#kunstlokaal no8

[jurjenkvanderhoek]

LIEFDE OP HET EERSTE GEZICHT BIJ KUNST EN KUNSTENAAR

De kunstenaars hadden elkaar niet eerder getroffen, wisten zelfs van het bestaan van de ander niet af. Maakten kennis tijdens het ophangen van het werk. Niet alleen zij, maar ook de kunst van beider kunnen was nieuw aan elkaar. De compositie van de een 'zag' het werk van de ander in Kunstlokaal No.8 voor het eerst toen het uit de doos kwam. Voorzichtig en omzichtig beleefde het een het ander op het moment dat het aan de wand verscheen. De inrichters hingen het brutaalweg en ongegeneerd door elkaar aan de muur. Niet lukraak maar wel overwogen, streng afgemeten, waterpas. Maar zonder te vragen wat het werk daarvan zou vinden.

Hoewel het echter een eerste kennismaking betreft is het liefde op het eerste gezicht. Ze wagen zich vrijmoedig aan de ander en aan elkaar. Deze werken passen en lijken voor de ander gemaakt en bestemd. Ver van elkaar ontstaan in eenzelfde emotie. Gecreëerd om tezamen een gesamtkunstwerk te vormen. Een samengestelde compositie bestaande uit diverse delen. Direct nadat het gehangen is raakt het werk gewend en kan meteen communiceren. Zo zodat het tijdens de vernissage zonder woorden aansprak. De titelkaartjes ontbreken, het verhoogt de belevenis van het enkele en het geheel. Als een onbeschreven blad oogt de ruimtelijke compositie de bezoeker tegemoet. Er is een papier waarop de verdeling staat aangegeven, maar dat schuif ik terzijde om onbevooroordeeld het geëxposeerde te benaderen.

De werken grijpen figuurlijk in elkaar. De sfeer past letterlijk naadloos. Wanneer ik zonder nadenken kijk, mijn kennis uitschakel, merk ik nauwelijks verschil tussen de stijl van Betty Simonides en dat van Frank van Ansem. De composities zijn zo overeenstemmend in gesprek, dat ik mijn stem er niet tussen wil verheffen. Ik houd bij wijze van spreken mijn mond en beleef dit kunstkabinet, dit wonderlokaal, in stilte. Het spel van vlak en lijn, het stoeien met volume en ruimte, geeft al zoveel leven dat ik nauwelijks laat merken dat ik er ben. Verborgen achter mijn beschouwend vermogen kijk ik bedachtzaam rond.

Het werk bekijkt mij met aandacht terug, in belangstelling afwachtend wat ik ervan denk. Wat mijn bevinding is van hun bevestiging dat zij samen deze verbintenis aan kunnen en zijn gegaan. Het heeft ja gezegd en ik beaam dit volmondig. Zelden zag ik zo een eenheid in verschillend werk. Hoewel Kunstlokaal No.8 er een fijne neus voor heeft om tegenstellingen harmonieus samen te brengen. Er zijn in het twaalfjarig bestaan van de galerie al meerdere kunststukjes langs gekomen. De duo’s bleken maar al te vaak door te kunnen voor een solotentoonstelling. Het meervoud was veelal een enkelvoud. 

Frank van Ansem speelt gespannen met lijnen en vlakken. Even uitgezet en afgemeten als de ruilverkaveling het land indeelt. Op het scherpst van de snede is het keurig in balans. Evenwichtig recht getrokken en stijlvol ingekleurd. De lijnen trekken de blik de compositie in. Er is experiment in die lijn en dat vlak, maar vooral in de structuur van de drager. Deze wordt niet weg geschilderd, maar blijft zichtbaar als houtnerf en doorbreekt speels de schijnbare zakelijkheid. Het is geen geprogrammeerde AI maar is met warm doorbloede hand gemaakt. Even fantasierijk als de graffiti waar Van Ansem zich voordien mee bezig hield. Beide bezigheden lijken rechtlijnig tegenover elkaar te staan, maar vormen een doorgetrokken lijn in het oeuvre van deze kunstenaar.

Het platte vlak treedt de ruimte in bij de uitgestalde objecten. De uitgestreken lijnen richten zich op, lijken volume te krijgen in de lengte en de breedte. De uitdrukking blijft de abstracte vorm in een kubusachtige entourage. Fragile, maar niet breekbaar, toont het zich in beperkte afmeting robuust en krachtig. Stevig werk, op klein formaat groots. En zo past het zich aan op dat van Betty Simonides. Dat ook geen grootsheid nodig heeft om hoogmoedig te zijn. En geen pretentieuze inspiratie kent om enkelvoudig aan te spreken. Een reeks kleurige kleine rechthoekige panelen aan de wand en op de vloer doen denken aan een rij boeken in mijn kast. Netjes naast elkaar geplaatst op formaat, niets valt uit de toon alsof gerubriceerd op alfabet. Het daglicht vindt er een weg in om al bladerend schaduw te vinden.

Minimal art is geen arme kunst maar heeft schijnbaar weinig aanknopingspunten nodig. Het werk dat Kunstlokaal No.8 brengt zou je ruwweg onder dat minimalisme kunnen scharen. Betty Simonides heeft hoogstens aan een enkele kleurlijn genoeg om aan te spreken. Of een meervoudige verschuiving van een enkel kleurvlak. De transparante verfstreken, met een brede kwast aangezet, zijn observaties van het materiaal en mijmeringen over de werkwijze. Het werk is bedachtzaam opgebouwd, stijlvol gearrangeerd en doet de compositie kleurrijk klinken. Het is niet alleen de gebruikte materie dat aandacht krijgt, maar meer nog hoe de uitwerking in de ruimte daarop en daarvan is. Op welke manier de kleur van het paneel een kunstwerk maakt en hoe zich dat verhoudt tot het licht dat een scherpe dan wel diffuse schaduw werpt. 

Het lijkt op het eerste gezicht een kille tentoonstelling daar in Kunstlokaal No.8. Maar door het speelse spel met kleur, vlak en lijn dat bedachtzaam communiceert met ruimte en licht brengt het een warme sfeer binnen. Een behaaglijke stemming om te genieten van kunst in meervoudige eenvoud. De drempel lijkt hoog voor de minder geoefende kunstbeschouwer, maar is aangepast laag om de figuurlijk gehandicapte kunstliefhebber tegemoet te komen. De kunst in het voormalige schoollokaal is niet moeilijk of minder makkelijk leerbaar ernaar te kijken. De eigenaars willen onderwijzen en laten zien dat kunst vele kijkbare vormen heeft. Alles kan.

Handeling en Ervaring. Werken van Betty Simonides en Frank van Ansem in tentoonstelling bij Kunstlokaal No.8, Schoterlandseweg 55 in Jubbega-Schurega. Tot en met 24 februari 2024.

[jurjenkvanderhoek]

OP DRIFT GERAAKTE MENSEN GEPORTRETTEERD

Beter zal ik mijn mond houden. Best om niet te schrijven. Wel, dan verzand ik algauw in het beoordelen van techniek, werkwijze en compositie. Gebruik van kleur, indeling van het vlak en gekozen stijl. Maar dat zakelijke systeem is in Kunstlokaal No.8 op dit moment ondergeschikt aan het verhaal. De tekeningen van Nour-Eddine Jarram zeggen genoeg. De verfvlekken en kraslijnen in de aquarellen spreken van zichzelf al boekdelen. Nog zelden heb ik dergelijke indringende kunst gezien. Met een onderwerp dat meest schril afsteekt tegen onze pandemie, daardoor zelfs raakt ondergesneeuwd. Wij hier zijn zo bezig met onze vrijheden, dat we de ingeperkte speelruimte van de vluchteling over het hoofd zien. Want dat is het onderwerp dat Jarram duidt en verbeeldt.

Ons is afstand houden opgelegd, tegen wil en dank. Mensen op de vlucht kunnen geen afstand houden. Ze zijn op elkaar aangewezen. Want ze hebben niets meer dan dat, die intimiteit, dat schuilen bij elkaar. Alle bezittingen zijn noodgedwongen achter gelaten. Enkel hebben ze kleren aan hun lijf en de hoop op een betere toekomst is hun rijkdom. Ik zie verweesde ogen, lege blikken. Terneergeslagen mensen, moedeloos, ontheemd. Maar krachtig genoeg om elkaar te dragen, fysiek en emotioneel. The most valuable things in the world, dat zijn je naasten, je kinderen.

Kunstlokaal No.8 stapt met deze expositie voor de duur ervan af van de vertrouwde formule. In het verleden hebben ze dat een enkele keer eerder gedaan met bijvoorbeeld de Jeroen Bosch figuren van Marcel Prins. Maar deze tekeningen en dit onderwerp lenen zich niet voor een duo-tentoonstelling. Het werk kan autonoom spreken en solistisch zichzelf meer dan duidelijk maken. Daarvoor is geen tegenspeler of medestander nodig.

In de aquarellen gaat Jarram over grenzen van de kunst, zoals zijn onderwerp dwaalt van land tot land. De kunst van zijn geboortestreek, het sierlijk ornamenteren, is gemengd met de harde werkelijkheid. In een woud van gebogen inktlijnen zit het bange kind verscholen. Angstig voor de wereld buiten de eigen veiligheid. Maar in de Exodus pakt vader het kind bij de hand, of draagt moeder de baby in de armen, of hijst de zoon zijn oude moeder op de rug. Op weg naar Home. De ogen kijken weg, in de blikken staat het hele trieste verhaal.

De figuren als van Jozef en Maria komen op me toe, want ook zij waren ooit eens op de vlucht. Ze steken hier de grens van de religie over. Dragen een kind in doeken gewikkeld. Zo mengt Jarram culturen in zijn werk. Soms als in een karikatuur, wanneer de vrouw een zwemband om de middel draagt – hoe somber wil je het hebben. Mensen pakken als schapen ter slachting samen in de laadruimte van een vrachtwagen, lopen manmachtig samen in hun ellende. Dit beeld doet dan denken aan de deportatie van Joden. Want het zeulen met mensen is van alle tijden en iedere plek. Dat kunstenaars dit aan de kaak stellen kent ook geen grenzen. Het is een aanklacht, die door Jarram rauw emotioneel in beeld is gebracht. Het drama van verwoesting, uittocht en vlucht is expressief in uitbeelding. We kunnen er niet omheen, het ziet ons aan en maakt onzeker. Punt.

Expositie “Op drift”, werken van Nour-Eddine Jarram bij Kunstlokaal No.8, Schoterlandseweg 55 in Jubbega-Schurega. Tot en met 20 december 2020.

[jurjenkvanderhoek]

CONDITIE EN TEGENBOD VOORWAARDE IN BELEVING

Het ruime zicht, dat zo opvallend groots is in de beperkte breedte, hoogte en diepte van het kunstlokaal wordt ditmaal danig begrensd. Het ruimtelijk inzicht van de inrichter van wanden en vloer in de oude school aan de Schoterlandseweg moest bijgesteld door de grote tekeningen van Tanja Isbarn die werden ingebracht. De neerhangende vellen papier belemmeren nu doelbewust een eerste blik op het geheel. Als grote decorstukken hangen ze boven een aangetast podium. Het theaterstuk is geweest en heeft sporen achter gelaten in de gelaagde ondergrond. Er kan gebladerd worden door de larger ones van 152 bij 226 centimeter, maar dan wel onder toezicht.

Met gemengde grafische middelen zet de kunstenaar de kijker op een verkeerd been. Maar is de balans hervonden dan kan men zich verliezen in het werk. Hoewel de composities op het eerste gezicht een dimensie verbergen. De tweede blik merkt dan gespannen draden op om gaten te dichten en ziet dat donsveertjes korte houtskoolhalen zijn. Bij nadere beschouwing dragen de tekeningen meer in zich dan gedacht. Organisch door de cirkelbewegingen, natuurlijk in aangebrachte beschadiging. Een reis in de tijd door de ruimte. Op andere vellen langs de wand zijn natuurlijke elementen nagemaakt. En uiteraard is de kunst altijd een vervalsing van het zichtbare, maar Isbarn doet daar nog eens een laag bovenop. In wirwar aan lijnen ontstaan nieuwe figuraties, deze worden opnieuw omlijnd of met kleur ingevuld. Zo maakt de gedachte verrassende afbeeldingen, zoals in de belijning van hout en de verkleuring van marmer beeltenissen ontstaan. Het oog ziet en de rede vult aan en in. Er vormt zich in het niets een iets, in het abstracte gegeven een voorwerp. Het heeft een gedaante, een schijn van zijn. Uit Groningse klei, want Isbarn is dan wel in Berlijn geboren maar woont in Groningen en werkt in Haren, zijn wonderbaarlijke objecten opgetrokken. Het is fake, onecht, maar lijkt op een natuurlijk gevormd schepsel. Versteend koraal.

In plat vlak bouwt Julia Gubitz, eveneens van Duitsland, ruimtelijke constructies. Spontaan en ongekunsteld met ronde hoeken op grijs gebaande vlakken lijken de tekeningen op schetsen van een binnenhuisarchitect. In alle eenvoud met een grafische ondertoon een plattegrond voor een woonkamer of de opzet van een keukenblok. Maar de titels van de composities op karton reiken verder dan deze simpelheid en duiden veelal aan een beweging gemaakt als beleving. Het is en lijkt er ongezien voortdurend geweest te zijn. Alledaagse vormen merken wij allang niet meer op, de kunstenaar neemt waar en vertaalt het in een fijne abstractie. Die non-figuratie heeft de kracht van tastbaarheid, een onstoffelijke duiding. De bronzen objecten van haar hand geven eenzelfde ondervinding. Deze verdelen de ruimte in parten. Roosters die de getekende schetsen inhoud geven. Modellen in raamwerken, geraamtes van dozen, een bootgraf van een vikingschip. Opengewerkt en mededeelzaam over inhoud en betekenis. Heel anders is dat met het aangeklede keramiek. De stof verhult vormen, maar scherpt ze tevens aan. De bekleding maakt de vorm introvert.

Zo is “conditie en tegenbod”, een toestand die aanzet tot een hogere bieding, een zorgvuldig vorm gegeven tentoonstelling bij Kunstlokaal No.8. De aan elkaar tegengestelde composities en objecten groeien in deze ruimte samen tot een onverdeelde ervaring. Persoonlijk, verdichtend. Maar ook publiekelijk, verhalend.

Conditie en tegenbod, werk van Tanja Isbarn en Julia Gubitz bij Kunstlokaal No.8, Schoterlandseweg 55 in Jubbega. Tot en met 18 februari 2018.

[jurjenkvanderhoek]

BREEKBARE POËZIE NAUWKEURIG UITGEMETEN OP STRAMIEN

Het is een tere expositie ditmaal bij Kunstlokaal No.8 in Jubbega. Om niet te zeggen broos. Inrichter Marcel Prins heeft een tweetal kunstenaars samen gebracht, zoals hij gewoon is te doen voor de in tijd korte tentoonstellingen. Het werk spreekt met elkaar in een kunstzinnige taal. Ditmaal is dat poëtisch en exact. Dichterlijk en nauwkeurig. Maar die aanduidingen zijn uitwisselbaar, zo zal doen blijken.

De boodschapper

De breekbare takjes aan dunne maar zekere touwtjes, of ook wel als vlinder geprikt op een vel papier, zijn poëtische uitingen van kunstenaar Maarten Brinkman. Het materiaal om vanuit zijn inspiratie te componeren is in de omgeving van de achtertuin beschikbaar, en daarmee is de natuur eigenlijk in de eerste plaats de schepper van zijn samenstellingen. Brinkman is in deze niet meer dan de boodschapper, niet minder dan de profeet, die laat zien hoe mooi het meestal ongeziene nu eigenlijk werkelijk is en moet blijven. Het door hem gesprokkelde hout sneed hij van struiken en bomen. Niet lukraak zomaar, maar die splitsingen en vertakkingen die er in zijn spel toe kunnen doen. Geconcentreerd glijdt in deze zoektocht zijn blik door het struikgewas om de juiste en bruikbare vorm te spotten. Hij verbuigt dit dan niet om te voldoen aan zijn vormenspel, breekt het hoogstens doormidden om de twee helften nauwkeurig aan elkaar te rijgen.

Zwart draad

Eén wand in de ruimte heeft hij vol gehangen met natuurlijk materiaal als zijnde het portret van een tak. Door daarin alles aan het lot over te laten staat deze installatie naar mijn mening verder van de maker af. Hij heeft alleen de hand in de manier waarop het getoond wordt. Wanneer hij dan de takjes elkaar en de wand laat verbinden met zwart draad ontstaat er een ander krachtveld. Dan is de maker tot schepper geworden en kan hij de natuur manipuleren. Dan worden de objecten unieke vormen, die hun spel spelen aan de muur als drager. Subtiel meestal, maar ook wel overmatig in getal, zijn de draden onderdeel van de resulterende uiting.

Op een roomwit veld

De exacte wetenschap is voor kunstenaar Els Binnendijk inspiratie tot uiten. In een strak gelid van kruissteken op rij en in vierkant borduurt zij zich een tafereel uit een wiskundeleerboek. Daarbij maken de steken in een zachtroze tint op een roomwit veld de vorm. Deze vorm is niet af, omdat het materiaal en de techniek daarin onvolkomenheden heeft. Zo is een rechte lijn wel te vormen, maar een kromming daarin gaat geblokt als de pixels waaruit digitale letters bestaan. Als in een soort van stripverhaal, opeenvolgende werken in serie die een moment van beleving aan elkaar verschillen, laat Binnendijk de vormen zich verplaatsen. Lijnen die elkaar in gedachten ontmoeten of een cirkel die rollend dynamisch is. Gebogen waaiert uit in horizontaal. Een sterrenhemel van kruisjes, die subtiel in het gelid staan. Mathematica uitgezet op stramien, gevat in tere draden. Exact uitgetekend, maar poëtisch in verwerking.

Expositie “Poëtisch en Exact”, werken van Maarten Brinkman en Els Binnendijk bij Kunstlokaal No.8, Schoterlandseweg 55 in Jubbega. Tot 21 september 2015.