ishukukuvesosyalguvenlikhukuku - Tumblr blog

[ishukukuvesosyalguvenlikhukuku]

Ay içerisinde Eksik Günü Olması Halinde, Sigortalının Prim Ödeme Gün Sayısının Belirlenmesi

Bilindiği üzere işverenler, çalıştırdıkları sigortalıları her ay düzenli olarak internet ortamında Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmekle yükümlüdürler.

İşverenlerin belirtilen yükümlülüğü yerine getirmeleri sırasında, özellikle sigortalının ilgili ay içinde ücretsiz izin, rapor veya devamsızlık gibi sebeplerle eksik gününün olması halinde, sigortalı adına Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirecekleri prim gününün hesaplanması konusunda karışıklık olduğu görülmüştür.

Öncelikle, Sosyal Güvenlik Kurumu'na sigortalılara ait prim gün sayılarının bildirilmesi belli esaslar çerçevesine yapılmaktadır. Bu esaslar 07.01.2022 tarihine kadar İşveren Uygulama Tebliğinde yer almaktaydı. Ancak İşveren Uygulama Tebliği’nin 07.01.2022 tarihli 31712 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Tebliğ ile yürürlükten kaldırıldığı ilan edilmiş olup; 07.01.2022 tarihinden sonra, belirtilen konu için Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde yer alan hususlar uygulanacaktır.

İncelememize konu olan Eksik Gün Bildirimi konusu, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin Prim ödeme gün sayısı ve günlük kazanç başlıklı 100.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddede yer alan hususlara aşağıda özetle değinilmiştir.

Sosyal Güvenlik Sistemimizde, ayın kaç gün çektiğine bakılmaksızın, kural olarak her ayın 30 gün olduğu kabul edilir.

Ay içerisinde herhangi bir eksik günü olmayan sigortalıların prim gün sayısı; ayın 28, 29, 30 veya 31 gün çekip çekmediğine bakılmaksızın, işyeri tarafından ilgili ay için düzenlenecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu'na 30 gün olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Burada önem arz eden asıl konu ise; sigortalıların ay içerisinde işe başlaması, işten çıkması, ücretsiz izin, istirahat (rapor) veya devamsızlık v.b. sebeplerle (Bahsi geçen günler için sigortalıya ücret ödenmemesi koşulu ile) eksik gününün olması durumunda, kişi adına Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmesi gereken prim gün sayısının hesabının doğru yapılmasıdır.

Her ne kadar Sosyal Güvenlik Kurumu'nda, her ayın 30 gün olduğu kabul edilse de ay içerisinde herhangi bir sebeple eksik gün bildirimi yapılması gereken kişi için, ilgili ayın kaç gün çektiğine bakılmaktadır. Örneğin; A sigortalısı X Ltd Şti. unvanlı işyerinde 05.01.2021 tarihinde işe başladığı varsayılırsa, A sigortalısı adına, 2021/Ocak ayı Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesiyle Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmesi gereken prim gün sayısının 30-4=26 değil, 31-4=27 gün olması gerekmektedir. Görüldüğü üzere her ayın 30 gün olduğu varsayılsa da sigortalının işe başlangıç tarihinin ay içerisinde olması sebebiyle, bahsi geçen ayın kaç gün çektiği dikkate alınmıştır. Yine 2020/Şubat ayında B sigortalısının 4 günlük istirahat raporu olduğu varsayalım.B sigortalısı adına, 2020/Şubat ayı Aylık Prim Hizmet Belgesiyle Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilecek olan prim günü sayısının 30-4=26 değil, 29-4=25 olması gerekmektedir. Aynı ay için sigortalının hiç eksik günü olmadığı varsayıldığında ise 2020/Şubat ayı Aylık Prim Hizmet Belgesinde sigortalı adına yer alması gereken prim gün sayınının 30 olması gerekecekti.

Sigortalının ay içerisinde 1 günlük eksik gününün bulunması halinde; sigortalı, 28 gün çeken aylarda 27 gün, 30 gün çeken aylarda 29 gün, 31 gün çeken aylarda ise yine 30 gün olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu'nda her ayın 30 gün çektiği düşünülerek eksik gün hesaplamalarının standart olarak sürekli 30 gün üzerinden yapılması, işyeri açısından ciddi problemlere sebep olabilecektir. Örneğin 31 gün çeken 2021 Ocak ayında 1 gün eksik günü olan kişinin Sosyal Güvenlik Kurumu'na 30-1=29 olarak bildirilmesi durumunda; bahsi geçen hesaplamanın 31-1= 30 olarak yapılması gerektiğinden, sigortalı adına 1 günlük bir prim kaybı ortaya çıkacaktır. Ortaya çıkan farkın mahkeme kararı ile veya kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından tespit edilmesi durumunda; işyerinden 1 günlük ek tahakkuk yapılması istenecek ve işyerinin tutmakla yükümlü olduğu defter türü dikkate alınarak, ek tahakkuk istenecek her bir ay için ayrı ayrı olmak üzere, 5510 sayılı kanunun 102 maddesinin m bendinin 4. no'lu alt bendinde yer alan idari para cezaları uygulanabilecektir.

İşyerine uygulanacak idari para cezalarının yanı sıra, söz konusu 1 günlük eksik prim bildiriminin kayıt dışı istihdam kapsamında olması sebebiyle; belirtilen durum, ilgili işyerinin yararlanmış olduğu teşviklerin iptal edilmesi ve bahsi geçen teşvik tutarlarının 5510 sayılı kanunun 96.maddesi gereği geri alınması sonucunu doğuracaktır.

Görüldüğü üzere mevzuatta yer alan bu ayrıntının, prim hesaplaması yapılırken dikkatlerden kaçması, işyeri açısından ciddi zararlara sebebiyet verebilecektir.

Sosyal Güvenlik Denetmeni

Engin ÖZTÜRK

[ishukukuvesosyalguvenlikhukuku]

Ay içerisinde Eksik Günü Olması Halinde, Sigortalının Prim Ödeme Gün Sayısının Belirlenmesi

Bilindiği üzere işverenler, çalıştırdıkları sigortalıları her ay düzenli olarak internet ortamında Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmekle yükümlüdürler.

İşverenlerin belirtilen yükümlülüğü yerine getirmeleri sırasında, özellikle sigortalının ilgili ay içinde ücretsiz izin, rapor veya devamsızlık gibi sebeplerle eksik gününün olması halinde, sigortalı adına Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirecekleri prim gününün hesaplanması konusunda karışıklık olduğu görülmüştür.

Öncelikle, Sosyal Güvenlik Kurumu'na sigortalılara ait prim gün sayılarının bildirilmesi belli esaslar çerçevesine yapılmaktadır. Bu esaslar 07.01.2022 tarihine kadar İşveren Uygulama Tebliğinde yer almaktaydı. Ancak İşveren Uygulama Tebliği’nin 07.01.2022 tarihli 31712 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Tebliğ ile yürürlükten kaldırıldığı ilan edilmiş olup; 07.01.2022 tarihinden sonra, belirtilen konu için Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde yer alan hususlar uygulanacaktır.

İncelememize konu olan Eksik Gün Bildirimi konusu, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin Prim ödeme gün sayısı ve günlük kazanç başlıklı 100.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddede yer alan hususlara aşağıda özetle değinilmiştir.

Sosyal Güvenlik Sistemimizde, ayın kaç gün çektiğine bakılmaksızın, kural olarak her ayın 30 gün olduğu kabul edilir.

Ay içerisinde herhangi bir eksik günü olmayan sigortalıların prim gün sayısı; ayın 28, 29, 30 veya 31 gün çekip çekmediğine bakılmaksızın, işyeri tarafından ilgili ay için düzenlenecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu'na 30 gün olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Burada önem arz eden asıl konu ise; sigortalıların ay içerisinde işe başlaması, işten çıkması, ücretsiz izin, istirahat (rapor) veya devamsızlık v.b. sebeplerle (Bahsi geçen günler için sigortalıya ücret ödenmemesi koşulu ile) eksik gününün olması durumunda, kişi adına Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmesi gereken prim gün sayısının hesabının doğru yapılmasıdır.

Her ne kadar Sosyal Güvenlik Kurumu'nda, her ayın 30 gün olduğu kabul edilse de ay içerisinde herhangi bir sebeple eksik gün bildirimi yapılması gereken kişi için, ilgili ayın kaç gün çektiğine bakılmaktadır. Örneğin; A sigortalısı X Ltd Şti. unvanlı işyerinde 05.01.2021 tarihinde işe başladığı varsayılırsa, A sigortalısı adına, 2021/Ocak ayı Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesiyle Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmesi gereken prim gün sayısının 30-4=26 değil, 31-4=27 gün olması gerekmektedir. Görüldüğü üzere her ayın 30 gün olduğu varsayılsa da sigortalının işe başlangıç tarihinin ay içerisinde olması sebebiyle, bahsi geçen ayın kaç gün çektiği dikkate alınmıştır. Yine 2020/Şubat ayında B sigortalısının 4 günlük istirahat raporu olduğu varsayalım.B sigortalısı adına, 2020/Şubat ayı Aylık Prim Hizmet Belgesiyle Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilecek olan prim günü sayısının 30-4=26 değil, 29-4=25 olması gerekmektedir. Aynı ay için sigortalının hiç eksik günü olmadığı varsayıldığında ise 2020/Şubat ayı Aylık Prim Hizmet Belgesinde sigortalı adına yer alması gereken prim gün sayınının 30 olması gerekecekti.

Sigortalının ay içerisinde 1 günlük eksik gününün bulunması halinde; sigortalı, 28 gün çeken aylarda 27 gün, 30 gün çeken aylarda 29 gün, 31 gün çeken aylarda ise yine 30 gün olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu'nda her ayın 30 gün çektiği düşünülerek eksik gün hesaplamalarının standart olarak sürekli 30 gün üzerinden yapılması, işyeri açısından ciddi problemlere sebep olabilecektir. Örneğin 31 gün çeken 2021 Ocak ayında 1 gün eksik günü olan kişinin Sosyal Güvenlik Kurumu'na 30-1=29 olarak bildirilmesi durumunda; bahsi geçen hesaplamanın 31-1= 30 olarak yapılması gerektiğinden, sigortalı adına 1 günlük bir prim kaybı ortaya çıkacaktır. Ortaya çıkan farkın mahkeme kararı ile veya kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından tespit edilmesi durumunda; işyerinden 1 günlük ek tahakkuk yapılması istenecek ve işyerinin tutmakla yükümlü olduğu defter türü dikkate alınarak, ek tahakkuk istenecek her bir ay için ayrı ayrı olmak üzere, 5510 sayılı kanunun 102 maddesinin m bendinin 4. no'lu alt bendinde yer alan idari para cezaları uygulanabilecektir.

İşyerine uygulanacak idari para cezalarının yanı sıra, söz konusu 1 günlük eksik prim bildiriminin kayıt dışı istihdam kapsamında olması sebebiyle; belirtilen durum, ilgili işyerinin yararlanmış olduğu teşviklerin iptal edilmesi ve bahsi geçen teşvik tutarlarının 5510 sayılı kanunun 96.maddesi gereği geri alınması sonucunu doğuracaktır.

Görüldüğü üzere mevzuatta yer alan bu ayrıntının, prim hesaplaması yapılırken dikkatlerden kaçması, işyeri açısından ciddi zararlara sebebiyet verebilecektir.

Sosyal Güvenlik Denetmeni

Engin ÖZTÜRK

[ishukukuvesosyalguvenlikhukuku]

Deneme Süreli İş Sözleşmesi ve Sigortalılık Durumu

İş hayatında karşımıza çıkan yanlışlardan biri de işe yeni başlayan bir çalışan adına, deneme süresi içerisinde sigortalı işe giriş bildirgesinin düzenlenmeyerek deneme süresi boyunca sigortasız çalışabileceği yönündeki yanlış bilgidir.

Yukarıda belirtilen soruna değinmeden önce Deneme Süreli İş Sözleşmesi hakkında bilgi vermek yerinde olacaktır.

4857 Sayılı Türk İş Kanunun 15.maddesinde; “Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.”Hükmü yer almaktadır.

Deneme Süreli İş Sözleşmesi; işçi ve işveren olmak üzere her iki tarafın birbirlerini iş anlamında tanımalarına imkan veren ve her iki tarafın da beklentilerinin karşılanıp karşılanamayacağı konusunda fikir sahibi olmaları adına önemli bir sözleşme türü olmakla birlikte; belirlenen süre içerisinde, taraflardan birinin beklentisinin karşılanmaması durumunda, beklenti sahibinin herhangi bir tazminat ödemeksizin, tek taraflı olarak feshedebileceği istisnai bir sözleşme türüdür.Burada önemli olan ve ayırt edilmesi gereken nokta; işçinin deneme süresi içindeki çalışmalarına yönelik; ücret, fazla mesai, haftalık ücretli izin ve resmi tatillerde kanuni olarak hükmedilmiş haklarının işverence eksiksiz olarak ödenmesi gerektiğidir.

4857 Sayılı İş Kanununda; Süresi 1 yıl ve daha uzun olan sözleşmeler, Çağrı Üzerine Yapılan İş Sözleşmeleri, Takım Sözleşmeleri ve Asıl İşveren-Alt İşveren Sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması zorunluluğu getirilmiş olmakla birlikte; bunların dışındaki iş sözleşmelerinin yazılı yapılma zorunluluğu kural olarak bulunmamaktadır. Her ne kadar Deneme Süreli İş Sözleşmesinin yazılı olması gerektiği yönünde herhangi bir zorunluluk olmasa da sözleşmeden kaynaklı hakkı ileri süren kişinin, sözleşmenin deneme süreli olduğunu ispatla yükümlü olduğu gerçeği unutulmamalı, bahsi geçen durum ile ilgili Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2009/13019 sayılı kararında da Deneme süreli iş sözleşmesinin yazılı olmasının geçerlilik şartı olmadığı ancak ispat şartı olduğunun ifade edildiğine de dikkat edilmelidir.

Deneme Süreli İş Sözleşmesi hakkında genel olarak fikir sahibi olduğumuza göre, Deneme süresi içerisinde, çalışanın sigortalılığı açısından da konuyu irdeleyebiliriz.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Sigortalı Sayılanlar” başlıklı 4.maddesinin a bendinde; Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların sigortalı sayıldıkları belirtilmiş ve yine aynı kanunun “Sigortalılığın başlangıcı” başlıklı 7.maddesinde Sigorta hak ve yükümlülüklerinin, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının; (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için çalışmaya başladıkları tarihten itibaren başlayacağı belirtilmiş olup; kanunun “Sigortalı bildirimi ve tescili” başlıklı 8.maddesinde de; İşverenlerin, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihindenönce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlü oldukları belirtilmiştir. (5510 Sayılı Kanunun 8.maddeinin a,b ve c bentlerinde yer alan istisnalar hariçtir.)

Yukarıda ele alınan kanun maddeleri ile Deneme Süreli İş Sözleşmesi birlikte değerlendirildiğinde; İşveren, 4857 Sayılı İş Kanunun 15.maddesindeki haklarını kullanırken, çalışanın 5510 sayılı kanundan doğan haklarını da göz ardı etmeyerek, Deneme Süreli İş Sözleşmesinin başladığı tarihten en az bir gün önce (5510 Sayılı Kanunun 8.maddeinin a, b ve c bentleri hariç olmak üzere) çalışana ait Sigortalı İşe Giriş Bildirgesini düzenlemeli ve çalışanın işe başlayacağı tarih itibari ile sigortalılığını sağlamalıdır.

Deneme süresi içerisinde sigortalı olması gereken kişinin, sigortalı işe giriş bildirgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmemesi halinde, işverenlere ciddi miktarlarda idari para cezası uygulanmaktadır.

Uygulanacak idari para cezalarından bahsetmek gerekirse; işçinin deneme süresi içerisinde tescilsiz olarak çalıştığı mahkeme kararı ile veya kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca tespit edilmesi halinde, tecilsiz çalıştığı tespit edilen her bir çalışan için ayrı ayrı olmak üzere, iki brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacağı (01.01.2022 -31.12.2022 tarihleri arasında 10.008.00 TL) unutulmamalıdır.

Engin ÖZTÜRK

Sosyal Güvenlik Denetmeni