marcinc

[marcinc]

Filmy Sci-fi których (chyba) nie znasz

Poniższa lista, to niewielka porcja głównie starych filmów sci-fi, które nie cieszą się wielką popularnością i rozpoznawalnością kalibru “2001 Odyseja Kosmiczna”, a mają bardzo dużo ciekawych i odkrywczych rzeczy do powiedzenia 😊.

Zardoz, John Boorman, 1974

Film znany w internecie z jednego ujęcia - Seana Conneryego w przedziwnym stroju i  wysokich kozakach przypominających wędkarskie wodery. Przed obejrzeniem tego filmu, wydawało mi się, że jest to film klasy B, zupełnie niewarty obejrzenia. W rzeczywistości Zardoz jest bardzo inteligentną krytyką nowoczesnego społeczeństwa pod przykrywką opowieści o dystopicznej przyszłości. Myślę, że dziś film ten jest o wiele bardziej aktualny niż gdy pierwszy raz wchodził na ekrany kin.

Przekładaniec, Andrzej Wajda, 1968

Film telewizyjny Andrzeja Wajdy będący adaptacją opowiadania Stanisława Lema pt. Czy pan istnieje Mr Jones? Bardzo ciekawa i opowiedziana z humorem interpretacja filozoficznego paradoksu zwanego “Statkiem Tezeusza”.

Przekładaniec trwa bardzo krótko, bo tylko 35 min. i jakiś czas temu można go było znaleźć na You Tube. Od chwili premiery minęły 52 lata, więc film powinien już przejść do domeny publicznej.

They Live, Jogn Carpenter, 1988

They live, to klasyka kina sci-fi zorientowanego na krytykę ideologii kapitalistycznej. Niektóre z kadrów i elementów filmu przeniknęły do kultury do tego stopnia, że oglądając film miałem wrażenie, że już go kiedyś widziałem 😅.

Ludzkie Dzieci, Alfonso Cuarón, 2006

Patrząc na współczesny świat, ciężko odnieść wrażenie, że to film science fiction. Bardziej pasowałoby chyba “sociological fiction” lub po prostu “dramat wojenny”. Ludzkie dzieci, to film którego głównym bohaterem jest otoczenie, a nie grający rolę protagonisty Clive Owen. Wstyd przyznać, ale nie czytałem książki, która posłużyła do stworzenia scenariusza tego filmu. Film jest tak świetny, że nie wiem, czy kiedykolwiek przeczytam 😅.

Equilibrium, Kurt Wimmer, 2003

Historia filmu jest wcieleniem i redakcją dystopijnej powieści Raya Bradbury Farenheit 451. Equilibrium pokazuje idealnie zuniformizowane społeczeństwo przyszłości działające jak dobrze naoliwiona maszyna gdzie wszyscy obywatele myślą i działaj�� tak samo bezdusznie jak roboty, nie odczuwając żadnych emocji. Film niesłusznie zapomniany i wydaje mi się, że nieco przygnieciony sukcesem Matrixa. Efekty wizualne w filmie nieco się zestarzały, ale historia i gra aktorska nadal trzyma bardzo wysoki poziom.

[marcinc]

Nowe horrory godne polecenia

W ostatnim czasie kilkoro z moich znajomych poprosiło mnie o rekomendacje filmowe. Aby nie opisywać każdemu z osobna filmów, które zrobiły na mnie pozytywne wrażenie, zdecydowałem się na napisanie niniejszego zestawienia. Wszystkie z poniżej opisywanych filmów są dostępne na platformie vod.pl lub Netflix. Enjoy!

Midsommar, Ari Aster, 2019 Midsommar należy do gatunku filmów posiadających wiele warstw i poziomów odczytywania. Obok oczywistego “tekstu”, którym jest główny wątek fabuły, film posiada osnuty metaforami “podtekst”, którego odczytywanie nie ogranicza się tylko do jednego seansu. Pomysł na scenariusz, reżyseria, gra aktorska, genialna scenografia i zdjęcia sprawiają, że jest to dla mnie w pewnym sensie film idealny.

The Lighthouse, Robert Eggers, 2019 W przeciwieństwie do subtelności Midsommar, miałem wrażenie, że The Lighthouse to metafora szyta grubymi nićmi. Wpływ na moje odczucia miała chyba specyficzna konwencja estetyczna (czerń/biel i proporcje obrazu 19:1) oraz bezpośredniość symboliki niektórych ujęć. Mimo tego, film wciąga do swojego świata, a obrazy, dzięki świetnej grze aktorskiej Willema Dafoe i Roberta Pattinsona, na długo pozostają w głowie.

Get out (2017) i Us (2019) Jordan Peele Jordan Peele przywrócił mi wiarę i chęć oglądania horrorów, które w jego reżyserii są czymś więcej niż prostymi straszakami lub slasherami, gdzie trup ściele się gęsto, a sztuczna krew leje się litrami. Obydwa filmy stanowią genialny komentarz mający swoje odniesienie nie tylko warunków społeczno-kulturowych w USA. Ponad to są najeżone przeróżnymi symbolami, aluzjami i “easter eggami” co sprawia, że są to idealne filmy ery internetu i fanowskich grup dyskusyjnych. Dzięki temu film “żyje” jeszcze długo po emisji kinowej, pobudzając do dyskusji i snucia różnych interpretacji.

Parasite, Bong Joon-ho, 2019 Genialny film będący osobliwą ilustracją dynamiki warstw społecznych w kapitalistycznym świecie. To, co odróżnia go od innych filmów z tego zestawienia, to błyskotliwe poczucie humoru przełamujące jego dramatyczny wydźwięk. O ile decyzje o przyznaniu nagród amerykańskiej akademii filmowej bywają kontrowersyjne, to w przypadku Parasite większość kinofili jest zgodna co do zasadności przyznania mu nagrody za najlepszy film 2019 r.

Platforma, Galder Gaztelu-Urrutia, 2020 Platforma jest zdecydowanie najbardziej krwawym filmem z całego zestawienia. Nie przepadam za tak gęstymi elementami gore w filmach, ale tutaj mają one swoje uzasadnienie. Podobnie jak Parasite, film krytycznie odnosi się do relacji pomiędzy różnymi grupami społecznymi i nawet proponuje lek na uzdrowienie chorego porządku rzeczy. Przez swoje uderzające podobieństwo, cały czas myślę o nim jak o współczesnej redakcji  filmu Cube Vincenzo Nataliego z 1997 roku.

[marcinc]

Ręczne ustawienie balansu bieli

Ręczne ustawienie balansu bieli pozwoli nam na osiągnięcie wiarygodnych kolorów, które będą najbardziej zbliżone do kolorów naturalnych. W fotografowaniu obrazów to ustawienie będzie dla nas jednym z kluczowych ustawień pozwalających na zrobienie fotografii poprawnej technicznie. Poniżej w krokach opisuję jak ustawić ręcznie balans bieli w bardziej aparacie fotograficznym posiadającym możliwość ustawienia manualnego.  1. Zadbaj o odpowiednie światło. Światło powinno być rozproszone, aby nie dawało ostrych cieni. Jeśli jest to możliwe, fotografuj na zewnątrz w dzień kiedy zachmurzenie nieba jest równomierne. Dzięki pokrywie chmur, światło słoneczne jest równomiernie rozproszone. Gdy świeci pełne słońce, rozproszenie światła uzyskamy ustawiając się w cieniu. Fotografując w pomieszczeniu, musimy pamiętać o tym, aby ustawić fotografowany obraz lub rysunek prostopadle do źródła światła (okna, drzwi etc.) tak, aby światło "ślizgało się" po jego powierzchni. 2. Ustaw Wzorzec bieli. Zrób zdjęcie białej kartki lub zagruntowanego płótna w oświetleniu, w którym będziesz robiła/robił zdjęcie swojego obrazu lub rysunku. Jest to bardzo istotne, ponieważ zmienne warunki oświetlenia, mimo że ciężkie do uchwycenia dla ludzkiego oka, dla aparatu fotograficznego są bardzo widoczne.  Odnajdź w swoim aparacie ustawienia balansu bieli, a następnie "ręczne ustawienie wg. wzorca bieli". Wybieramy nasze zdjęcie białej kartki lub białego płótna. W ten sposób “mówisz” aparatowi jak wygląda biel w oświetleniu, w którym planujesz zrobić zdjęcie, a on automatycznie dostosowuje ustawienia temperatury barwowej.

Ikonka ręcznego ustawienia wzorca bieli

4. Ustaw ekspozycję i przysłonę. Aby się dowiedzieć jak to zrobić, odsyłam do poniższego filmu:

5. Ustaw ostrość 6. Zrób zdjęcie

Ważne jest, aby podczas robienia zdjęcia ustawić plik RAW jako plik wynikowy. Dzięki temu będziemy mieli duże możliwości korekty parametrów związanych z ekspozycją, temperaturą etc.

[marcinc]

Jak zrobić dobre zdjęcie obrazu używając aparatu fotograficznego w smartphonie

Zrobienie dobrego zdjęcia obrazu jest możliwe, nawet gdy nie dysponujemy drogim sprzętem fotograficznym. Wystarczy pamiętać o kilku szczegółach technicznych, aby zdjęcie dawało wiarygodne informacje o jego zawartości kolorystycznej.

1. Jeśli masz możliwość, zrób zdjęcie na zewnątrz. Najlepsze i w miarę neutralne oświetlenie uzyskasz w dzień pochmurny, gdy światło słoneczne ulega zmiękczeniu i rozproszeniu. Jeśli słońce świeci bardzo mocno, możesz wykonać fotografię w miejscu gdzie jest cień.

2. Jeśli nie masz możliwości zrobienia zdjęcia na zewnątrz, fotografując w pomieszczeniu ustaw obraz prostopadle do źródła światła. Dzięki temu, nawet na świeżo malowanym obrazie unikniesz refleksów światła na mokrych warstwach farby. Postaraj się, aby obraz był równomiernie oświetlony i aby nie pojawiały się na jego powierzchni żadne cienie.

3. Ustaw balans bieli. Większość aplikacji do obsługi aparatów fotograficznych w smartfonach jest wyposażonych w tryb manualny lub profesjonalny. Spróbuj odnaleźć manualne ustawienia balansu bieli i dopasować temperaturę barwową do oświetlenia następujący sposób: - weź białą kartkę papieru lub białe płótno (w moich przykładach jest to deska pokryta chudym gruntem kredowym). Papier, aby nie prześwitywał, najlepiej złożyć na pół lub na czworo. - dopasuj ustawienia balansu bieli tak, aby to co widzisz na ekranie telefonu jak najbliżej odpowiadało jakości bieli papieru.

Ustawienia automatyczne i predefiniowane (światło żarówki, światło jarzeniowe, zachmurzony dzień etc.) niekiedy również dają dobre rezultaty. 

Poniższe zdjęcie zostało wykonane z 4 różnymi ustawieniami temperatury w ciągu dnia o umiarkowanym zachmurzeniu. Wyraźnie widać, że przy ustawieniach ekstremalnych (2000 i 8000 Kelwinów) biel zabarwia się odpowiednio na chłodny lub ciepły ton co wpływa na wiarygodność odwzorowania barw w obrazie. W zakresie bliżej środka spektrum temperatury barwowej (4000-5000 Kelwinów) biel i inne kolory wyglądają naturalnie.

[marcinc]

Martwe życie

Ojciec informatyki - Alan Turing - zaproponował eksperyment myślowy, w którym rozważa doskonałość sztucznej inteligencji. Test polega na tym, że człowiek zadaje serię pytań zarówno maszynie, jak i człowiekowi, nie wiedząc z jakiego źródła pochodzą odpowiedzi. Po serii pytań musi zdecydować, za którym ze źródeł odpowiedzi kryje się człowiek, a za którym maszyna.

Maszyna wcale nie musi być sztuczną świadomością, a jedynie być na tyle sprawna, aby oszukać człowieka co do swojej (sztucznej) inteligencji. Inaczej rzecz ujmując, musi na tyle sprawnie symulować odruchy człowieka, aby mogła przekonać człowieka o swoich ludzkich cechach. Nastawienie psychiczne jest tutaj kluczowe. Wysyłając słowne komunikaty, oczekujemy, że po drugiej stronie siedzi żywa osoba. Informacja o tym, że jest to test mający rozsądzić o doskonałości algorytmu, zwiększa czujność testera. W życiu codziennym sprawa jest o wiele bardziej skomplikowana. Psycholog i specjalista w dziedzinie interakcji człowiek-robot - Robert Epstein - w nadziei odnalezienia miłości, przez długi czas korespondował z robotem działającym na jednym z amerykańskich portali randkowych. Dwa razy!

Szachista, grający przeciwko komputerowi, próbuje rozczytać intencje algorytmu, zupełnie jakby grał przeciwko człowiekowi. Funkcje algorytmu szachowego są bardzo ubogie, jednak w zawężonej dziedzinie, jaką są szachy, komputery zdołały nam dorównać, a następnie prześcignąć.  Czy rzeczywiście komputer może obawiać się o bezpieczeństwo swojego króla? Maszyna nie odczuwa emocji jak człowiek, a mimo to możemy odczytywać agresywne lub ofensywne ruchy komputera jako emocje.

Podobnie jest z programami symulującymi rozmowę z prawdziwą osobą - tzw. chatbotami. Pierwsze chatboty wykorzystywały bardzo prosty mechanizm polegający na wyłowieniu słów kluczowych ze zdania osoby piszącej i wyświetleniu prostej informacji zwrotnej. I znów, podobnie jak w przypadku szachów, możemy mówić o wąskiej specjalizacji sztucznej inteligencji, jednak już o wiele bliższej naszemu rozumieniu świata. Program szachowy mówi językiem szachów. Chatbot mówi językiem ludzi.

Emocjonalny test turinga

W 2015 roku, przeprowadzone zostało badanie mające na celu sprawdzenie jak dużą empatię możemy wykazać w stosunku do robota wykazującego ludzkie umiejętności społeczne. Po wykonaniu serii zadań z robotem, badani mieli za zadanie wyłączyć maszynę, kończąc tym samym sesję eksperymentu. W chwili kiedy miało nastąpić wyłączenie, robot niespodziewanie prosił o zaniechanie wyłączenia, argumentując, że tym samym umrze i będzie mu zimno. Spośród ponad 40 osób badanych, 13 zaniechało wyłączenia, a 30 osobom, decyzja o wyłączeniu zajęła nieporównywalnie dłużej niż w przypadku innego sprzętu elektronicznego. 

Wyłączanie robota który prosi, aby go nie wyłączać

Ze złego traktowania robotów słynie amerykańska firma i placówka badawcza Boston Dynamics. W internecie możemy znaleźć bardzo dużo filmów, gdzie modele testowe i prototypy doznają wszelkiego rodzaju krzywd od swoich konstruktorów. Reakcje internautów bardzo często wskazują na wysoką empatię wobec tych maszyn.

Żywe martwe obiekty

Misie pluszowe wprawdzie nie żyją, na pewno różnią się charakterami i mają swoją osobowość. Podobnie jest  samochodami, które jak powszechnie wiadomo, mają twarze i charaktery. Ubiór też mówi o nas bardzo wiele. Dzięki kolorom i formie, możemy powiedzieć o sobie bardzo wiele nie mówiąc nic. Ubrania to również martwe przedmioty, ale wykazują pewną chęć do interakcji z otoczeniem. Niektóre ubrania są bardzo "żywe", a nawet “krzykliwe”.

Bardzo dobrym przykładem życia obiektu martwego jest zrobotyzowany kosz na śmieci. Jedyne co w koszu zostało zmodyfikowane, to fakt, że jeździ i kłapie klapą. Reakcje ludzi są różne, jednak przeważa taka, którą mógłbym nazwać "nakarm śmietnik". Kosz na śmieci, ze swej natury jest najedzony, gdy wrzucisz do niego śmieci. Ma otwór gębowy i jedzenie odpadków jest jego “spełnieniem”. Jak widać na filmie, ludzie mający kontakt z tym śmierciożercą, traktują go jak istotę żyjącą.

Myślę, że wchodząc w interakcję z różnymi obiektami, towarzyszy nam wiele podświadomych założeń co do ich charakteru. Kosz na śmieci wypełnia swoje życiowe przeznaczenie, gdy wrzucimy do niego śmieci. Podobnie klamka, gdy ją ktoś naciśnie aby otworzyć drzwi, zamek gdy ktoś włoży do niego klucz oraz lampka, gdy jest włączona.

Reklama Ikei autorstwa Spike Jonze, w której lampka biurkowa, mimo tego że jest obiektem nieżywym, posiada charakter i emocje. Gdy jest smutna, żarówka jest skierowana w dół (jakby zwieszała głowę), a gdy jest wesoła, widzimy żarówkę podniesioną wpełni.

Komplikacja funkcjonalna kolosalnie różni się w przypadku kota i ślimaka, a mimo to, w obydwu przypadkach wiemy że są to istoty żyjące. Ciągnąc tę analogię dalej, jest też kolosalna różnica pomiędzy bakterią, a ślimakiem, i jeszcze dalej, między bakterią, a wirusem.

Sztuka

Za każdym razem, gdy oglądam rzeźby hiperrealistyczne przedstawiające ludzi, towarzyszy mi uczucie, jakby miały zaraz się poruszyć lub odezwać. To działanie wywołane jest właśnie przez nastawienie. Oczekiwanie, że figura ludzka, której ciało pulsuje ciepłem i jest ustawione w naturalnej pozycji, faktycznie żyje. Uczucie jest upiorne, ponieważ dysonans pomiędzy emocjonalnym oczekiwaniem życia, a racjonalnym faktem, że oto mamy przed sobą postać sztuczną, nie uzyskuje satysfakcjonującego rozwiązania. Rzeźba trwa w dziwnym zawieszeniu pomiędzy życiem a śmiercią. 

Obrazy nie mają już aż tak silnego działania jak rzeźby, ale nie możemy wykluczyć, że nie posiadają w sobie życia. Postacie w obrazach Giuseppe Ribery są bardziej realne niż jakikolwiek obraz fotograficzny.  Podobnie u Lucjana Freuda, gdzie mimo dziwnie połamanej perspektywy i czasami umownej anatomii, postacie ludzkie są uderzająco żywe.

Obrazy i rzeźby wprawdzie nie odpowiadają na nasze interakcje tak, jak robią to roboty bądź algorytm szachowy (nie ma żadnych konkretnych danych wejściowych), a mimo to, mogą być obdarzone życiem. Owo życie obrazów, w dzisiejszych czasach, jest bardziej subtelne. Jednak jeszcze niedawno, pogląd o tym, że święta figura lub obraz może wodzić wzrokiem za widzem, lub przemieszczać się, gdy nikt nie patrzy, był częścią wiedzy powszechnej.

W tym kontekście bardzo trafnym wydaje się angielski termin "still life", wskazuje bowiem na te właściwości natury, które są żywe, ale nieruchome. W języku polskim, przez kalkę z francuskiego, natura jest martwa. Obraz (a także obiekty nieożywione) żyje na tyle, na ile my mu pozwolimy na owo życie. Nawet jeśli to życie nie objawia się wyraźnie i bezpośrednio, może mówić do nas niewerbalnym językiem uczuć. 

Źródła i więcej czytania/słuchania

Radiolab - More or less human

Radiolab - Talkingo to machines

Artykuł naukowy o eksperymencie z robotem proszącym o niewyłączanie

Pierwszy chatbot Eliza

Transkrypcje rozmów z chatbotem Eliza

David Freedberg - Potęga wizerunków