authfilmalumni

[authfilmalumni]

Pier Paolo Pasolini - Ένα αφιέρωμα

Γιώργος Λουριδάς, Σκηνοθέτης

Μια μικρή αναφορά σε έναν από τους πλέον αγαπημένους Ιταλούς σκηνοθέτες, και μεγαλύτερο Ιταλό ποιητή του 20ου αιώνα.

Γεννημένος στην Μπολόνια το 1922, μεσο-αστός, προϊόν της ενοποίησης μιας εκ-δημοκρατισμένης Ιταλίας.

Στα έργα του βρίσκουμε το πένθος που βίωσε για τον θάνατο κοντινών του προσώπων, τον πόλεμο και τη φρίκη του, τον φασισμό, τη μεταπολεμική ακαταστασία (φτώχεια, ανέχεια), τις αρχαίες Ελληνικές Τραγωδίες που τόσο αγαπούσε, την πάλη των τάξεων (εργάτες - αφεντικά), την αναζήτηση της ταυτότητας του ατόμου.

Βασικός στόχος του ήταν να δημιουργηθούν ταινίες και κείμενα που θα προβλημάτιζαν το λαό με τα γεγονότα της καθημερινότητας που και ο ίδιος είχε βιώσει. Φιλόσοφος, οραματιστής, ο Παζολίνι διέθετε άγρια οπτική ομορφιά και αμεσότητα. Ο Παζολίνι ήθελε να βάλει τέλος στα προβλήματα του κόσμου δείχνοντάς του την ωμότητά του.

Όλες οι ιστορίες που μας είπε ήταν εμπνευσμένες από αυθεντικά, βιωμένα γεγονότα, γυρισμένες σε φυσικά τοπία. Στα φυσικά τοπία έπαιρναν μέρος άλλωστε όλες οι λαϊκές τραγωδίες.

Το λαϊκό και το αστικό στοιχείο των διαφόρων ιταλικών περιοχών του νότου και της αγαπημένης του Ρώμης αποτελούσαν ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης και πληροφοριών, αναστοχασμών, παρατηρήσεων, αλλά και λύσεων στα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα της εποχής.

Έγραφε ποίηση στην παλιά γλώσσα των αγροτών του Φρίουλι και μελετούσε την Ιταλική διάλεκτο του 19ου αιώνα. Από την Καζάρσα του Φρίουλι ήταν η μητέρα του. Σε πολλούς ρόλους, όπου το σενάριο το απαιτούσε, χρησιμοποιούσε συχνά απλούς εργάτες, γιατί σύμφωνα με τον ίδιο "είναι αδύνατο για έναν μεσοαστό ηθοποιό να υποκριθεί τον χωριάτη ή τον εργάτη".

Η πίστη του βρισκόταν στη νοσταλγία. Ήταν υπέρ των παιδιών αλλά εναντίον της "οικογένειας", που διέλυσε τις ανθρώπινες αξίες και ύμνησε τον καταναλωτισμό, χειραγωγόντας τον άνθρωπο. Ό,τι δεν κατάφερε ο φασισμός και ο θρησκευτικός σκοταδισμός, το κατάφερε τελικά ο καταναλωτισμός πολύ πιο γρήγορα, και αυτό δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο αλήθεια στις μέρες μας.

Παραδέχτηκε το Οιδιπόδιο σύμπλεγμα που είχε με την μητέρα του Σουζάνα, την οποία αγαπούσε υπερβολικά και χρησιμοποίησε ως αντικείμενο έμπνευσης στο «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» (1964), μάλιστα βάζοντάς την να παίξει ως ενήλικη Παναγία που θρηνεί τον νεκρό Χριστό, σε μια προνόηση του δικού του μέλλοντος.

Στην αυτοβιογραφική του ταινία "Οιδίπους Τύραννος", που γυρίστηκε στο Μαρόκο, μακριά από την εκβιομηχανισμένη δύση, μας αποδίδει την ιστορία του Οιδίποδα με τον πλέον βάρβαρο τρόπο, όπως πολύ καλά ήξερε να κάνει. Στο ρόλο της Ιοκάστης βρίσκεται η Σιλβάνα Μάνγκανο και σ' αυτόν του Οιδίποδα ο Φράνκο Τσίτι, ηθοποιοί που χρησιμοποιούσε συχνά ο Παζολίνι και είχαν μετατραπεί σε δεύτερη φύση του.

Η αγάπη του για την αρχαία Ελλάδα εκφράζεται και στην προσωπική του ζωή. Δεν είναι τυχαίο που την επισκεπτόταν συχνά με το καλοκαιρινό ιστιοφόρο του «Edipo Re» («Βασιλιάς Οιδίπους»).

Το 1968, κατόπιν παρότρυνσης του Ροσσελλίνι, σκέφτεται να κάνει την δική του "Μήδεια" με την Μαρία Κάλλας. Την έπεισε να παίξει στην μοναδική κινηματογραφική της εμφάνιση, ενσαρκώνοντας την συγκλονιστική "Μήδεια" που γυρίστηκε μεταξύ Ιταλίας –στο νησί Grado- και Καππαδοκίας. Η σχέση τους υπήρξε στενή απ' όταν γνωρίστηκαν, υπήρχαν φήμες ακόμη και για ερωτική σχέση.

Ο Παζολίνι από τότε της αφιερώνει πινακές του που φτιάχνει γι' αυτήν, και ένα εκτενές ποίημα που αποδεικνύει πόσο καλά την γνώριζε, ίσως περισσότερο απ' ότι η ίδια ήξερε τον εαυτό της.

Σε άλλη σχέση του με την Ελλάδα, ως λάτρης της μουσικής (έντυνε ο ίδιος όλες του τις ταινίες με μουσικές επιλογές), μεταφράζει στα ιταλικά τα «Παιδιά κάτω στον κάμπο» του Μάνου Χατζιδάκι που δισκογραφούνται με τη φωνή της Ντανιέλα Ντάβολι για την ταινία «Sweetmovie» του Ντούσαν Μακαβέγιεφ.

Εξέθετε συχνά το άρχον κατεστημένο, είτε με δηλώσεις του, είτε με ταινίες - ντοκιμαντέρ όπως το κατακεραυνωτικ��: La rabbia di Pasolini (Το μίσος του Παζολίνι) (1963). Αλλά... "Όποιος λέει την αλήθεια πεθαίνει", όπως δήλωσε ο ίδιος, ή τουλάχιστον θα πρέπει να είναι έτοιμος να πεθάνει.

Ένα μυστήριο βράδυ της 2 Νοεμβρίου 1975, στην παραλία της Όστια, κοντά στη Ρώμη, δολοφονήθηκε βάναυσα. Βάσιμες φήμες σε τελευταίες έρευνες αποκάλυψαν πως η δολοφονία του έγινε από άγνωστους εκβιαστές, οι οποίοι είχαν κλέψει μερικές μπομπίνες της τελευταίας του ταινίας (και ίσως πιο ακραίας του) Σαλό ή 120 Μέρες στα Σόδομα και ότι αυτός σκόπευε να τους συναντήσει για να τις πάρει πίσω. Άλλες φήμες αποδίδουν τον θάνατο σε ομάδα νεοφασιστών, ή σε κάποιο ερωτικό δράμα.

Η ενσάρκωσή του σε ταινία

Την τελευταία εκδοχή του θανάτου του εξερεύνησε και η ταινία του Abel Ferrara "Pasolini" με τον Νταφόε στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Νταφόε τον ερμήνευσε, σε άπταιστα Ιταλικά, με όσο πάθος μπορούσε, και τόλμησε, όπως σε πολλούς άλλους ρόλους πληγωμένων χαρακτήρων του, να μας ξεγυμνώσει τον εσωτερικό πόνο του μεγάλου δημιουργού κατά μία έκφανσή του.

Τάφηκε στο αγαπημένο του Φρίουλι, αφήνοντάς μας ένα ακόμα μυστήριο για να λύσουμε, πέρα από τις γεμάτη ίντριγκα προσωπική του ζωή και τις ταινίες του.

[authfilmalumni]

Ο Μύθος συναντά την Πραγματικότητα σε ένα εντυπωσιακό οπτικό επίτευγμα

Ο Αμερικανός σκηνοθέτης Samuel Tressler IV είναι ο πρώτος που επιχείρησε να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη μια μοντέρνα εκδοχή της ιστορίας της Λήδας, με την ταινία του "Leda", η οποία του πήρε 8 χρόνια για να την ολοκληρώσει, λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι ανεξάρτητες παραγωγές στην χρηματοδότησή τους.

Αυτή η ταινία είναι μια πραγματικά γενναία κινηματογραφική προσπάθεια σε μια εποχή όπου ενδιαφέρουσες ταινίες σχεδόν δεν γίνονται πια. Η "Leda" είναι το ανεξάρτητο arthouse cinema στα καλύτερά του.

Όντας ο ίδιος σκηνοθέτης, μπορώ να πω ότι με εξέπληξε βαθιά, πρόκειται για ένα απίστευτο κινηματογραφικό επίτευγμα. Τα 76 λεπτά που διαρκεί, χωρίς ούτε μία εκφερόμενη λέξη, είναι μια πραγματικά δύσκολη σεναριακή επιλογή για έναν σκηνοθέτη, αν θέλει να κάνει την ταινία του κερδοφόρα. Η ίδια η Λήδα, ως θέμα, είναι πολύ δύσκολο στην ανάπτυξή του.

Ωστόσο, η ταινία καταφέρνει να μεταφέρει πολλά μηνύματα και κρυμμένα νοήματα στον κόλπο της. Η επιλογή της σιωπής χαρίζει φόρο τιμής στη σιωπή της ίδιας της ηρωίδας, που μας κρατά σε εικασίες για την πραγματική της ζωή. Τα μόνα που μας αφήνει να ξέρουμε είναι ότι ήταν η βασίλισσα της Σπάρτης και ότι ο Δίας ήθελε πολύ να ζευγαρώσει μαζί της.

Η ταινία επιχειρεί γενναία να δώσει μια εξήγηση για το τι συνέβη στην αινιγματική Λήδα, πρίν και μετά τη γέννηση των δύο αυγών (τα αυγά περιελάμβαναν: την Ελένη της Τροίας, την Κλυταιμνήστρα, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη.) Ο Κύκνος εδώ έχει έναν δικό του χαρακτήρα. Βάναυσος, όπως και ο Δίας μερικές φορές, αλλά και μαλακός όταν πρόκειται για αποπλάνηση.

Η φωτογραφία απογειώνεται σε ένα θαρραλέο ασπρόμαυρο σύμπαν και οι επιλογές του σκηνοθέτη δημιουργούν μια καταπληκτική εμπειρία και μια εναλλακτική πραγματικότητα για τον μύθο, που όμως τον σέβεται απόλυτα.

Εδώ, έχουμε επίσης μια απολύτως εκπληκτική ερμηνεία από την Adeline Therry που δεν μπορεί να αγνοηθεί στον ρόλο της Λήδας. Και να σκεφτεί κανείς ότι τα γυρίσματα κράτησαν τόσα χρόνια! Είναι πραγματικά μία method actress. Βυθίστηκε πλήρως στη ζωή της χαρακτήρα της.

Πιστεύω ότι ο Samuel Tressler IV έκανε εξαιρετική δουλειά στην επικοινωνία του οράματός του και έχει πολύ μέλλον μπροστά του. Οι δύσκολες αποστολές άλλωστε κάνουν τους μεγάλους σκηνοθέτες.

Εάν είστε ένας normal σινεφίλ που παρακολουθείτε «κανονικές» ταινίες ίσως αυτή η ταινία να μην είναι για εσάς, αν είστε όμως ένας hard-core σινεφίλ που θέλει να ξεφύγει από τα «κανονικά» χάλια, αυτή είναι η ταινία σας! Δείτε την με την πρώτη ευκαιρία και δεν θα το μετανιώσετε ποτέ. Δείτε την στη μεγαλύτερη δυνατή οθόνη που μπορείτε να βρείτε και η εμπειρία γίνεται ακόμα καλύτερη.

Ήμασταν πολύ τυχεροί που αυτή η μοναδική ταινία έκανε την Πανευρωπαϊκή της πρεμιέρα, μαζί με την ομάδα της και τον σκηνοθέτη, στο 2ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ: Οι Μονόλογοι της Λήδας, στο Αγρίνιο, το 2022.

Μπορείτε να βρείτε και να δείτε την ταινία, ή να την αγοράσετε, σε κάποιο από τα παρακάτω links:

Γιώργος Λουριδάς,

Σκηνοθέτης

[authfilmalumni]

Η φιλοσοφία συναντά ένα απολαυστικό σινεμά

Λένε πως ένας σκηνοθέτης επαναλαμβάνει σε κάθε του ταινία την ίδια ταινία, συνειδητά ή μη, εκδοχές της ίδιας κατάστασης που έχει μες το μυαλό του.

Ο Λάνθιμος έχει πια μια μεγάλη φιλμογραφία να επιδείξει. Μεγάλο του κεφάλαιο παραμένουν οι εξαιρετικοί σε κάθε τμήμα συνεργάτες που κατάφεραν να εξελιχθούν κοντά του και να αναδείξουν το σύμπαν του. Εδώ, έχουμε την steampunk, αχρονική, μαύρη κωμωδία «Poor Things.»

Θα επιχειρήσω μια φιλοσοφική προσέγγιση πάνω στην ταινία, η οποία άλλωστε τεχνικά και ερμηνευτικά είναι άρτια δοσμένη, με τολμηρές κινηματογραφικές επιλογές που πάνε το μέσο λίγο παραπέρα. Οι αναφορές στη φιλοσοφία είναι άλλωστε πολλές μες την ταινία (Διογένης, Νίτσε), όπως και τα κοινωνικά μηνύματα που έχει να περάσει.

Κατά τη δική μου πάντα προσέγγιση, βλέπω τον τίτλο: «Φτωχά πράγματα» ως μια παράφραση για τα «Ανθρώπινα όντα.» Εντόπισα αρκετές ομοιότητες στον τρόπο ξετυλίγματος της ταινίας με την «Ευνοούμενη», σε σχέση με το μοντάζ, τους χαρακτήρες και το σενάριο.

Η ταινία στα διάφορα κεφάλαιά της (ακολουθεί τη δομή βιβλίου) ασχολείται με όλα σχεδόν τα ζητήματα: ζωή, κοινωνία, οικογένεια (λατρεμένο θέμα του σκηνοθέτη προς αποδόμηση), θρησκεία. Ο Θεός άφησε τα δημιουργήματα του μισοτελειωμένα, μισότρελα, να αλωνίζουν και να σκορπούν τον όλεθρο και την τρέλα σε μια πεδιάδα που εκείνος δικαιωματικά τους προσέφερε. Δεν είναι σίγουρος για αυτά αλλά είναι και περίεργος να δει το πώς θα καταλήξουν και έτσι τα αφήνει ελεύθερα. Η στάση του Θεού είναι ανεύθυνη κατά την φιλοσοφία.

Λάτρεψα κάθε ρόλο και διασκέδασα με την ταινία, αν και ίσως θα μπορούσε να ήταν ελαφρώς μικρότερη, αίσθηση που είχαν και αρκετοί φίλοι που την παρακολούθησαν.

Δεν ξέρω πως ο Νταφόε καταφέρνει σε κάθε ρόλο του (και μετά από τόσες ταινίες) να βγαίνει πάντα τόσο σεμνός και ισορροπημένος. Λάτρεψα την ερμηνεία του ως Dr. God. Ήδη το όνομα μας καλεί για φιλοσοφικές προσεγγίσεις.

Η Έμμα φάνηκε πως έκανε εξαιρετική δουλειά ενσαρκώνοντας την Μπέλα στα διάφορα στάδιά της και θεωρώ πως δικαίως της αξίζει το όσκαρ, όπως και στον Robbie Ryan, διευθυντή φωτογραφίας, για αυτά που πέτυχε σε ένα τόσο απαιτητικό σενάριο. Κατάφερε να εναρμονιστεί πλήρως με το στυλ του Γιώργου και να εκτελέσει άψογα τις δύσκολες και απαιτητικές κινήσεις της κάμερας. Με εξέπληξε και ο Ράφαλο, που τόλμησε να κάνει κάτι διαφορετικό από αυτά που τον έχουμε συνηθίσει και μπράβο του. Με αυτή τη ταινία κάνει μια πιο Μπαρτονική και γκροτέσκ στροφή.

Οι κωμικές σκηνές είναι πετυχημένες, βγάζουν το γέλιο αβίαστα και σε χαλαρώνουν, αντισταθμίζοντας τις αμήχανες σκηνές ωμής βίας. Δεν έλλειψαν φυσικά οι αυτοτραυματισμοί και οι αυτοειρωνίες, βασικό συστατικό των ηρώων του Γιώργου.

Η αυτοαναφορικότητα, αλλά και η αγάπη του προς τους φαν του, τον οδηγoύν στο να μας δίνει σκηνές–αναφορές, είτε σε προηγούμενες ταινίες του, είτε σε σκηνοθέτες που ο ίδιος αγαπά. Εντόπισα κρυμμένες αναφορές στα: «Η ευνοούμενη», «Αστακός» και «Κυνόδοντας.» Σίγουρα υπάρχουν κι άλλες.

Η ταινία τελειώνει με έναν παράλογο κήπο, της Εδέμ, και τα δημιουργήματα που τον απαρτίζουν. Αφήνοντας τον «άνθρωπο» αυτή τη φορά κυρίαρχο και εσένα μόνο σου να μαντέψεις για το τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια.

Μπράβο στον Λάνθιμο από κάθε άποψη που έχει καταφέρει να κερδίσει το Χόλλυγουντ και να βρει το κοινό του με εντελώς αντισυμβατικές, στυλιζαρισμένες μεν, ταινίες αλλά και να ωριμάσει ο ίδιος ως σκηνοθέτης και να γίνεται καλύτερος με τα χρόνια, χωρίς βέβαια να αφήνει εντελώς τα παλιότερα μοτίβα του και τις εμμονές του.

Γιώργος Λουριδάς - Σκηνοθέτης

[authfilmalumni]

"Je suis libre" του Γιώργου Λουριδά

(Κριτική : Βασίλης Μέντζος, Αρχιτέκτονας - Σινεφίλ)

Στις 31 Ιουλίου 2023 έκανε πρεμιέρα, η ταινία του Γιώργου Λουριδά, Je suis libre. Όχι σε κάποια αίθουσα σινεμά ούτε υπό την αιγίδα κάποιου φεστιβάλ, αλλά σε ένα καφέ στην πόλη του Αγρινίου, το Café de Flore. Εκεί, ο σκηνοθέτης μας προσκάλεσε να βιώσουμε το έργο του και έπειτα να το συζητήσουμε, τόσο αυτό καθ’ αυτό, όσο και τα θέματα τα οποία θίγει. Θέματα τα οποία είναι ανάγκη τόσο να θίγονται όσο και να επιλυθούν.

Το Je suis libre είναι μια κοινωνική ταινία. Περιστρέφεται γύρω από την προσπάθεια μιας καθηγήτριας γαλλικών (Γεωργία Καποπούλου) να ξεφύγει από την τωρινή της κατάσταση, οικογενειακή αλλά και επαγγελματική, και να ζήσει τη ζωή της, ελεύθερη πια να κυνηγήσει τα όνειρά της. Το φιλμ θίγει τόσο τα θέματα κακοποίησης μιας γυναίκας εγκλωβισμένης σε έναν τοξικό γάμο όσο και τα θέματα ταμπελοποίησης της από την ίδια την κοινωνία.

Βλέποντας αυτήν την ταινία καταλαβαίνω πως ο σκηνοθέτης θέλει να μεταδώσει έναν συναισθηματικό ρεαλισμό. Για να το πετύχει αυτό ανακατεύει στοιχεία αποτύπωσης με μυθοπλαστικά – καλλιτεχνικά στοιχεία. Τα ονόματα και τα επαγγέλματα των ηθοποιών ταυτίζονται με αυτά των χαρακτήρων τους στην ταινία. Με αυτόν τον τρόπο ο σκηνοθέτης μπερδεύει την αντίληψη του κοινού του, κάνοντάς το να ξεχνά την σεναριακή υπόσταση της ταινίας και να νομίζει, πολλές φορές, πως πρόκειται για μια πραγματική αποτύπωση. Ακόμα και η χρήση του ασπρόμαυρου φίλτρου, ή ο πειραματισμός του μοντάζ, γίνονται με σκοπό την εμβύθιση του κοινού στον κόσμο της ταινίας. Έναν κόσμο σκληρό, μα πραγματικό, όπου το όνειρο της Γεωργίας να γίνει ηθοποιός και ο έρωτάς της με έναν άντρα που την σέβεται και την αγαπά, αντιμετωπίζονται επικριτικά, πολλές φορές κακοποιητικά, τόσο ψυχολογικά όσο και σωματικά.

Ωστόσο, το μήνυμα δεν είναι απαισιόδοξο. Όταν η ταινία αρχίζει να παίρνει χρώμα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με το τέλος κάποιας ρομαντικής ταινίας του Woody Allen. Η πραγματικότητα γίνεται ταινία καθώς η Γεωργία καταφέρνει να φτάσει στο αίσιο τέλος το οποίο ονειρευόταν. Πλέον η ύπαρξή της δεν είναι ασπρόμαυρη. Ο κόσμος της καταφέρνει να κερδίσει το χρώμα που η ίδια η κοινωνία της είχε στερήσει.

Θα ήθελα να συγχαρώ όλους τους συντελεστές της ταινίας για το αποτέλεσμα το οποίο παρέδωσαν στο κοινό. Η εκφραστικότητα  του προσώπου της κυρίας Καποπούλου, ο τρόπος που ο σύζυγός της, στην ταινία, (Κωνσταντίνος Σαμψών) μεταφέρει τον λόγο του καθώς και η ωριμότητα που η κόρη της (Έλενα Σαλμά) αντιμετωπίζει τον ρόλο της είναι αξιοθαύμαστα.

Τέλος, θα ήθελα να συγχαρώ τον σκηνοθέτη, κύριο Γιώργο Λουριδά, που καταφέρνει να κάνει μια καλλιτεχνική αποτύπωση της πραγματικότητας, ισορροπώντας μεταξύ καταγραφής και μυθοπλασίας, προσφέροντας τον απόλυτο συναισθηματικό ρεαλισμό. Ταινίες σαν αυτή αποδεικνύουν πως η καλλιτεχνική φύση του κινηματογράφου υπάρχει ακόμα δυνατή και εξελίσσεται συνεχώς, παρά τον καταιγισμό των εύπεπτων θεαματικ��ν blockbuster.

Ανυπομονώ να δω περισσότερα έργα όλων των καλλιτεχνών που συνέβαλλαν στην υλοποίηση αυτού του φιλμ. Χαίρομαι που ήμουν παρών στην πρώτη προβολή του και να ακούω τον ίδιο τον δημιουργό να μιλά για το έργο του με την αγάπη και την αφοσίωση που θα έπρεπε να έχει κάθε καλλιτέχνης για το έργο του.

Συγχαρητήρια.

#jesuislibre #eimaieleftheri

[authfilmalumni]

La Belle Noiseuse - Jacques Rivette

(Ανάλυση & Κριτική Ταινίας: Γιώργος Λουριδάς, σκηνοθέτης)

Το "La Belle Noiseuse" ανήκει στο Γαλλικό Νέο Κύμα (French New Wave). Εντάσσεται και στο γενικότερο ρεύμα του μοντέρνου Ρομαντισμού, ένα κίνημα που επηρέασε σημαντικά την ζωγραφική, κυρίως των δεκαετιών 80’ και 90’.

Η ταινία είναι βασισμένη στο διήγημα "Le Chef-d’œuvre inconnu" (The Unknown Masterpiece) του Ονορέ ντε Μπαλζάκ. Ο χαρακτήρας του ζωγράφου Frenhofer (Μισέλ Πικολί) είναι εμπνευσμένος από το ίδιο διήγημα, με το οποίο είχε ταυτιστεί και ο Paul Cézanne. Ο πρώην διάσημος ζωγράφος Frenhofer επανεξετάζει ένα εγκαταλελειμμένο έργο του χρησιμοποιώντας την νεαρή φίλη ενός επισκέπτη καλλιτέχνη. Ο Πικάσο γοητεύτηκε εξίσου από το κείμενο και ταυτίστηκε με τον Frenhofer, τόσο πολύ που μετακόμισε στην οδό του Grands-Augustins στο Παρίσι, όπου ο Balzac τοποθετούσε στην ιστορία του το στούντιο του καλλιτέχνη. Εκεί, ζωγράφισε το δικό του αριστούργημα, τη Γκέρνικα.

Θεματολογία

Η διαρκής μάχη μεταξύ αρσενικού-θυληκού, η μάχη καλλιτέχνη-μοντέλου, η μάχη αυτού που θεωρείται τέχνη και μη τέχνη, δημιουργίας και καταστροφής. Ένας αγώνας για την αλήθεια, το νόημα και το ερώτημα σχετικά με τα όρια της τέχνης.

Είναι η μάχη που δίνει ένας καλλιτέχνης για να παραδόσει το καλύτερο δυνατό έργο του. Το οποίο μπορεί να είναι "καλύτερο" μόνο μέσα στο μυαλό του. Ο απλός κόσμος δεν θα μπορέσει ποτέ να το συλλάβει εξ' ολοκλήρου. Το έργο είναι καταδικασμένο σε αυτό. Ο κόσμος απλά αναζητά ένα ακόμα έργο του εκάστοτε καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης θα δόσει την άνιση μάχη του μέσα στη δυστυχία και την διαρκή αυτοαμφισβήτιση. Ο τίτλος της "Noiseuse" μας παραπέμπει αρχικά στην φιλοδοξία και στην τρέλα που κρύβει μέσα της η πρωταγωνίστρια Μαριάν (Εμανουέλ Μπεάρ) επειδή επιθυμεί να μείνει αποτυπωμένη στην αιωνιότητα. Η λέξη βρίσκεται σε μια ειδική διάλεκτο που υπάρχει στο Κεμπέκ. Δεν αναφέρεται προσωπικά σε κάποια τρελή-noiseuse αλλά είναι ένα σχόλιο απέναντι στην ίδια τη ζωή και την τρέλα της.

Ο πραγματικός και αθέατος πρωταγωνιστής της ταινίας είναι η Τέχνη. Η τέχνη που αποθεώνει αλλά και καταστρέφει έναν καλλιτέχνη. Η ζωγραφική είναι η τέχνη της απεικόνισης. Αλλά ποιάς απεικόνισης; Της εσωτερικής ή της εξωτερικής;

Διαδικασία Γυρισμάτων

Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην γαλλική Προβηγκία. Την κάθε ημέρα δεν δίνονταν παραπάνω σεναριακές εντολές απ’ το υλικό που επρόκειτο να γυριστεί. Επί τούτου, η ταινία γυρίστηκε με διαδοχική ακολουθία (πράγμα σπάνιο στο σινεμά) και τα γυρίσματα της κάθε ημέρας υπαγορεύονταν από αυτό που είχε γυριστεί την προηγούμενη μέρα. Η δράση της δημιουργίας του πορτραίτου της ‘Noiseuse’ πραγματοποιήθηκε σε διάστημα τεσσάρων ημερών.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά

Χρησιμοποιήθηκε 35 mm (Kodak) φίλμ.

Στον διευθυντή φωτογραφίας, Γουίλιαμ Λουμπτσάνσκι, όπως και στον Ριβετ, αρέσουν οι φυσικοί φωτισμοί και ο χειρισμός του φωτός που προέρχεται από ορατές και εμφανής πηγές.

Συγκεκριμένα, επιλέγει υψηλές σε κοντράστ γωνίες λήψεις, όπου βλέπουμε το πως δημιουργούνται σε άλλα σημεία έντονοι φωτισμοί (φως που πέφτει από ανοιχτά παράθυρα σε υποφωτισμένα, σκοτεινά δωμάτια) ενώ στην πληθώρα των κάδρων επικρατεί ένα αντί εμπορικό σκοτείνιασμα, που, όμως, στην δίωρη εκδοχή της ταινίας – επιλέγουν να ανεβάσουν το brightness της εικόνας, εσκεμμένα, λίγο παραπάνω.

Ο φυσικός φωτισμός ελέγχεται, όπου αυτό είναι δυνατόν, για να μην καούν εντελώς τα πλάνα. Επίσης, οι θέσεις των ηθοποιών δουλεύονται πολύ σε σχέση με το που πέφτει το φως την κάθε φορά. Χρησιμοποιούνται κυρίως λάμπες μπλε φωτισμού fluorescent light για να μην ξεφύγει η ταινία από την μπλε-πράσινη-καφέ παλέτα της.

Ερμηνεία

Η ερμηνεία του Piccoli πήρε στοιχεία, πέρα απ’ την ίδια την προσωπικότητα του Μπαλζακ, και από τον Picasso, ο οποίος φημιζόταν για την εργασιομανία του και είχε ήδη εικονογραφήσει στο παρελθόν την ιστορία στην οποία βασίστηκε ελαφρά η ταινία. Ο Piccoli δούλεψε φοβερά με τα μάτια και τα χέρια του για να χοροθετήσει τις κινήσεις του.

Στα γυρίσματα συμμετείχε και ο αληθινός ζωγράφος που έφτιαξε έργα για την ταινία, ο Bernard Dufour, ο οποίος πίστευε εξίσου ότι η τελειωμένη δουλειά αποτελεί ουσιαστικά δευτερεύον στοιχείο της διαδικασίας της δημιουργίας, η οποία είναι πιο σημαντική απ’ το τελικό παραχθέν έργο.

Οι εκδοχές

Η ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά στην full version της το 1991. Οι 4.30 ώρες του ορίτζιναλ, τελικού, υλικού θεωρώ πως ήταν απαραίτητες για να πετύχει τον στόχο της η ταινία. Είναι η αρτιότερη ταινία που έχω δει σε σχέση με την ζωγραφική και την αγωνία της δημιουργίας από την πλευρά του δημιουργού. Η ταινία επικεντρώνεται στην "ανάπτυξη της ζωγραφικής" και χρησιμοποιεί ασυνήθιστα μεγάλο χρόνο για να μας δώσει λεπτομέρειες απ' την καθημερινή διαδικασία της δημιουργίας.

Το 1993 που η ταινία κυκλοφόρησε στο σινεμά και την τηλεόραση, προβλήθηκε μια δεύτερη βερσιόν της (στις 2 ώρες αυτή τη φορά), για τις ανάγκες προώθησής της. Εκεί, ο Ριβέτ εκμεταλλεύτηκε πολύ υλικό που δεν είχε χρησιμοποιηθεί, για να αλλάξει το point of view απ’ την πλευρά της Μαριάν (του μοντέλου) σε αυτή την εκδοχή της ιστορίας.

Ως ένας αντι-καθρέπτης του διάσημου βιβλίου «The Portrait of Dorian Grey» βλέπουμε την επίδραση ενός έργου απ’ την άλλη του μεριά: Ο πίνακας θα κλέψει τελικά τη ζωτικότητα του μοντέλου και θα το μεταλλάξει οριστικά.

[authfilmalumni]

Αφιέρωμα: Wong Kar-wai

Η αισθητική και η αφήγηση σε άλλο επίπεδο

(Κείμενο: Γιώργος Λουριδάς, σκηνοθέτης)

Γουόνγκ Καρ-Βαι = χρώματα, μυρωδιές, Χόνκ Κόνγκ, έρωτας

Ο αγαπημένος «ποιητής του χρόνου» του σινεμά βάλθηκε να αποτυπώσει μία Κίνα και ένα Χόνκ Κόνγκ όπως κανείς άλλος. Μας έκανε να τα αγαπήσουμε κάτω απ’ την δική του οπτική. Με ταινίες όπως οι εμβληματικές: Chunking Express (1994), In the mood for love (2000), 2046 (2004) και Grandmaster (2013), μας έβαλε για τα καλά στην κουλτούρα και την ιστορία των ανθρώπων του τόπου του σε κάθε εποχή του.

Το κύριο όπλο του Wong Kar-wai είναι πως επιδιώκει να είναι άμεσος. Τον ενδιαφέρει να είναι στιλιζαρισμένος αισθητικά, ώστε να μας κινεί περισσότερο τις αισθήσεις και την περιέργεια, για να εισχωρήσουμε και να εξερευνήσουμε τον κόσμο του. Απ' την άλλη, έχει το ταλέντο να «παίρνει» μονταζιακά και παικτικά την καλύτερη δυνατή ερμηνεία από τους ηθοποιούς του. Δεν υπάρχει ηθοποιός που να μην έβγαλε καλή ερμηνεία σε ταινία του και αυτό αποδεικνύει το πόσο καλοδουλεμένο είναι το σύμπαν που έχει στο μυαλό του την κάθε φορά.

Προσθέτοντας εδώ κι εκεί σκόρπιες λεπτομέρειες, με την ακρίβεια που τόσο πολύ αγαπάει, μας δίνει άπειρα στοιχεία για τους χαρακτήρες του και τροφή για σκέψη. Έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε αναρίθμητους συνδυασμούς σχετικά με τη σημασία του συγκεκριμένου φλιτζανιού, ή εκείνου του τύπου ραδιοφώνου, στο συγκεκριμένο μέρος, με το άτομο που φοράει εκείνα τα ρούχα. Δείχνει μια ιδιαίτερη αγάπη για την πιστή απόδοση εποχών και ανθρώπων, με ιδιαίτερη έμφαση στη δεκαετία του 1960', εποχή που τον σημάδεψε, με τον εμφύλιο πόλεμο στην Κίνα. Επιθυμεί μέσα από τη φιλμογραφία του να μας εισάγει στον προσωπικό του κόσμο αντίληψης και αισθητικής, όπου ο χρόνος έχει μίαν άλλη αξία. Παρελθόν, μέλλον και παρόν είναι ένα και κάθε μικρή λεπτομέρεια έχει την αξία της -γιατί κάπου οδηγεί. Οι τεχνολογικές αλλαγές παίζουν τον ρόλο τους. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα τηλέφωνα για να έρθουν κοντά με τους αγαπημένους τους. Μοιάζει με ευλογία του τεχνολογικού πολιτισμού να μπορείς, τόσο εύκολα, να μάθεις τι κάνει ο αγαπημένος σου στην άλλη άκρη του κόσμου και αν χρειάζεται κάτι.     

Ο χρόνος      

Πολύ χαρακτηριστικό στοιχείο είναι τα ρολόγια που σηματοδοτούν ότι ο χρόνος περνά. Όπως και με την πρακτική πλευρά της ζωής, την οποία κανείς δεν μπορεί να αποφύγει, έτσι, δεν μπορεί να αποφύγει και το χρόνο. Μάλιστα, τα ρολόγια ως τεχνολογικό κατασκεύασμα, δείχνουν να επισκιάζουν τη ζωή των ηρώων. Είναι αυτά που τους εξαναγκάζουν να ακολουθούν την καθημερινή τους ρουτίνα, είναι αυτά που δείχνουν με τον πιο εμφανή τρόπο ότι τίποτα δεν είναι αιώνιο και άπειρο, ότι είμαστε έρμαια περιορισμένων πόρων, είτε αυτά είναι συναισθήματα, είτε χρήματα, είτε απόσταση. Τα ρολόγια, μοιάζουν  να είναι το πιο κομβικό στοιχείο που προσδένει όλους τους ήρωες στην αστική ζωή. Τα ρολόγια είναι ο υπέρτατος ρυθμιστής της όλης ροής της κατάστασης που βιώνουν οι ήρωες. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τις αναγκαιότητες που επισημαίνουν. Είναι αυτά που θα κάνουν τον ήρωα να προσπεράσει τον έρωτα γιατί πρέπει να κάνει κάτι. Είναι αυτά που θα του υπενθυμίσουν το πού βρίσκεται σε σχέση με τους άλλους. Όλη η αστική ζωή βασίζεται στο συγχρονισμό που επιβάλλουν τα ρολόγια. Οι χαρακτήρες δεν έχουν χρόνο και συναισθήματα, ή δάκρυα για να βγάλουν.

Για τον Καρ-Βαι η δημιουργία μιας ταινίας είναι μια μακρά και επίπονη διαδικασία, σε όλα της τα στάδια. Δείχνει να παραμένει πιστός και συνεπής στο έργο του, παρά τα μεγάλα χρονικά διαστήματα που περνούν από την προηγούμενη μέχρι την επόμενη ταινία. Τα γυρίσματα, για διάφορους λόγους, πάντα διαρκούν πολύ. Αυτό επηρεάζει συνεργείο και ηθοποιούς που δοκιμάζουν τα όριά τους και συχνά η ομάδα παίρνει νέες μορφές. Όλα δείχνουν έντονα φορτισμένα και η παραφιλολογία (οι εικασίες μετά) σε σχέση με το τι έγινε, ή δεν έγινε, στην κάθε σκηνή των ταινιών του είναι απύθμενη. Γενικότερα, υπάρχει έντονο το στοιχείο πως οι ηθοποιοί εκτίθενται στ' αλήθεια και μόνιμα με τον Καρ-Βάι.

Για τον Καρ-Βαι η επαφή πάντως έχει πολύ μεγάλη σημασία. Οι χαρακτήρες, ως  όντα, την επιζητούν πάντα και παντού. Φρούδες ελπίδες για κάποιο ταξίδι αναψυχής που δεν θα πραγματοποιηθεί, δείπνα που ακυρώθηκαν, υποσχέσεις που ήταν μετέωρες εξαρχής..  Οι χαρακτήρες του μοιάζουν το ίδιο αφελής και, ταυτόχρονα, το ίδιο πανούργοι, όπως και το ίδιο του το κινηματογραφικό σύμπαν.

Πως, όμως, ο Wong Kar-wai συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικούς δημιουργούς (auteurs);

Ο Wong Kar-wai δείχνει να έχει μια εμμονή με τον έρωτα όπως αυτός διαμορφώνεται μέσα στα αστικά περιβάλλοντα του 1960-1990. Η κινηματογραφική εικόνα που παράγει έχει μία αισθητική ομοιότητα από ταινία σε ταινία. Η αφήγηση του έχει μια χαρακτηριστική ελευθερία στο πως διαμορφώνεται, χωρίς να ακολουθεί την κλασσική σειριακή αφήγηση. Ακόμα και οι μουσικές του επιλογές ακολουθούν το ίδιο μοτίβο, μπλέκοντας πολλά διαφορετικά είδη μουσικής μέσα στην ίδια ταινία. Όλα αυτά δημιουργούν μία πρωτότυπη και προσωπική ματιά, στοχευμένη σε συγκεκριμένες θεματικές, κάνοντας τις ταινίες του άμεσα αναγνωρίσιμες από το κοινό του, πράγμα το οποίο τον καθιστά δημιουργό.

Θεματολογία

Ο Wong Kar-wai αναλύει συνεχώς τον έρωτα μεταξύ ανθρώπων που συναντιούνται τυχαία. Μεταξύ ανθρώπων που συνήθως είναι απογοητευμένοι και μόνοι. Αυτό γίνεται μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον, με καθημερινούς ανθρώπους, που συνήθως δεν τους έχουν πάει όλα καλά στη ζωή και έχουν συμβιβαστεί. Ο έρωτας μοιάζει να είναι η μόνη τους διέξοδος για κάποια ευτυχία. Υπάρχουν και άλλοι χαρακτήρες που διαφέρουν, επαγγελματίες εγκληματίες, άνθρωποι που προσπαθούν συνεχώς να ελέγχουν το περιβάλλον τους, αλλά στο τέλος και αυτοί χάνουν παντελώς τον έλεγχο, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν, ή να τα χάνουν όλα.

Επιλέγει να δείχνει συχνά τις γυναίκες να ανεβαίνουν σκάλες ενώ βρέχει. Αυτό δημιουργεί μια περίεργη αίσθηση, καθώς συνήθως είναι πολύ επίσημα ντυμένες, και οι σκάλες και η βροχή τους δυσκολεύουν πολύ να προχωρήσουν. Πολλές φορές, αυτές οι στιγμές γίνονται σημεία συνάντησης με τον ήρωα. Η γυναίκα μοιάζει σαν κάτι πολύτιμο και εύθραυστο, σε αντίθεση με όλο το περιβάλλον, κάτι που κάνει τον ήρωα να την προσέξει ακόμα πιο πολύ.

Αφηγηματικό Στυλ

Ο Wong Kar-wai δεν χρησιμοποιεί κλασσική αφήγηση.

Άλλωστε, όπως αποκαλύπτουν οι ηθοποιοί του, τους δίνει -το πολύ- μία σελίδα σεναρίου ανά ημέρα. Οι ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους, ή σταματούν προσωρινά για να συνεχίσουν αργότερα, αλλάζουμε κεντρικούς ήρωες, και πολλές φορές μπορεί να πηγαίνουμε μπρος και πίσω στο χρόνο. Ο λόγος του είναι σαφώς ποιητικός. Κάνει άλλωστε αρκετά συχνά χρήση αυτούσιων ποιημάτων, ως χώρισμα της ταινίας του σε πράξεις.

Πολλές φορές υπάρχει αφηγητής.                    

Ο αφηγητής αυτός, μπορεί να δίνει βασικές πληροφορίες για το πως βρέθηκαν οι ήρωες στην κατάσταση που βλέπουμε, ωστόσο δεν είναι ένας αφηγητής που ξέρει τα πάντα. Είναι ένας αφηγητής που έχει άγνοια για πολλά σημαντικά ζητήματα, ακόμα και τη στιγμή που τα περιγράφει. Άλλες φορές, μας αναφέρει ότι αγνοούσε εκείνη τη στιγμή κάποια πράγματα αλλά μετά έμαθε το τι συνέβαινε πραγματικά. Όλο αυτό το παιχνίδι με το πότε γνώριζε και τι ο αφηγητής, δημιουργεί μια νέα διάσταση στην αφήγηση. Μας περιγράφει έναν άλλου είδους χαρακτήρα, που πότε μεταφέρεται στο τότε (για να μας πει πως έβλεπε τα πράγματα) και άλλες στιγμές μεταφέρεται στο τώρα (για να μας πει πόσα ξέρει και τι σχεδιάζει για το μέλλον.) Αυτό γίνεται συνέχεια, δημιουργώντας μια ένταση. Ο αφηγητής μπορεί να μην ξέρει τι πραγματικά συμβαίνει και συνεχίζει να ζει με τις επιπτώσεις των πράξεών του.

Δημιουργεί μια αίσθηση ότι οι άνθρωποι δεν ελέγχουν καθόλου τη μοίρα τους. Ότι οι θεατές δεν ελέγχουν το παιχνίδι.

Κανένας ήρωας δεν μπορεί να ξεφύγει από τις καθημερινές, πρακτικές πλευρές της ζωής. Το αυτοκίνητο χαλάει, ο ήρωας πρέπει να κοιμηθεί κάπου, πρέπει να δουλέψει, και πρέπει κάποιες στιγμές της ημέρας να φάει. Άλλα όλα αυτά πάντα με την αίσθηση ότι ο ήρωας αν μπορούσε δεν θα τα πραγματοποιούσε καθόλου. Φαίνεται να τρώει ένα σάντουιτς στα γρήγορα, ότι πιο απλό, και πάντα στο επίκεντρο είναι η εργασία, ως η πιο σημαντική-αναγκαστική ρουτίνα και ο έρωτας να περνά από μπροστά του.

Οι κόσμοι του Καρ-Βαι

Σε πολλές ταινίες του συναντώνται ζευγάρια που έχουν χωρίσει άδοξα, η δε συνάντησή τους γίνεται τυχαία σε κάποιο κέντρο διασκέδασης. Το άσχημο σε αυτές τις συναντήσεις είναι ότι τουλάχιστον ο ένας από τους δύο έχει κάποιον φανερά εφήμερο σύντροφο μαζί του, δημιουργώντας μια αίσθηση ότι έχει πέσει χαμηλά, σε αντιδιαστολή με τον γνήσιο έρωτα που είχε κάποτε με τον ήρωα. Αυτές οι συναντήσεις είναι γεμάτες πικρές ματιές και το πρόσωπο που φαίνεται να μην έχει σε τάξη τη ζωή του, προσπαθεί να κρατήσει μία στάση ανωτερότητας. Αυτό ερμηνεύεται σαν μια σιωπηλή ανάγκη για να συνεχίσει να φαίνεται σημαντικός στο πρόσωπο του ήρωα. Κάτι που, εμμέσως, υποδηλώνει ότι ακόμα τρέφει συναισθήματα για αυτήν/αυτόν.

Πολλές φορές οι ήρωες συναντώνται σε κάποιο τυχαίο ξενοδοχείο, σε κομβικές στιγμές, για να επιλύσουν στιγμές κρίσης στη σχέση τους.

Έχουμε τις σκηνές μέσα στα ταξί , σε αργή κίνηση, όπου το ζευγάρι βιώνει έντονα συναισθήματα -όχι απλά για τη σχέση τους- αλλά για όλη την μέχρι τώρα κατάσταση στη ζωή τους. Αυτές οι σκηνές, στο πίσω κάθισμα του ταξί, μοιάζουν με μικρά διαλείμματα, όπου η πάλη της ζωής κάπως χαλαρώνει. Το να γυρνάς στο σπίτι με κάποιον μοιάζει λίγο σαν να επιστρέφεις στην ασφάλεια. Χωρίς να επιλύονται τα προβλήματα βέβαια... είναι μια στιγμή ανάπαυλας και μόνο.

Άλλο χαρακτηριστικό των κόσμων που μας παρουσιάζει ο Kar-wai είναι τα απλά μέσα που έχουν οι άνθρωποι στην διάθεσή τους για να επιβιώνουν. Τα διαμερίσματά τους είναι τα πιο απλά που μπορεί  να βρει κανείς. Δεν είναι πλούσιοι, δεν φαίνεται να επιδιώκουν κάτι τέτοιο, και έτσι ζουν σχεδόν σαν ταξιδιώτες. Τα σκεύη των σπιτιών τους είναι τα πιο βασικά, και είναι χαρακτηριστικό ότι μαγειρεύουν σε εντελώς πρόχειρες κουζίνες. Η καθημερινή επιβίωση γίνεται με τον πιο απλό τρόπο. Τα πάντα είναι μικρά, λίγα, απλά, δεν υπάρχει χώρος για πολυτέλειες. Ο στόχος είναι να μπορείς ίσα να φας, έστω και στα όρθια μέσα στο ίδιο σου το σπίτι.

Οι ήρωες του Wong Kar-Wai είναι μοναχικοί. Τοποθετούνται χαμένοι σε ένα μοναχικό κόσμο, όπου ζουν περισσότερο με τις αναμνήσεις κάποιου παρελθόντος. Η σκέψη τους περιστρέφεται γύρω από κάποιον αγαπημένο που σταμάτησε να έχει συναισθήματα για αυτούς και έφυγε. Έτσι, η καθημερινή τους ζωή μοιάζει στιγματισμένη από αυτή τη μελαγχολία του να μένεις πίσω μόνος. Μοιάζει να μην έχουν διέξοδο, είναι κολλημένοι στο παρελθόν και φαίνεται ξεκάθαρα ότι νιώθουν σακατεμένοι.

Πάντα, βέβαια, υπάρχει μέσα τους η γλυκιά ελπίδα ότι μπορεί ο αγαπημένος να επιστρέψει, και έτσι να ξαναβρούν και οι ίδιοι τη χαρά. Μοιάζει να μην το αποδέχονται πως προδόθηκαν. Ζουν μια στενόχωρη και περιορισμένη ζωή, και απομονωμένοι από τους άλλους ζουν μόνο με το να ονειρεύονται το ευτυχισμένο παρελθόν. Αυτοί οι άνθρωποι στις ταινίες του Wong Kar-wai τελικά συναντιούνται με άλλους ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί και οι ίδιοι να έχουν βιώσει κάποιες απογοητεύσεις, όχι όμως πάντα ερωτικές, και εκεί αρχίζει μια πρώτη δηλή επαφή. Είναι δύσκολο όμως να έρθουν κοντά, γιατί οι ήρωες που έχουν υποστεί την ερωτική απογοήτευση παραμένουν πάντα δεμένοι με το παρελθόν τους, και δύσκολα απαγκιστρώνονται για να δημιουργήσουν δεσμό με έναν άλλον άνθρωπο. Ιδιαιτέρως οι γυναικείοι χαρακτήρες που όταν επενδύσουν συναισθηματικά σε έναν άντρα αυτό δείχνει να επηρεάζει όλη την πραγματικότητα της ζωής τους.

Ο Wong Kar-Wai είναι ένας αυθεντικός δημιουργός που τολμά να ξεπεράσει κάθε αφηγηματικό στυλ για να δημιουργήσει το δικό του. Μας δίνει μια ανοιχτή πόρτα και έναν χώρο για να γίνουμε ο καθένας μας ένας χαρακτήρας στην ταινία του.

Εάν καταφέρετε ποτέ να γίνετε χαρακτήρας σε ταινία του Wong Kar-Wai, θα βρεθείτε παγιδευμένοι να επιστρέφετε στο σύμπαν του ξανά και ξανά και να ζείτε την όλη εμπειρία της κάθε ταινίας του από την αρχή, όχι πια στην οθόνη, αλλά στην ίδια τη ζωή ��ας.

[authfilmalumni]

Αφιέρωμα στον Κιμ Κι-Ντουκ

Tο «κακό παιδί» του Κορεάτικου Σινεμά

Η κινηματογραφική μου εφηβεία στον δρόμο προς την ενηλικίωση ακολούθησε όλες του τις ταινίες, πότε σε αίθουσες σινεμά, πότε σε βιντεοκασέτες, dvd αργότερα και διαδίκτυο τελικά. Tελευταία, δυστυχώς, μας απασχόλησε με διάφορα σκάνδαλα, πριν τον ξαφνικό θάνατό του τον Δεκέμβριο του 2020.

Είναι περίεργο που γράφω τώρα αυτό τον «επικήδειο» για έναν απ’ τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες, αν και είχα την ευκαιρία να του στείλω 2-3 προσωπικά γράμματα και νομίζω πως κατάφερα να του εκφράσω την άποψή μου.

Ανεξάρτητα από την προσωπική του ζωή και τα σκάνδαλα, θα ήθελα να τοποθετηθώ κινηματογραφικά για κάποιες ταινίες που θεωρώ ‘αριστουργήματα ενός φτωχού κινηματογραφιστή’. Στις κορυφαίες ταινίες του, κατ’ εμέ, συγκαταλέγονται τα: «Samaritan Girl,» «Bad Guy,» «Spring, Summer, Fall, Winter... and Spring,» «3- iron» και το βραβευμένο με χρυσό λιοντάρι «Pieta,» αν και σίγουρα αδικώ αρκετές. Εν καιρώ, θα ανεβάσω και συγκεκριμένα αφιερώματα πάνω σε αυτές τις ταινίες.

Είναι ουσιώδες να πετυχαίνει ένας φτωχός κινηματογραφιστής αυτά τα κινηματογραφικά κατορθώματα, σε μια βιομηχανία που μοιάζει να μην έχει χώρο για τέτοιου είδους σινεμά. Ταινίες χειροπιαστές, που μοιάζουν να έγιναν από ένα χέρι που έψαχνε στα σκουπίδια.

Η Ευρώπη πάντως αγάπησε και υποδέχτηκε τον Κιμ Κι Ντουκ, και στα καλύτερα και στα χειρότερά του, ίσως σαν ένα παράξενο, βίαιο ζώο που της άρεσε να παρατηρεί.

Η γυναικεία φιγούρα

Οι γυναίκες (και γενικότερα οι χαρακτήρες) στο σινεμά του Κιμ Κι Ντουκ διαποτίζονται από το κορεάτικο «Χαν», δηλαδή την αίσθηση μιας βαθιάς λύπης που δεν μπορεί να ξεχαστεί.

Η γυναίκα που εμπορεύεται το σώμα της για να επιζήσει βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο. Η Κορεάτικη κοινωνία στην οποία μεγάλωσε την θεωρεί κατώτερο ον. Ο Κιμ την φαντάζεται «φυλακισμένο πουλί,» «δαρμένο σκυλί,» «ψάρι πληγωμένο έξω απ' τα νερά του.»

Η ηρωίδα - γυναίκα στον κόσμο του Κιμ θα περάσει απ' όλα τα στάδια του πόνου πριν την τελική της λύτρωση. Θα βυθιστεί στον πάτο της θάλασσας, θα βρεθεί εγκλωβισμένη μέσα στο ίδιο της το κλουβί και.. σαν ψάρι, θα τεμαχιστεί άγρια πριν ξαναριχτεί στη θάλασσα για να μάθει να συνεχίσει να κολυμπάει..

Η επίκληση μιας 'συναισθηματικής ζώνης αποκλεισμού', μιας νεκρής ζώνης, χωρίς αισθήσεις και παραισθήσεις, είναι σίγουρα ένα δύσκολο κινηματογραφικό εγχείρημα.

Το status quo μιας πόρνης έχει μία μη ρεαλιστική, μεταφυσική διάσταση και αποτελεί παράδειγμα, ένα πρότυπο ζωής.

Το «The Isle» είναι η πρώτη ταινία που έκανε τον Kim Ki-duk διεθνώς γνωστό το 1999. Αυτή η ταινία, όπως και η προηγούμενη, το «Birdcage Inn,» ασχολείται ιδιαιτέρως με την πορνεία. Μοιραία, το θέμα αυτό απασχόλησε τον Kim Ki-duk σε όλη την φιλμογραφία του.

Η άσκηση αυτού του επαγγέλματος ως αυτοτιμωρία της ύπαρξης, ως συνεχής θυσία προς τον ‘Άλλο’ είναι ένα πρακτικό σύστημα ταπείνωσης που βοηθά τη γυναίκα να εκπληρώσει μία αποστολή στη ζωή της, εκεί που μοιάζει να μην υπάρχει κανένας άλλος δρόμος.

Το σεξ, στον κόσμο του Kim Ki-Duk, υπονοεί τον άγριο κόσμο των ενστίκτων, τον βαθμό μηδέν του ανθρώπινου πολιτισμού, ένα ιδιαίτερο σύστημα αξιών που θάφτηκε κάτω από μία δομημένη ιεραρχικά κοινωνία. Σ’ αυτό το σύστημα αξιών η έκφραση του συναισθήματος δεν υπακούει σε κανέναν ορθολογισμό. Η σεξουαλική πράξη απογυμνώνει και επιτρέπει να έρθει στην επιφάνεια το αντιφατικό πρόσωπο του ανθρώπου: δυνάστης και δυναστευμένος, θύτης και θύμα.

Παρ’ ότι το ενστικτώδες που κυριαρχεί στους κόσμους του, ο Κιμ Κι Ντουκ εγκιβωτίζει και τον ρομαντισμό. Στον ρομαντισμό εμπλέκεται όμως ο πόνος και έτσι ξεκινά μία μεγάλη πάλη... Όταν η πάλη τελειώσει, μία καρμικά ισορροπημένη, βουδιστική, ουδέτερη λύση βρίσκει πάντα τον δρόμο της στο κινηματογραφικό σύμπαν του Κιμ Κι-Ντουκ.

Θεωρώ τον Κιμ Κι-Ντουκ έναν ρεαλιστή, πραγματιστή σκηνοθέτη του παλιού-νέο κορεατικού κύματος, με νεοφεμινιστικές προσεγγίσεις, ερευνητή των αιτιών του ανθρωπίνου πόνου.

Ο Κιμ Κι-Ντουκ αγάπησε πολύ το σινεμά. Έγινε ένας κινηματογραφιστής ταγμένος στους λάτρεις του art-house κινηματογράφου και προσπάθησε πολύ να μην τους απογοητεύει. Υπήρξαν στιγμές που μας απογοήτευσε, υπήρξαν στιγμές που μας κέρδισε πάλι.

Όπως στη ζωή, έτσι και στις ταινίες του, ο Kim Ki-Duk ως ακραίος κινηματογραφικός Σίσυφος, με μια πέτρα καρφωμένη στο πλευρό του σκαρφαλώνει τον δικό του Γολγοθά. Ένα Γολγοθά δύσκολων κινηματογραφικών εγχειρημάτων που, κατά καιρούς, σκαρφάλωναν μαζί του, για όσο το άντεχαν, και όλοι αυτοί που τον ακολουθούσαν.

Στο τέλος, πάντως, έμεινε μόνος.

Ολοκληρώνοντας τον δικό του κύκλο αποφάσεων και μαθηματικών σημείων, πέτυχε να δημιουργήσει ένα σύμπαν, το οποίο, δυστυχώς, θα συνεχίζει να μας αφορά, όσο θα υπάρχουν κοινωνίες και άνθρωποι που αρνούνται να κοιτάξουν εμπρός στον καθρέπτη της δικής τους καθημερινής πραγματικότητας.

(Κείμενο: Γιώργος Λουριδάς, σκηνοθέτης)

[authfilmalumni]

"Ο Ψαλιδοχέρης" του Tim Burton

Ένας απ' τους πιο εμβληματικούς χαρακτήρες που γράφτηκαν ποτέ στην ιστορία του σινεμά

Eίδα τον Ψαλιδοχέρη για πρώτη φορά στα 5 μου. Οι γονείς μου με ψιλοαπέτρεπαν θεωρώντας πως είναι θρίλερ.

Πού να ήξεραν τι κόλλημα θα ακολουθούσε με τον Depp, τον Burton και τον Elfman μετά (μάλλον δεν το ήξεραν ούτε και οι ίδιοι για τους ίδιους και τις μετέπειτα συνεργασίες τους)….

Με κέρδισε από την πρώτη στιγμή η κινηματογραφική φιγούρα του Johnny Depp, την οποία διατηρώ ακόμη σε μεγάλη φιγούρα στο γραφείο μου. Θεωρώ τον Ψαλιδοχερή απ’ τους πιο εμβληματικούς χαρακτήρες που γράφτηκαν ποτέ στην ιστορία του σινεμά.

Ωστόσο, υπάρχουν σαφής αναφορές. Η ιστορία του Φράνκενστάιν, για παράδειγμα, με την οποία θα ασχοληθεί πολλές φορές ο Μπάρτον στην πορεία, με την διαφορά ότι εδώ ο παρίας μας είναι "όμορφος" αντί για "τέρας". Και αυτό ακριβώς (το φαίνεσθαι) είναι που κάνει την αποδοχή του από την τοπική κοινότητα αρχικά, αλλά και την μη αποδοχή του (το είναι) αργότερα πολύ ενδιαφέρουσες.

Επηρεασμένος σαφώς από τον Δόκτωρα Καλιγκάρι και τις αρχές της εξπρεσιονιστικής απεικόνισης (αλλά και από το hair style του Robert Smith?) Ο Ψαλιδοχέρης καταφέρνει να δημιουργήσει κάτι μοναδικό, να εκφράσει το μοντέλο του μέσου -πολύ ανθρώπινου- παρία, του ανθρώπου που αισθάνεται και βρίσκεται στο περιθώριο.

Μέσα από μια μαύρη, αισθηματική κωμωδία ο Μπάρτον μεταφέρει μεγαλύτερα μηνύματα με έξυπνα γραμμένους διαλόγους. Δεν μπαίνει στον κόπο να μας περιγράψει, ή να αιτιολογήσει, τι ακριβώς είναι ο Ψαλιδοχέρης. Ρομπότ; Μαριονέττα; Και εκεί ακριβώς κρύβεται η μαγεία. Ο Ψαλιδοχέρης λειτουργεί και είναι πιο ανθρώπινος από κάθε χαρακτήρα της ταινίας.

Πόσο διαφορετικός φαίνεται ο κόσμος τους στα δικά του μάτια... Θα καταλάβουμε τι του συμβαίνει μέσα από την οπτική του και θα διαλέξουμε την θέση του στην κοινωνική πυραμίδα μέσα από την οπτική μας.

Τα σκίτσα του Τιμ Μπάρτον, σε συνδυασμό με την βοήθεια και το σενάριο της, εξαιρετικής στο black humor, Caroline Thompson βοήθησαν πολύ ώστε να βγουν δομημένοι οι χαρακτήρες και να πάρει ζωή η πόλη του Burbank (όπου ο Μπάρτον εμπνεύστηκε την ιστορία).

Ο Μπάρτον μπορεί να έχει την αισθητική προσέγγιση αλλά δεν θα ήταν τίποτα χωρίς τους σωστούς συνεργάτες. Και ήταν πολύ τυχερός που δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες «χημείες» σε αυτή την ταινία, χημείες που χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί σε μετέπειτα ταινίες του. Έχει μία τύχη και ένα ταλέντο στο να βρίσκει τους σωστούς συνεργάτες την σωστή στιγμή.

Η Caroline Thompson έγραψε τον «Ψαλιδοχέρη» ως ερωτικό ποίημα αφιερωμένο στον Μπάρτον. Όπως και ο έρωτας της Γουινόνα Ράιντερ με τον Ντεπ ήταν αληθινός.

Τα ευρηματικά κοστούμια της Colleen Atwood ήταν άξια για Όσκαρ, αν και πήρε μόλις την υποψηφιότητα για BAFTA. H Ve Neill με ένα εκπληκτικό make-up πήρε μια υποψηφιότητα για Όσκαρ, την μοναδική της ταινίας.

Το τέλος του Ψαλιδοχέρη δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό. Όπως και όλα στην ζωή, δεν είναι μόνο καλά, ή μόνο κακά. Όλες μας οι επιλογές έχουν επιπτώσεις. Ο Ψαλιδοχέρης επιλέγει να «σώσει» την Κίμ με μια μεγάλη θυσία. Δεν θα την κρατήσει για πολύ κοντά του, όμως, ούτε και εκείνη θα μείνει. Οι πρωταγωνιστές επιλέγουν τον ελάχιστο δυνατό πόνο.

Ο Ψαλιδοχέρης θα ζήσει μόνος του για να «σώσει» και την καρδιά του από ένα μεγαλύτερο ράγισμα. Ως άλλο «Τέρας», ως άλλο «Δημιούργημα» κάποιου τρελού Frankenstein, έχει ήδη διαβάσει αρκετά βιβλία για να γνωρίζει καλά πως ο κόσμος μας δεν δέχτηκε ποτέ τα «τέρατά» του.

(Κείμενο: Γιώργος Λουριδάς, σκηνοθέτης)

[authfilmalumni]

«L' illusionniste» του Sylvain Chomet

Μια ταινία για την αθωότητα που είναι καταδικασμένη να αφανιστεί. 

Θεωρώ το «L' illusionniste» («Ο Θαυματοποιός») ως μια από τις καλύτερες και ευγενέστερες ταινίες που έχουν βγεί. Φέρτε όμως χαρτομάντιλα στην προβολή της!  Μπορεί, άνετα, να σας κάνει να κλάψετε.

Καταλάβατε σωστά απ’ τον τίτλο, έχει σχέση με τη μαγεία. Την πραγματική μαγεία όμως, όχι αυτήν ενός ευτελούς, «εντυπωσιακού» θεάματος. Το «L' illusionniste», όπως και ο ίδιος ο κινηματογράφος, είναι ένας κόσμος που αποτυπώνεται λίγο πριν χαθεί. Ο πρωταγωνιστής μας, Jacques Tati, είναι χαμένος εδώ και καιρό πια. Το 2D animation είναι επίσης υπό εξαφάνιση, αν δεν έχει ήδη αφανιστεί, στο βωμό του 3D.

Συγχαίρω τον κ. Chomet που έμεινε πιστός σε αυτή την τεχνική. Όσον αφορά το κλασικό animation, ο Sylvain Chomet πραγματοποιεί εδώ μία τεράστια συμβολή στην ιστορία του κινηματογράφου των κινουμένων σχεδίων. Χρειάζεται χρόνος, χρήμα και μεγάλη προσπάθεια για να κάνει κανείς κλασικό 2D animation, όμως το εικαστικό αποτέλεσμα ενός λεπτομερούς, μοναδικά ζωγραφισμένου Παρισιού, των Highlands της Σκωτίας και του Εδιμβούργου (όπου εκτυλίσσεται κυρίως η ιστορία) σε αφήνει αποσβολωμένο.

Αυτή η ταινία είναι το χαμένο γράμμα αγάπης του Τατί προς την κόρη του Σοφί που πρόκειται σύντομα να γίνει κι αυτή μέρος του κόσμου των ενηλίκων. Ο Chomet παίρνει το θάρρος να μας το αποκαλύψει. Η ταινία καταφέρνει να μην επισκιάζεται από το γεγονός ότι αποτελεί μια προσωπική αναφορά του πατέρα προς την κόρη του. Είναι ένα γράμμα, ναι, αλλά δεν θα βρείτε και πολλές λέξεις σε αυτό. Δεν υπάρχουν πολλά να πούμε, πέρα ​​από το να νιώσουμε, και όλα βρίσκονται ανάμεσα στις σιωπηλές στιγμές της...

Οι δύο πρωταγωνιστές, ο φτωχός μάγος και το κοριτσάκι, που αποφασίζει να τον ακολουθήσει στον παράξενο δρόμο του, μας πηγαίνουν σε ένα ταξίδι ενηλικίωσης και πίστης προς το απρόσμενο. Ένα ταξίδι καθαρής, αφελούς χαράς αφιερωμένο στις μικρές, μαγικές στιγμές της ζωής. Όλα αυτά που συνήθως αποφασίζουμε να μην δούμε, προσπερνώντας τα γρήγορα, για να κάνουμε άλλα, πιο «σημαντικά» πράγματα.

Αυτή είναι η καλύτερη ταινία του Ζακ Τατί που έχω δει ποτέ. Ο πιο δραματικός του ρόλος. Ακόμη και χωρίς να παίζει πραγματικά, οι εικαστικοί καλλιτέχνες έκαναν εξαιρετική δουλειά και έβγαλαν μια εξαιρετική ερμηνεία από έναν από τους μεγαλύτερους κωμικούς και Γάλλους ηθοποιούς όλων των εποχών.

Αφεθείτε στην μαγεία του «Θαυματοποιού» και απολαύστε την μοναδική εμπειρία μπαίνοντας στον κόσμο του ξανά και ξανά.

(Κείμενο: Γιώργος Λουριδάς, σκηνοθέτης)

[authfilmalumni]

Καλώς ήρθατε!

Μέλη του συλλόγου αποφοίτων κινηματογράφου ΑΠΘ δημιουργήσαμε αυτό το μπλογκ ως χώρο κινηματογραφικής έκφρασης και ανταλλαγής ιδεών.

Στο «Καμμένο Φίλμ» θα βρείτε αφιερώματα και κριτικές σε ταινίες, γνωστών σκηνοθετών, αλλά και αποφοίτων της σχολής μας.

Ο καθένας είναι ευπρόσδεκτος να αρθρογραφήσει στέλνοντάς μας το κείμενό του, με κριτική σκέψη και καλή, κινηματογραφική διάθεση.

Σας ευχόμαστε καλές αναγνώσεις!

#alumnifilmstudies #filmgraduates