#štrajk u Španiji | Explore Tumblr Posts and Blogs

balkantimes · 4 years

Text

STANJE JE U EVROPSKOJ UNIJI DRAMATIČNO

Fikret MUSLIMOVIĆ

Uz posljedice “Brexita”, unutarnje stanje EU kompliciraju tenzije u odnosima njenih starih i novih članica. EU je opterećena ideološkim sukobom između, s jedne strane, težnji u pravcu njene federalizacije, što znači u pravcu povećavanja njenih nadnacionalnih ingerencija, a s druge strane sve jačih težnji s ciljem smanjivanja tih ingerencija u korist povratka i zadržavanja tradicionalnog suvereniteta nacionalnih država. Osporava se i blokira izgradnja, čak i blagih formi, posebnog evropskog političkog i državnog identiteta. Nasuprot tome, francuski predsjednik Emmanuel Macron i njemačka kancelarka Angela Merkel zalažu se za integracijsko “produbljenje” EU putem eurozone, zajedničkog budžeta, jačanja ministarstva finansija EU, te objedinjavanja politika vanjskih poslova, sigurnosti i odbrane.

Desničari na vlasti opstruiraju supranacionalnu ulogu institucija EU, pored ostalog i tako što ne provode ako im se ne dopadaju odluke Bruxellesa. Desničarske stranke bolje su međusobno povezane nego stranke ljevice i desnog centra – narodnjaci, liberali, demokrati i socijalisti. Ekstremni desničari jačaju, čak i u zemljama gdje ranije nisu imali širi utjecaj, naprimjer u Španiji, gdje su po rezultatima izbora u proljeće 2019. godine ušli u Parlament. Ipak, socijaldemokrati i socijalisti u Španiji stabilniji su nego u ostalim zemljama Evrope, pa se Madrid još uvijek tretira evropskim “bastionom socijaldemokratije”.

Bivši predsjednik EK Jean-Claude Juncker na kraju svog mandata pred Evropskim parlamentom ocijenio je stanje EU kao dramatično, ukazujući da Evropa “slabi demografski, ekonomski i politički”. “Mi izumiremo. Nećemo nestati, ali bit će nas sve manje. Na početku 20. stoljeća Evropljani su činili 20 posto svjetske populacije… Na kraju ovog stoljeća Evropljani će činiti samo četiri posto. Evropa će izgubiti ekonomsku moć i za nekoliko godina nijedna evropska zemlja neće biti članica grupe sedam najrazvijenijih država.”

Širom Evrope ispoljavaju se socijalni i politički nemiri. Povećava se nezadovoljstvo radnika i svih koji žive od svog rada. Naprimjer, zbog visokih troškova života, u Francuskoj cijela 2019. godina je protekla u masovnim demonstracijama antivladinog pokreta “Žuti prsluci”. Dok su svake subote po ulicama mnogih gradova Francuske razbijali i rušili, predsjednik Macron nije izlazio u susret zahtjevima demonstranata. Žestinu sukoba policije s demonstrantima ilustriraju podaci da je u prvih pet mjeseci bilo na desetine smrtno stradalih, oko 2.000 povrijeđenih, 8.400 privedenih u policiju i 1.796 zatvorskih kazni. Zagovarao se referendum o problemima zbog kojih su uslijedile masovne demonstracije. Organiziran je generalni štrajk protiv reforme penzionog sistema pa je početkom decembra 2019. godine stotine hiljada ljudi izašlo na ulice širom Francuske.

IZBORI ZA EVROPSKI PARLAMENT

Predsjednik Francuske Macron o izborima za Evropski parlament 2019. je rekao da će imati karakter odlučivanja “za ili protiv Evrope”, odnosno da će imati karakter “referenduma o svih šezdeset godina EU eksperimenta”.

Izbori za 751 poslanika Evropskog parlamenta provedeni su od 23. do 26. maja 2019. godine kod svih 28 članica EU, dakle, uključujući i Veliku Britaniju, u kojoj su tada kulminirala previranja o “Brexitu”, uz očekivanja da će nakon njega u tom Parlamentu ostati 27 članica – 705 poslanika. Brojni sastav Evropskog parlamenta od 751 poslanika i nakon “Brexita” je isti jer su predstavnička mjesta Velike Britanije raspoređena Irskoj, Francuskoj, Italiji, Španiji, Poljskoj, Rumuniji, Holandiji, Švedskoj, Austriji, Danskoj, Slovačkoj, Finskoj, Hrvatskoj i Estoniji.

Evropski parlament jedina je institucija EU za koju građani svih zemalja članica glasaju neposredno na izborima. Odobrava budžet EU vrijedan oko 140 milijardi eura, donosi evropske zakone i potvrđuje sastav Evropske komisije. Na izborima za Evropski parlament odmjerava se politička moć i utjecaj, s jedne strane tradicionalnih evropskih stranaka lijevog i desnog centra, a s druge strane stranaka krajnje desnice. Za BiH je bio vrlo značajan ishod u toj političkoj borbi zato što od novog saziva EK, koji potvrđuje Evropski parlament, zavisi bh. integracijski proces. Pobijedila je Evropska narodna partija, dobivši 180 poslaničkih mjesta. Socijaldemokrati su dobili 145, liberali 109 i zeleni 69 poslanika.

Dakle, najviše predstavnika u Evropskom parlamentu dobile su tradicionalne evropske stranke desnog i lijevog centra. U odnosu na raniji sastav Evropskog parlamenta, pobjednička Evropska narodna partija izgubila je 34 mjesta, a socijalisti i demokrati izgubili su 31 mjesto. Da bi imali većinu, nužna je njihova koalicija sa zelenima, koji su napredovali i dobili 22 predstavnika, i s liberalima, koji su dobili 39 predstavničkih mjesta.

Očekivalo se da će na tim izborima desničari senzacionalno pojačati učešće u Evropskom parlamentu te ojačati destruktivni utjecaj putem težnji da dio ovlasti od institucija EU prenese državama članicama, što ima smisao podrivanja vrijednosti kojima je motiviran nastanak EU jer je, po ocjeni predsjednika Stranke evropskih socijalista Sergeja Staniševa, u porastu nacionalni egoizam i stranački populizam za jačanje nacionalnih država, po paroli “Evropa nacija”, što neki nazivaju “balkanizacijom” Evrope. Takvo stanje otežava proširenje EU na Balkan. Iako su desničari postigli veći rezultat nego na prošlim izborima za Evropski parlament, ipak se nisu ostvarila očekivanja mnogih da će oni postići senzacionalan rezultat. Ekstremna desnica napredovala je u mjeri da može ometati, a ne može sprečavati donošenje evropskih odluka.

Cijeni se da “Brexit” nije bitno izmijenio odnos političke moći između desničarskih evroskeptika i tradicionalnih evropskih stranaka desnog i lijevog centra.

Karakteristike izbora 2019. godine za Evropski parlament relativno su slab rast populista, evroskeptika i radikalne desnice, što potvrđuje da migrantsko pitanje, na kome je desnica bazirala kampanju, za građane EU nije najbitniji problem, zatim značajno povećana izlasnost birača i nastavak slabljenja tradicionalnih stranaka desnog i lijevog centra. Nadalje, zeleni i liberali su bitno napredovali, a evropski socijaldemokrati nisu ispunili očekivanja za veliki napredak. No zabrinjavajući su rezultati radikalnih desničara u Italiji (58 posto), Velikoj Britaniji (45 posto), Francuskoj (36 posto), Mađarskoj, Poljskoj te u zemljama Istočne Evrope gdje su desničari dobili od 29 do 62 posto glasova, dok su holandski, grčki, danski, njemački i španski desničari umanjili broj zastupnika u Evropskom parlamentu.

USAGLAŠAVANJE ZA KANDIDATE I POTVRDA SASTAVA EK

Tokom juna 2019. godine održano je više konsultativnih sastanaka za kandidiranje i izbor predsjednika Evropske komisije, Evropskog parlamenta, Evropske centralne banke i visokog predstavnika za vanjsku i sigurnosnu politiku. Pri kandidiranju i izboru novih lidera imalo se u vidu da će oni djelovati u izuzetno složenim okolnostima zbog posljedica “Brexita”, tenzija između SAD i EU, sukoba EU i Rusije, eskalacije desničarskih organizacija i njihovih antievropskih ideja usmjerenih na razbijanje EU, zatim u okolnostima kada su velike proevropske stranke u tendenciji slabljenja, a manje stranke u tendenciji jačanja, što otežava da se u procesu odlučivanja u Bruxellesu dolazi do kompromisa i odluka, a pojedine države članice EU pružaju otpor donošenju novih i provedbi već donesenih odluka od strane institucija EU (Mađarska, Italija, Poljska, Češka).

U takvim uvjetima početkom jula 2019. godine evropski lideri usaglasili su da predsjednik Evropskog parlamenta bude Italijan David Maria Sassoli, predsjednica EK dotadašnja njemačka ministrica odbrane Ursula von der Leyen, predsjednik Evropskog vijeća tadašnji belgijski premijer Charles Michel, visoki predstavnik za vanjsku i sigurnosnu politiku tadašnji šef španske diplomatije Josep Borrell, predsjednik Evropske centralne banke ondašnja šefica Međunarodnog monetarnog fonda Christine Lallouette.

Novoizabrana predsjednica EK Ursula je prihvatila inicijativu Parlamenta i Vlade Austrije da Johannes Hahn nastavi funkciju evropskog komesara za proširenje. Početkom augusta 2019. godine Vijeće EU imenovalo je austrijskog diplomatu Johanna Sattlera za šefa Delegacije EU u BiH.

Evropski parlament 27. novembra 2019. godine, s 461 glasom za, 157 glasova protiv i 89 uzdržanih, potvrdio je mandat novog sastava Evropske komisije na čelu s predsjednicom Ursulom.

Predsjednica EK Ursula von der Leyen pobjedu je ostvarila izjavom pred poslanicima 28 članica EU da je lično veliki pobornik jačanja Evrope, odnosno da je veliki protivnik slabljenja njenih vrijednosti i stvaranja podjela. Zalagala se da prioriteti EU budu: klima, digitalizacija, migracije, “Brexit” i Zapadni Balkan.

SIGURNOSNI PROBLEMI EU U MIGRANTSKOJ I PANDEMIJSKOJ KRIZI

Migrantska kriza dodatno je komplicirala krizu pandemije virusa korona, i obratno. Razlika između ove dvije velike krize jeste u činjenici da se migrantska kriza mogla predvidjeti i prevenirati, dok se kriza pandemije virusa korona nije mogla predvidjeti, ali se mogao prevenirati njen nastanak u slučaju da se ulagalo u nauku za zdravstvene prevencije i reagiranja umjesto što se ulagalo za naoružavanje i ratove. Kriza pandemije zahvatila je cijelo čovječanstvo, dok se migrantska kriza direktnije tiče samo zemalja porijekla migranata, zemalja kroz koje migranti prolaze i zemalja Zapada gdje se migranti žele životno situirati. EU je upozorila da će se zbog posljedica virusa korona dogoditi “recesija historijskih razmjera”, što, pored privrednog kolapsa, indiciraju pokazatelji da je do početka maja 2020. godine širom Evrope zaraženo 1,1 milion ljudi, od kojih je 137.000 umrlo.

Migrantska i pandemijska kriza pokazale su nužnost i neizbježnost globalizacije. Potvrđuje se da je pogrešna desničarska strategija izolacionizma zatvaranjem u granice nacionalnih država.

Nacionalni izolacionizam, prema iskustvima stečenim u pandemiji virusa korona, vrlo je rizičan za budućnost čovječanstva. Na te je rizike upozorio filozof Dane Boris. Pozivajući se na tekst svog kolege, francuskog filozofa Brune Latoure, ukazao je da je ono što je veliki teret čovječanstvu u pandemiji virusa korona ustvari “generalna proba za ono što nas očekuje s klimatskim promjenama” koje su za većinu ljudi apstraktne.

Raste broj pitanja i problema po kojima se ne mogu naći odgovori putem nacionalnih politika, već je nužno globalno djelovanje jer je ono u korist čovječanstva efektnije ukoliko se nužni globalizam institucionalizira i pravedno usmjerava. Proizlazi da su nužne globalne strategije ekonomije, zdravstva, sigurnosti, komunikacija… Reagiranje čovječanstva na očitu nuždu u tom pogledu odredit će da li će globalne strategije biti praćene konkretnim institucionalnim formama koje nužno podrazumijevaju da nacionalni suvereniteti pokazuju obzir prema nadnacionalnim, globalnim, evropskim i zajedničkim institucijama, sadržajima i formama djelovanja u korist cijelog čovječanstva. Trumpov izolacionizam i “Brexit” očiti su primjeri otpora da globalizacija bude internacionalna “megastrategija” ravnopravnih jer se pokušava globalizam kao nuždu podrediti unipolarnim ambicijama.

U VELIKIM SIGURNOSNIM KRIZAMA JASNO SE POKAZUJU SLABOSTI EU

Nastanak EU bio je odgovor na sigurnosne i druge probleme Evrope u korist trajnog mira s obzirom na katastrofalne posljedice proteklih svjetskih ratova. Zanimljive su tendencije da se početkom 21. stoljeća odgovor na sigurnosne i druge probleme čovječanstva u desničarskim krugovima traži na putu izolacionizma i demontiranja EU, uništavanjem vrijednosti u njenim osnovama i ciljevima (antifašizam), što je pogodna okolnost za obnovu fašizma u različitim formama desničarskih ekstremističkih pokreta. Slabljenjem i demontiranjem EU uništavaju se rezultati antifašizma iz Drugog svjetskog rata i otvaraju nove dimenzije ideološkog sukoba između antifašizma i fašizma.

U vezi s objema krizama – i pandemije virusa korona i migrantske krize – EU je pokazala nesposobnost brzog reagiranja i nesposobnost efikasnog odlučivanja, kako to uočava, publicista Faris Nanić: “Sve slabosti mehanizama usaglašavanja i sinhronizacije u EU izašle su na svjetlo dana, demonstrirajući potpuni izostanak zajedništva, empatije i solidarnosti, a višak birokratizma.” Slično je zaključio i beogradski publicista Boško Jakšić: “Virus je prvo poljuljao temelje zajedništva. Bez ikakve koordinacije, unilateralno su zatvarane granice. Potom je pandemija razornom brzinom uništila iluzije o solidarnosti.” Uz takve ocjene nisu bila uvjerljiva objašnjenja iz Bruxellesa da EU u pandemiji nije ispunila očekivanja zato što su zdravstvena politika i civilna zaštita izvan njene nadležnosti.

U Njemačkoj su jačali otpori migrantskoj politici Angele Merkel jer omogućava izbjeglicama iz Azije i Afrike da se životno situiraju u Njemačkoj, uprkos antimigrantskoj politici više evropskih lidera – austrijskog Sebastiana Kurza, mađarskog Viktora Orbana, italijanskog Mattea Salvinija. Istraživanja javnog mnijenja početkom marta 2020. godine pokazala su da 51 posto ispitanih građana Njemačke odbacuju prihvat migranata, dok je njih 39 posto za njihov prihvat u Njemačkoj.

Velike potrebe njemačke privrede za radnom snagom bitan su razlog fleksibilnoj migrantskoj politici Njemačke. Oktobra 2018. godine Vlada u Berlinu otklonila je neke od poteškoća na tržištu rada za građane zemalja izvan EU ako posjeduju odgovarajuće kvalifikacije, te odlučila da ukine prednosti koje su pri zapošljavanju imali njemački državljani u odnosu na strance.

Italija se protivila migrantskoj politici Njemačke i Francuske. Početkom 2019. godine, zbog kritika u vezi s migrantima protiv francuskog predsjednika Macrona od strane italijanskog ministra unutarnjih poslova Mattea Salvinija, uslijedio je diplomatski spor između Rima i Pariza. Negodujući na italijanske kritike, Macron je opozvao italijanskog ambasadora u Parizu Cristiana Masetta. Kasnije, početkom marta, Macron je inicirao da se prevaziđu iz tih razloga zategnuti odnosi Italije i Francuske.

Evropska komisija Evropskom sudu pravde prijavila je Mađarsku jer je usvojila zakon kojim se zabranjuje podrška licima koja traže azil, čime je prekršila pravila EU. Početkom aprila 2020. godine Sud EU je presudio da su Poljska, Mađarska i Češka prekršile zakon EU jer su 2015. odbile primiti migrante prema privremenom programu relokacije migranata iz Grčke i Italije.

U migrantskoj krizi pogoršavaju se odnosi između Turske i EU, posebno Turske i Grčke. Turska na svojoj teritoriji ima blizu četiri miliona izbjeglica. U isto vrijeme situacija u Siriji se komplicira, s posljedicom daljeg rasta broja izbjeglica koje dolaze u Tursku. Turska ne dobija pomoć od EU kako je precizirano ugovorom Ankare i Bruxellesa od 18. marta 2016. godine. Tim je ugovorom regulirano da Turska na svojoj teritoriji zadrži milione migranata kako ne bi išli prema zapadnoj Evropi, a da zauzvrat EU, sa šest milijardi eura, pomogne Turskoj za zbrinjavanje migranata, ali je od toga realizirano manje od polovine, i to ne preko Vlade Turske već preko raznih humanitarnih organizacija. Do početka 2020. godine Turska je iz svog budžeta za migrante dala “najmanje 40 milijardi američkih dolara”. Na naprijed navedene činjenice ukazao je ministar vanjskih poslova Turske Mevlüt Çavuşoğlu putem kolumne za njemački list Bild.

Zato što EU ne ispunjava svoje obaveze, predsjednik Turske Recep Tayyip Erdoǧan zaprijetio je da će milione migranata koje zbrinjava Turska pustiti ako žele da idu prema granicama EU. Kada je ta prijetnja realizirana, uslijedio je migrantski pritisak na granici prema Grčkoj, koja je upotrijebila silu da zaustavi migrante (vatreno oružje, dimne bombe, suzavac, potop čamaca koje koriste migranti, ubistva i ranjavanja).

Povodom evropskih otpora odluci Turske da omogući migrantima odlazak prema Zapadnoj Evropi, sredinom oktobra 2019. godine turski predsjednik Erdoǧan je poručio: “Hej, Evropska unijo, urazumite se. Ponavljam. Ne zovite ovo invazijom, ona to nije. Ako nastavite, otvorit ćemo kapije i poslat ćemo vam 3,6 miliona izbjeglica.” Ovu Erdoǧanovu izjavu osudili su lideri EU u Bruxellesu. Najradikalniji odgovor dao je mađarski premijer Viktor Orban: “Ako Turska pusti dodatnih stotine hiljada migranata, morat ćemo upotrijebiti silu da zaštitimo mađarski granicu.”

U jesen 2019. godine, po ocjeni komesarke Vijeća Evrope Dunje Mijatović, stanje s migrantima u kampovima na grčkim ostrvima je eksplozivno i na rubu katastrofe: ima dosta oboljelih, posebno djece, kojima nisu dostupni lijekovi.

Tada, početkom marta 2020. godine, u Bruxellesu s predsjednicom EK Ursulom von der Leyen i predsjednikom Evropskog vijeća Charlesom Michelom Erdoǧan je dogovorio da ministar vanjskih poslova Turske Mevlüt Çavuşoğlu i visoki predstavnik za vanjsku i sigurnosnu politiku EU Josep Borrell izvrše analizu provedbe ugovora EU i Turske iz 2016. godine.

U to vrijeme, za potrebe Grčke u suočavanju s eskalacijom ulaska migranata na njenu teritoriju, predsjednica EK Ursula von der Leyen odobrila je 700 miliona eura. Grčko-turska granica u Bruxellesu se smatra “štitom” vanjskih granica EU.

Ministar diplomatije EU Josep Borrell zalaže se za podršku 27 zemalja članica da “oživi vojna misija EU” razmještanjem brodova u vodama preko kojih iz Afrike i Azije dolaze migranti.

MACRONOVO ZALAGANJE ZA “RENESANSU” EU

Imajući u vidu narušenu stabilnost EU, što implicira njenu neizvjesnu perspektivu, predsjednik Francuske Emmanuel Macron, putem autorskog teksta koji su objavili mediji svih 28 država članica, ukazao je da je nužna “velika promjena” u EU, da putem takvih promjena treba odvratiti države članice od desničarske, nacionalističke tendencije, da se Velika Britanija pogrešno odlučila za “Brexit” jer njeni građani nisu bili pravilno informirani o tom pitanju, da EU treba novi sporazum o odbrani i sigurnosti, da u tom cilju treba osnovati Evropsko sigurnosno vijeće, koje bi uključivalo i Veliku Britaniju bez obzira na “Brexit”, da stranim silama treba zabraniti finansiranje evropskih političkih partija, da se zavede strožija kontrola granica na šengenskom prostoru, da EU treba imati zajedničke granične snage i zajedničku evropsku kancelariju za azil, da EU treba uvesti nove mjere socijalne zaštite, nove ekološke mjere i osnovati mehanizme kontrole hrane širom EU, te da EU treba imati zajedničku stolicu u UN-u itd.

Macronove stavove o “renesansi” EU prvi je podržao austrijski kancelar Sebastian Kurz. Rekao je da se slaže s Macronovim mišljenjima, posebno u pogledu zaštite granica i konkurentnosti, ali da EU treba graditi kako bi bila “snažna u velikim pitanjima, a kod ostalih odlučivanje prepustila regijama ili državama članicama”. “Nama je potrebno, ukupno gledano, manje pravila, ali kojih bismo se pridržavali.”

U sagledavanju Macronovih stavova za “renesansu” EU treba imati u vidu činjenicu što se on, upravo u vrijeme pokretanja te svoje ideje, u Jelisejskoj palati sastao s “tridesetak svjetskih intelektualaca”, među kojima je bio bh. književnik Abdulah Sidran, a potpisnici su Manifesta koji je početkom 2019. godine napisao francuski filozof Bernard-Henri Lévy kao upozorenje da se “Evropa nalazi u opasnosti i da je sada potrebno boriti se za ideju Evrope prije no što nestane u valovima populizma”. Uvažavajući “svjetske intelektualce”, Macron je poklonio pažnju njihovim mišljenjima putem potpisivanja Lévyjevog Manifesta o stanju u Evropi. Ta su mišljenja podudarna s Macronovom idejom “renesanse” EU koju treba braniti od neprijateljstva populista i desničara.

Indicira se da je francuski predsjednik Macron naklonjen ideološkim utjecajima francuskog filozofa Lévyja na osnovama univerzalnih, pa i evropskih vrijednosti.

Širinu, dubinu, dosljednost i kontinuitet pozitivnog ideološkog utjecaja filozofa Lévyja u novije vrijeme, pored njegovog Manifesta, pokazuje turneja u 20 zemalja Evrope pozorišne predstave pod nazivom U potrazi za Evropom, koja je sredinom maja 2019. godine izvedena i u Sarajevu. Tom prilikom Lévy je rekao da je duh Sarajeva kakav on poznaje upravo primjer kakva bi Evropa trebala biti, pa je u vezi s tim komplimentom društvu i državi BiH zvaničnicima EU poručio da trebaju “hitno, zaista hitno, započeti razgovore o ulasku BiH u EU”.

izvor

#eu #balkantimes #evropa

0 notes