#Constantijn Huygens prijs

[twafordizzy]

Guus Kuijer stelt het leven boven de leer

bron beeld: volkskrant.nl In Het doden van een mens verhaalt Guus Kuijer (1942) over de godsdiensttwisten in de zestiende eeuw. Een eeuw waarin moslims en christenen het aan de stok met elkaar hadden. Maar ook een tijd waarin de Kerkvoogden en hun juiste leer leidden tot menig slachtoffer. ‘Het doden van een mens is niet het verdedigen van een doctrine, het is het doden van een mens’, aldus…

[joostjongepier]

Wat?   Het berouw van Judas en De ontvoering van Proserpina door Rembrandt van Rijn.

Waar?   Tentoonstelling Jonge Rembrandt – Rising Star in Museum de Lakenhal, Leiden

Wanneer?   10 december 2019

Omstreeks 1628 brengt Constantijn Huygens, secretaris van stadhouder Federik Hendrik, een bezoek aan het gezamenlijke atelier van Jan Lievens en Rembrandt van Rijn in Leiden. Van Rembrandt staat ‘Het berouw van Judas’ op de ezel. Huygens is erg onder de indruk van dit werk van de nog baardloze schilder. In zijn dagboek gaat hij uitgebreid in op het werk. Rembrandt schildert de verrader van Jezus nadat hij uit berouw de prijs van dertig zilverlingen heeft teruggebracht naar de hogepriesters. De hogepriesters willen niets van het bloedgeld weten. De zittende hogepriester, neemt in een afwerend gebaar afstand van het gebeuren, terwijl hij demonstratief de andere kant uitkijkt. Vooral de figuur van Judas maakte een diepe indruk op Huygens.  “Het gebaar van die ene tot wanhoop vervallen Judas, die ene uitzinnige Judas die het uitschreeuwt, die smeekt om vergiffenis, die echter geen hoop meer heeft en in wiens gezicht alle sporen van hoop zijn uitgewist; de blik verwilderd, de haren uitgerukt, de kleren gescheurd, de armen verwrongen, de handen tot bloedens toe ineengeknepen; in blinde opwelling is hij op zijn knieën neergevallen, heel zijn lichaam gekronkeld in deerniswekkende afzichtelijkheid.”

Het bezoek van Huygens aan hun atelier legde de jonge kunstenaars geen windeieren. Het leverde hen opdrachten op van Frederik Hendrik. Eén zo’n opdracht voor Rembrandt was ’De ontvoering van Proserpina’. Hades, god van de onderwereld, schaakte de godendochter en nam haar mee naar het dodenrijk. Rembrandt schildert een dramatische scène. De paarden rennen weg het duister in, Proserpina met haar witte gewaad is vol in het licht. Haar dienaressen grijpen haar gewaad vast in een poging haar terug te trekken in de wereld der levenden. Tevergeefs! Rembrandt was zich maar al te zeer bewust voor wie hij werkte. Voor de lucht gebruikte hij het dure lapis lazuli. Voor het hof is immers niets te duur.

[pieterzandvliet]

Jeroen Brouwers

Jeroen Godfried Marie (Jeroen) Brouwers (born 30 April 1940, in Batavia) is a Dutch writer. Jeroen Brouwers at home, 2010 From 1964 to 1976 Brouwers worked as an editor at Manteau publishers in Brussels. In 1964 he made his literary debut with Het mes op de keel (The Knife to the Throat). He won the Ferdinand Bordewijk Prijs in 1989 for De zondvloed, the Constantijn Huygens Prize in 1993 for…

[jankruizinga]

Van over zee

Op 11 september werd in het radioprogramma Kunststof op NPO Radio 1 bekend gemaakt dat de dichter Hans Tentije de Constantijn Huygens-prijs 2017 heeft gewonnen. Tentije ken ik van zijn bundel Om en Nabij, en dan met name van het gedicht Van over zee. Het kan voorkomen dat, vooral wanneer ik buiten ben, Van over zee in mij de kop opsteekt als een ongrijpbare herinnering die zich niet in mijn geest, maar alleen op papier scherp laat stellen. En zelfs tijdens het lezen van dit gedicht lijkt iedere vorige regel dan te verdwijnen zodra de volgende begint. Van over zee is een lucide schets van een landschap, waarin alle substantie verdund lijkt te zijn tot een onstoffelijk uiterste waardoor er in het gedicht zelf niet meer aanwezig is dan een vergeestelijkt staketsel dat alleen door de handeling van het lezen aangekleed raakt. Stopt de lezer met lezen, dan trekt de mist weer op. Een strijklicht dat zijn schaduwen uitstrekt, zo opent het gedicht. Zonder het (denkbeeldige) lichaam van de lezende lezer is er in de eerste regel überhaupt geen landschap, en pas in de laatste regels wordt de lezer in ruil voor zijn aanwezig zijn iets terug gegeven; een van over zee, van over duinvalleien en verstuivingen komend licht, dat alles verheldert maar niets verklaart. Tentije laat de lezer in Van over zee een innerlijk landschap optrekken, dat na lezing van het gedicht terstond weer verdwijnt. Het lijkt een voorproefje van de slaap, of zelfs het sterven te zijn en doet me denken aan wat de onvergelijkbare Lucebert zo mooi verwoordt in de slotregels van Poëzie is kinderspel; (…) U rest slechts één troost ligt gij op sterven. Gij verveelt u dan ook niet. En plotseling kan dan pop en bal, laat herinnert u laten weten, dit was ik en dat was het heelal. Tentije’s Van over zee maakt voor de lezer op zeer subtiele wijze voelbaar wat het behelst om als lezer, of daarachter als mens, aanwezig, dan wel afwezig te zijn.

[stijloefeningen]

De Vlaamse schrijver Tom Lanoye is een van mijn favoriete stilisten. Ik schreef al eerder over Lanoye’s voorkeur voor een uitbundige stijl - een stijl die alleen succesvol kan zijn als je de taal tot in de finesses beheerst, en dat doet Lanoye. Die barokke stijl hanteert hij ook in dit dankwoord, dat hij uitsprak bij het aanvaarden van de Constantijn Huygens-prijs.

"De menselijke stem. Alle stilistische technieken waarvan we ons bedienen bij het schrijven, alle expressiemiddelen die ons in een geschreven tekst ter beschikking staan – hij moge ons bereiken in boekvorm of per digitale tablet – ze komen voort uit een orale traditie, die veel groter is dan die van het antieke Griekenland alleen. De stem was er eerder dan het boek."