#Bennebroek | Explore Tumblr Posts and Blogs

havenpoort · 6 months

Text

Zocher in de omgeving van Haarlem

De familie Zocher heeft veel werk uitgevoerd in Haarlem en omgeving een aantal voorbeelden zal ik hier bespreken.

Begraafplaatsen

De sterke groei van de bevolking maakte het noodzakelijk om begraafplaatsen aan te leggen, ook omdat het niet langer toegestaan was om mensen in de kerken te begraven. In 1828 ontwierp Zocher de begraafplaats Kleverlaan in Haarlem en de begraafplaats te Heemstede.

In de periode 1869-1931 werden park en padenstelsel van begraafplaats Zorgvlied in Amstelveen aangelegd. In 2008 werden deze ingeschreven als monument.

In de tijd dat Haarlem sterk groeide en de oude vestingwerken werden afgebroken heeft de familie Zocher diverse parken aangelegd: Buitenplaats ’t Klooster, de Bolwerken, Akendam, Rozenhagen, het Kenaupark en het villapark, Frederikspark, Ripperdapark, Florapark, Frans Halsplein, Haarlemmerhout, het Hazepatersveld, begraafplaats Kleverlaan.

Buiten Haarlem werkte zij in opdracht van de eigenaren van de diverse buitenplaatsen aan opdrachten om de tuinen rondom de buitenplaatsen te verfraaien. Zoals bijvoorbeeld de Keukenhof in Lisse. Een plan gemaakt tussen 1850 en 1857 hield in het laten vervalen van de Stationsweg in Lisse ter hoogte van de buitenplaats Keukenhof die verbonden was met de buitenplaats Zandvliet. Het was een eerste ontwerp waar ze geen toestemming voor hebben gekregen. De vijverpartij is er uiteindelijk wel gekomen en ligt in binnen het huidige bloemtentoonstelllingspark.

Hartenlust, Bloemendaal

Rond 1825 werd het huis verbouwd door Jan David Zocher jr. Hij bouwde toen ook een oranjerie en misschien een stal. Tussen 1822 en 1847 waren herenhuis en tuin in bezit van Willem Hendrik Backer. In 1849 verkavelde men de hofstede.

Dreefzicht

Dreefzicht is de voormalige buitensociëteit van het genootschap Trou moet Blijcken. Het is gebouwd in 1840 naar ontwerp van Zocher junior. In 1964 is Dreefzicht grondig verbouwd.

Het stond oorspronkelijk op een terp aan het eind van de Dreef omgeven door gazons met grote bomen. Met het doortrekken van de Dreef via de Fonteinlaan en de toegenomen verkeersdrukte kan Dreefzicht nu niet meer het centraal ontmoetingspunt in de Haarlemmerhout vervullen.

Huis te Bennebroek

Tussen 1860 en 1864 werd het oude Huis te Bennebroek ingrijpend verbouwd. Rond het vernieuwde huis legden J.D. Zocher jr. en L.P. Zocher in 1861/62 een nieuwe tuin aan. Het huis werd in 1973 afgebroken.

De Hartekamp.

Voor de eigenaar van deze buitenplaats legde hij enorme tuinen aan. De oranjerie naar ontwerp van J.D. Zocher jr. (1838) bestaat nog. Inclusief een tulpenboom, mogelijk uit de tijd van Linnaeus.

Park Rusthoff, Sassenheim

Park Rusthoff is een prachtig dorpspark, ontstaan vanuit een laat 18de-eeuwse buitenplaats van de familie Charbon. Het dorpspark ligt midden in het centrum, je kunt er een leuke rondwandeling maken en de eendjes voeren in de vijver. Een unieke plek midden in het dorp Sassenheim.

Van de oorspronkelijke 27 hectare grootte buitenplaats rest nog 6 hectare. Tussen 1830 en 1850 werd het park in landschapsstijl aangelegd door de beroemde landschapsarchitect J.D. Zocher jr. Een grote groep vrijwilligers zorgt nu voor het onderhoud van het park.

Huis te Vogelenzang

De tuin bij het huis dat nog steeds in bezit is van de familie Barnaart, is begin 19e eeuw waarschijnlijk nog door J.D. Zocher sr. aangepast. Begin 20e eeuw neemt tuinarchitect Hendrik Copijn de tuin nogmaals onder handen.

Woestduin

Deze buitenplaats, die nu onderdeel is van Leyduin is rond 1800 geherstructureerd door Johan David Zocher sr. De omgeving van het huis werd in landschapsstijl ingericht. In 1787 werd Jean Louis van den Burch eigenaar van de hofstede.

De tuinarchitect J.D. Zocher sr. maakte omstreeks 1800 een nieuw plan in landschapsstijl voor het terrein rondom het huis. Dit plan is in het terrein nog steeds te herkennen, onder meer in een (opgeworpen of natuurlijke) heuvel die Zocher als uitzicht punt gebruikte.

Meer en Berg

In 1794 maakte J.D. Zocher sr. voor de tuin van deze buitenplaats aan de zijde van de Glipperdreef drie ontwerpen in landschappelijke stijl, waarvan er één is uitgevoerd. Enkele onderdelen van Marots ontwerp bleven gehandhaafd. Het 17de-eeuwse huis Meer en Berg is op de tekening van Marot goed zichtbaar. Het lag niet in de as van het ontwerp.

Vredesbrug en ruïne van Tecklenburgse Poort (de toegangspoort tot het kasteel Heemstede).

Tot slot nog een mooi plaatje met de een voorbeeld van de tekenkunst van landschapsschilder Louis Paul Zocher. De afbeelding is van 1835 in Aquarel en potlood. De tekening is in het bezit van Noord-Hollands Archief, collectie Kennemerland.

25-3-2024

#geschiedenis #lisse #keukenhof #zocher #bollenstreek #haarlem

0 notes

havenpoort · 2 years

Text

Ontstaan Berkenrode

De historische buitenplaats Berkenrode is gelegen tussen de Herenweg en de Leidsevaart. Een watergang vanaf deze vaart vormt de noordelijke begrenzing, waarbij de noordoosthoek gevormd wordt door de Herenweg en de Willem Klooslaan. Aan de Herenweg loopt de grens achter de huizen Herenweg 113 tot en met 127 en van Duin en Vaart en, vervolgens door de vaart langs de Erasmuslaan tot de Leidsevaart.

De oudste historie van het ten opzichte van Berkenrode noordelijker gelegen Oud Berkenroede, begrensd door de Gasthuislaan (ofwel Aerdenhoutslaan, tegenwoordig Zandvoortselaan geheten), gaat terug tot de eerste helft van de zestiende eeuw.

Berkenrode was een heerlijkheid en gemeente.

De ‘camp’ Berkenrode is een oud goed, dat al in 1284 wordt vermeld. Door graaf Floris V werd Berkenrode op 5 december 1284 "In Sente Niclaisavont" beleend aan zijn knaap Jan van Haerlem.

Het huis wordt voor het eerst genoemd in een bron uit 1451. Afbeeldingen tonen een kasteelachtig uiterlijk. Dit oude huis Berkenrode stond op de plek waar nu de grote vijver ligt en werd door een slotgracht omgeven.

Jan van Heemstede deed in 1466 wegens acuut geldgebrek afstand van zijn bestuur op rechtspraak. De naamloze bezitting, het latere Oud Berkenroede aan de toenmalige kwam toe aan de (vermogende) bezitter van het kasteel van Berkenrode: Gerrit van Berckenrode. Deze was Heer van Berkenrode en Schoter Vlieland.

Hij mocht zich vanaf dat moment Heer van Berkenrode' noemen. Na zijn dood ging de ambachtsheerlijkheid over op zijn oudst levende zoon Hendrik. Hij was onder andere schout en burgemeester van Haarlem en overleed op 13 juni 1533.

Uit zijn echtverbintenis zijn drie kinderen geboren, waaronder Josina Ramp. De gehuwd was met Ramp (van den Berch), een telg uit een vooraanstaande Leids/Haarlemse familie, die ambten in het bestuur van de stad vervulde.

Uit een akte uit 1591 blijkt dat de boerenhofstede Oud Berkenroede, in die tijd genaamd ‘Zwolsman Hofstede’ door anderen is bewoond.

Van 1533-1563 worden de ouders van Pieter Corneliszoon (Zwolsman?) genoemd en vervolgens Jannetje Ewouts en haar man Sybrant Pieters van 1563 tot het beleg van Haarlem in 1573. In dat rampjaar voor Haarlem en omgeving, zijn o.a. de katholieke Mariakapel en de molen aan het Spaarne in Heemstede, alsook het adellijke slot Berkenrode door brand verwoest.

De boerenhofstede Oud Berkenroede bleef eigendom van de familie Van Berckenrode-Ramp. Omstreeks 1630 komen we namelijk een kleindochter van voornoemde Engelbrecht Willemszoon Ramp tegen als eigenares, namelijk juffrouw Catharina van der Maat (Maet).

Zij was een nicht van Hendrik van Alkemade, een dochter van Goedela van Berckenrode. Hendrik was sinds 1649, na de dood van zijn moeder, ambachtsheer van Berkenrode. Vermoedelijk omdat de hofstede nog altijd familie-eigendom was, zijn geen overdrachtscharters bewaard gebleven.

De laatste Van Berckenrode was een dochter Haze van Berckenrode, die gehuwd was met Engelbrecht Willemsz.

Na 1654 is Nicolaas van Hulten als echtgenoot en erfgenaam van Catharina van der Maat geregistreerd. In deze periode wordt ook Philippus van Hulten genoemd, of is één en dezelfde persoon bedoeld? Mogelijk in plaats van de boerderij zijn twee huizen onder één dak gebouwd, waarvan er één bewoond werd door zekere Engel Corneliszoon.

Na het verscheiden van Nicolaas van Hulten is de hofstede omstreeks 1657 overgegaan aan diens zoon en erfgenaam Franciscus van Hulten als nieuwe eigenaar. Deze bleef eigenaar tot 7 juli 1668. Uit die tijd dateert een oorkonde, ondertekend door schout Willem Massa en schepenen Claes Backer en Engel Pieterszoon van de ambachtsheerlijkheid Berkenrode. Franciscus van Hulten verkocht en transporteerde de hofstede met een oppervlak van 15 morgen voor ƒ 16.000,- aan Hermanus van de Nieuwpoort.

Er is sprake van teel- en weilanden, maar nog niet van een recreatieve tuin. De hofstede omvat één boerenwoning. Eerst onder de volgende eigenaar kunnen we van een buitenplaats spreken.

In de originele akte staat de (naamloze) hofstede als volgt omschreven: “Een hofstede, boomgaert, mitsgaders huijsmanswoning, landerijen soo teel als weijlanden, groot omtrent vijftien morgen, volgens de caerte daervan sijnde, doch bij den hoop sonder maet soo groot ende klijn, en met soodanige notwegen, servituijten van dijk, dam, vrij ende onvrijheden, alst den vercooper toe behoorende is, sonder in eenige maet gehouden te willen sijn, gelegen in de heerlicheijt van Berckenrode op de hoek van de Aerdenhoutslaan ende dat voor de somma van sesthien duijsent carolij guldens contant gelt; de huijr van de voornoemde woningh van het loopende jaer sal comen ten profijte van de cooper, van welcke somme hij comparante bekende al wel voldaen ende betaelt te zijn, den leste penning met den eersten; belovende de voorseijde hofstede, boomgaert, huijsmanswoning, teel als weijlanden in de heerlicheijt van Berckenrode gewoon is te waren en te vrijen”.

Opmerkelijk is dat de echtgenote van Hermanus van de Nieuwpoort de meer dan een eeuw eerder levende Engbrecht Willemszoon Ramp als haar betovergrootvader aanduidt. Dat betekent dat de hofstede nog altijd in handen was van rechtstreekse afstammelingen van de oorspronkelijke Van Berckenrode’s. Daaraan kwam een einde op 20 augustus 1679 toen Van de Nieuwpoort zijn bezit voor hetzelfde bedrag als de aankoop van 11 jaar eerder, te weten ƒ 16.000,- overdeed aan de Amsterdamse magistraat en koopman Jacob Backer.

Uit akte blijkt op 17 februari 1691 Benjamin Poulle de nieuwe eigenaar te zijn geworden. Hij liet het huis geheel restaureren en verfraaien en ook de tuin opnieuw aanleggen. Een prent in vogelvlucht laat deze grootscheepse aanleg zien, waarvan het echter de vraag is of deze in zijn geheel is gerealiseerd.

Nog geen honderd jaar later brandde dit huis in de nacht van 4 op 5 mei 1747 af door onvoorzichtigheid van het personeel nadat het met kaarsen en vetpotjes was geïllumineerd ter ere van de verheffing van prins Willem IV tot erfstadhouder.

Toenmalig eigenaar Pieter de la Court, uit een Leidse regentenfamilie en onder andere in 1769 burgemeester van Amsterdam, noemde zijn buiten 'Oud Berkenrode', hetgeen tot een jarenlange juridische strijd (van 1658 tot 1749) leidde met de eigenaren van de feitelijk oudere heerlijkheid Berkenrode.

Op maandag 23 juni 1772 had in het Oude Zijds Herenlogement te Amsterdam onder supervisie van notaris C. Twisk c.a. een verkoping plaats van 1) “een kapitale en welgelegen hofstede Oud Berkenroede met deszelfs herenhuijzing, stalling, tuinmanswoning, landerijen met malkanderen in één koop, groot ruim 19 morgen buiten Haarlem aan de Heerenweg, hoek Aerdenhouts-(Zandvoortsche)laan. 2) de Dorstige Kuil, 3) vijf morgen land ten zuiden van de Aerdenhoutslaan.

Op Oud Berkenroede is kennelijk te weinig geboden, zodat het (nog) in eigendom bleef van de erven. Herberg ‘De Dorstige Kuil’ is door de zetbaas gekocht met een hypotheek van ƒ 6000,-.Het stuk grond aan de Leidsevaart uit de boedel van mr. Pieter de la Court ging naar grootgrondbezitter J.N. van Eys jr.

Op zaterdag 4 juli heeft bovendien een verkoping op de buitenplaats plaatsgehad van roerende goederen, zoals een partij oranjebomen, beelden, ornamenten, broeiramen, tuin- en tuinmansgereedschappen enz.

Op 26 oktober 1775, anderhalve maand na de dood van Anna de la Court, is Oud Berkenroede alsnog door de weduwnaar en erfgenaam verkocht voor het niet geringe bedrag van ƒ 52.000,-.

Nieuwe eigenares werd Margaretha Elisabeth Loot (1735-1786), weduwe van Pieter Martens, en van 1745-1776 ambachtsvrouwe van Schoten, Noord- en Zuid-Akendam, Hof-ambacht, Haarlemmerliede etc. Zij was een dochter van de vermogende Paulus Loot, in leven tevens ambachtsheer van Zandvoort die op 14 oktober 1753 in de grafkelder van de Hervormde Kerk bijgezet.

De hofstede wordt in de transportakte als volgt omschreven: “groot 9 morgen 375 roeden, mitsgaders nog een croft die in tweeën is gesepareerd, tegenover de gemelde hofstede “Oud Berckenrode”, groot 9 morgen 300 roeden, zijnde dezelve perceelen den weledelen heer transportants constituant en desselfs overleedene huijsvrouw eijgen geworden en aanbedeeld bij scheijding tusschen de gesamentlijke erfgenamen van hunne overledene schoonvader en vader den weledelen heer mr. Pieter de la Court, in sijn leven oud burgemeester en raad der stad Amsterdam, op den 6 September te Amsterdam gepasseert, voor ƒ 52.000,-“.

Margaretha E. Loot heeft huis en tuin nog verfraaid. In 1777 hertrouwde ze met de Amsterdamse koopman Geerlich van der Nulft, welbekend in Heemstede als latere eigenaar van ‘Land en Spaarnzicht’ en huize ‘Lanckhorst’. Nadat zij op 18 december 1786 op Oud Berkenroede was overleden is zij 5 dagen later in het familiegraf te Zandvoort begraven.

Na haar overlijden was Geerlich van der Nulft (Ulft) haar enige erfgenaam. Deze koopman beschikte al sinds 1789 over een kleine hofstede ‘Lanckhorst’. Hij verkocht daarom in 1793 het buiten, inclusief overplaats voor het bedrag van maar liefst ƒ 75.000,- aan een vermogende jongedame Cornelia Catharina Hodshon. In 1793 kwam hierdoor in bezit van de vermogende Cornelia Catharina Hodshon, ook ‘Keetje’ Hodshon genoemd.

Al snel breidde zij haar bezit uit door op 21 juli 1795 twee stukken land te kopen van de eigenaar van Berkenrode, mr. Mattheus Lestevenon (de Jonge). De in Haarlem geboren Catharina Cornelia Hodshon (1768-1829) is met haar koosnaam ‘Keetje’ bekend gebleven. Zij was de kleindochter van een zeer vermogend doopsgezind Amsterdams koopman in lijnwaad, van Engelse origine, die door zijn huwelijk met de doopsgezinde weduwe van fabriqueur Jan Barnaart naar Haarlem verhuisde. Omdat haar ouders op jonge leeftijd stierven, kon zij op 22-jarige leeftijd over een vermogen van twee miljoen gulden beschikken.

De schatrijke en niet onaantrekkelijke Keetje is haar leven lang ongehuwd gebleven. Op 24 jarige leeftijd kocht zij Oud Berkenroede en een jaar later bouwde de Amsterdamse stadsarchitect Abraham van der Hart in opdracht van deze gedecideerde jonge vrouw een huis als een paleis: Spaarne 17, het zogenaamde Hodshonhuis.

Het omvangrijke en overdadig ingerichte huis met 42 vertrekken en gemiddeld 10 personeelsleden was niet in overeenstemming met de menniste soberheid van weleer. Enkel bij de inrichting van haar persoonlijke vertrekken heeft zij overdadige pronk weggelaten.

Sinds 1841 is het pand eigendom van De Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, die daar sindsdien haar zetel heeft.

De buitenplaats Berkenrode behoorde van 1797-1798 toe aan haar zwager Willem Anne Lestevenon, die met haar zuster was getrouwd. Tot 1818 heeft Keetje daar de zomermaanden doorgebracht, het huis gerenoveerd en aan de achterzijde de tuin volgens de Engelse landschapsstijl laten aanleggen, waarmee radicaal werd gebroken met de symmetrische Le Nôtre-tuinen.

In 1818 droeg C.C. Hodshon haar zomerverblijf over aan haar jongste broer en schoonzuster, het kinderloze echtpaar Isaac Hodshon-Dedel, “die wegens de ongunst der tijden hun buitenplaats Schaep-en-Burgh te ’s-Graveland verkopen.

Van het begin van de 17de eeuw af tot omstreeks 50 jaar geleden was het niet ongebruikelijk, dat Haarlemmers uit de kring waartoe de Hodshon’s waren gaan behoren naast hun woning in de stad een buitenhuis hadden op enkele kilometers afstand onder Bloemendaal of Heemstede”. Legendarisch over voornoemd echtpaar is dat men vanuit ’s Graveland naar Kennemerland verhuisde omdat men overlast had van het bevrijdingsleger der Kozakken. Die mensen aten de kaarsen uit de kandelaars en de zeep van de wastafels. Volgens Jacob van Lennep was Oud Berkenroede in die tijd “merkwaardig door eene kostbare verzameling van uitheemsche gewassen”.

Van 1891 tot 1904 woonde op Oud Berkenroede de Heemsteedse burgemeester David Eliza van Lennep. In de vroegere tuin aan de achterzijde tot aan de Leidsevaart is in de jaren dertig van de 20ste eeuw de Letterkundigenwijk aangelegd. Het echtpaar Croon-Laimböck heeft het herenhuis na 1956 grondig laten restaureren.

Jonkheer F.J.E. van Lennep bericht in zijn boekje over de Hartekamp dat hij ooit in de Hervormde Kerk van Zandvoort een statenbijbel aantrof met opschrift ‘Oud-Berkenroede’, welke van mevrouw Hodshon afkomstig moet zijn.

Omstreeks 1840 was Hendrik van Schaik tuinbaas op Oud Berkenroede. Ook als wethouder van de gemeente Berkenrode en ouderling bij de Hervormde Kerk in Heemstede heeft hij zich verdienstelijk gemaakt.

Isaac Hodshon vermaakte het buiten na zijn dood op 2 februari 1855 aan drie nichten Hodshon. In deze periode was het buitenhuis verhuurd, zoals van 1852 tot 1856 aan Piet van Eeghen.

Pas in 1866 is het landgoed verkocht aan een ver familielid mr. Jacob Pieter Crommelin (1800-1873), secretaris van het Hoogheemraadschap van Amstelland. Deze was al in 1829 in het ambacht Berkenrode in het huwelijk getreden met jonkvrouw Albertine Dedel. Uit 1866 dateert een onuitgevoerd plan tot het maken van een vaart uit de Leidse trekvaart naar de Herenweg door verbreding van de scheidingssloot tussen de buitenplaatsen Berkenrode en Oud Berkenroede.

In deze periode is in de boomgaarden van beide buitens, evenals op het ‘Manpad’ en ‘Bosch en Hoven’ een nieuwe wijze van kweken en snoeien van ooftbomen ingevoerd, volgens de methode van de heer J.J. Beuker te Antwerpen. Enkele jaren later moest men nochtans teleurgesteld vaststellen dat de opbrengst beneden het gemiddelde bleef.

Oud Berkenroede bleef bewoond door de zoon Herman Arnoldus (‘Maan’) Crommelin (1831-1892), in 1856 gehuwd met Anna Elisabeth van Wickevoort Crommelin. Zijn gelijknamige zoon (geboren op 8 maart 1858), gezantschapssecretaris in Wenen, kwam op 17 juni 1886 om bij een ongeluk in Tirol.

Een boulevardpersschrijfster avant la date, mevrouw W.F. von Barnekow-Tindal (geb.1850) schreef hierover: “Een broeder van Hendrik Crommelin is Maan, een veelbereisde man, wien de dood van zijn oudsten zoon geheel en al gebroken heeft. Maar het was dan ook te veel! Waarom moest dan ook het schrikkelijkste noodlot dezen lieveling van allen zoo vroeg reeds verpletteren? Maan Crommelin, de “witte zoeloe” viel zijne lievelings-sport ten offer. Op een der gevaarlijkste bergtoeren in Tyrol, bij het bestijgen van den Gross-Glockner, een waagstuk, dat slechts weinigen voor hem volbracht hebben, stortte hij met zijn makker, den bekenden markgraaf Pallavacini, den president van den Oostenrijkschen Alpenclub in den afgrond. Zelden hebben wij zulk een algemeene deelneming in onze “deftige” kringen bij een doodsongeval ondervonden dan dat van dezen prettigen en aangenamen jongen diplomaat. Maar de wreede dood neemt altijd de besten eerst weg!”.

F. Allan schreef in het tweede deel van zijn boekwerk over de geschiedenis van Haarlem: “Hier, op den hoek, waar de Zandvoortsche Straatweg op den Heereweg naar ’s-Gravenhage uitloopt, ligt het buitengoed van den Heer H.A. Crommelin, aan wiens belangstelling in oudhollandsche kunst het te danken is, dat men op genoemden huize een vertrek vindt, geheel naar den smaak onzer 17de eeuwsche vaderen ingericht”.

Evenals zijn vader Jacob Pieter en grootvader Herman Arnoldus Crommelin (1767-1857) is hij bijgezet in graf nummer 1 (Schoterweg, gesloten gedeelte) van de grote Haarlemse begraafplaats aan de Kleverlaan.

Van 15 december 1891 tot 1904 is Oud Berkenroede bewoond geweest door burgemeester David Eliza van Lennep en zijn familie, die in laatstgenoemd jaar naar een nieuw gebouwd landhuis Kennemeroord aan de overzijde van de Herenweg verhuisde.

Van 1906 tot 1912 is het huis bewoond door de heer F.C.H. Royaards, zonder beroep, afkomstig uit Loosdrecht. In 1912 is hij kleiner gaan wonen door voor ƒ 1.500,- per jaar het nabijgelegen huis Klein Berkenrode van Van Wickevoort Crommelin te huren.

Oud Berkenroede is vervolgens met een deel van het plantsoen van 1913 tot 1927 gehuurd door de cargadoor N. Vinke. In deze periode is het pand verbouwd, uitgebreid met een serre en een dakopbouw waar zolderkamers zijn ingericht.

Intussen had verkaveling plaatsgevonden van de gronden van Oud Berkenroede, die bestemd werden voor bollengrond.

Al in 1890 had de ‘Firma J.H. Kersten en Co.’ de hofstede Oud Berkenroede met ruim 16 hectare grond gekocht uit de nalatenschap van de familie Crommelin. Het jaar daarop is begonnen met de sloop van het bos, grote partijen bomen waaronder linden en eiken zijn publiekelijk geveild.

Kersten was enige tijd één van de grootste en bekendste bloemisterijen van ons land. Na de eeuwwisseling kwam aan deze bloei een spoedig einde en ging het bergaf met de kwekerij. De grond op Oud Berkenroede bleek minder geschikt voor bloembollenteelt en door een ziekte gingen zelfs veel hyacintenvariëteiten verloren.

De heren Jan Hendrik Kersten Sr. (1831-1906) en Jan Hendrik Kersten Junior (1863-1931) lieten daarom begin 1900 door tuinarchitect Leonard A. Springer een ontwerp maken voor bebouwing met herenhuizen op de terreinen achter het grote huis: ‘Plan tot exploitatie van de voormalige buitenplaats “Oud Berkenroede”.

Tevens voor bebouwing van de zogeheten overplaats die tot de Bronsteeweg liep. Nog geen 3 jaar na het overlijden van J.H. Kersten Sr. had in ‘Hotel Scholten’ in de Haarlemmerhout een veiling plaats van het restant van het bedrijf, inclusief het herenhuis ‘Oud Berkenroede’ met het koetshuis, stal voor vijf paarden en de koetsierswoning. Voorts een complex bouwgronden.

De bloembollenkweker Quirinus van den Berg kocht enkele delen van de terreinen van Oud Berkenroede en de bollenschuur op de hoek van de Zandvoortselaan en Herenweg. Daarmee zette hij feitelijk nog enkele decennia het bedrijf van ‘Kersten’ voort.

J. Craandijk schreef in zijn ‘Wandelingen door Nederland’ (3e druk, 1887): “Als wij ons omwenden [vanaf de Zandvoortsche laan] , dan vinden wij langs de vaart en langs den weg weer grooter rijkdom van opgaand hout, dan wij aantroffen, sinds wij den Aardenhout verlieten. Wij zijn hier trouwens aan het bosch van Oud-Berkenrode genaderd, dat wij nevens ons houden, totdat wij op den Heerenweg uitkomen. Door zwaar geboomte munt evenwel althans dit deel der plaats niet uit, en voor een niet gering gedeelte wordt het aan ons oog onttrokken door hooge, steenen muren, die het plantsoen van den weg afscheiden. Eerst tegen het einde kunnen wij door de traliën van een ijzeren hek een blik in den grootschen aanleg werpen”.

Berkenrode-archief

In 1956 schonk de heer E.H. van Eeghen het Berkenrode-archief in de blauwwit gekleurde mappen met dito strikken van de Van Wickevoort Crommelins aan de gemeente Heemstede. Omstreeks dezelfde tijd had in de drooggelegde vijver een archeologisch onderzoek plaats door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) in Amersfoort onder leiding van conservator H. Halbertsma.

De gemeente zou in 1852 worden opgeheven. De gemeenteraad maakte daartegen bezwaar. Fusiepartner Heemstede had grote schulden die pas in 1856 afgelost zouden zijn. Pas op 8 september 1857 ging Berkenrode op in Heemstede.

Tot 1797 heeft in verschillende gedaantes, het huis Berkenrode gestaan. Uit opgegraven restanten is dit gebleken.

Berkenrode was lange tijd een katholieke enclave in het protestante noorden. Daardoor zijn er (indertijd) veel gemengde huwelijken gesloten.

Bouwkundige beschrijving Oud Berkenrode

Rechthoekig statig landhuis, uit het einde van de 18de eeuw. De bakstenen gevels hebben kroonlijsten met consoles. Op het afgeplatte schilddak zijn dakkapellen en hoekschoorstenen aangebracht.

De voorgevel heeft een middenrisaliet en hoeklisenen. De hoofdingang heeft een omlijsting met architraaf en hoofdgestel en is bereikbaar via een bordestrap. De voorgevel heeft vijf vensterassen en is op de begane grond voorzien van schuiframen met luiken en op de verdieping van zesruits schuiframen met luiken.

Tegen de linkerzijgevel is een serre toegevoegd. Het terrein wordt langs de straatzijde afgesloten door een laag ijzeren spijlenhek.

25-5-2022

#Heemstede #Berkenrode #Bennebroek #Geschiedenis #Haarlem #Leidsevaart

0 notes