tot die van de meeste verkeersslachtoffers nog onbeschadigd was, heb ik hem meegenomen voor in de collectie.

Tot mijn verbazing kwam ik er thuis achter dat de klauwen ontbraken. Waar waren die gebleven? Ik had toch echt alles wat er lag meegenomen. Maar goed, geen probleem, tijdens mijn vakantie op Île de Ré vond ik namelijk ook een kadaver van een buizerd en daar heb ik toevallig, om problemen in huiselijke kring te voorkomen, alleen de schedel en de onderpoten van mee genomen. Zo heb ik toch nog compleet vergelijkingsmateriaal

Het verworven vergelijkingsmateriaal.

De buizerdbotten prijken naast de kraaienresten en de andere overblijfselen in mijn collectie. Geheel terecht in de afdeling ‘succesverhalen van de nieuwe natuur’. Op de etiketten staat:

buizerd (Buteo buteo)

Linnaeus, 1758

Delftse Hout

22-11-2018

skelet - klauwen

buizerd (Buteo buteo)

Linnaeus, 1758

Île de Ré

27-07-2018

Schedel + klauwen

Bronnen

rypkezeilmaker.nl