#iloco

[mazeybitantes-31]

Krudo

“Jacob, mangankanton; nakalutonakon. Innak badangan ni tatang nga agkames ken agpalayas.” Tinan-awan ni Pedring ti adienna nga agin-inat iti papag; kaririing daytoy nupay nakatapuaken amin a manok iti bugbugtong a pinuon ti karmay iti arubayanda.

“Umayak, manong,” dagus nga impenpenna ti pungan ken ules.  “Bareng adda maalak a lawwalawwa imbag la nga ilako dita Namnama. Isu pay nga igatangtayo iti krudo.”

“Saanen. Estimarem ketdi ‘toy balay. Agtagibalaykan, ammom met, awanen ni nanang.” Ket nalagipna la ketdi ti inada a dida man la naitaray iti ospital ta amkemda ti kaawan pagbayadda. Isu nga inang-anger lattan a bulbulong ken ruot ti ipatpatomarda. Agingga a daytay bimmukno iti sikiganna a di met ibagbaga ti ina, nagtinnag a kanser nga isun ti impatayna lima a bulanen ti limbes.

Inulitna ti bilinna iti kakaenna. Binitbitna ti bay-ong a naglaon ti balonna iti amana. Dinan napuotan itay a rimmuar, ti panangiyabaga ti amana ‘tay binulod ni Pedring idi kalman a hose pakairamanan tay paggalut a lastiko ken pitcher type jetmatic a pump. Nadarimusmosanna nga isunton ti mangikararit ‘tay insaritada a generator ti ninongna.

Tinaliaw pay naminsan ni Pedring ti kabsatna sakbay a limmakdid iti solarda. Kasla dandanin mataked ti kabsatna ti kasla sarpaw a balayda. Natayag iti idiarna nga ag-Grade 5 ngem kullapit. Nadaras laeng a matumtumba. Kasungani ti balayda ti Dimagiba nga apliedoda.

Nakaaruat iti kuspak a long sleeves a naasmangan iti payabyab ti amana a kasla agsipsiput iti tukling ti panagkitana a nakamasngaad a mangkamkames kadagiti rinaepanda a natikaganen. Babassit pay ti gipi tapno makaungar koman ti kapagayanda, Insambotda laeng idi napan a kidem a kaadda ti tudo. Isu nga marigatan dagiti raepda nga umungar.

Indissona ti bitbitna iti namayengmeng a pinuon ti santol iti dulon ti taltalonenda. Inwagisna ti imana.  “Tatang! Hooo, tatang! Idiam pay dayta ket ne, adtoyen ti balonmo!

Kasla awan nangngeg ti amana. Nakapokus iti ob-obraenna. Lalo a pinigsaanna ti laawna. Agingga a nabinsirna ti itutungraraw ti ulo ti amana. Nagtung-ed sana winagisan met.

Mayat ti dalukappit ti amana. Pal-id a pal-id iti payabyab. Yam-amlidna ti likod ti narusanger  a dakulapna iti mugingna. Nadaripespes iti ling-et. Agar-arimasa ti rupa agraman takkiag ken barukongna.

Dinarasna nga implastar dagiti linutona. Tallo a nalingta nga itlog ken nakilnat nga okra ken pimmasayan a sili. Inyaonna ti bugguong. Imbatogna ti iniwana itay a perres sana pinisel. Nagadiwara ti umalsem ngem umangtit a raman ti bugguong.

“Sika, kumammetka metten,” inyangad ti nalinab a rupa ti amana. Impakbona ti danum iti imana a namuggo.

“Agyamankami manen Apo itoy a paraburmo, ken iti barok,” intanamitimna sa pasukib a kinita ti lakay ni Pedring.   Kalpasanna, nagrarek iti nauneg ken impugsona ti plemas iti malikudanna.

Imbagana a nagpasar itay ti adingenna.

“Wen, dimo ipalubos nga umay ditoy talon ta dinto ketdi magatlan. Wenno makagat iti uleg. Nangruna ta agbirok met la iti lawwalawwa ti intonaranna.” Inalun-onna manen ti insiwsiwna a sili. Mabisin a talaga.

Di pay naibus ni Pedring ti kanenna, umin-inomen ti amana. Apagwarsi ti amana ti buggona,timmakderen a napan iti nangidarekdekanna itay ti burrarawit a palatandaanna.

“Inton malem ngata nga agpadanumta, basta main-inutanna dagitoy sirawsiraw kada dukkayang a makames,” ti insawang ti amana ti mangngegan ni Pedring. Mayat ti panangsimsimna ti naperresan a buggong. Nagnanam ti panagramanna aglalo ta binulonanna iti danum. Naikabitdan amin dagiti hose ken pitcher pump iti generator. Mangrugin nga agkubbuar iti danum. Ti pangriknana, kasla nangrikna pay dagiti raepda iti bang-ar uray nakamulagat ti init kadakuada.

Nadlaw ni Pedring ti iyayalikaka ti amana. Naguyek iit nauneg, Inarukong. Awan sasaona a tinurongna ti pinuon ti santol.

Ti ammo ni Pedring, mapan aglinong ti amana. Nasayaat man, kinunkunana .

Ngem napasirna a lasla agkamkamat iti anges ti amana. Kinebbaan ni Pedring. Tinarayna ti ayan ti amana.

“Tang, yiladmo dita pinuon ti kayo ta uminomka. Aginanaka. ket ne, sabalin ti maris ti rupam!” indillaw ni Pedring. Malagipna ‘tay maysa a perres a dina napespes itay. Binukainanna ti bay-ong. Apagkitana, indennesna ti pinis-itna a perres iti agong ti amana.

Kasla naungaran a dagus ti amana. Innalana ti kagudua ti perres sana igudugod ti umalsem iti darangidong ken likmut ti ngiwngiwna. Panagriknana, kasla limmandok ti pangana. Gandatenna ti agsao ngem agbeddal.

Nadlaw daytoy ni Pedring. Immuli ti danag iti kaungganna. Ngem saan a nagpaatiw. Indennesna ti imana iti panga ti amana. Naarikapna a saan a nagbatog. Kasla naikaglasi. Pinadasna a dinusag daytoy bareng agsubli iti kalalangana.

Inkadkadagsenna. Idi kuan, maingangan ti lakay ti ngiwatna. Inin-inutna a pinaggarawgaraw ti dila, ngadas ken pangana. Kasla tay adda ik-ikkatenna a naimalamal iti gugotna a kinabukabna a naganus a bunga’t bayabas.

Inandingayna  nga inyawid ti amana. Naimbag ta adda limmabas a nakaparingguyod iti ulnas a nangisagpatanna. Iti wangawangan ti balayda nga indissaagda. Ngem sumanaggaysan ti addang ti lakay.

Nakarikna iti danag ni Pedring. No awan isuna ngata itay, di kad payen naatake ti amana? Dikad nagbatogen dagiti sakana nga inyawidda?

“Naynay a sapsapuam ken baniosam iti inanger, tapno nakaalut-ot iti nakana a sakit, anakko.” Tinapik ti lakay ti abaga ni Pedring ket nagpakadan.

Kagiddan ti panagtaraok ti kawitan ti panaganger ni Pedring iti bulbulong nga usaren ti amana a kas imbilin ti mangngagas. Ingiddanna ti namisok. Pampanunotenna ti iseserrek ti adingna a mapan agbasa. Apag-isunto  no makangaton ni apo init, maiwakasnanton amin nga ibueltana iti balay.

“Umigupka iti digo dayta inabraw, tatang,” induronna ti naimalukong a masida.  “Anusantayon a, ti dinengdeng a marunggay a nalaokan iti sabong ti karabasana. No kayatyo ti naadat, addad’ta ti sili.”

Apagapaman nga ingngato ti amana ti imana a kasla nakadagdagsen. “Haanka madanagan, Pedring. Kayak.” Ngem minulagatan laeng ni Pedring ti adingna. Adda italtalukatik dagiti matana.

“Makaammokan, mapanakon.”

Makasiniten ti raya ti init idi magtengna ti talonda. Napangilangil a nakakita kadagiti di pay nakaungar a pagay. Problema a talaga ti padanum. Agpayso a nakairemedio iti motor, sumangkangina met ti krudo a kasapulanna. Nakaing-ingpisen ti  daan a pitakana. Imbag ta maituredna ti umararaw ken ni ninongna. Isu ti timmarayanna mano a lawasen kalpasan ti napagteng ti amada.

Mayat ti dudumoganna ngem kasla adda natimudna a nangawag ti naganna. Intungrarawna ti ulona kt adda nasirpatna a lalaki nga adda iti sibayna ti nagsardeng a nangisit a kotse. Duapulo ngata a metro manipud iti nasemento a kalsada.

Linintegna ti dalan. Maipasirna a nangato a tao ti nangpayapay kenkuana. Nakaruat iti nangina a polo ken nangisit a pantalon a naparesan ti nangisit ken nasileng a sapatos. Naka-shades.

Sinubadan ti lalaki ti panagtamedna. “Naimbag a bigatmo Pedring. Pasuksukonnaka ni tatangmo ta agsasaritatayo koma. Siak ni David Castillo, no dinak malasin. Siak ti nangtawid daytoy daga a taltalonenyo.”

“Dispensarenyo, sir. Dikayo metten nabigbig. Pasensian, ta ne, dakayo payen ti immay ditoy. Pangnggasiyo sir, ta yun-unayon sadiay balay ta magmagnaakon. napitak ti pagn-anayko. Sumarunoakon.”

Nagtung-ed ni david. Partakam ngarud ket adda pay papanak. No mabalbalin, iti uneg ti sangapulo a minuto, addakanto koman sadiay balayyo.” Pinagandarnan ti kotse.

Nangeddeng. Taray-pagna ti inaramidna. Kababain no aguray iti mabayag ti akindaga.

Adda nadlaw ni Pedring idi makatadog iti paraanganda. Kasla mangmesmesmes ni David. Nalabit, nagsaritadan iti amana no ania man dayta a tungtonganda.

“Imbagak ken amam nga ibbatanyon a talonen daytoy a daga; bumirokkayonton ti sabali a talonenyo.” Nakigtot ni Pedring a nakangngeg iti insawang ti lalaki

“Sir, saankami met a pimmalia a nagtintinnag iti abang,” inkalintegan ni Pedring.

Kasla awan laeng daytoy iti lalaki. “Siak ti makinbagi, isu siak ti masurot. Pudno nga agab-abangkayo ngem sangkabassit met gapu ta tudo met ti bugas ti kararagyo. Ultimo krudo, marigatankayo a mangpaadda. Isu a bassit ti mabagimi.”

Nakita ni Pedring ti kasla nalpes a langa ti amana. Saan unay a makasao ngem nalawag a naawatanna.

“Maudin daytoy  a panangtalonyo no diyo maikadakkel ti abang. Siempre, dumakkel ti abang no napintas ti pannakatagiben ti mula. No agkibaltangkayo, awan maaramidak no di pailakok ti daga, isu a pasensiakayon,” nagubsang a kinuna ni David.

Awan naaramidan dagiti agama idi agpakada ni David. Nagmalmalem nga isu ti pinampanunot ni Pedring; ti insawang ni David, ti di umdas a paggatangda iti krudo ken ti aglalatoy a mulada.

Napayaman ni Jerico ta nagnepnep iti sumuno nga aldaw. Imbayakabakna iti tallo nga aldaw. Umdasen ti nabunnong  a danum agingga nga agbugi ken agdawa dagiti raepna. Ikarkararagna bareng no awan ti bagyo a mamagdeppes iti mulada.

Ad-adda  a napayaman ni Pedring iti yiimbag ti amana. Nakaungaren ta makasaon ken makapagwaywayasen a magna. Makabueltan iti laongda.

Inruangan ti amada ti tungtonganda; ti ipapasiar ni David bayat nga adda iti talon ni Pedring.

Inted ti amana ti relo ken aritos a regalona ti pimmusayna nga ina ken Pedring.

“Alaem daytoy, anakko. Inka isalda. Ammok a kurang ti kuartam a paggatang iti abuno. Dakkel a tulong kaniatayo daytoy. Bareng bumun-as ti apit ket umadu ti maiyabangtayo.”

Minatmatan ni Pedring ti amana. Kayatna ti agprotesta ngem nagteppel. “Tang, pakalaglagipam dayta ken Nanang. Napateg dayta kas tanda ti ayan-ayatyo.”

“Amman, alaen daytoy ta inka isalda. patan-ayem ti talon ta dayta ti masapul” impettengna.

Agkedked latta ni Pedring. “Tatang, mangiremedioak.”

“Uray ta maisalda met laeng. maalatayonto met laeng kalpasan ti panagapit. Saanmo a masirok ti kayat ni David? Kunana daydiay ta kayatna a lumung-awtayo.”

Saan latta a maawatan ni Pedring ti butburtia ti amana. Kawaw ti panangmatmatna kernkuana.

“Pudno nga adda pangpangas ni David, anak, ngem ammok a nasingpet isuna anakko. Nabayagkon nga am-ammo daydiay nga ubing ken   ti pakasaritaan daydiay.”

Adda nagsaretset iti kandela. maysa atumatayab ti nauram ti payyakna nga isu ti nanmaglidem ti aglawlaw. Ngem kalpasan dayta, limmawag met laeng ti arpadda.

Inyawatna ti alahas ken Pedring. “Mamatika anakko, managparabur ti Apo. Instrumento ti Namarsua ni David.”

Maburburtiaan latta ni Pedring. Imbaga ti amana a kayatnan ti aginana. Inagawaan ni Pedring a timmakder. Kinibinna ti amana ngem nagwatengteng ti lakay.

Kinita manen ni Pedring ti inawatna. Ammona a dakkel ti balorna daytoy, ngem ammona iti bagina a saana kayat a maawan daytoy ti amada.

Agipalpalok iti maperperdi a tawa ni Pedring madarimumosanna a nagsardeng ti kotse ni David. Isu latta ti aruatna ken naukkoran ita iti alahas ti bagina.

Iti ilalabas ni David kenkuana, tinung-edan daytoy. Apag-isu met a rummuar ti amana.

“Tatang Gadong,  kayatnak kano a kasao” impasungad ni David ket nasdaaw ni Pedring no apay kasla simmabali ti tenor daytoy ket iti napalabas nga enkuentroda, kasla nagpangas.

“Umunegka pay Sir David ket napudot. Jacob, itimplaam iti kape ken mangalaka iti tinapay,” imbilin ti amana. Palimed met a kitkitaen ni Pedring ti dua ket masmasdaaw latta daytoy ti nakaisem a lalaki ti sangona.

“Pagyamanak ti pammagustom, sir David. wen, kayatka a kapatang mainaig ti ab-abanganmi.”

Nagsay-a ni david. Ngem im-imdenganna a naimbag ti sasawen ti lakay.

“Ammok nga alaemon daytoy a daga daydi amam. Kas heredero, tawidmo daytoy. Bigbigek.”

Saan latta a nagun-uni ni david. Ngem, im-imdenganna latat ti sasawen ti lakay.

Gapu ta dimi metten mapadur-as, kas pammaliiwmo, ala, ket awan maaramidanmi. Ngem no makitam koma anakko, kunak lattan sir David, kas kaniak ikarkarigatak ti dumur-as iti pannakabaldak. Ala, no adda nabatbati pay a kaasim kadakami, kas iti daydi patpatgek nga amam, alaemto ngaruden no malpas ti panagani.” Makalulua ti lakay iti dayta nga inlatakna.

Nagsay-a pay naminsan ni David. Intaliawna ti imatangna iti agama. “Tang Gadong,  adda maysa a banag a diak malipatan. Bigbigek met latta dayta iti kaanoman. Ammo dayta.”

Madanaganen ni Pedring. Agmatan san ti kabutbutengna. maukasen ti daga kadakuada.

Intuloy ni David. “Wen, kasapulak ti kuarta, Tang Gadong.  Mapilitanak ta narikut unayen ti situasionko.”

Dimmenden ni Jacob. Implastarna ti pamedped.

“Pasensian, Tang Gadong,” tumakderen ni David.  “Ngem kas maikadua nga amak, iti naunday a panawen, dakkel ti utangko kenka.”

Naklaat ni Pedring iti turong ti saritaan dagiti dua. Timmakder met ni Tang Gadong. “Agyamanko anakko, sir David. Pangngaasim ta dimo panunoten nga us-usarek daydiay. Tinulonganka idi ubingka ngamin kayatka a tulongan. Gapu iti amam a kabsat ti apongko iti ruar ti matrimonio. Wen, ammok a nasingpetka anakko.”

Naglawagen iti isip ni Pedring ti pasamak. Kaano laeng dayta a naammuan ni David? Nabayag a nailaksid ni Tang Gadong, ket naimbag ta nasukainan ti katulongan da David dayta nga insurat ti pimmusay nga amana.

Inarakup ni David ti lakay. “Yetnagko ngarud, sikayo latta ti mangtaripato iti dayta a daga, Tang Gadong, ay, kaanakan, kunak koma. Uray saan a nabun-as ti apit.”

                                                        Gibusna

[arkipelagic]

Paoay Church, Ilocos Norte, Luzon

I’ve never seen a Catholic or any other Christian church in the Philippines with these buttresses. This church was established in 1686 and completed in 1710.

[davecortel]

ilocos 🙌🏼

[scrollsofhumanlife]

Annabelle Rodriguez nee Gandeza

Born September 15 1969 in Barrientos, Luna, Philippines

Baldwin Park, California

[maya-chirps]

Do you know anything about pre-colonial ilokano culture? Like any practices, myths etc :)

Precolonial Ilokano culture has also been on my radar especially since I myself am of Ilokano descent actually! My ties to the culture had been severed by my Ilokano grandfather after a falling out with his family, but I might be able to get together some sources and articles on precolonial Ilocos some other time.

One of the most popular myths from the Ilokos region that is often taught in schools even outside the area is the Life of Lam-Ang or Biag ni Lam-Ang. This story follows Lam-Ang and different parts of his life from before his birth and up to his peaceful life after all of his adventures. You can read it here alongside a collection of other epics from other Filipino ethnic groups and an English translation here (thanks to a Christian school's English class lol)

From quick research, an article by Jordan Clark of the Aswang Project lists the 1978 book Handbook of Philippine Language Groups as source for knowing the early Ilokano pantheon or at least the generally accepted Ilokano pantheon.

This book identifies Buni as the supreme being of the pantheon, who, from other sources I've seen, is often referenced as someone who has tasked the giants with creation. I can't seem to find the specific myth that exactly references how the world had come to be. Parsua was also identified as a creation deity.

Then there are the deities related to different nature-related and weather-related things which are listed as Apo Langit (Lord Heaven), Apo Angin (Lord Wind), Apo Init (Lord Sun), and Apo Tudo (Lord Rain).

There are also variations listed within the article that had been referenced to have come from the book published in 1952 called the Historical and Cultural Data of Provinces specifically from Vigan, Ilocos Sur, although it seems to have more outsider influence.

Here's the plain-text from the article since it's pretty difficult to find other sources of this myth other than the book and the article:

Cabalangegan was formerly a jungle at the edge of the river Abra. On the far side of the river were mountains high and steep. On these mountains lived an old man named Abra, the father of Caburayan. The old man lived and controlled the weather. It is said that the river Abra was a gathering of water vapor, shaded, and the days were always bright with sunlight. At that time Anianihan, God of Harvests, was in love with Anianihan, Goddess of Healing. Her mother, Lady Makiling knew about their mutual understanding, but Abra did not know it for the three were afraid to tell him since he might punish them as he disapproved of Anianihan. Abra wanted his daughter to marry either Saguday, God of the Wind, or Revenador, God of Thunder and Lightning. This being so, Anianihan took Caburayan from her home. Abra wept a great deal. He sent Lady Makiling away after beating her. When Abra was alone, he wept day and night till Bulan, God of Peace and Calm, came. But though Bulan was there to brighten Abra’s spirits, Abra did not stop weeping. He could not express his anger. He begged the other gods to bring back his daughter. One day the sun, eye of Amman, shone so bright that the water of the river Abra was excessively heated. Smoke rose from the river. Soon, thick, black clouds began to darken the sky. Then Saguday sent the strongest wind until the crowns of the trees brushed the ground. The god Revenador sent down the largest strings of fire. The heaviest of rains fell. All these frightful events lasted seven days. The river Abra then rose and covered the trees. There rose a vast body of water and the highest part of the mountain could be seen. It looked like the back of a turtle from a distance. At this spot Abra lived. On the seventh day, Abra heard a cry. He also heard a most sorrowful song. Abra dried his tears and looked around, but he saw no one. He determined to find Maria Makiling, his grandchild. He did not find her for the cries of the baby had stopped. The search for the baby lasted three full moons, but to no avail and the poor old man returned to his home very sad. He lost all hope. His wits were gone. At that time Maria Makiling was under the care of the fierce dog Lobo, that was under a god of the Underworld. He had been punished by the other gods and that is why he looked like a fierce dog. He was sent down to do charity.

From just the story alone, there's some obvious influences from other cultures such as one of the deities mentioned, Lady Makiling, the mother of Caburayan, having come from Laguna, as well as the usage of the word Lobo to name a fierce dog with the word having come from Spanish.

This may be the reason why this myth isn't regarded as highly as a more authentic version of the precolonial Ilocano pantheon although it is an interesting story still.

I do want to learn more about Ilocano precolonial culture too but that's all I have for now! Hopefully it's informative enough especially since finding sources outside the Aswang Project website is rather difficult.

[thislivsnjutare]

I’ll keep in a cave, your comfort and all

Unburdened and becoming

Bon Iver - 8 (circle)

[delfindakila]

ALMER MONEDA Abel Iloco, akriliko sa kambas, 2023 #artPH

[itssprocketscience]

Just trying to recall some things today. Fragments of good and bad memories. I could no longer remember how exactly everything went; the conversations I had with people; whether I ended up having good times with said people or bad ones. But for some reason, there's fondness whenever I try to remember them.

[kuyajermsss]

Mt. Namandiraan Dayhike Ilocos Sur's Highest Peak. 20 kilometers. 14.5 hours.

Iniiwasan ko talaga yung mga limatik infested mountains since wala akong proper apparel/gears to combat them. Surprisingly, safe naman ako from bites hehe. Dinere-deretso na namin ang assault from Peak 3 to summit dahil sobrang daming limatik pagpasok ng mossy forest. Wala na kong pake kung mapagod, masugatan, o matapilok basta malagpasan ko lang yung mossy forest na yan hahaha

+ bago pa man ang hike, inooverthink ko na talaga kung paano naging 8/9 ang difficulty rating nitong bundok na to. I guess dahil sa steep descent, rolling hills na wala masyadong preno. Pero dahil favorite ko ang descent, mas naenjoy ko pa 'to lalo. Kaya siguro it doesn't feel 8/9 to me, or baka ako lang yun hahaha. Well, subjective naman ang difficulty rating.

Andaming talak ng grupong 'to kaya andami ko ring sagap hahaha. Agyamanak!

[mazeybitantes-31]

“Electro Plasma Generator”

Sakbay pay laeng nga aguni daguiti kawwitan ken agparang ti apo nga init bimmangon iti iddanan ni Tata Ilyong. Rogelio Briones ti ususto a naganna maisa a scientist agtawen iti otienta.Kinupen ken insimpana ti pungan ken ules ket rimmuar ti kuartona tapno rugianan ti aldawna. Iti otienta a tawenna ti lubong ket makayatanna ti agubra ti banag nga awan pay ti nakaaramid. Iso inpaayna ti orasna nga agaramid ti banag a maidumduma kasla kuma ti bentilador a dua ti pagpuyotna ken dumanon ti lima iti kapigsana.  Iti panagpasiarna ti maduma duma a pagtaengan ket nanginaan suna ti gasolina. Isu ti gapona no apay napanunotna ti agaramid ti  banag nga agpabaliw ti lubong.

"Electro Plasma Generator iso ti ipanaganko ditoy. Generator a saan makasapol ti aniaman dita. Namaymayat ngem Solar ken pudno a makatulong ti tao ta saantayo masapol ti gasolinan" inbagana kadagiti engineer a nakakita ken agdengdengeg a mangayat nga ag-apply kaniana.Masapolna ngamin ti kadua tapno maubra daytoy nangruna ta lakay isunan.

" Nagmayat Sir ngem kasla nagrigat ti mamati " kuna ti maisa kadagitoy a gapu no apay simmurot ti kaaduan a saan namati.

" Pudno a kasla saan ususto daytoy ngamin namayat unay ti kayatna nga ited iso masapolko ti kaduak a mangpabalin daytoy. No sino ti mamati kaniak ket agbati no saan kay met mamati ket mabalinyo ti pumanawen " inbaga ti lakay ket ti lima a napan didiay a kuarto maisa laeng ti nagbati iso ni Roberto.

" Siak Sir mamatinak kenka ken ti generator a kayatmo a mapasamak" inbaga ti lalaki a nakasuot ti nakusnaw a pantalon ken polo a pang-ngatona.

" Agyamannak la unay barok.  Mabalin ko kadi a maamuan ti naganmo?”saludsod ti lakay ti kabarbaro a kaduana

"Siak ni Roberto Palma. Trenta ti tawenko ken nakaturposnak ti kurso nga Electrical Engineering. " insungbat ti lalaki ket didiay nga oras ammo ti lakay a mapagtalkan ken makatulong daytoy .

Limmabas ti mano nga aldaw, bulan ken tawen ket gapu ti anos kired ken sirib ti dua napagbalinda ti invention ni Tata Ilyong.

"Iso daytoyen ti sungbat ti rigattayo" inbaga ti lakay ken tinapikna ti abaga ti kaduana a nakakita met laeng ti generator a sangsanguenda.

" Dinengeg ni Apo ti kararagyo Sir ken ammok a dakkel a tulong daytoy. Ngem kasatno a maamuan ti tao daytoy " damag ni Roberto a nakasango kaniana.

" Ada amammok a reporter ken agsursurat berto ket gapu ti dagitoy maamuan ti tao ti imbag a maitedna" kinuna ti lakay a nakaisem latta ti naaramidda a generator.

Saan a nalpas daydiay nga aldaw naidiaryo ken nabuya ti tattao ti invention ni Tata ilyong ket kaaduan ti tao ket mangayat a mapaadda daytoy ngem adda latta ti kumontra maisa dita ni Cesar Reyes a makinbagi ti maisa kadarakkelan a pag gasolinaan.

" Saan a mabalin a  mapaadda daytoy. Siak ti maawanan iso tatta pay laeng masapol a maawanda ti dalankon " inbaga ti lalaki a nakakita ti diaryo  ket inruarna ti telepono ken adda ti kinasaritana.

Ti uneg ti balay ni Tata Ilyong nasapa a nagpakada ni Roberto. Ket ti panagpagnana madlawna nga adda sumursurot ti likudanna. Iso pinaspasana ti nagna ken agtaray kuma sunan ngem naladawenta adda nangitudok ti balisong ti sikiganna a gapu no apay naawanan ti puot ti lalaki.

“Nalpasen sir Cesar. Natayen ti assistant engineer-nan. Wen sir awan ti nakakita ken nadalosko nga inaaramid. ” inbaga ti lalaki ket timmaray a kasla awan ti pinatayna.

Kinabigatan sakbay pay laeng a rumuar ti raya ti init ket nakariing ti lakayen. Madamana nga ururayen ti katulunganna idi ada ti pulis a napan ti balayda ket nangipadamag a natayen ni Roberto. Napatugaw ti lakay ti naamuanna ket awan met ti mapanunotna a kaapana daytoy. Ti panagpanpanunotna ket kinitana ti invention nga inaramidda a dua.

“ Tatta nalpastan tattaka met naawan Roberto” inbaga ti lakay ket ti panagpanpanunotna immay ti lalaki a nakapolo ken nakanangisit a pantalon ti balayna.

“Sika kadi ni Rogelio Briones a makinbagi ti generator nga adda ditoy diaryo?” damagen ti lalaki a nakakita kaniana.

“Wun barok. Ania ti maitulongko kaniam?” sungbat ti lakay. Ket nagisem ti kasasaona nga ni Cesar.

“Dakkel tatang. Kayatko a gatangenta invention-mo. Bayadanka uray miliones daytan itedko ket ti sukatna ket haanmo nga iwar daytan. Lakaykan tang ket awan met ti katulungammon isu no siak kenka ilakomon” inabaga ti lalaki ngem buo ti panunot ti lakay nga iruar daytoy nagrigrigatanda.

“Pudno a lakaynakon ngem saanko kayat nga idulin daytoy nagrigatanmi ngamin ammok a dakkel ti maitulongna daytoy ti kaaduan” inbaga ti lakay a nangikkat ti isem ti lalaki ti sangona.

“Awan ngarod ti mabalinak no kasta ti kayatmo a mapasamak ngem ibagak laengen Tang a nagkamalika ti tao a hinaanan” inbaga ti lalaki ken timmalikod a saan a nagpaguni.

Gapu ti rurod ni Cesar ti napasamak tinawaganna ti inbaonna a nangpatay met laeng ti assistant engineer tapno mangpuor ti invention ken balay ti lakay. Gapu ti apal saanna pinanunot dagiti tao a mabalin a mairaman.

“Agyamanannak apo ti aldaw a daytoy ken sapay kumata kinanayonnak a bantayan” kararag ti lakay sakbay agidda ti kayo a pagidaananna. Ti katitingaan ti turogna ket madlawna nga adda ti asok a naggapo ti likudan ti balayda. Di kitanna ket dakkel nga apoy ti sumungad kanianan. Bagketta adda dagiti karrubana a nangiyab ti arayat ken nangkamat ti tao a gapu ti puor.

“Sir adda kadi amammon a Cesar Reyes iso ngamin ti intudo ti tao nga inkulongmi a nangibaon kaniana” saludsod ti pulis kenni Tatang Ilyong.

“Adda malagipko iso daydi nagdamag no kayatko nga ilako ti invention nga inaramidmi.” Sungbat ti lakay ket gapu dayta nalakaan ti pulis a mangramid ti warrant of arrest para kenni Cesar.

Saan a nalpas ti aldaw a haan a naikulong ni Cesar gapu ti panagbaonna a puoran ti balay ken patayen ti assistant engineer ti lakay. Gapu met ti napasamak nalaklaka a naiwaras ti tattao ti invention ti lakay a gapuna no apay a nalaglag an ti biag ti tattao ngamin awan ti gasolina kada kuriente a masapoldan. Haan met a nalipatan ti lakay a tulungan ti pamilia a nabati ti tao a timmulong kaniana iso gapu ti kuarta a naawat ti lakay ket pinagbasana ti annak ken inikkanna met ti bingay ti pamilia ni Roberto. Ket tattan agkakaduada a mangmangan a kas panagselebrarda ti baro a tawen a nadanonda nga agkakadua.

Gibusna

[dowot]

Feeling ko talaga nasa Ilocos ako kapag dumadaan ako dito 😊

[arkipelagic]

La Paz Sand Dunes in Ilocos Norte, Philippines. Uploaded by Ricky Artigas on Flickr, 23 April 2011.

[potatocopycat]

[4rlekino]

GUH the daiya brainrot is back don't look at me

[girltravelfactor]

Calle Crisologo is a historic street in Vigan, Ilocos Sur, famous for its cobblestone pavement and old Spanish houses. It is part of the Vigan Heritage Village, a UNESCO World Heritage Site that showcases the blend of Filipino and European architecture. Calle Crisologo can be explored either on foot or through a horse-drawn carriage ride. You can admire the antique furniture, lamps, and decorations of the houses, some of which have been converted into museums, restaurants, shops and hotels.