#koha individuale | Explore Tumblr Posts and Blogs

rregullatislame · 2 years

Text

Mesatarja dhe Drejtësia

Mesatarja dhe Drejtësia.

Autor: Salih bin Abdulaziz bin Muhamed al Shejh.

Përktheu: Xhemal Jakupi

HYRJE.

E falënderoj All-llahun për mirësitë e Tija të mëdha dhe dhuntitë e Tija të njëpasnjëshme. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç All-llahut, i Cili është Një dhe nuk ka ortak; dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguar i Allahut. Salavatet dhe selamet e All-llahut qofshin për Pejgamberin, për familjen dhe për shokët e tij!

Tema jonë në këtë ligjëratë është “Mesatarja dhe drejtësia, si dhe ndikimi i tyre në jetën e muslimanit”. Kjo është një temë sheriatike, sepse All-llahu i Lartësuar e ka cilësuar këtë Ummet si mesatar.

Ai thotë:

“Kështu, Ne ju kemi bërë një popull të mesëm, që të bëheni dëshmitarë përmbi njerëzit dhe që i Dërguari të jetë dëshmitar përmbi ju.”[1]

Kjo temë është sheriatike edhe për faktin se fjala “mesatar” dhe cilësimi i këtij Ummeti si mesatar është përmendur në librat e akidesë. Nuk ekziston asnjë libër i Ehli Sunnetit dhe asnjë libër i hadithit që nuk e ka theksuar se ky Ummet është Ummet mesatar dhe se pasuesit e menhexhit të drejtë, gjithashtu janë mesatar, mes teprimit dhe cungimit.

Veçoritë e metodologjisë mesatare:

Mesatarja dhe drejtësia kanë veçori. Këto veçori janë përmendur në citatet e Kur’anit dhe Sunnetit dhe janë hasur në sjelljen e sahabëve dhe sjelljen e dijetarëve islam. Edhe në bazë të teksteve Kuranore, mesatarja dhe drejtësia janë veçori të Sheriatit. Ky Sheriat është i cilësuar si ligj i tolerancës dhe largimit të vështirësive.

All-llahu thotë:

“Allahu nuk dëshiron t’ju krijojë ndonjë vështirësi.”[3]

Veçoritë e mesatares janë këto:

1 - Mesatarja është ligj i drejtë si në norma ashtu edhe në sjellje, prandaj konsiderohet i mesëm. Drejtësia në norma dhe sjellje detyrimisht sjell mesataren, ngase ai që nuk është mesatar, ose anon kah teprimi, ose kah cungimi.[4]

2 - Kjo metodologji (mesatarja) është në pajtim me sheriatin. Pastaj, kjo është në pajtim edhe me mendjen e shëndoshë. Sheriati i vërtetë, me tekstet dhe rregullat e tij, si dhe me mendimet e dijetarëve thërrasin në mesatare dhe drejtësi dhe ndalojnë nga teprimi dhe ekstremizmi. Gjithashtu edhe mendja e shëndoshë e kërkon këtë, sepse jeta e njerëzve s’ka mundësi të vazhdojë në mënyrën e duhur pa këtë mesatare.

Devijimi nga kjo rrugë e drejtë, qoftë duke e tepruar, qoftë duke cunguar, e prish vazhdueshmërinë e jetës së njerëzve dhe nuk i realizon nevojat e tyre, sepse nevojat dhe interesat e njerëzve, logjikisht, kërkojnë që të ekzistojë një metodologji mesatare rreth së cilës do të jenë të bashkuar dhe njëkohësisht ta mbrojnë atë.

3 - Mesatarja dhe drejtësia janë larg ëndjeve. Ato bazohen në dije të thellë. Dija e vërtetë, ose është tekst Kuranor apo i Sunetit, ose është thënie e sahabëve për ato çështje për të cilat s’kemi citat nga Kurani a Suneti, ose është mendim i dijetarëve të mëdhenj të sheriatit. Pra, mbështetja e mesatares në dije të thellë është një prej cilësive dhe veçorive të saj.

4 - Mesatarja i merr parasysh potencialet dhe mundësitë. Njeriu që është mesatar nuk i ngarkon njerëzit përtej mundësive dhe nuk i thërret në iluzione gjatë parashtrimit të mendimeve dhe teorive.

Shumë njerëz janë të ndikuar nga pretendimet dhe iluzionet dhe kështu i largohen asaj që kërkohet, metodologjisë mesatare. Sepse mesatarja dhe drejtësia kanë ndikim real dhe konkret në jetën e njerëzve. Kjo do të thotë se duhet të kihen parasysh mundësitë dhe fuqitë, qoftë individuale, shoqërore, të ndonjë shteti të veçantë, apo edhe globale.

5 - Mesatarja ka në konsideratë kohën dhe njerëzit. Koha ndryshon, kurse njerëzit kanë nevojë të reformohen, varësisht nga koha dhe ndryshimet. Për ta mbrojtur këtë metodologji duhet të kihet parasysh ndryshimi i kohës, i vendit dhe i njerëzve. Bazuar në këtë, dijetarët janë shprehur qartë se fetuaja ndryshon varësisht nga koha, vendi, ndodhia, situata dhe njerëzit.[5]

Mesatarja është cilësi e këtij Ummeti:

Pse shkojmë kah mesatarja? A ndodh kjo për shkak të trajtimit të ndonjë problemi që ka ndodhur, apo në kërkim të zgjidhjes së problemeve, apo për ndonjë arsye tjetër?

Pergjigja eshte se ne e zgjedhim mesataren dhe drejtesine per shkak se All-llahu i Lartesuar urdheroi me to dhe njeheresh me to e obligoi te Derguarin e Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Pra, mesatarja eshte urdher, ndaj njerezit duhet tju binden urdhrave dhe tfu shmangen gjerave me te cilat nuk jane urdheruar, si ne metodologjine e veprimit, ashtu edhe ne menyren e te menduarit.

Sepse mesatarja eshte e verteta, kurse te tjerat jane te kota:

Gjithashtu, per faktin se mesatarja eshte larg endjeve. Ne shumicen e rasteve kemi dy ane; ose teprim ose cungim, ne njerin ose tjetrin ekstrem, kurse njeriun e levizin endjet. Ndersa mesatarja dhe drejtesia jane te ngritura mbi paanshmeri dhe vertetesi. Ato ndodhen larg endjeve prej te cilave jemi porositur te largohemi dhe te nxitojme ne evitimin e gjurmeve qe ato lene ne shpirtin e njeriut gjate te menduarit dhe gjykuarit.

All-llahu thote:

“Mendo pak! Kush, pervec Allahut, mund ta udhezoje ate njeri, qe deshirat e veta i ka bere zot”.[6]

E zgjedhim mesataren edhe per shkak se ajo eshte mjeti, permes te cilit arrihet deri te realizimi i objektivave te sheriatit qe kane te bejne me fene dhe dynjane. Dihet se per te realizuar praktikimin e Sheriatit, jemi te obliguar qe t’u permbahemi rregullave te Sheriatit ne menyre qe ti realizojme objektivat e tij.

Sheriati ka zbritur qe te gjykoje mes njerezve dhe qe jeta e tyre te vijoje nen driten e tij. Sheriati nuk ka ardhur si nje teori me te cilen dikush krenohet, e as qe te mbetet vetem iluzion me te cilin ata lavderohen pa i bere dispozitat dhe besimet e tij praktike te perditshmerise. Ne baze te kesaj, mesatarja dhe drejtesia jane mjeti permes te cilit arrihet deri te realizimi i objektivave te sheriatit, si ne Fe ashtu edhe ne Dynja.

Se fundi, All-llahu i Lartesuar na beri Ummet mesatar, ngase mesatarja eshte larg trazirave te dukshme dhe te padukshme. Trazirat gjate Historise Islame kane ekzistuar qe nga momenti kur u shfaq personi qe e kundershtoi te Derguarin e All-llahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), duke i thene:

“Tregohu i drejte, o Muhamed!” te cilit Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) iu pergjigj duke i thene: “I mjeri ti! Kush mund te jete i drejte, nese une nuk jam i drejte!?”.[7]

Kjo mesatare qe nga ai cast, duke vijuar me shfaqjen e havarixheve dhe te sekteve te tjetra te humbura, deri kur arritem ne kete kohe, kur po ndodhin gjithe keto gjera, si sulmet dhe eksplodimet e fundit, si dhe botekuptimet e pikepamjet ekstreme, tekfiri dhe e kunderta e ekstremitetit; per shkak te te gjitha ketyre Allahu i Lartesuar e zgjodhi per ne mesataren, sepse vetem ajo na largon nga te gjitha trazirat, te dukshmet dhe te padukshmet…

________________________________

[1] - El Bekare: 143.

[2] - El Haxhxh: 78.

[3] - El Maide: 6.

[4] - Teprim do të thotë tejkalim i kufijve duke shtuar mbi atë që është e ligjshme (ekstremizëm). Kurse cungim do të thotë tejkalim i kufijve duke mos i plotësuar obligimet dhe duke i lënë të mangëta.

[5] - Shih: “El Muvafekat”: 1332.

[6] - El Xhathijeh: 23.

[7] - Kete hadith e transmeton Buhari ne Sahihun e tij (Libri mbi Vlerat/tema ”Shenjat e Pejgamberise ne Islam”); hadithi nr. 3610. Te ngjashem me kete transmetojne: Muslimi ne Sahihun e tij (Libri i Zekatit /tema Havarixhet dhe cilesite e tyre) nr. 1064; Ebu Davudi (Libri i Sunnetit/tema Lufta kunder havarixheve) 4764; Iben Ebi Asim (Libri i Sunnetit/tema Te dalet, Harurijte dhe Havarixhet) (2:455) dhe Hakimi ne Mustedrek (Libri per Luften kunder rebeleve/tema Cilesite e havarixheve dhe gjykimi per luften kunder tyre) (2: 2694, 2706).

Shkaqet që mundësojnë vazhdimin në mesatare.

Së pari: Njohja e menhexhit (metodologjisë) të drejtë prej Kur’anit dhe Sunnetit dhe prej fjalëve të dijetarëve të thelluar në dije. Sepse menhexhi i drejtë ka nevojë që njeriu t’i njohë argumentet e tij dhe fjalët e dijetarëve lidhur me të.

Njerëzve u ndodhën fatkeqësitë, sepse ata nuk u përkushtuan të jenë të qëndrueshëm në metodologjinë e saktë, në drejtësi dhe në mesatare. E gjithë kjo ndodh për mungesë të dijes dhe dominimit të injorancës. Për këtë, sa më të kujdesshëm dhe të zellshëm të tregohemi në përhapjen e dijes së vërtetë dhe të dobishme nga Kurani dhe Suneti i Pejgamberit, nga komentet që selefët u bënë citateve të sheriatit, aq më shumë njerëzit do të jenë të qëndrueshëm në drejtësi e në mesatare. Ndërsa injoranca, lënia e dijes dhe drejtimi kah filozofirat dhe mendimet e njerëzve, të cilat ndodh të mos jenë në pajtim me dijen e drejtë, largojnë prej menhexhit mesatar.

Së dyti: Fuqia e dijes dhe thellimi në të. Dija shtohet duke iu përmbajturmesatares dhe rrënohet me teprim ose me cungim.

Së treti: Fuqia e mendjes. All-llahu i Lartësuar, në Librin e Tij Famëlartë, u drejtohet atyre që kanë intelekt, atyre që mendojnë, u drejtohet atyre që kuptojnë, atyre që kanë logjikë të drejtë dhe të shëndoshë, atyre që kanë mendje të fuqishme. Kjo na jep të kuptojmë sa rëndësi ka mendja dhe logjika në të kuptuarit e teksteve Kuranore dhe në të kuptuarit e interesave.

Së katërti: Analizimi i përvojave njerëzore dhe historisë, sprovave dhe trazirave që kanë ndodhur gjatë saj, si dhe analizimi i mënyrave përmes së cilave u bë përmirësimi.

Nga kjo rezulton rëndësia e qëndresës në mesatare dhe në drejtësi. Sepse në histori ka shumë përvoja të përgjakshme, shumë përvoja shkatërrimtare, por gjithashtu edhe përvoja të mira dhe përmirësuese. Kush i analizon këto dhe i shikon me sy të drejtësisë dhe me fuqinë e mendjes së tij, e kupton se ai që ka pasur sukses, ka qenë i mbështetur në mesatare, jo vetëm në fjalët dhe veprat e tij, por edhe në të menduar dhe të kuptuar.

Së pesti: Durimi. Sepse durimi është veçori e dijetarëve, madje cilësi e profetëve

dhe të dërguarve. All-llahu thotë:

“Prandaj, ti bëhu i durueshëm (o Muhamed), ashtu siç kanë duruar me këmbëngulje të dërguarit e vendosur dhe mos kërko shpejtimin e dënimit për ata!”[1]

Në tjetër ajet, i Lartësuari thotë:

“Duro (o Muhamed), se me siguri, premtimi i Allahut është i vërtetë dhe s’ke pse të humbasësh durimin kurrsesi nga ata që nuk besojnë!”.[2]

Kujt i humbet durimi nuk është njeri me mendje të shëndoshë. Ai që nuk është i bindur prerë në atë se premtimi i All-llahut është i vërtetë, ai e ka humbur durimin dhe nuk mund të ketë përceptim të shëndoshë.

Durimi dhe maturia në secilën çështje janë shenjë e vazhdueshmërisë në mesatare dhe drejtësi, kurse ky është shkaku për të arritur sukses në realizimin e qëllimeve dhe objektivave.

Shkaqet që çojnë në devijim nga mesatarja dhe drejtësia

Shkaqet e devijimit prej mesatares dhe drejtësisë mund t’i përmbledhim në pikat në vijim:

01 - Injoranca;

02 - Ëndjet;

03 - Dominimi i emocioneve mbi mendjen;

04 - Mosdurimi dhe nxitimi në pritjen e rezultateve të ligjshme, si dhe propozimi i rezultateve jo të ligjshme;

05 - Shpikja e risive në Fe (bidateve);

06 - Akuzimi i dijetarëve dhe njerëzve të mençur, për servilizëm dhe heqje dorë nga e vërteta.

_________________________________________

[1] - El Ahkaf: 35.

[2] - Er Rum: 60.

Mesatarja ne Islam eshte besim dhe ligj.

Eshte shume me rendesi praktikimi i domethenies se mesatares dhe drejtesisene jeten e muslimaneve. Ajo patjeter duhet te kuptohet mire dhe drejt, sepse ne i degjojme disa duke thene: “Menhexhi mesatar”, por fjala “mesatar” shpeshhere perdoret pa kritere sheriatike apo logjike, ndonese mesatarja gjithhere ndodhet mes dy skajeve.

Kush i percakton dy skajet? Kush e vlereson menhexhin mesatar? Kush duhet te vleresoje nese kjo eshte mesatare dhe e kunderta nuk eshte?

Pergjigja: Patjeter qe duhet te kemi parime mbi bazen e te cilave gjykojme, ne menyre qe gjerat e tilla te mos na cojne deri te zhberja e gjerave themelore te Fese dhe Besimit duke e kerkuar mesataren e gabuar. Pra, mesatarja dhe drejtesia jane te kerkuara me Sheriat sipas parimeve te sheriatit, te cilat i miratojne dijetaret e medhenj.

Islami perbehet prej besimit.akidese dhe ligjit.Sheriatit. Akideja eshte e ndertuar mbi mesatare, siç thone dijetaret e akidese. Edhe Sheriati Islam, gjithashtu eshte i ndertuar mbi mesatare dhe drejtesi, siç theksojne dijetaret Islam.

All-llahu thote:

“Keshtu, Ne ju kemi bere nje popull te mesem.”[1]

Domethenia e fjales “popull te mesem”, siç e komentojne sahabet dhe pasuesit e tyre, eshte: Ne u kemi bere juve nje popull te drejte e te zgjedhur, mes atyre qe ia teprojne dhe atyre qe lene manget. Ne te gjitha fete e religjionet ekziston teprim dhe cungim, po edhe ne te gjitha sektet dhe fraksionet e ndryshme ne kete Ummet eshte i pranishem teprimi dhe cungimi. Teprimi dhe cungimi jane te pranishme edhe ne ligjet e meparshme te grupimeve dhe partive te ndryshme.

Principin e mesatares dhe drejtesise e vertetojne edhe keto ajete:

“Mos e shtrengo doren, as mos u bej doreshpuar e te mbetesh i qortuar dhe i mjere.”[2]

Dhe:

“Ata që kur shpenzojnë nuk janë as dorëshpuar, as dorështrënguar, por i përmbahen të mesmes.”[3]

Është vërtetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kini kujdes dhe largojuni teprimit, sepse popujt para jush janë shkatërruar vetëm për shkak të teprimit në fe.”[4]

Ali ibën Ebi Talibi, kalifi i drejtë (radijAll-llahu anhu) ka thënë:

“Njeriu më i mirë është ai i drejti, mesatari, te i cili kthehen ata që ia teprojnë dhe mundohen ta arrijnë ata që lënë mangët.”[5] (E transmeton Ibnul Mubarek nga Muhamed ibën Talha nga Aliu (radijAll-llahu anhu)).

Disa prej selefëve kanë thënë:

“Feja e All-llahut është mes atij që e tepron dhe shton në të dhe atij që lë mangët dhe e cungon atë.”[6]

Ky është një parim te dijetarët e selefit dhe te ata që ishin autorë të librave në akide. Ata thonë: Feja e All-llahut është e vërtetë dhe e kënaqshme për secilin. Feja e All-llahut, të cilën njerëzit obligohen ta pasojnë është mesatare, ndërmjet teprimit dhe cungimit.

Në një hadith që ndodhet në “Sahih” thuhet:

“Feja është lehtësim. Secili që do të mundohet ta shtrëngojë Fenë, ajo do ta mposhtë.”[7]

“Çdoherë, kur Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka pasur mundësi të zgjedhë mes dy gjërave, ai e ka zgjedhur më të lehtën, përveç nëse ajo përbënte mëkat.”[8]

Në një hadith tjetër që gjendet në Sunene dhe në libra të tjera, i cili është mursel, por që përforcohet nga transmetime të tjera, dhe të cilin e transmeton Muhamed ibën Munkedir nga Xhabiri (radijAll-llahu anhu), thuhet:

“Kjo Fe është madhështore, prandaj merreni me të lehtë! Bima që mbin me nxitim, as tokën s’e çan dot, as nuk lë farë pas vete.”[9]

Ne nje hadith te sakte, Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thene:

“Feja me e dashur tek All-llahu eshte Feja e paster, tolerante dhe e gjere.”[10]

Ai, gjithashtu ka thene:

“U shkaterrofshin ekstremistet!”, tri here.[11]

Kur Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i dergoi dy sahabet e tij, Muadhin dhe Ebu Musa el Esh’ariun (radijAll-llahu anhuma) ne Jemen, u tha:

“Lehtesoni dhe mos veshtiresoni! Pergezoni dhe mos trembni! Respektohuni mes vete!”[12]

Ky eshte parim i thirrjes ne Islam, per te cilin jane ne konsensus te gjithe dijetaret.

Ne nje hadith tjeter thuhet se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thene:

“Punet me te dashura tek All-llahu jane mesataret.”[13]

Kur kjo te jete e qarte, atehere kuptohet se mesatarja dhe drejtesia jane obligim,te cilat mbeshteten ne argumente sheriatike. Njeheresh kjo eshte nje miresi qe iu dhurua ketij umeti ne menyre qe te vazhdoje se ekzistuari. Ndersa ekstremistet dhe ata qe lene manget jane jeteshkurter. Ai qe vazhdon te mbetet eshte keshilluesi i ketij umeti, i sinqerti, dijetari dhe mesuesi i umetit. Te umeti mund te kete ndikim vetem ai qe trason kete metodologji.menhexh, te mbeshtetur nga citatet sheriatike, (te cilen e ndoqen kalifet e drejte dhe e mbeshteten me fjalet e tyre), veprat e dijetareve islame dhe shkrimet e tyre.

____________________________________

[1] - El Bekare: 143.

[2] - El Israf: 29.

[3] - El Furkan: 67.

[4] - Transmetojnë Imam Ahmedi në “Musned”, 3: 1851, dhe 5: 3248; Nesaiu në “Sunen” (Libri mbi Haxhxhin – tema: Mbledhja e gurëve), 3059; Ibën Maxhe në “Sunen” (Libri mbi Haxhxhin – tema: Madhësia e gurëve që hidhen). 3029; të gjithë nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma.

[5] - Transmeton Ibën Ebi Shejbe në “Musannef “, 7: 100, hadithi nr. 34498; kurse El Munaui i ka përmendur këto fjalë në “Fejdul Kadir”, 3: 134, ku flet për teprimin dhe ekstremizmin në Fe, pa ia atribuuar Aliut radijAll-llahu anhu.

[6] - Fjalë të përafërta janë transmetuar në “Sunenin” e Darimiut (Urrehet mendimi i lirë i njerëzve në Fe) 1: 72, nga Hasen el Basriu.

[7] - E transmeton Buhariu në “Sahih” (Libri mbi Imanin – tema: Feja është lehtësim) 39, nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu.

[8] - Buhariu në “Sahih” (Libri mbi vlerat – tema: Cilësitë e Pejgamberit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), 3560 dhe Muslimi në “Sahih” (Libri mbi vlerat – tema: Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem largohej prej mëkateve dhe zgjidhte më të lehtën prej të lejuarave), 2327, nga Aishja radijAll-llahu anha.

[9] - Kështu e transmetojnë: Ibnul Mubareku në “Zuhd”, 1334 si fjalë të Abdullah ibën Amrit radijAll-llahu anhuma; Bejhekiu në “Sunen” (Libri mbi namazin – tema: Mesatarja në adhurim dhe tentimi për vazhdueshmëri), 3:18; Hakimi në “Ma’rifetu Ulumil Hadith” 96; Hejthemiu në “Mexhmeuz Zeuaid” 1:62, nga Xhabiri radijAll-llahu anhu. Rreth ketij hadithi ka folur Iben Haxheri ne ”Fet’hul Bari”, 11:297. Fillimin e ketij hadithi e transmeton edhe Ahmedi ne “Musned “, 20:13052 nga Enesi radijAll-llahu anhu.

[10] - Buhariu e ka permendur ne “Sahih” si ta’lik (Libri mbi Imanin – tema: Feja eshte lehtesim) 29, kurse e ka transmetuar edhe ne “Edebul Mufred”, 288. Trans. Ahmedi ne “Musned”, 4: 2107 nga Iben Abbasi radijAll-llahu anhuma.

[11] - Trans: Ahmedi ne “Musned”, 6: 3655; Muslimi (Libri mbi dijen – tema: Ekstremistet jane te shkaterruar) 2670; Ebu Davudi ne “Sunen” (Libri mbi Sunnetin – tema: Ndjekja e Sunnetit) 4608; te gjithe nga Abdullah iben Mesfudi radijAll-llahu anhu. Ekstremist d.m.th: qe thellohet ne çdo imtesi dhe e veshtireson Fene.

[12] - Buhariu ne “Sahih” (Libri mbi lufterat – tema: Dergimi i Ebu Musait dhe Muadhit ne Jemen, para Haxhxhit te Lamtumires) 4341, 4344, (Libri mbi etiken – tema: Thenia e Pejgamberit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem: Lehtesoni e mos veshtiresoni) 6124, (Libri mbi dispozitat – tema: Udheheqesi, kur te dergoje dy komandante ne nje vend, i urdheron qe te respektohen dhe te mos kundershtohen) 7172; Muslimi ne “Sahih” (Libri mbi xhihadin dhe ekspeditat – tema: Caktimi i komandanteve te delegacioneve nga ana e udheheqesit dhe keshillimi per etiken e luftes) 1733 me shtesen “… dhe mos u kundershtoni!”. Te gjitha nga Ebu Burde radijAll-llahu anhu. Transmeton edhe Tajalisiu ne “Musned” 498, nga Ebu Musa elEsh’ari radijAll-llahu anhu.

[13] - Ixhluni ne “Keshful Hafa” 1: 391 e permend: “Puna me e mire eshte mesatarja”, kurse sipas nje transmetimi: “Punet me te mira jane mesataret.”

Mesatarja e Islamit mes feve dhe ligjeve tjera.

Sa i takon veprimit praktik, mesatarja ka disa anë, atë që veç u përshkrua më sipër dhe anën teorike.

Islami është mesatar mes religjioneve. Kush e analizon besimin islam, vëren se ai është mesatar mes feve të ndryshme. Religjion quhet secila fe, të cilës i përmbahen njerëzit, pavarësisht nëse është me origjinë të vërtetë apo të kotë.

Islami është mesatar mes hebraizmit dhe krishterimit.[1] Islami është mesatar mes zoroastrizmit [2] dhe budizmit. Islami është mesatar edhe mes ligjeve të ndryshme; mes ligjeve romake (demokraci etj.) dhe ligjeve të atyre që ia atribuojnë gjykimin vetes (diktatorëve).

Islami është mesatar edhe në etikë dhe në raportet njerëzore. Ai fton në etikë fisnike dhe nxit t’i përmbahemi asaj, madje All-llahu i Lartësuar e cilësoi të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) duke thënë:

“Ti je në një etikë madhore.”[3]

Mirëpo All-llahu nuk e bëri pjesë të etikës fisnike braktisjen e krenarisë, as braktisjen e të vërtetës, por etikën fisnike e bëri mesatare, mes butësisë dhe ashpërsisë. Ashpërsia, nëse është në vendin e duhur, është e kërkuar, por edhe butësia me muslimanët dhe jomuslimanët është e kërkuar në vendin e duhur. Pra, e vërteta është mes kësaj dhe asaj.

Islami është mesatar mes religjioneve, është mesatar sa i takon raporteve ndërnjerëzore, mesatar edhe për sa u takon ligjeve. Është mesatar sa u takon atyre që e lejojnë kamatën me të gjitha llojet e saj, padrejtësitë dhe dëmet që ua shkaktojnë njerëzve, si dhe është mesatar sa u takon atyre që e ndalojnë shitblerjen me të gjitha llojet dhe pasurimin që njeriu e bën përmes dorës së vet. Islami fton në tregti, në punë, në ekonomi, në shtim dhe rritje të pasurisë, mirëpo ndalon gjatë kësaj padrejtësinë dhe dëmin, marrjen e pasurisë së huaj pa të drejtë dhe ndalon që pasuria të qarkullojë vetëm mes të pasurve, siç ndodhte në kohën e Xhahilijetit [4] dhe në ligjet e feve dhe popujve të mëparshëm.

Islami eshte mesatar ne gjithe urdhrat qe kane te bejne me besimin dhe ne gjithe ate qe njoftoi Allahu dhe i Derguari i tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Edhe ne teuhid eshte mesatar, mes atyre qe e teprojne duke shoqeruar edhe te tjere ne adhurim, si te krishteret dhe cifutet, dhe mes atyre qe cungojne, duke menduar se te gjithe njerezit jane ne teuhid, pavaresisht nga veprat e tyre. Islami fton ne njesimin e All-llahut te Lartesuar me adhurim, siç urdheron All-llahu:

“Adhuroje vetem Allahun me perkushtim te cilter per Te!”[5]

Dhe:

“Zoti yt ka urdheruar, qe te mos adhuroni askend tjeter pervec Atij”[6]

Sepse njesimi i All-llahut dhe te perkushtuarit e adhurimit vetem ndaj Tij eshte themeli i Fese.

Mesatarja e Ehli Sunnetit mes sekteve dhe fraksioneve te tjera Ehlus Sunneh uel Xhema’ah jane mesatare ne kapitullin e Emrave dhe Cilesive te Allahut. Ata qendrojne mes atyre qe emrat dhe cilesite e Allahut i perngjasojne dhe i krahasojne me cilesite e krijesave dhe mes atyre qe i mohojne dhe i zhveshin nga cdo kuptim.

Ne kapitullin e imanit, Ithtaret e Sunnetit, Xhematit dhe Islamit te vertete, jane mesatare mes Tekfirijve ekstremiste [7] dhe mes Murxhieve [8] cungues. Ata konsiderojne se imani perbehet nga fjalet, veprat dhe besimi. Pra jane mesatar mes ketyre dhe atyre.

Sa i takon dashurise ndaj sahabeve, ata gjithashtu jane mesatar mes atyre qe ia tepruan duke i hyjnizuar disa prej sahabeve dhe mes nevasibeve, te cilet i fyen disa prej sahabeve. Ehli Sunneti i don dhe i lavderon te gjithe sahabet e Pejgamberit dhe thote ate qe tha Allahu ne lidhje me ta:

“Allahu është i kënaqur me ata besimtarë, kur t’u betuan për besnikëri nën hijen e pemës.”[9]

Edhe në kapitullin që ka të bëjë me udhëheqësin dhe bindjes ndaj udhëheqësve, Ehli Sunneti, gjegjësisht Feja Islame është mesatare mes atyre që patën kundërshti, si në vepra, ashtu edhe në fjalë sa i takon kësaj çështjeje madhore. Pra, ata janë në mes të Havarixhëve, të cilët thonë se lejohet rebelimi kundrejt udhëheqësve, nëse tek ata vërehen gabime dhe mes atyre që pretendojnë se nuk lejohet as këshillimi i tyre, por sipas tyre, çdo gjë që ata thonë është e vërtetë, sepse ata janë zëvendës.

_________________________________

[1] - Çifutët janë cungues të fesë. Ata e kanë ndryshuar Librin e All-llahut, i vranë pejgamberët e tyre, i shpifën Allahut dhe e mohuan Atë. Të krishterët janë teprues në fe. Ata ia tepruan në murgëri dhe në thëniet e tyre për Isain (alejhis selam).

[2] - Zoroastrizmi është një fe që ka dominuar në Persi (Irani i sotëm), për një kohë të gjatë dhe profet kryesor e ka Zaratustrën ose Zoroaster. Ajo bazohet në besimin në dy zota: zoti i të mirës dhe dritës – Ahura Mazda dhe zoti i të keqes dhe errësirës – Angra Maini. Ithtarët e kësaj feje besojnë se njeriu është i lirë të zgjedhë mes këtyre dy zotave, por është i obliguar ta ndihmojë veprën e Ahura Mazdës. Ata e hyjnizojnë dhe e adhurojnë mes tjerash edhe zjarrin. (sh.p.)

[3] - El Kalem: 4.

[4] - Xhahilije quhet koha e errët para ardhjes së Pejgamberit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. (sh.p.)

[5] - Ez Zumer: 2.

[6] - El Isra: 23.

[7] - Ata qe per nje mekat, i vogel qofte a i madh, e llogarisin muslimanin per kafir. (sh.p.)

[8] - Murxhiet jane nje sekt qe besojne se njeriu behet besimtar vetem nese beson me zemer dhe e deklaron ate me goje, keshtu qe veprat nuk i konsiderojne si pjese te imanit, gje qe eshte ne kundershtim me mendimin e Ehli Sunnetit, mendim te cilin e verteton Kur’ani dhe Sunneti. Murxhiet thone se kur njeriu te besoje nuk i ben dem asnje mekat, sikurse nuk i ben dobi vepra e mire mosbesimtarit. (sh.p.)

[9] - El Fet’h: 18.

Pjese e mesatares eshte edhe bindja ndaj udheheqesit musliman.

Ehli Sunneti konsideron se bindja ndaj udheheqesit musliman eshte obligim, sepse kete e urdheroi Pejgamberi kur tha:

“E ke obligim degjimin dhe bindjen ndaj udheheqesit, ne veshtiresi dhe rehati, ne gjerat qe i do dhe ne ato qe i urren, po edhe nese ai te le pas dore dhe i jep perparesi interesit te vet.”[1]

Transmeton Ubade iben Samiti (radijAll-llahu anhu), i cili thote:

“Ne ia dhame besen te Derguarit te All-llahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) se do te degjojme dhe do te bindemi ne veshtiresi dhe ne rehati, ne gjerat qe na pelqejne dhe ne ato qe nuk na pelqejne, po edhe nese udheheqesi i jep perparesi interesit te vet. I dhame besen se nuk do te luftojme qe ta marrim pushtetin prej atyre qe e kane, se do ta themi te verteten kudo qe te jemi dhe se nuk do ti frikohemi askujt per te verteten e All-llahut.”[2] Ky hadith eshte vertetuar ne Sahihun e Muslimit.

Ceshtja e udheheqesit dhe bindja ndaj tij eshte ceshtje madhore dhe sipas menhexhit mesatar, ata keshillohen, sqarohen dhe bashkepunohet me ta ne miresi e devotshmeri.

Mesatarja dhe drejtesia ne fikh dhe ne dispozita:

Kjo sqarohet ne pikat ne vijim:

Se pari: Marrja ne konsiderate e ixhtihadit, sepse ai vazhdon dhe nuk eshte mbyllur.[3]

Ka prej atyre qe deren e ixhtihadit e kane hapur krah me krah, saqe ne te jane futur edhe te atille qe nuk i perkasin atij rangu, nuk jane te kualifikuar per ixhtihad dhe nuk i kane kuptuar as citatet sheriatike, as rregullat baze te Sheriatit.

Sot degjojme njerez qe flasin dhe japin mendime per ceshtje sheriatike dhe ndodhi te medha, te cilat sikur te kishin ndodhur ne kohen e Omerit (radijAll-llahu anhu), ai do t’i kishte tubuar luftëtarët e Bedrit [4] për të debatuar rreth tyre.

Sot në Ummet ndodhin ngjarje të mëdha dhe për to jep fetua njëri e tjetri, të cilët janë vetëm nxënës të rëndomtë të dijes dhe nuk janë të aftësuar për diçka të tillë dhe as nuk janë thelluar në dije. Në këto çështje hezitojnë të hyjnë shumica e dijetarëve, sepse janë çështje për të cilat ka nevojë të mblidhen të gjithë që t’i diskutojnë.

Dera e ixhtihadit është e hapur, por hapja është mesatare, mes dy grupeve: atyre që konsiderojnë se ajo duhet të mbyllet dhe të bazohemi vetëm në fjalët e dijetarëve të vjetër dhe atyre që konsiderojnë se kjo derë është e hapur për çdo njeri, qoftë edhe i paaftë për t’ufutur nga kjo derë.

Së dyti: Drejtësia në fikh dhe në dispozita, si dhe të qenit mesatar në to, kërkon patjetër të qenit mesatar mes dy grupeve: mes pasimit të medhhebeve dhe zhdukjes së medhhebeve. Ka të atillë që kërkojnë zhveshjen nga medhhebet e ndryshme në fikh dhe pohojnë se ato nuk janë të vlefshme për çdo kohë, por vetëm për kohët e shkuara dhe tani duhet t’u kthehemi librave të hadithit dhe t’i flakim librat e medhhebeve. Dhe mes një grupi tjetër, të cilët konsiderojnë se duhet të vazhdojmë të mbetemi në citatet medhhebore, sepse tekstet medhhebore përmbajnë më shumë dije dhe vlejnë për çdo kohë.

Ndërsa e vërteta ndodhet mes këtyre dy grupeve. Ne duhet të mësojmë nga fjalët e dijetarëve të medhhebeve, sepse ata e kuptuan sheriatin, por për secilën kohë vlejnë dispozita të veçanta dhe të kuptuar të veçantë. Sheriati është i fokusuar në objektiva, në realizimin e dobive dhe pengimin e dëmeve. Prandaj, nuk është e drejtë të mbetemi në tekstet e dijetarëve të vjetër, të cilët nuk ndodhen mes nesh dhe nuk e njohin realitetin e jetës sonë. Nuk i njohin të metat dhe dobësitë tona, nuk i njohin objektivat, dobitë dhe interesat që ne duhet t’i kemi në konsideratë dhe dëmet që duhet t’i evitojmë. Është prej drejtësisë t’i marrim fjalët e tyre, t’i kuptojmë qëllimet, t’i marrim gjykimet dhe t’i kuptojmë burimet nga i kanë marrë ato. Por duhet që edhe ne të dimë të shikojmë në citatet sheriatike, sepse ato janë të gjera dhe përfshijnë çdo kohë.

Pra, fjalët e dijetarëve janë të nevojshme për t’i kuptuar citatet sheriatike. Prandaj Islami është mesatar sa u përket medhhebeve, mes atyre që duan t’i asgjësojnë medhhebet dhe atyre që e teprojnë dhe duan që pasimi i medhhebeve të jetë absolut.

Së treti: Mesatarja dhe drejtësia janë shenja dalluese të kësaj Feje dhe shenja të Ehli Sunnetit, të cilët pozicionohen mes ashpërsisë së tepruar dhe lehtësimit pa kritere.

Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka urdhëruar dhe ka nxitur për lehtësim dhe kur kishte mundësi të zgjedhte mes dy gjërave, ai çdoherë zgjedhte më të lehtën kur ajo nuk përbënte mëkat.[5] Me këtë mohohet ashpërsia e cila krijon vështirësi për njeriun. Ata të cilët e marrin me ashpërsi dhe mendojnë se e vërteta qëndron vetëm në të, kjo nuk është e drejtë. Ky është një lloj teprimi në marrëdhëniet me dispozitat, të cilin duhet mënjanuar.

E vërteta qëndron në faktin se ashpërsia duhet të praktikohet në vendin e duhur, kur ajo mbështetet nga citatet Kuranore dhe ato të Sunetit, ndërsa sa u takon çështjeve për të cilat kemi mundësi zgjedhjeje dhe që nuk janë të përcaktuara me citate, e zgjedhim më të lehtën në qoftë se ajo nuk përbën mëkat. Kësaj duhet t’i kushtohet vëmendje, sidomos gjatë studimeve, shkrimeve, ligjëratave, udhëzimeve dhe orientimeve që u japim të rinjve. Gjatë gjithë kësaj duhet të largohemi prej ashpërsisë, e cila sjell vetëm dëm dhe kur kemi mundësi zgjedhjeje, të mos e zgjedhim vrazhdësinë, e cila e vështirëson jetën e njerëzve.

Është obligim të kapemi për mesataren dhe drejtësinë gjatë gjithë kësaj, sepse sheriati ka ardhur t’i mënjanojë vështirësitë, siç është transmetuar: “Bima që mbin me nxitim, as tokën s’e çan dot, as nuk lë farë pas vete.”[6]

Kur është fjala për dobitë dhe dëmet, sheriati islam është mesatar në dispozitat e tij, në fikh dhe objektivat e saj. Disa e tepruan në përcaktimin e dobive, aq sa dobitë e pretenduara i radhitën para citateve të sheriatit, saqë disa u shprehën: “Aty ku është interesi, aty është edhe Sheriati i All-llahut.” Një grup tjetër ekstrem u shprehën për anulimin e të gjitha interesave dhe dobive, duke pretenduar mbështetjen vetëm në tekstet e sheriatit, sepse vetëm tekstet e sheriatit përbëjnëminteres dhe kështu ata bazohen vetëm në anën sipërfaqësore të teksteve.

Sheriati është ligj i arsyeshëm që bazohet në realizimin e dobive dhe anulimin e dëmeve. Atij që i mungon njohja e parimeve dhe objektivave të sheriatit, ai ka humbur edhe mundësinë e realizimit të objektivave të këtij sheriati të bekuar. Ky ligj i bekuar, Sheriati Islam, është ligj i bazuar në arsye, objektiva dhe përkujdesje për dobitë dhe interesat.[7] Sheriati në fikh ndërtohet mbi dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet normave të përmendura në tekstet e sheriatit dhe në thëniet e dijetarëve. Kujt i mungojnë njohuritë rreth kësaj, për të s’ka hapësirë të japë gjykime rreth gjendjes së njerëzve.

Bazuar në këtë, është obligim ta kemi në konsideratë mesataren, pra, të ndodhemi mes atyre që mohojnë dobitë dhe interesat në përgjithësi dhe atyre që ia teprojnë, sepse në sheriatin tonë çdo gjë është e arsyeshme, kështu që duhet t’i kemi në konsideratë interesat dhe objektivat e përcaktuara nga sheriati. Për këtë, kur ne shikojmë në fjalët e dijetarëve të mëdhenj, si Imam Ebu Hanifja, Imam Maliku, Imam Shafiu, Imam Ahmedi, Shejhul Islam Ibën Tejmijje, nxënësi i tij Ibnul Kajjim etj., shohim se në shumicën e çështjeve ata i marrin parasysh interesat e arsyetuara në tekste. Ndoshta ata ndonjëherë kanë dhënë disa përgjigje për disa çështje, të cilat janë në kundërshtim me fetuatë e sotme, por këtë e kanë bërë duke u bazuar në interesat që burojnë prej Sheriatit.

Marrja në konsideratë e objektivave dhe interesave është kërkesë sheriatike e patjetërsueshme për të pasur një bazament mesatar dhe të drejtë në të gjitha çështjet.

__________________________________________

[1] - Transmeton Muslimi ne “Sahihun” e tij (Libri mbi udheheqesine – tema, Obligimi per bindjen ndaj udheheqesve ne cdo gje pervec ne mekat) 1836, nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu.

[2] - Transmeton Muslimi, 1708 nga Ubade iben Samit radijAll-llahu anhu. Hadith te afert me kete transmeton Buhariu ne “Sahihun” e tij (Libri mbi trazirat – tema: Fjala e Pejgamberit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem: ”Do te shihni pas vdekjes sime gjera qe do ti urreni”), 7056; Ahmedi ne “Musned”, 37: 22735 dhe Iben Ebi Asim ne “Sunneh”, 1029.

[3] - Shatibiu ne “Muvafekat”, 5.11, thote: “Ixhtihadi eshte dy llojesh: i pari, i cili s’ka mundesi te nderpritet derisa te ekzistojne obligimet dhe ndalesat, pra deri ne Diten e Kiametit, dhe tjetri qe ka mundesi te nderpritet para se te zhduket dynjaja…”

[4] - Buhariu në Sahih (Libri mbi pasimin – 28 tema: Sqarimi i ajetit: “Këshillohen për punët e veta me njëri-tjetrin.” [Esh Shura: 38]dhe ajetit: “Këshillohu me ata për çështje të ndryshme!” [Ali Imran: 159], thotë: “Udhëheqësit shtetëror, pas Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) janë këshilluar me dijetarët besnikë në çështjet e lejuara, me qëllim që ta zgjedhin më të lehtën, ndërsa për ato çështje që ka pasur tekst nga Kurani dhe Suneti, ata janë bazuar në ato tekste, sepse kjo ishte rruga që porositi Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem)… këshilltarët e Omerit ishin njerëz të ditur, të rinj dhe pleq, por ai ndalej te dispozitat e përcaktuara nga Libri i Allahut të Lartësuar.”

[5] - Kjo përmendet në hadithin që u cek më herët. Shih faqen: 11.

[6] - U përmend më herët një hadith me këtë tekst. Shih faqen: 11.

[7] - Shih “I’lamul Muvekkiin an Rabbil Alemin” 4:337.

Mesatarja dhe drejtësia në gjykimin e gjërave.

Gjërat ripërtërihen, çështjet vijnë të llojllojshme dhe çdo ditë kemi diçka të re. Nuk ka dyshim se koha lëvizë, civilizimet lindin dhe qytetërimi ndez çështje të reja. Këto nuk ndalojnë te gjykimi i një dijetari a thirrësi në Fe dhe as te teoria e një teoricieni. Qytetërimet lindin dhe zhvillohen, siç mund të shihet në kohë të sotme.

Mu për këtë shkak, duhet të ekzistojë një menhexh i qartë dhe mesatar për gjykimin mbi gjërat, situatat, individët, mendimet dhe opinionet, qëllimet dhe objektivat, shoqëritë, shtetet, dijetarët, thirrësit dhe njerëzit në përgjithësi.

Parimet e këtij menhexhi mesatar duhet të rrënjosen përmes ligjëratave dhe shkrimeve në mënyrë që nxënësit e dijes, të cilët synojnë të japin këshilla e të thërrasin në Fe, të mos jenë të painformuar sa i takon kësaj metodologjie të drejtë.

Ndër parimet e dijetarëve është edhe ky rregull: Gjykimi për një gjë është rrjedhojë e perceptimit të saj. [1]

All-llahu i Lartësuar ka thënë:

“Mos shko pas diçkaje për të cilën nuk ke dijeni!”[2]

Prandaj, kushdo që gjykon mbi një çështje pa pasur njohuri të plota, ose gjykon mbi një situatë, ose në lidhje me një individ, opinion, shkrim, apo jep gjykimin në lidhje me qëllimet e interesat pa i njohur ato si duhet, i tilli është dhënë pas diçkaje për të cilën nuk ka dijeni.

Është detyrë për ne që këtë ajet ta vëmë para syve tanë, si dhe ajetin tjetër në të cilin Allahu i lartësuar ndalon të thuhet diçka pa dije dhe këtë e konsideron të përafërt me shirkun.

All-llahu thotë:

“Thuaj: ‘Me të vërtetë, Zoti im ka ndaluar… t’i shoqërohet Allahut (në adhurim) diçka, për të cilën nuk ju ka dhënë kurrfarë të drejte dhe të thoni për All-llahun atë që nuk e dini.” [3]

Edhe Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka ndaluar të thuhet diçka pa pasur dijeni për të. Ai thotë:

“Më i guximshmi prej jush për të dhënë fetua është ai që është më i guximshëm për të hyrë në Zjarr.”[4]

Si të gjykojmë në situata të ndryshme? Njerëzit, siç mund ta shihni, japin gjykime për çdo gjë. A u takon njerëzve të mendjes, dijetarëve dhe atyre që ndjekin metodologji të drejtë gjatë analizave dhe studimeve që të nxitohen? A u takon të mos jenë të matur gjatë gjykimit mbi çështje të caktuara?

Ju, pavarësisht se a jeni studentë të niveleve të larta apo jo, nuk ju takon që të menduarit dhe të gjykuarit tuaj mbi gjërat, të jetë i pa bazuar në parime. Nëse njerëzit lihen të gjykojnë mbi gjëra të ndryshme pa kritere, atëherë do të lindin probleme e probleme, siç po i shohim. Do të lindin mendime, opinione e gjykime në lidhje me situata, individë, shoqëri e shtete, në lidhje me nijetet e njerëzve dhe gjykime mbi dijetarët, gjëra që po i dëgjoni dhe që ndoshta nuk do t’i dëgjoni në të ardhmen.

Ne kërkojmë një metodologji mbi bazën e së cilës do t’i zbërthejmë gjërat dhe një parim mbi të gjykuarit se si të gjykojmë? Si të nxjerrim përfundime duke u bazuar në parime? A duhet t’i gjykojmë rezultatet dhe a duhet të dalim me rezultate gjatë gjykimeve dhe veprimeve pa u bazuar në parime? Si të përmirësojmë mënyrën e të menduarit dhe metodologjinë e të gjykuarit mbi gjërat? Kjo është detyra më e rëndësishme.

Është prej parimeve që jo për çdo gjë të kërkuar duhet të gjykojë çdokush, sepse ka çështje të mëdha, të cilat duhet t’u lihen njerëzve të mëdhenj, të cilët i analizojnë me shikim gjithëpërfshirës. Ti nuk di çdo gjë. A i takon një nxënësi të dijes, një studenti, një njeriu me kulturë të përgjithshme, apo njërit nga masa e thjeshtë ta vejë veten në atë pozitë, sa të japë gjykime mbi situata, shtete, dijetarë, apo të japë vlerësime rreth ideve pa i kuptuar dhe pa i analizuar, duke mos u bazuar mbi parimet e sheriatit?!

Gjykimi mbi çështje të ndryshme dhe kapja e disa anëve të tyre është bërë avaz për disa njerëz. Ata e shohin një citat të Kur’anit apo Sunnetit dhe mendojnë se ai është i mjaftueshëm për të nxjerrë një gjykim të përgjithshëm. Sikur puna këtu të ishte kaq e lehtë, fukahatë (juristët islamë) nuk do të ishin kaq të paktë.

___________________________________________

[1] - Shih këtë rregull në “Mugnil Muhtaxh” 2:363 dhe “Hashijetul Buxhejremij” 1: 98, 374; 3: 232 dhe 4:57.

[2] - El Isra: 36.

[3] - El A’raf: 33.

[4] - Transmetojnë: Darimiu në “Sunen” (Dhënia e fetuasë dhe rigoroziteti ndaj kësaj) 1: 57; dhe Ebu Abdullah Muhamed ibën Muflih elMakdisij në “Etikat sheriatike” (tema: Dijetari të thotë: “Nuk e di” dhe të ruhet e të mos nxitohet në dhënien e fetuasë) 2: 156.

Mënyra se si dallohen fukahatë islamë.

Fukaha (jurist) islamë konsiderohen ata të cilët studiuan të gjitha citatet sheriatike, shkaqet dhe objektivat, dëmet dhe dobitë. Vendimi sheriatik nuk merret duke gjykuar vetëm nga një këndvështrim. Patjetër që gjykimi duhet të jetë i drejtë, mes atyre që tregohen ekstrem dhe gjykimin e mbështesin në një mendim që papritur u vjen dhe atyre që nuk i japin fare rëndësi çështjes.

Kemi nevojë për metodologji mesatare, në mënyrë që të mos jemi si ekstremistët, të cilët sa herë që gjykojnë mbi çështje të caktuara dhe individë, bazohen në paragjykime dhe bëjnë zgjedhjen më të keqe. Ata gjykojnë vetëm mbi një fjalë të cilën mund ta ketë thënë dikush ose mbi një iniciativë që mund ta ketë ndërmarrë një grup. Njeriu duhet të jetë mesatar dhe të mbajë baraspeshë duke bërë llogari mes gjërave pozitive dhe atyre negative, mes dëmeve dhe dobive dhe njëherësh të jetë mesatar mes teprimit e cungimit.

Ai që synon të japë një gjykim pa qenë mesatar, i tilli i largohet drejtësisë së sheriatit dhe drejtësisë gjatë gjykimit mbi çështje.

Në esencë, vlerësimi për myslimanin duhet të jetë pozitiv edhe nëse haset tek ai ndonjë vepër a fjalë e papëlqyer. Nuk duhet të nisemi nga dyshimi apo paragjykimi se ai është i keq apo ka zgjedhur drejtim të keq.

Në thelb opinionet e myslimanit duhet të jenë me qëllim të mirë dhe jo dashakeqe. Nuk duhet të jetë synimi i tij vetëm dëshira për të kundërshtuar, akuzuar apo prishur.

Pra, gjykimet e tij duhet të jenë të prirura nga e mbara, përveç nëse vërtetohet e kundërta përmes ndonjë deklarate të qartë nga ai ose ndonjë vepre. Sa u takon qëllimeve dhe synimeve të njerëzve, ne duhet t’i vlerësojmë nga ajo që duket prej tyre. Nuk duhet t’i gjykojmë qëllimet dhe synimet e njerëzve nga një sjellje e jashtme apo nga një thënie e publikuar, sepse qëllimet dhe synimet e njerëzve i njeh vetëm Allahu. Ne duhet të ruhemi dhe të largohemi prej mendimeve të këqija për njerëzit, ngase All-llahu i Lartësuar thotë:

“Mënjanoni shumë dyshime, se vërtet, disa dyshime janë gjynah.”[1]

Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), në një hadith ku përmendet personi që erdhi të dëshmojë, tha:

“A po e shikon Diellin?”

Ai tha: “Po.”

Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i tha:

“Nëse e ke të qartë në këtë mënyrë, atëherë dëshmo, nëse jo – lëre!”[2]

Edhe gjatë të menduarit kërkohet mesatarja. Mënyra e të menduarit te të rinjtë sot, madje të menduarit te njerëzit përgjithësisht, për më tepër te një pjesë e zgjedhur është i çoroditur e i shpërndarë mes mendjeve të ngurta dhe emocioneve tekanjoze.

Mendja e perceptimi, si dhe vetëpërmbajtja janë të nevojshme, por pa i nënvlerësuar emocionet. Shqetësimi dhe entuziazmi për Fenë janë të kërkuara, por pa e përjashtuar mendjen e shëndoshë dhe duke pasur në konsideratë citatet sheriatike. Personit, çdo lëvizjeje të të cilit i prijnë emocionet, duke mos u bazuar në dije, ose pa u konsultuar me dijetarë të mëdhenj, pa marrë në konsideratë udhëzimet e udhëheqësit mysliman, ose duke mos i bazuar ato mbi parime të sheratit, atij gjithmonë i shfaqen gjykime emocionale sikurse ato të havarixhëve, mutezilëve dhe pasuesve të tjerë të bidatit.

Ishte entuziazmi dhe mendimet e pakufizuara në citate e metodologji ato që pasuesit e bidatit i çuan në bidat. Havarixhët i kundërshtuan sahabët dhe vranë njeriun më të mirë të asaj kohe, Aliun (radijAll-llahu anhu). Kush ishin ata që vranë Aliun (radijAll-llahu anhu)? A e vranë atë armiqtë e Islamit? Jo! Atë e vrau një person që falej gjatë natës dhe agjëronte gjatë ditës, havarixhi Abdurrahman ibën Mulxhem [3] të cilin Omer ibnul Hattabi (radijAll-llahu anhu) e pat dërguar në Egjipt, kur Amr ibnul Asi (radijAll-llahu anhu) i kërkoi atij t’i dërgonte një njeri që t’u mësonte njerëzve Kuranin. Ai i tha: “Populli i Egjiptit ka nevojë për një njeri që do t’ua mësonte Kur’anin.” Omeri i përgjigjet me një letër ku i shkruan: “Do ta nis një njeri të devotshëm, i cili quhet Abdurrahman ibën Mulxhem. Do ta bëj këtë të mirë duke qenë se edhe mua më duhet. Kur të mbërrijë nderoje dhe gjeji një shtëpi ku do t’i mësojë njerëzit Kuran.”

Abdurrahman ibën Mulxhemi mbeti në Egjipt deri në kohën kur u shfaq lëvizja e havarixhëve. Fillimisht ajo u shfaq në Jemen, pastaj në Egjipt ku edhe u përhap. Ai u ndikua nga kjo lëvizje, sepse ishte shumë entuziast, kishte pak dije dhe rrinte i veçuar nga njerëzit. Dhe kështu ai më në fund vrau njeriun më të mirë, Ali ibën Ebi Talibin (radijAll-llahu anhu). Kur e sollën ta ekzekutojnë ai u tha: “Mos më vrisni me një të goditur, por bëjeni këtë pak nga pak. M’i këpusni gjymtyrët para meje, në mënyrë që të shoh se si gjymtohem në Rrugën e Allahut të Lartësuar.”

Thirrja e havarixhëve u zhvillua fshehurazi mes njerëzve deri në kohën kur Imran ibën Hattani e lavdëroi vrasësin e Aliut (radijAll-llahu anhu), në disa vargje, All-llahu na ruajtë:

Goditje që erdhi prej të devotshmit, Që nuk dëshiroi tjetër gjë përveç kënaqësinë e All-llahut. Unë po e përmend atë dhe mendoj, Se prej të gjithëve, e ka më të rëndë peshoren e All-llahut.

Allahu na ruajtë! Ky është ekstremizëm në fe, i cili njeriun e bën që ta shohë të mirën si të keqe.

Shqetësimi dhe entuziazmi për Fenë, si dhe xhihadi i imagjinuar në të cilin bazohen, është ekstremizëm që u refuzohet atyre dhe njëherësh është i refuzuar edhe nga mesatarja dhe drejtësia. Për më tepër mesatarja dhe drejtësia i luftojnë bartësit e këtyre mendimeve. Sepse në qoftë se ata vazhdojnë së ekzistuari, i devijojnë njerëzit. Ata i luftoi Ali ibën Ebi Talibi (radijAll-llahu anhu), i luftoi Ibën Abbasi (radijAll-llahu anhuma), i luftoi Muaviu (radijAll-llahu anhu) dhe i luftoi Shteti Emeuij, Shteti Abbasij dhe të gjithë deri në ditët e sotshme. Të gjithë pasuesit e së vërtetës i luftojnë ata që janë ekstrem në Fe, sepse Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i paralajmëroi myslimanët nga ekstremizmi.

_____________________________________

[1] - El Huxhurat: 12.

[2] - Transmetojnë Hakimi dhe Bejhekiu nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma, i cili e transmeton nga Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. Shih “Nasbur Raje” 4:82; “edDiraje fi Tahrixhi Ehadithil Hidaje” 2:172; “Keshful Hafa” 1781.

[3] - Ai u vra në vitin 40h. Shih “enNuxhumuz Zahire” 1: 155 dhe “elA’lam” 3: 339.

Mesatarja në metodologjinë e të menduarit.

Mesatarja kërkohet në të menduar, në të gjykuar mbi gjërat dhe në metodologjinë e të menduarit, duke pasur në konsideratë nismat dhe përfundimet. Shumë njerëz marrin në konsideratë vetëm gjendjen momentale të gjërave dhe nuk analizojnë përfundimet dhe pasojat. Të mençurit, të cilët pasojnë sheriatin, arrijnë t’i njohin normat, citatet dhe objektivat e tij dhe i analizojnë përfundimet ashtu siç i analizojnë nismat. Disa dijetarë kanë thënë: “Kush nuk ka fillim të zjarrtë, nuk ka përfundim të ndritshëm.”

Kush kujdeset që nisma të jetë e qëndrueshme, kujdeset edhe për rrethanat nga të cilat zhvillohen gjërat në mënyrë që të japë një gjykim të drejtë mbi to. I tilli do ta ketë të qëndrueshme edhe analizën mbi përfundimet dhe pasojat. Në qoftë se nuk merr në konsideratë nismat, nuk analizon shkaqet dhe si u zhvilluan gjërat, por interesohet vetëm për qëllimin, s’ka dyshim se ka bërë gabim në të menduar. Të menduarit e drejtë kërkon të analizohet nisma dhe përfundimi. Prandaj ai që humbet analizën mbi pasojat, humbet të gjykuarit e drejtë.

Shumë njerëz që bartin emocione shqetësimi dhe kanë gjykim të cekët, gjërat i shikojnë vetëm nga ana sipërfaqësore, duke mos marrë në konsideratë pasojat dhe fundin.

Gjithashtu, është shumë me rëndësi të bëjmë dallim mes anës faktike dhe teorike. Shumë njerëz merren me disa teori e fantazi, të cilat në realitet mund të jenë të qëndrueshme, por është e pamundur ose gati e pamundur të futen në praktikë.

A u takon fukahave, bartësve të sheriatit dhe atyre që e duan të mirën, të mbeten robër të fantazive që s’mund të realizohen në praktikë dhe robër të teorive të cilat nuk pajtohen me realitetin?

Ai që vërtet do përmirësim të vërtetë, duhet të veprojë në saje të rrethanave të mundshme e realitetit. Jo t’i largohen realitetit dhe të veprojnë në bazë të teorive, si pasojë e të cilave mund ta urrejnë realitetin dhe të largohen prej tij. Për këtë duhet të pyesim: Si duhet vepruar? Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) erdhi te një popull i Xhahilijetit dhe ua asgjësoi të gjitha gjërat që ata kishin trashëguar nga Xhahilijeti? Nuk ishte ashtu. Ai mori shumë dispozita të Xhahilijetit. Shumë punë të njerëzve të Xhahilijetit, ai i bëri pikënisje për nismat e tij, edhe pse ata ishin pjesëtarë të Xhahilijetit. Atëherë si qëndron puna nëse bëhet fjalë për një shtet islam? Apo nëse gjendet mes ithtarëve të Islamit, apo mes njerëzve të dijshëm, të cilët kanë njohuri se cilat çështje pranojnë debat e cilat jo?

Juve bartës të Sheriatit, thirrës të Islamit, hatibë dhe imamë të xhamive, dijetarë të Islamit, ju kërkohet që të jeni realistë në prezantimin e mendimeve. Nuk është e pranueshme që prezantimet tona të jenë imagjinare, apo larg mundësisë që ato të futen në praktikë. Njerëzit nuk mund t’i detyrosh të praktikojnë diçka që është e papranueshme për ta dhe nuk është në interes të tyre. Ne duhet t’i marrim në konsideratë mundësitë e njerëzve dhe divergjencat mes tyre. Po ashtu, nëse kërkojmë nga njerëzit që gjatë thirrjes të krijojnë iluzione, duke ua prezantuar njerëzve fjalët dhe teoritë e tyre dhe duke i nxitur dhe entuziazmuar në fusha që nuk ka vend për entuziazëm, si p.sh: i thërrasin për xhihad, duke qenë se nuk ekziston mejdan i vërtetë i xhihadit, apo i thërrasin që të keqen ta largojnë me dorë, duke qenë se nuk është në mundësit e tyre që ta largojnë me dorë, përveç nga qarqe të posaçme. Kështu i entuziazmojnë njerëzit dhe më pas entuziazmin e tyre e derdhin në rrugë joligjore (josheriatike) dhe si pasojë e kësaj ndodhin gjëra si eksplodimet në Rijad dhe gjëra të tjera që mund të ndodhin më pas.

Ti duhet të jesh i kujdesshëm që fjalët tua të mos jenë iluzore. Nuk duhet t’u thuash diçka që ata mund ta praktikojnë në një formë që ti nuk ke pasur për qëllim. Disa mësues, thirrës e ligjërues u flasin njerëzve fjalë të cilat në vetvete janë të vërteta, dhe këta (qofshin hatibë, thirrës, mësues, apo profesorë universiteti) janë në dijeni se për praktikimin e tyre ka rregulla sheriatike që nuk lejojnë të praktikohen përtej kornizës së përcaktuar me sheriat, por ata nuk janë të sigurt nëse njerëzit të cilëve u drejtohen, nuk do t’i kalojnë kufijtë e përcaktuar me sheriat.

All-llahu thotë:

“O besimtarë! Mos thoni: “Ra‘ina”[1], por thoni: “Undhurna! – “Na shiko!” dhe dëgjoni! Për mohuesit ka dënim pikëllues.”[2]

All-llahu i Lartësuar ndalon të thuhet “Ra‘ina”. Pse? Sepse fjala “Ra‘ina” ka mundësi të kuptohet edhe sipas kuptimit që e përdorin çifutët. Me këtë ndalesë All-llahu i drejtohet Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe sahabëve.[3]

Dhuna dhe moskuptimi i drejtë.

Ata që u flasin njerëzve përmes hutbes, xhamisë, shkollës, universitetit dhe thonë fjalë jo të vërteta, ose që mund të kuptohen në mënyrë jo të drejtë, ose së paku dëgjuesin e vënë në dilemë dhe më pas nuk e sqarojnë, konsiderohen pjesëmarrës në largimin e njerëzve nga drejtësia dhe të moskuptuarit e drejtë.

Është detyrë për ne të shikojmë në fjalët e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem):

“All-llahu është i Butë dhe e do butësinë në çdo çështje. Për butësi Ai jep atë që nuk do ta kishte dhënë për vrazhdësi.” [4]

D.m.th.: duhet të jesh i butë në fjalë, në mendime, në udhëzim, në prezantimin e mendimit etj. Butësia është diçka kërkuar e All-llahu i Lartësuar është i Butë dhe e do butësinë në secilën çështje, prandaj a na takon neve që të dëshirojmë diçka që nuk e do apo nuk e pëlqen Allahu i Lartësuar?

Kur nuk je i butë në punët tua, mendimet tua, idetë tua, në prezantimin e ideve, në fjalët që i thua dhe ato që nuk i thua, në gjykimin e gjërave, në gjykimin e njerëzve, atëherë t’i ke humbur diçka shumë madhore, dashurinë e Allahut të Madhëruar.

Edhe gjatë thirrjes mesatarja është e kërkuar. Sepse thirrja ka nevojë për rregulla dhe organizim. Ajo kërkon bashkëpunim në bamirësi dhe devotshmëri. Thirrja nuk duhet të jetë anarkiste, por e bazuar në bashkëpunim mes atyre që e ndjekin të vërtetën. Edhe në organizim nuk duhet të jemi të tepërt dhe të ndërmarrim iniciativa që përmbajnë bidate, ose të jenë organizime sekrete apo parti që mbjellin urrejtje, sa që njerëzit të duhen e të urrehen mes veti në emër të simboleve të këtyre thirrjeve, të cilat në realitet janë anarkiste.

Ne dëshirojmë një thirrje që ka nevojë për bashkëpunim dhe ndihmë të ndërsjellë në mirësi e devotshmëri në suaza të metodologjisë së Ehli Sunetit dhe vullnetit të mirë. Ndërsa bindja e plotë në një shtet islam, bëhet vetëm ndaj udhëheqësit. Bindja e pretenduar ndaj një xhemati, thirrjeje, partie, apo diç të ngjashme, nuk është e ligjshme në sheriatin islam.

Kur Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), e dërgoi Muadhin dhe Ebu Musanë (radijAll-llahu anhuma) në Jemen, edhe pse njëri prej tyre ishte emir (prijës) i udhëtimit, kur puna kishte të bënte me thirrjen, ai u tha:

“Lehtësoni dhe mos vështirësoni! Përgëzoni dhe mos trembni! Respektohuni mes vete!”[5]

Nuk ka hapësirë për bindje të plotë ndaj parimeve të ndonjë organizate sekrete apo ndonjë partie të mbyllur, por bindja duhet të jetë ndaj parimeve të udhëheqësit, por edhe kjo duhet të jetë në pajtim me bindjen ndaj Allahut dhe të Dërguarit. Edhe bindja ndaj udhëheqësit kushtëzohet që të mos përbëjë mëkat.

Gjatë thirrjes sonë kemi nevojë ta ndihmojmë njëri-tjetrin në bamirësi e devotshmëri, kemi nevojë për solidaritet dhe të gjitha duhet të realizohen brenda kornizave të lejuara nga udhëheqësi, korniza që nuk lënë vend për trazira dhe dëme.

Për sa u përket kornizave të tjera, rreth të cilave flasin njerëzit, e të cilat mund të hasen në disa vende dhe kemi frikë se ndodhen edhe te ne, ose mund të barten te ne përmes organizatave sekrete ose partive të shpikura, ato janë në kundërshtim me metodologjinë mesatare dhe rrugën e Ehli Sunetit. Asnjëri prej imamëve të mëparshëm, krahas asaj që ka ndodhur në kohët e tyre, nuk ka formuar xhemat në kundërshtim me atë që e ka lejuar udhëheqësi. Ata nuk themeluan organizata, por ndoqën metodologjinë mesatare, e cila merr në konsideratë gjërat që mund të realizohen dhe thirrjen e bazuar në solidaritet për mirësi e devotshmëri.

Ne kemi nevojë për mesatare edhe në thirrje dhe në zgjidhjen e problemeve me të cilat përballet Umeti. Disa thirrës e disa nxënës të dijes, të cilët kanë xhelozi për Fenë, mendojnë se problemet zgjidhen me xhelozi. Po të ishte puna kështu, atëherë ne nuk jemi më xhelozë për teuhidin dhe të përkushtuarit e fesë vetëm Allahut se sa Nuhi (alejhi selam). Por a mjaftoi vetëm xhelozia e tij për zhdukjen e shirkut dhe idhujtarisë në kohën e tij, duke e ditur se në kohën e Nuhut (alejhis selam) nuk ka pasur njeri që ia kalonte në këtë aspekt?

Përgjigjja: Puna nuk është kështu, sepse ai mbeti te populli i tij për nëntëqind e pesëdhjetë vite duke i ftuar në Fenë e Allahut të Lartësuar.

All-llahu i Lartësuar thotë:

“Ne e dërguam Nuhun te populli i tij. Ai qëndroi tek ata njëmijë pa pesëdhjetë vjet, e megjithatë, ata i përfshiu përmbytja, duke qenë keqbërës.”[6]

Me gjithë këtë durim të gjatë prej nëntëqind e pesëdhjetë viteve dhe me gjithë shqetësimin e madh dhe entuziazmin për fenë, kjo duhet të jetë metodologjia që duhet ta pasojmë. Sot, kush i shikon problemet e Ummetit, sheh shumë mosdije në lidhje me Fenë e All-llahut, largim prej teuhidit të All-llahut të Lartësuar, duke qenë të pranishme lloje të ndryshme të shirkut, të bidatit e mëkate. A zgjidhen këto probleme me xhelozi të imagjinuar? A zgjidhen duke i ndaluar ato me forcë dhe duke vepruar gjëra që nuk e kënaqin All-llahun e Lartësuar e të Madhëruar, siç janë këto krime dhe eksplodime që po ndodhin? Si mund të zgjidhen problemet e Ummetit me mundin e bijve të këtij Ummeti?

Gjithsesi gjatë zgjidhjes së këtyre problemeve duhet të jemi mesatarë, ndërmjet atyre që nuk shfaqin kurrfarë interesimi dhe nuk japin kurrfarë kontributi për zgjidhjen e tyre dhe atyre që ia teprojnë dhe ndjekin rrugën e havarixhëve, ose rrugë të tjera të shpikura e të padrejta që bazohen në etikë e sjellje të devijuar.

Pra, kërkohet të jemi mesatarë dhe të punojmë sipas mundësive, në përputhje me metodologjinë e sheriatit. Të solidarizohemi për ta ndihmuar njëri-tjetrin dhe të kontribuojmë për pakësimin e problemeve të umetit. Të japim kontributin tonë në thirrje, në mirësi, përmirësim dhe këshillim sipas mundësive tona dhe në përputhje me sheriatin e pastër, në suaza të mundësive që na lejohen. Ndërsa ai që pretendon t’u japë zgjidhje problemeve të umetit, duke u bazuar në iluzione e fantazi, ai veçse bëhet rob i tyre dhe nuk zgjidh asgjë.

Edhe gjatë fatkeqësive me të cilat përballet umeti, duhet të jemi mesatarë mes vlerësimit të drejtë dhe kontributit për zgjidhjen e tyre. Ummeti është në shënjestër. Shtetet e muslimanëve në përgjithësi, e shteti ynë në veçanti, janë në shënjestër. Pra, si duhet të sillemi në raport me këtë fakt?

Fillimisht duhet që të gjithë pjesëtarët e këtij shteti, i cili është djepi i Islamit, foleja e Imanit, vend nga ku u nis thirrja e amshuar, thirrja për përmirësim e ripërtëritje, vend nga i cili sot dalin shkëndijat përgëzuese të së mirës, për të cilat kujdeset ky shtet me të gjitha institucionet e tij, siç janë: ministritë, organizatat, universitetet, shoqatat bamirëse; për të cilat kujdesen edhe dijetarët, thirrësit dhe këshilluesit, të solidarizohemi për shmangien e krizave dhe shërimin e tyre.[7]

Të mos bëhemi nxitës të tyre dhe të mos i shtojmë edhe më.

____________________________________

[1] - Në këtë ajet Zoti na urdhëron të bisedojmë me njerëzit me fjalë të sinqerta, të mira, pa hipokrizi dhe që nuk kanë përmbajtje fyese. Fjala râina, në shembullin e këtushëm, në arabisht do të thotë “na dëgjo” ose “na shiko me respekt”, por në hebraishten-arabe të shekullit të shtatë ishte sharje me kuptimin “O i keqi ynë”. (Marrë nga “Kur’ani i Madhërishëm” përkthim i Prof. Hasan I. Nahi)

[2] - El Bekare: 104

[3] - Shih tefsirin e Ibën Kethirit 1: 374 dhe Tefsirin e Taberiut 1: 381-382.

[4] - E transmeton Muslimi në Sahih (Libri mbi mirësinë, sjelljen dhe etikën – tema Vlera e butësisë) 2593, nga Aishja radijAll-llahu anha. E transmeton edhe Ahmedi në Musned 2: 902, nga Ali ibën Ebi Talib radijAll-llahu anhu.

[5] - U përmend më herët. Shih faqen 11.

[6] - El Ankebut: 14

[7] - Sigurisht e kuptoni se autori flet për shtetin e tij: Mbretërinë e Arabisë Saudite. (sh.p.) Ndodhin fatkeqësi, kurse shumë njerëz i rrisin ato me veprat e tyre, me përçarjet dhe entuziazmin e tepruar, apo duke u sjellë në atë mënyrë sikur ata s’kanë të bëjnë fare me to.

Gjërat që duhet t’i ruajmë.

Është detyrë e jona që të ndikojmë te njerëzit me metodologjinë mesatare, të punojmë për këtë brenda mundësive tona dhe të mos i marrim punët përmes rrugëve të gabuara. Gjithashtu kërkohet të mos entuziazmohemi në mënyrë të gabuar dhe të mos ia teprojmë.

Ne e kemi obligim t’i ruajmë këto gjëra:

01. Teuhidin e All-llahut të Lartësuar.

02. Bindjen ndaj urdhrit të të Dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

03. Ta ruajmë bashkimin dhe konsensusin.

Gjërat në të cilat Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i ka kundërshtuar njerëzit e Xhahilijetit

Sa u takon çështjeve të Xhahilijetit në të cilat Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i ka kundërshtuar njerëzit, imami dhe reformatori Muhamed ibën AbdulUehhab, All-llahu e mëshiroftë, ka shkruar një libër me titull: “Çështjet e Xhahilijetit”. Ai e ka filluar me tri çështje, të cilat konsiderohen si më madhoret, në të cilat Pejgamberi i kundërshtoi njerëzit e Xhahilijetit.

E para: Teuhidi. Njerëzit e Xhahilijetit ishin veprues të shirkut, kurse Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i ftoi në teuhid.

E dyta: Bindja ndaj Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Njerëzit e Xhahilijetit nuk i bindeshin ndonjë njeriu me vlera nga mesi i tyre, kështu që Allahu i kundërshtoi duke i urdhëruar t’i binden të Dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

E treta: Bindja ndaj udhëheqësit. Njerëzit e Xhahilijetit jetonin në anarki. Meka nuk kishte udhëheqës të vetin, po kështu edhe i gjithë vendi. Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i ftoi ata që t’i binden udhëheqësit.

Shejhul Islam Muhamed Ibën AbdulUehhabi, RahimehUllah, pasi përmendi këto tri çështje, tha: “Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) erdhi me këto tri çështje, ua mësoi dhe ua përsëriti.”

Kjo është ajo çështje të cilës duhet t’i kushtojmë rëndësi. Ndërsa sa u takon atyre që secilën ndodhi e përdorin për të mbjellë panik dhe dyshime e për të përhapur paragjykime të këqija, të tillët qëndrojnë larg thirrjes për bashkim dhe mospërçarje. Ata përpiqen ta sjellin atë që është e dëmshme me sheriat dhe tregohen ekstrem në idetë që japin.

Prandaj, gjatë ndodhive të ndryshme ne duhet të punojmë që ato të mos kthehen në fatkeqësi dhe të punojmë për zgjidhjen e tyre me sheriat, me mençuri, me urtësi e maturi.

Drejtësia në analizimin e politikës.

Këto çështje, të cilat do t’i përmend shkurtimisht do të ishte mirë të hulumtoheshin gjerësisht, sepse janë me rëndësi për udhëzimin e njerëzve, të rinjve dhe gjithë umetit.

Me drejtësi në politikë kuptojmë balancimin mes teprimit në përcjelljen e politikës dhe anashkalimit të tërësishëm të saj. Disa kanë krijuar përshtypjen se përcjellja e një kanali televiziv dhe leximi i një analize gazetareske i aftëson ata për analiza politike. Politika konsiderohet e vështirë edhe për ata që kanë organizata të tëra, përmes të cilave ushqehen me informacione e lajme dhe njëkohësisht kanë edhe mundësi të tjera. Politika nuk është aq e lehtë sa secili njeri të futet e të japë gjykime se kjo çështje ka këtë dispozitë, e tjetra duhet të analizohet kështu.

Ne e kemi obligim të jemi mesatarë. Politika duhet të kuptohet, por duhet të kihet besim në zgjidhjet që udhëheqësi u bën çështjeve, sepse ai ka makinerinë e nevojshme, mundësi për analizë dhe mund të bëjë llogari nëse çështja është në interes të popullit, mundësi këto që nuk i kanë individë të caktuar. Kur dikujt i jepet mundësia të shikojë një analizë gazetareske, apo të ndjek një kanal televiziv dhe më pas vlerëson se ka arritur nivelin e duhur sa ta konsiderojë vetën prijës në çështje politike, duke pretenduar se është xheloz për fenë, aq sa të tjerët nuk janë, i tilli ia ka tepruar dhe i është shmangur drejtësisë.

Drejtësia në politikë mbështet në të kuptuar dhe bindje. Nuk është e mundur që të gjitha çështjet të kuptohen, por duhet të përpiqemi, megjithëse edhe për ato që i kupton, ndoshta s’mund të jesh i bindur plotësisht.

Drejtësia në politikë qëndron mes akuzimit të përhershëm dhe justifikimit të përhershëm. Disa ia teprojnë me akuzime duke e bërë atë me gabimin e parë. Në anën tjetër disa ia teprojnë duke e arsyetuar çdo gabim. I mençuri që kupton, dijetari, nxënësi i dijes, pasuesi i të vërtetës duhet të jenë mesatar, mes kritikave dhe arsyetimeve. Pra, i kuptojnë punët dhe e dinë ku çalojnë ato.

Mesatarja mes atdheut dhe Ummetit.

Mesatarja ndodhet mes të rëndësishmes dhe asaj që është e një rëndësie më të lartë. Ne kemi nevojë për një hulumtim që i kushtohet atdheut dhe umetit. Disa prej nesh i lënë mangët obligimet ndaj atdheut, duke qenë se në esencë janë të obliguar me to, sepse aty ekziston pushteti të cilit duhet t’i binden, njëherësh aty ndodhen interesat e tyre dhe të atyre që ndodhen afër tyre. Lënë mangët interesat e atdheut në dobi të interesave të përgjithshme të umetit, megjithëse kjo nuk është e drejtë, edhe pse interesave të umetit duhet t’u kushtohet rëndësi dhe të mbrohen, por fillimisht është e nevojshme të mbrohen interesat e atdheut, sepse mbrojtja e tyre është kërkuar së pari nga ti: “Fillo me veten tënde, pastaj me ata që i ke nën mbikëqyrje!”.[1] Fillimisht kujdesu për ta furnizuar vetën dhe ata përreth teje.

Ai që humbet përkujdesjen ndaj atdheut si pasojë e përkujdesjes ndaj umetit, asnjëherë s’arrin ta mbrojë umetin e as atdheun. Punët gjithsesi duhet të kryhen me radhë. Duhet ta mbrosh atdheun tënd, sepse mbrojtja e tij është e një rëndësie më të lartë. Sa i takon kësaj duhet të jemi të një mendjeje dhe të kontribuojmë në mënyrë që të ndikojmë pozitivisht te umeti dhe të jemi në shërbim të interesave të tij.

Sa i takon të rëndësishmes dhe asaj është e një rëndësie më të lartë, disa nuk tregohen të drejtë këtu dhe sipas tyre të gjitha gjërat janë të së njejtës rëndësi. Jo, të mençurit prej dijetarëve, thirrësve dhe atyre që udhëzojnë në të mirë, mendojnë se përparësi duhet t’u kushtohet punëve që janë të një rëndësie më të lartë, edhe në qoftë se e humbasim një, ose disa punë që konsiderohen të një rëndësie më të ulët. Gjithsesi duhet të fillohet me ato që janë më parësore, duke u nisur nga ato që janë të një rëndësie më të lartë dhe t’i lëmë për më vonë ato që janë të një rëndësie më të ulët. Dhe duhet të jemi të kuptueshëm, sepse sheriati ynë ka kërkuar nga ne të jemi prej atyre që kuptojnë e analizojnë, jo prej atyre që s’kan�� durim e nxitohen. Ne duhet të jemi mes dy skajeve, cungimit e teprimit.

Përfundim.

E lusim All-llahun e Lartësuar që të na japë neve dhe juve sukses për atë që e kënaq Atë dhe të na bëjë prej atyre që Ali ibën Ebi Talibi, Halifi i drejtë dhe i katërti prej të përgëzuarve me Xhenet – radijAll-llahu anhu, i ka cilësuar duke thënë: “Njeriu më i mirë është i drejti, mesatari. Ai tek i cili kthehen ata që e teprojnë dhe mundohen ta arrijnë ata që lënë mangët.”[2] Kjo është ajo që kërkohet nga ju.

E lus Allahun të na japë sukses neve dhe juve. O All-llah! Bashkoji muslimanët në të vërtetën, në drejtësi e udhëzim!

O All-llah! Udhëzoji udhëheqësit tanë që ta pasojnë mirësinë dhe na bëj neve dhe ata prej atyre që bashkëpunojnë në mirësi dhe devotshmëri! Shpërbleji ata me të mira për çdo kontribut që japin për Islamin dhe myslimanët!

O All-llah! Të lutemi që të japësh sukses në çdo punë dhe të na bësh prej atyre që e ndihmojnë njëri-tjetrin në të mirë dhe devotshmëri.

E lus All-llahu e Lartësuar për mua dhe për juve që të na udhëzojë dhe të na drejtojë në çdo fjalë dhe vepër dhe të na mbrojë prej lajthitjeve në rrugën, fjalët dhe drejtimin tonë. Ai është Bujari, Fisniku.

Lutja jonë e fundit është: “Lavditë i takojnë Allahut, Zotit të botëve!” Salavatet dhe selamet qofshin për Pejgamberin tonë, për familjen e tij dhe për të gjithë shokët e tij!

___________________________________________

[1] - Ibën Haxheri, All-llahu e mëshiroftë, në Telhisul Habir 2: 184, thotë: “Hadithin “Fillo me veten tënde, pastaj me ata që i ke nën mbikëqyrje!” nuk e kam gjetur në këtë formë, por në dy Sahihat transmetohet nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu hadithi: “Lëmosha më e mirë është ajo që del në mungesë të pasurisë. Dora e lartë është më e vlefshme se dora e poshtme. Fillo me ata që i ke nën mbikëqyrje.” Shih Sahihun e Muslimit (Libri mbi Zekatin – tema Dora e lartë është më e mirë se e poshtmja dhe sqarimi se dora e lartë është ajo që jep, kurse e poshtme është ajo që merr) 1034, hadith të cilin e transmeton Hakim ibën Hizami radijAll-llahu anhu. Shih edhe 1036.

[2] - U përmend më herët. Shih faqen 11.

0 notes