#Wim Biewenga

[theories-of]

Wim Biewenga lbed 4 olieverf op paneel 40 x 30 cm 2019 (Large)

[jurjenkvanderhoek]

RIJMENDE KUNST BIJ KUNSTLOKAAL No.8: ALLES KAN8

De verschillende kunstwerken in de afzonderlijke tentoonstellingen bij Kunstlokaal No.8 passen. Hoewel ze verschillend zijn sluiten ze toch op elkaar aan, hebben een relatie, ergens een overeenkomst. Grijpen ineen, welhaast zoals de stukjes van een puzzel. Want het is een puzzel om uit de veelheid aan kunst, die overal en nergens is, een tweetal te herkennen en samen te brengen. Zo zodat ik kan zeggen: jazeker, het is een twee-eenheid, twee zielen één gedachte. Dat is wat Kunstlokaal No.8 doet namelijk. Verbindingen leggen, banden aanhalen, harmonie zoeken. Immers wanneer dan de deuren opengaan, nu al 10 jaar lang en 45 exposities verder, klinken de tonen van rijmende kunstwerken mij welluidend tegemoet. Steeds zijn er potjes waarop een dekseltje past. Het is uiteraard passen en meten, maar zo wordt de hedendaagse kunst aan de Schoterlandseweg in kaart gebracht. Het kunstrijm wordt geboren telkens wanneer kunst is samengevoegd, kunstenaars zijn gekoppeld, werk is gecombineerd. Op de website lees ik: “Kunst verrijkt het bestaan doordat het niet eenduidig is. Goede kunst gaat nooit vervelen, integendeel, het blijft nieuwsgierigheid uitlokken. Als je lang genoeg kijkt, doe je steeds nieuwe ontdekkingen. Kunst smaakt naar meer”.

En dat is wat het is – lang genoeg kijken om nieuwe ontdekkingen te doen. In de tentoonstelling die op dit moment in het lokaal te vinden is kan ik mijn verstand denkbaar op nul zetten om mijn gedachten in stilte over de werken te laten gaan. Mijn blik staat echter niet op oneindig, want ik wil wel moeite doen om er iets van te vinden.

Zoals gezegd en geschreven rijmen de kunstwerken. Kunstlokaal No.8 is als een poëziealbum waarin literaire gedichten een toon krijgen. In dit geval schilderijen, tekeningen en assemblages. Bij rijm gaat het om klank. De kunstenaars hier hebben omgevingen verklankt, gedachte landschappen, herinnerde verstilling klinkt in het voorbijgaan. De natuur vormt de eerste regel van het gecomponeerde gedicht. Van daaruit leggen Wim Biewenga en Mariëtte van Erp klemtonen op woorden die medeklinken. Met een beginrijm, een halfrijm en meestal een eindrijm. Hoewel de werken hedendaags zijn, abstract en geconcentreerd, stemmen ze lyrisch en episch samen als in een sonnet. Zo’n klassieke dichtvorm schijnt tegengesteld, in paradox, aan het speelveld waarop Biewenga zicht beweegt en de gewortelde karakteristiek van Van Erp. Maar hedendaags gaat eigenzinnig samen met ouderwets.

Mariëtte van Erp blijft haar geboortegrond trouw en zet die omgeving met ferme halen in een wild lijnenspel op papier. Een snelle schets die scherp toont van wat te zien is daar en toen. Het lijkt een abstracte tekening, maar heeft duidelijk een startpunt in de werkelijkheid. De natuur blijft in al haar wispelturigheid zichtbaar. Spiegeling in water, riet langs de waterkant. De schetsen zijn geen ontwerpen of vingeroefeningen om beeld te krijgen voor later schilderwerk. De tekeningen zijn volwaardige uitwerkingen van ervaringen in en met de omgeving. De schilderijen geven kleur en vlak aan het landschap. Al onderzoekend en experimenterend laat Van Erp het voor het oog waarneembare los en komt tot een innerlijke beleving bij de omgeving. Het landschap lijkt te verdampen, maar is nog wel in de achtergrond aanwezig. Dat waar de inspiratie ligt blijft in vorm weerklinken, maar is niet krampachtig als zodanig aanwezig.

Wim Biewenga maakt objecten die vrijwel nergens naar verwijzen. In zijn werk componeert hij verstilling, de leegte die hij zoekt en vindt in de geziene omgeving. Details uit zijn vertaling, helder van lijn en strak in de lak. Interessante gedachten die tot beeld komen. Hoe is de zichtbaarheid om te zetten in enkele vlakken om te blijven spreken. Van iets niets maken, zodat niets iets blijft. Welke elementen zijn nog noodzakelijk om aan te spreken. Biewenga laat weinig zien, maar zegt des te meer. Het lijkt een klare abstractie waarin de essentie van het element zichtbaar blijft. Hij laat alles los, zodat niets schijnt vast te staan. Naar de letter heeft dat geen woorden nodig, iedere zin doet onrecht aan de beeltenis. Het werk verdient een enkel kijken en een meervoudig genieten. Niets anders en weinig meer. De assemblages zijn daarbij blikken in en door de wereld van iemand met een toereikende dosis humor. Speels en uitgelaten ingevingen die beeld hebben gekregen. Samengesteld uit tot rust gekomen speelgoed en waardevolle houtresten, zoals het boekje bij de expositie het omschrijft. Dan rijmend met het werk dat in het atelier van AllesKan, het huis waarin Kunstlokaal No.8 een onderkomen heeft, rondom en alom zichtbaar en te vinden is. Er bestaat geen afval of overblijfsel, alle materiaal is te gebruiken of kent een tweede leven.

Eigenlijk is het in deze tentoonstelling zaak langer te kijken om iets gewaar te worden. Maar is dat niet met alle kunst zo, vraag ik me retorisch af zonder antwoord te krijgen. Langer kijken en daardoor ontdekken. Want ieder kunstwerk heeft een verborgen detail, een plek waar het gevoel kan rusten. Gedachten niet bedenken, niets willen verzinnen of onderscheiden. Dan legt het object, het schilderij – de tekening, als vanzelf een aard, de karakteristiek, bloot. De vorm van kijken overkomt je dan. Ineens merk je iets op, krijgt de beeltenis een handvat. Is er herkenning, spreekt het.

Expositie bij Kunstlokaal No.8 van olieverf op paneel en houtconstructies van Wim Biewenga. Olieverf op katoen en papier en carbontekening op papier van Mariëtte van Erp. Voor bezoek aan de Schoterlandseweg 55 in Jubbega een afspraak maken. Te zien tot n met 28 maart 2021.

[erasmiakad]

Wim Biewenga

[mtjhrn]

Wim Biewenga, the Netherlands 1939, From where you're from, 1998, Acrylic on canvas.

[jurjenkvanderhoek]

HET GECONSTRUEERDE ZIJN VAN BIEWENGA EN KLINKHAMER

Er is alleen ruimte en stilte. Ogenschijnlijk gebeurt er niets in het werk van Wim Biewenga. Maar dat is gezichtsbedrog, een optische illusie. Want er is beroering onder het waarneembare vlak en tussen de getrokken lijnen. Het niets is schijn, er valt van alles te zien. Er is onrust in de verwerking van verf, de huid verbergt aantekeningen van eerdere gedachten. Biewenga’s constructies verlangen een keurige afwerking, het netjes binnen en langs de lijntjes kleuren, maar krijgt deze niet en nergens toegemeten. Gelukkig maar! Het blijft daardoor handwerk – spontaan en levendig.

De gespeelde stilte van Wim Biewenga hangt langs de gemaakte ruimte van Galerie Hoogenbosch. In getoonde schetsen is te zien hoe de schilder tot zijn beelden komt. Met ongekleurde denklijnen zet de tekening zich op. De kunstenaar bereidt zijn schepping onvast voor. Het is nog een gedachte, de ingeving. Het krijgt pas de bezieling op doek of in hout, dan is er de vaste hand en de scherpe toets.

Op doek en paneel lijkt het beheerste vlak en de onbewogen lijn geen uitgangspunt te hebben en nergens een doel te kennen. In maaksels van hout krijgt de statische vorm beweging. Het beeld van Biewenga is een uitsnede in het grote geheel van de omgeving. Een detaillering die op grote schaal ongezien blijft. De schilder deelt zijn werk in en bouwt het op zoals een architect een gebouw schetst of een stratenplan uittekent.

Hoewel er enkel vlakken zijn waar eens een lijn de zichtbaarheid versterkt, vervlakt de beeltenis nergens. De compositie blijft interessant, ook al wordt het beeld almaar meer abstract. Hoever kun je gaan, vraag ik me af, tot er nauwelijks meer iets te kijken rest maar de ontroering stand houdt. Ruimte en stilte. Biewenga’s kunst is een geconstrueerd niet zijn van wat het zijn kan zijn. En is. Je went aan vormen en denkt daardoor in beelden herkenbare situaties te zien. Maar Biewenga haalt nu juist deze herkenning uit die gewenning van het dagelijkse kijken. Hij gaat eraan voorbij. Het detail krijgt bij hem een nieuwe betekenis.

Hoe tegengesteld aan deze persoonlijkheid is het wezen van Han Klinkhamer. Het beeld lijkt minder technisch en bedacht, het komt zoals het er is. Of er schijnt te zijn. Geen abstracte weergave van het zichtbare, maar wel in een gedachte vormgeving. De landschappelijke schilderijen kunnen door iedere denkbare omgeving geïnspireerd zijn, maar duiden wel degelijk een herkenbare plaats. De waarneembare plek is er in versimpeld, de verf droog uitgestreken of in dikke klodders pigment op het doek gekwakt. Het gaat Klinkhamer om de grond waarop hij staat, daarom is de horizon telkens boven ooghoogte geplaatst. Op die einder zweeft een pestbosje of een kerkdorpje, boven de ruigheid van grasland en heideveld of een keurig aangeharkte akker. Dichterbij in het gezichtsveld tieren onkruiden welig over ongeordende plaggen aarde. Klinkhamer construeert zijn gezichtsveld beheerst.

Tablettekeningen hebben dan de idee van grafiek. De drogenaald ets afgedrukt op waterig papier. Het geeft de schets van wat op groot formaat in de collagetechniek is uitgewerkt. Om als het ware stengels en bladeren in de groene vingers te krijgen. Van een afstand vormen deze samengestelde beelden volledig te doorgronden beeltenissen. Maar met je neus tussen het gras en het hoofd in de struiken blijken de collages ineens veel meer interessant. Dunne repen blank of eerder betekent papier zijn over en langs elkaar geplakt, daarna is er een belijning op gezet. In samenspraak is het meer dan plantaardig. Je hoort de bijen zoemen, de wind ruisen door de graspluimen en je ruikt het groene zijn.

Expositie constructies van Wim Biewenga en schilderijen van Han Klinkhamer bij Galerie Hoogenbosch, Stationsweg 66 in Gorredijk. Tot en met 19 november 2017.

[jurjenkvanderhoek]

SCHILDERIJEN MET EEN EIGEN WAARHEID

Wanneer de kunstenaar in zijn werk elke verwijzing naar de werkelijkheid weg schildert, zal de kijker ernaar ook dit verband moeten wegnemen. Eigenlijk het verstand op nul zetten, maar de blik niet op oneindig. Want het vergt de nodige aandacht een abstract schilderij niet als werkelijkheid te beschouwen. Het beeld heeft geen relatie met de realiteit, maar is op zichzelf wel het gegeven dat waarheid is. Dus ik blijf even langer staan voordat ik naar een andere compositie loop of mijn rug naar dit kabinet keer om een volgend te betreden. Dit werk, dat in serie de vrolijke titel “langs berg en dal klinkt hoorngeschal” heeft gekregen, heeft een meer serieuze lading dan deze vlag doet vermoeden.

In het werk van Wim Biewenga ontbreekt de samenhang van geschilderd beeld en tastbare omgeving. Wat ik zie heb ik niet eerder gezien. Het komt me niet bekend voor. Onder meer in de kunstwerken van hem die zijn gehangen in Museum Belvédère rest enkel ruimte en ritme, door kleuren, lijnen en abstract geometrische vormen samengesteld. Mijn blik denkt wel het beeld te kunnen plaatsen in de werkelijkheid. Mijn ogen zoeken wel verbanden en relaties met en in de realiteit. Maar dat is geforceerd en niet zo bedoeld. Ik wil dat, dat mag. Maar het is niet strikt noodzakelijk in de gepenseelde situatie een verbinding te leggen met een bestaand beeld.

Feitelijk heeft het werk van Biewenga geen omschrijving nodig. Het spreekt voor zich en elke beschrijving werkt minder krachtig dan het beeld is. Een beschouwing zonder woorden. Gewoon kijken zonder meer. Aanschouwen hoe de vlakken over de drager bewegen. Want ritmisch dansen de vormen tussen de kaders. Houden stil om even te attenderen op de voorstelling.

De vlakken zijn niet lukraak neer gezet, maar doordacht en zorgvuldig geplaatst. Iedere compositie is een experiment, een spel om tot de meest sprekende verhouding van kleur, lijn en vlak te komen. Een zoektocht waarin wordt geschoven, geschuurd en geschaafd om tot het juiste bouwwerk in beeld te komen. Een harmonieuze indeling die voor het oog eenvoudig van opzet is. Wanneer de lijnen recht zijn en de vlakken egaal gekleurd is de vorm te doorgronden. Maar wanneer vlakken vlekken worden en als wolken door de ruimte zweven lijkt het spel op de loop te gaan met de speler. Het beeld stijgt boven de gedachte uit en schijnt minder in balans te zijn.

Ook zijn enkele collage achtige installaties opgehangen. Uit de realiteit zijn details genomen om buiten de werkelijkheid deze waarheid te maken. Speelse objecten die uit het vlak de derde dimensie opzoeken.

Het palet van Biewenga kent fletse kleuren. De tinten staan niet uitgesproken op de witte achtergrond. Zo zoals zijn werkelijkheid ook niet afgetekend van uitdrukking is. Het blijft allemaal wat ontspannen zonder opgewonden te raken. Wel kijk ik gespannen naar deze taferelen om te zien welke drift er achter zit. Welke hartstocht heeft de kunstenaar ertoe gebracht deze indrukken op deze manier te formuleren en te verbeelden. Het is niet meteen zichtbaar wanneer ik alsmaar probeer de realiteit erin te duiden. Zonder rede. Met slechts een onbegrensde blik om uit de behoefte van de voorstelling te komen. Wat ik zie dat is het, ik moet me overgeven. Vertrouwen hebben op de waarheid, de hele waarheid en niets dan de waarheid van Wim Biewenga, Zolang ik dat niet kan opbrengen blijft zijn werk een mysterie. Haak ik vroegtijdig af dan zal zijn schoonheid voor mij nooit zichtbaar zijn. Dus neem ik het verband naar de werkelijkheid voor mezelf weg en stap in de realiteit van Biewenga. Mijn verstand op nul, maar de blik scherp en verscherpt. Het werk is doordringend en indringend. Het houdt de aandacht, want de onwerkelijke werkelijkheid wil gepeild en ontrafeld worden.

“Langs berg en dal”, werken van Wim Biewenga bij Museum Belvédère, Oranje Nassaulaan 12 in Heerenveen – Oranjewoud. Tot en met 22 september 2019.