#vijftiende stuk

[joostjongepier]

Wat?   Gevangenneming van Christus en Christus voor Pilatus (1325-1350) door een anonieme kunstenaar,  De geboorte van Jezus, De verrijzenis en de Heilige Christophorus  (ca. 1380) door een anonieme kunstenaar, Reliekbuste van Pinosa door Meester Henrik (1426), Drieluik met de Aanbidding door de Wijzen (Triptiek van Jan Floreins) (1479) door Hans Memling, Het sterfbed van Maria (1475-1482/83) door Hugo van der Goes en Adam en Eva (1628) door Georg Petel

Waar?   Tentoonstelling Zeldzaam & Onmisbaar – Topstukken uit Vlaamse collecties in MAS, Antwerpen

Wanneer?   7 januari 2024

In het MAS (Museum aan de Stroom) is een tentoonstelling te zien van topstukken uit Vlaamse musea. Aanleiding voor de expositie is het 20-jarig bestaan van het Topstukkendecreet dat zeldzame stukken uit Vlaamse kunstcollecties erkent en beschermt. Niet alleen mogen stukken die zijn opgenomen op de Topstukkenlijst niet buiten Vlaanderen worden verkocht, ook worden ze geconserveerd en zo nodig gerestaureerd. Een kleine honderd stukken van de lijst zijn samengebracht op de derde etage van het MAS.

Twee albasten reliëfs komen uit het, in maart door mij ontdekte, Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen. Ze zijn gemaakt door een onbekende kunstenaar. Evenals twee in het Louvre en één in Brussel bewaard stuk hebben ze deel uitgemaakt van een retabel. Op het linker stuk zien we Judas die Jezus verraadt met een kus, Petrus die een soldaat het oor afslaat dat vervolgens door Jezus wordt genezen en de gevangenneming van Jezus door soldaten. Het tweede reliëf stelt de voorgeleiding aan Pilatus voor, die zijn handen wast in onschuld.

Uit hetzelfde museum komen twee panelen van het ‘vierluik Antwerpen-Baltimore’, voorstellend de geboorte van Jezus, de verrijzenis en (op de achterkant van de verrijzenis) de heilige Christophorus. Wat vooral opvalt aan deze paneeltjes is , naast de verbluffend heldere kleuren, de gedetailleerde versiering van onder meer de matras waarop Maria rust en de kleren van de soldaten bij de opstanding.

De reliekbuste van de heilige Pinosa is op het eerste oog een beeld van een hoofd. De bovenkant van dit hoofd kan echter open en het ‘beeld’ blijkt een in een zijden doek gewikkelde schedel van de heilige martelares te bevatten. Ook zonder de , letterlijk en figuurlijk, religieuze lading van dit stuk is het een fraai kunstwerk van de hand van Meester Henrik.

Zijn werken van voor 1400 veelal van onbekende meesters, in de vijftiende eeuw verandert dit. Dit is de tijd van de Vlaamse Primitieven. Eén zo’n werk is het drieluik met de aanbidding door de wijzen. Opmerkelijk aan dit werk is dat we, door een tekst onder op de lijst niet alleen weten wie het geschilderd heeft, namelijk Hans Memling, maar ook wanneer (1479), waar (Brugge) en in opdracht van wie (Jan Floreins). De opdrachtgever zien we geknield, links op het middenpaneel.

Een andere Vlaamse Primitief is Hugo van de Goes. Wat mij altijd opvalt aan werken van deze schilder is de grote zeggingskracht van de handen van de afgebeelde figuren. De handen vertellen gewoonlijk een verhaal op zichzelf, zo ook op het hier getoonde Sterfbed van Maria. We zien de moeder van Jezus, omringd door de discipelen. Vooraan de evangelist Johannes met een boek. In het wit zien we Petrus die de laatste sacramenten toedient. Twee discipelen kijken de beschouwer recht aan en betrekken ons zo bij het gebeuren.

Naast veel schilderijen en de nodige andere kunstvoorwerpen, zijn er op deze expositie ook heel wat beeldbouwwerken te zien. Een klein maar zeer fraai voorbeeld daarvan is Adam en Eva van de hand van Georg Petel. Het ivoren werkje toont een naakte Adam en Eva, met op de achtergrond een boom waarom de slang zich heeft gekronkeld. Eva houdt haar lange hoofdhaar voor haar geslacht. In Adams linkerhand houdt hij de appel. Zo te zien heeft hij nog niet van de vrucht gegeten en, afgezien van de haarlok die Eva voor haar geslachtsdeel houdt, lijkt er nog weinig sprake van schaamte. De twee figuren maken een nogal ontspannen indruk.

[gabrile]

Stuk 15/21

Beslist, dit verband is in een gewaagde term en zou makkelijk verkeerd begrepen kunnen worden. Het ruikt naar het goede, het onvermijdelijke, het bovenmenselijke, een noodzakelijke ingreep, vervelend maar het moet gebeuren. Het begrip kwaad is een geheim, een religieus begrip. De origine ervan is net zo onduidelijk als de geboorte van God, en daarom verklaart het niks.

‘

Wie het kwaad als categorie erkent, maakt van dat kwaad een soort flinke hagelbui. Je kunt je ertegen wapenen door een paraplu op te steken, je kunt misschien naar de wolken wijzen en zeggen: daar zit het, maar voor de rest voltrekt het zich buiten ons om, het onttrekt zich aan wat er verder gebeurt op deze wereld.

Auschwitz staat dus niet buiten maar ongeveer in het midden van het geschiedenis.

‘zegt Arnon.

Zie volgende post om ‘Stuk 16/21′ te weten...

;) 

[middernachtmijmeringen]

Ode aan mijn autisme #3

Beste Autisme, 

Ik heb lang nagedacht wat ik dit jaar zou schrijven want dit jaar is het de vijfde verjaardag van mijn diagnose en de vijftiende verjaardag van mijn ADHD en dyscalculie. Niet dat jullie drie ervoor niet met mij verweven waren maar al vijftien en vijf jaar kan ik er een naam aan geven. Ik wilde dus iets speciaal schrijven maar ik heb het ongelooflijk druk gehad en ik had simpelweg de ruimte niet in mijn hoofd om meer te doen dan me nogmaals tot jou te richten in een brief. Ik hoef je niet uit leggen waarom ik zo weinig ruimte in mijn hoofd heb want je bent er altijd bij maar voor de volledigheid: we wonen nu iets meer dan twee maand in Utrecht. Sinds ik hier woon, heb ik je nog beter leren kennen. Sterker nog; ik heb van je leren houden. 

Het klinkt hard maar ik heb de voorbije vier jaar er alles aangedaan om jou zo min mogelijk te laten doorschemeren in wie ik ben. Natuurlijk schreef ik je brieven en vertelde ik mijn vrienden lachend over het leven met ADHD maar ergens wilde ik nog steeds heel erg graag neurotypisch zijn. Een hoofd hebben dat niet ontploft bij het geluid van kassa’s en TL-lampen. Een hoofd dat wel weet hoeveel 4 x 7 is en een hoofd dat niet alleen maar aan Griekse mythologie kan denken. Een hoofd zoals het merendeel van deze wereld heeft gekregen. Ik leer nu pas dat het leven een stuk makkelijker gaat als ik ook effectief naar mijn hoofd leer luisteren. Misschien doe ik dat veel te laat en het spijt me, Autisme, er zit meer in jou dan wat ik hiervoor kon zien. 

Ik luister naar je als ik de gordijnen dichttrek omdat de wereld te hard binnenkomt, ik luister naar je als vijf keer na elkaar hetzelfde liedje speel en ik luister als ik om half twaalf wikipedia open omdat jij je afvraagt waarom Van Gogh zijn oor heeft afgesneden. Ik luister naar de verhalen die we samen bedenken en ik dans mee als mijn ADHD door mijn lijf giert. Ik dwing mezelf niet langer om te doen zoals iedereen rondom mij want daar ben ik nu eenmaal niet voor gemaakt. 

Kijk eens naar ons sinds ik in je ben gaan geloven, kijk naar wat we elke dag opnieuw bereiken. We bouwen aan een leven in een ander land, we schrijven een toekomst die onzeker is maar daarom niet hopeloos. We halen koffie, we dwalen door de stad die vijf maand lang de onze is en we doen het allemaal alleen. We doen het alleen maar we zijn niet alleen want we hebben een lief, vrienden en (gekozen) familie die ons opvangen als we weer verdwalen in onze eigen anomalie. Ik zal nooit in woorden kunnen vatten hoeveel zij voor ons betekenen maar laat de vermelding in deze brief dan een poging tot zijn.

 Autisme, we moeten nog steeds leren dat mensen soms vragen stellen waar ze geen antwoord op willen en dat als iemand zegt dat ‘het niet in het straatje past’, ze niet verwachten dat je vraagt welke straat ze bedoelen. We leren hoe we ons in deze wereld moeten voortbewegen en binnenkort werpt dat zijn vruchten af, ik ben er zeker van. 

Voor altijd de jouwe, 

Vere 

Foto: schrijvend met een koptelefoon op, ik wou dat ik altijd zo kon zijn 

[stefselfslagh]

Groeten van de Grondstroom, deel 2: een golfclub in Beveren.

De verkiezingen wenken. Op zoek naar de grondstroom, naar wat de Vlaming écht denkt, trok ik door het Vlaamse hinterland. Zonder vragenlijstje, maar mét een open blik. Deel 2: golfen met ondernemers in Beveren.

Zijn onze ondernemers tevreden met hun leven hier? Of is Vlaanderen te klein voor mensen die groot denken? In een golfclub vroegen we een aantal entrepreneurs om het hart op de tong te leggen. "In Dubai bouwen ze op vijf dagen tijd een nieuwe rotonde. Hier duurt dat godverdomme vijf jaar."

Toestemming krijgen om in een golfclub met ondernemers te gaan praten: het is qua moeilijkheidsgraad wellicht te vergelijken met binnen geraken op een statusmeeting van de Mossad. Vijftien golfclubs belde ik. Bij de twaalf eerste kreeg ik te horen dat hun leden tijdens het putten niet gestoord willen worden door een lid van het journaille. Bij clubs dertien en veertien zeiden ze zoveel als: 'Zet uw verzoek even op mail, dan kunnen wij het makkelijker negeren." Alleen de communicatieman van de vijftiende club zei: 'Met onze ondernemers babbelen? Geen probleem, kom maar af.'

Die laatste club was Golfclub Beveren: een nog relatief jonge vereniging die zich schuilhoudt op een lap poldergrond tussen het Antwerpse havengebied en de gemeente Kallo. Zowat vierhonderd van de achthonderd leden van de club zijn ondernemers. De parkeerplaatsen worden er gesponsord door bedrijven als Bekx Interieuren De Clerck Ramen & Deuren: succesvolle kmo's die van de Vlaamse industrieparken Bobbejaanlanden van bedrijvigheid maken. Het kan haast niet anders: vandaag zal ik de hardwerkende Vlaming in hoogsteigen persoon ontmoeten.  

Op het terras van het clubhuis raak ik aan de praat met Gino, de tweeënvijftigjarige zaakvoerder van een Peugeot-garage in Kieldrecht. Wanneer ik vraag wat hem bezighoudt, windt hij er geen spreekwoordelijke doekjes om: "Ik heb stress, jongen. Peugeot heeft onlangs beslist om één derde van zijn dealernetwerk in België op te doeken. In het Waasland zullen nog maar twee van de acht garages overblijven. Wij behoren tot de overlevers, maar we zullen met evenveel personeel meer moeten presteren. En de werkdruk is nu al zo hoog."

Ook de politiek maakt zijn job er niet makkelijker op, zegt Gino. "Wist je dat vervuilende auto's in Wallonië minder zwaar belast worden dan in Vlaanderen? Dat is toch een vorm van oneerlijke concurrentie? Eén land, één regel: zo zou het moéten zijn. Maar blijkbaar is dat in België teveel gevraagd. Onze politici dienen veel belangen, maar niét het algemene."

Ondernemers en politici: ze zien elkaar ongeveer even graag als Donald en Melania, zo blijkt. Zowat alle bedrijfsleiders die ik spreek, noemen het ondernemersklimaat in ons land ronduit belabberd. Onder hen ook Bert: prille vijftiger, beginnende golfer en oprichter van een bedrijf dat vluchtsimulators ontwikkelt.

"Mocht ik een buitenlandse ondernemer zijn, ik zou mij nooit in België vestigen", zegt hij. "Onze loonkost is te hoog en onze infrastructuur te ouderwets. Ik heb lang gedacht dat Italië op het gebied van infrastructuur het meest achterlijke land van Europa was. Maar we hebben de Italianen ondertussen helemaal bijgebeend. De mobiliteitsproblemen op de Antwerpse ring bestaan al dertig jaar en ze zijn nog altijd niet opgelost. Dat is toch krankzinnig? Wat heb je een aan een fantastische haven als je niet op een fatsoenlijke manier goederen uit die haven kan transporteren?"

"België houdt niet van ondernemers, denk ik. De dag waarop ik mijn bedrijf oprichtte, wierf ik meteen mijn eerste medewerker aan. Eén dag later kreeg ik al bezoek van de arbeidsinspectie. Ze kwamen even checken of ik mijn werkkracht wel goed behandelde. Dat zegt alles. De Belgische overheid controleert wel de zelfstandigen en de kleine kmo's, maar laat de grote bedrijven ongemoeid. In Singapore, waar ik dertien jaar gewerkt heb, is het precies omgekeerd: daar laten ze de kleinere spelers met rust en zorgen ze ervoor dat vooral de multinationals hun belastingen betalen. Een stuk efficiënter, als je het mij vraagt."

Laisser faire-mentaliteit

Efficiëntie: het woord zal nog een keer of tachtig vallen, meestal voorafgegaan door het voorvoegsel in-. "Het Belgische overheidsapparaat is hopeloos inefficïent", zegt Peugeot-man Gino. "Neem nu onze sociale zekerheid: volgens mij moéten we helemaal niet langer werken om die te kunnen blijven betalen. We moeten gewoon heel de sociale zekerheid binnenste buiten keren en ontdoen van alle vormen van misbruik. Ik ken iemand die 3.000 euro per maand verdient en toch een sociale woning heeft. Dat zou niet mogen."

Ook op het gebied van migratie - dat andere thema dat spontaan de gesprekken binnensijpelt - regeert de politieke inefficiëntie, vinden de ondernemers van Golfclub Beveren. "We hebben migranten heel hard nodig", zegt Bert. "Maar we trekken niet de júiste migranten aan. De vraag die we potentiële nieuwkomers moeten stellen is: 'Op welke manier kunnen jullie ons land beter maken? Wat kunnen jullie dat wij niét kunnen?' Nu laten we nog te veel mensen toe die enkel komen profiteren van onze uitkeringen. En dat kan je niet eens die mensen zélf verwijten. Het zijn onze politici die misbruik moeten uitsluiten."

Volgens Peter, oprichter van een internetbedrijf en eigenaar van een Dave Grohl-sikje, zouden we ons beter focussen op de herkomstlanden van de migranten. "Veel Marokkanen komen naar hier in de hoop dat ze in de landbouw zullen kunnen werken. Maar dat is onze contreien niet bepaald een florerende sector, hè. Het zou slimmer zijn om ervoor te zorgen dat die Marokkanen in hun eigen land aan de slag kunnen in plaats van hen in onze werkloosheidsstatistieken te verwelkomen."

Bart, veertiger en zaakvoerder van een optiekketen, vraagt me om even te noteren dat hij geen racist is. Vervolgens wil ook hij iets kwijt over de migratieproblematiek. "Er heerst in Vlaanderen een laisser faire-mentaliteit ten opzichte van migranten. En dat stoort mij. Ik woon in Sint-Niklaas. Tegen de allochtonen die in hun opgefokte auto's over de weg scheuren en daarbij belachelijk veel decibels produceren, treedt de politie zelden of nooit op. Maar de brave burger die bij wijze van uitzondering een straat oversteekt op een plaats waar geen zebrapad is, wordt onmiddellijk beboet. Dat vind ik niet okee."

Bart komt over als een goede, maar behoorlijk strenge huisvader. "Ik verwacht een minimum aan respect van migranten. Maar blijkbaar is dat een probleem. Ik zie het ook in onze winkels: de dames en heren met de lange gewaden zeggen amper goeiedag als ze binnenwandelen en taxeren ons aanbod zonder ons ook maar één keer aan te kijken. Nog afgezien van het feit dat dat redelijk onbeleefd is: hoe kunnen wij die mensen dan helpen? Door - zoals Wouter Torfs - allochtone winkelbedienden aan te werven die hen op hun gemak moeten stellen? Dat ga je mij niet zien doen. Ik vind dat migranten zich aan ons moeten aanpassen. Niet omgekeerd."

Denkt daar enigszins anders over: Manu (23), marketingverantwoordelijke in het verhuisbedrijf van zijn vader. "We moeten migranten hélpen. Anders blíjven we maar naast elkaar leven. Bij ons werken nogal wat chauffeurs van Iraakse, Iraanse en Poolse afkomst. Wel, ik ben blij dat het ABVV taalcoaches naar ons bedrijf stuurt om die mensen een spoedcursus Nederlands te geven. Niet alleen omdat ze dan beter hun job zullen doen, maar ook omdat het hen zal helpen om te blenden met de rest van Vlaanderen. Want de multiculturele samenleving kan wel degelijk functioneren. Ik heb in Londen gestudeerd, in een school met studenten uit meer dan zestig landen. Ondanks alle verschillen in waarden, normen en klederdracht verliep het samenleven daar zonder al te veel problemen."

Luie millenials

Ik verlaat het clubhuis en ga om onderzoeksjournalistieke redenen wat rondkuieren op het golfterrein. Het parcours bestaat uit negen holes: ideaal voor ondernemers die door hun bedrijf niet gedurende achttien holes gemist kunnen worden. Ik probeer gespreksflarden op te vangen die de maatschappelijke ziel van ondernemend Vlaanderen verder ontbloten. Maar al gauw blijkt dat entrepreneurs tijdens het demonstreren van hun flop, lop en punch shots niet veel praten. Een golfer is bezig met de bal, niet met de dysfunctionele kantjes van onze samenleving.

Terwijl ik terug naar het clubhuis wandel, moet ik glimlachen om het reclamebord van een optiekketen langs de driving range, het oefenterrein van de club. De juiste boodschap op de juiste plaats verkondigen: het is een kunst als een andere.

Aan de eigenaar van het reclamepaneel - opticien en zaakvoerder Bart - vraag ik even later waarover hij met collega-ondernemers zoal praat. "Over de work-life balance", zegt hij. "Niet zozeer over míjn work-life-balance, hoewel die ongetwijfeld beter kan, maar over die van mijn medewerkers."

Bart, een vertegenwoordiger van generatie X, heeft wat moeite met het arbeidsethos van de millenials op zijn payroll. "Ze willen allemaal minder werken en meer genieten. En ik, als ondernemer, heb me daaraan aan te passen of ik kan de boeken dicht doen, zo simpel is het. Eén van mijn medewerkers vroeg me onlangs of hij tijdelijk vier vijfde mocht werken zodat hij een paar privéprobleempjes kon oplossen. Ik heb dat toegestaan. Maar vind ik het normaal? Eigenlijk niet. Ik had het op mijn 24ste in ieder geval niet aan mijn baas moeten voorstellen. Maar vandaag is dat allemaal een kwestie van vraag en aanbod. Een groot deel van de vacatures in de Vlaamse kmo's raakt niet ingevuld. Nogal logisch dat jonge mensen erin slagen om flexibele arbeidsvoorwaarden te onderhandelen."

"Wat ik wel jammer vind, is dat mijn werknemers mij voor mijn flexibiliteit nooit eens bedanken. Millenials vinden alles vanzelfsprekend. Ze beseffen niet dat als wij, de ondernemers, ermee zouden ophouden, ook hún jobs niet langer zouden bestaan. Dat ontgoochelt mij, het verantwoordelijkheidsgevoel moet van twee kanten komen."

Manu, de twintiger die in het verhuisbedrijf van zijn vader werkt, is zelf een millenial. Ik vraag of ook zijn arbeidsopvattingen weleens botsen met die van zijn vader. "Ik vrees dat mijn vader mij besmet heeft met zijn eigen arbeidsethos", lacht hij. "Als kind moest ik zelfs tijdens vakantieperiodes om zeven uur opstaan: ik moest helpen, was het niet in het bedrijf, dan wel bij ons thuis. Ook vandaag kan ik nog altijd niet tot negen uur in bed blijven liggen zonder het gevoel te hebben dat de helft van de dag al voorbij is. Mijn leeftijdgenoten zijn daarin nonchalanter. En daar erger ik me weleens aan. Als je in het leven alle kansen krijgt - en dat geldt niet alleen voor mij, maar ook voor veel van mijn collegamillenials - dan moet je daar iets tegenover stellen, vind ik."

Wég engagement

"Drinken we er nog ene of niet? Allez kom, nog ne laatste. Het moet hier maar niet zo plezant zijn. "In het clubhuis druppelen steeds meer golfers binnen, de sfeer wordt met de minuut uitgelatener. Temidden van de joligheid maak ik kennis met Pim, de bedaarde eigenaar van een expertisekantoor. Hij is net zestig geworden, maar dat is de laatste van zijn zorgen. "Negen jaar geleden is één van mijn vier kinderen in een verkeersongeval om het leven gekomen. Dan ben je niet met je leeftijd bezig."

Ook aan zijn nakende pensioen denkt Pim niet, "al kraakt en piept het soms." Maar over het huidige pensioendebat heeft hij wél een mening. "Ik vind het compleet geschift dat de jongeren moeten opdraaien voor míjn pensioen. In Nederland moet je vanaf een bepaald inkomensniveau een beroep doen op een privéverzekeraar. Daar zorg je - tenzij je echt te weinig verdient - zélf voor je pensioen. Dat systeem zal ook wel zijn nadelen hebben, maar op zijn minst doet het de jongere generatie niet betalen voor de oudere."

Pim is de goedmoedigheid zelf en beschikt over een glimlach die in staat moet worden geacht om zelfs Theresa May te doen ontdooien. Maar hij maakt zich zorgen. "Ik zie overal een groot gebrek aan engagement. In 1978 weigerde Johan Cruyff naar het WK voetbal in Argentinië te gaan omdat de militaire junta de mensenrechten aan zijn laars lapte. Vorige maand zaten de tribunes in Rusland vol met politici die het blijkbaar geen probleem vinden dat de Russen voortdurend holebi's discrimineren en straffeloos de MH17 uit de lucht hebben geknald. Dat is zorgwekkend."

"De wereld wordt me wat te opportunistisch. Veel mensen zeggen A, maar doen B. Ze uiten op sociale media hun verontwaardiging over een doodgeschoten leeuwin, maar gooien tien minuten later wél ongegeneerd hun rommel op straat. Of ze zamelen centen in voor Ouders van Verongelukte Kinderen, maar drinken wel doodleuk een paar pinten voor ze met hun auto weer naar huis rijden. Dan ben je niet écht geëngageerd, natuurlijk."

Een felle windstoot blaast één van de parasols op het terras van het clubhuis omver. Wanneer niemand aanstalten maakt om het ding weer rechtop te zetten, zegt Pim al lachend: "Kijk, dát bedoel ik, dus. Zelfs in de golfclubs is er een gebrek aan engagement." Hij staat op en helpt de parasol dan maar zélf weer in zijn voetstuk.

Politics matter

Waar de grondstroom van de Vlaamse ondernemers ons naartoe voert, vraagt u? Moeilijk te zeggen. Sommigen willen Vlaanderen Vlaamser zien worden, anderen vinden het belachelijk om je in een geglobaliseerde wereld op jezelf terug te plooien. Sommigen klagen over maatschappelijke betutteling, anderen betreuren dat we nergens nog voor lijken te  staan.

Wat in ieder geval duidelijk is geworden, is dat ondernemers tot de politiek meest betrokken burgers van het land behoren. Al was het maar uit welbegrepen eigenbelang. "Het beleid van onze politici - of het gebrek eraan - heeft een grote impact op wat wij doen", zei bedrijfsleider Bert. "Als ondernemer relativeer je het politieke immobilisme van vandaag toch net iets minder dan als gewone burger."

[missmumbler-blog]

FRANKRIJKBLOG: GASTRONOMIE, CULTUUR EN NATUUR IN NOUVELLE-AQUITAINE

Tekst Linda de Jong

Het begint al met het prachtige landschap: altijd heuvelachtig, met wijngaarden zo ver je kunt kijken en met een altijd lekker klimaat. Frankrijk, het land met de magische combinatie van gastronomie, cultuur en natuur.

Maandag 19 juni 17 Er wordt wel gezegd dat je in Frankrijk moet verdwalen om alle mooie plekjes te ontdekken en dat lukt wonderwel goed dankzij Tom, mijn navigatiesysteem. Tom komt meteen tot de essentie en zet me bij Lède af, maar wel zonder de Bou ervoor. De vijfendertig minuten vanaf Aéroport de Bergerac duren zo ineens een stuk langer. Toch maar even appen!

‘’Help, waar ben je?’’ Het nuchtere Nederlandse antwoord maakt me aan het lachen. ‘’Ik sta onderaan bij de weg!’’

Na enig rondrijden, zie ik haar ranke postuur. Karen Kommer staat me in haar zwarte jurkje op te wachten en ondanks dat ze al een tijdje in de volle zon moet staan, lacht ze me vrolijk toe. Aankomende tweeënhalve dag ben ik te gast op het prachtige Boulède. Een goed onderhouden en kleinschalig vakantiedomein in het dorp Le Mayne de Boulède. Een plek waar je met je hele gezin op vakantie kunt, zonder grote complexen of animatieteams. Hier vind je kwaliteit, persoonlijke sfeer en authenticiteit. En misschien het belangrijkste: hier voel je je echt welkom.

Homes made with love Rolf, Karen en hun drie dochters wonen inmiddels zo´n dertien jaar in Frankrijk en beschikken over een tomeloze energie. Al hoppend tussen Bordeaux en Boulède Monflanquin, hebben ze samen een prachtig plekje gecreëerd waar vijf oude streekhuizen, met oog voor (oude) details en liefde, zijn omgetoverd tot prachtige vakantievilla’s. Twee van de vijf woningen zijn bovendien aangepast voor o.a. minder valide gasten. Daarnaast zijn ze bezig met een nieuwe B&B. Eigenlijk zou ik het liefst neer willen strijken op een van de vele relaxplekjes van dit park, maar mijn drukke programma wacht onverbiddelijk. En ook dat is een aanlokkelijk idee, want er is zoveel te zien in deze regio. Ik ben hier maar twee dagen, een volle week in totaal, maar eigenlijk is dit een streek om langzaam te ontdekken. Er zijn zoveel mogelijkheden. Waar zal ik beginnen? Het blijft me parten spelen deze persreis. Meer weten over Boulède? Neem een kijkje op de website

Voor wie de omgeving niet kent! Lot-et-Garonne maakt deel uit van de regio Nouvelle-Aquitaine. Karen zal me de eerste dagen tevens gidsen en daar ben ik heel blij mee, want ik ben niet zo’n held in de auto. Ja ik weet het, dat klinkt een beetje raar als je regelmatig naar het buitenland reist om verslag te doen. De rollende heuvels en slingerwegen zijn een prachtig decor voor de reisverhalen, maar doen mijn hoogtevrees geen goed. Karen weet als geen ander de leuke plekjes en details te vertellen. Daarom sta ik mijn auto deze dagen graag af aan haar om ze samen te bezoeken. Ondertussen kletsen we heel wat af.

In de departementen Lot-et-Garonne en Dordogne vind je veel middeleeuwse ‘bastides’ met prachtige dorpskernen. Het eerste dorp dat we bezoeken is natuurlijk Monflanquin. De vesting is gesticht in 1256 en staat geklasseerd als een van de mooiste dorpen van Frankrijk. Het dorp draagt veel herinneringen mee aan het verleden, waaronder het huis van de Zwarte Prins (kleinzoon van Edward I) met zijn tweelingvensters. Verder het centraal plein, Place des Arcades, omzoomd met zuilengalerijen, middeleeuwse voetgangerssteegjes met eeuwenoude huizen brugjes en een gotische kerk en nog veel meer.

Janouille, nar, of beste leraar? Na een kleine pauze, op het terras bij Restaurant Le Jardin, waar we het meest heerlijke ijs ooit eten, wordt mijn aandacht getrokken door een wat ongewone, lokale verschijning, Janouille, de bastaardzoon van koning Henry IV. Zijn belletjes rinkelen vrolijk bij iedere stap. Samen ontdekken we de geschiedenis van Monflanquin en de Bastide. Zijn uiterlijk mag dan ouderwets aandoen, zijn humor en scherpheid zijn dat zeker niet. Dit is de meest leerzame, interactieve rondleiding ooit en ik geniet oprecht van de grapjes en lekkernijen die hij ondertussen uit zijn knapzak vist. De man is een geboren verhalenverteller en hij neemt ons mee in een avontuur vol musketiers, pelgrims, bedelaars, kardinalen en troubadours. Meer informatie op de website  

Kidsproef - Karen, fladdert glimlachend om mij heen, met haar mobiel aan haar oor (cou cou) en al zwaaiend naar bekenden trekt  ze me ondertussen het volgende programma item binnen. Hoera, meer geschiedenis in Musée des Bastides, met interactieve zalen, gewijd aan de oprichting van de nieuwe steden (Bastides) in de middeleeuwen, die in het zuidwesten van Frankrijk werden gecreëerd in de dertiende en veertiende eeuw. Leuk, informatief en interactief, met audio- en video (in het Frans) voor kinderen en ouders. Vraag een Engelstalige gids om uitleg. Het maakt het rondje nog leuker. Meer informatie: Bastide Museum / toerist Centre place des Arcades 47150 Monflaquin.

‘s Avonds keren we na een snelle duik in het zwembad, terug naar Restaurant Le Jardin. Dit maal om er te dineren. We zijn wat later dan gepland, maar worden alsnog hartelijk ontvangen met een heerlijk aperitief. Gelukkig hebben we ons als excuus mooi uitgedost. Je kunt goed en betaalbaar eten in deze regio, maar het is vooral de entourage die voor het extra zorgt. Het eten is wederom heerlijk.  Met kraakverse oesters kan de maaltijd sowieso niet meer stuk. Meer informatie

Dinsdag 20 juni 17 - Parc en Ciel Moulin de Courrance Na een goede nachtrust, staat er vandaag een sportief familie-uitje op het programma. Maar niet voordat we eerst lekker gezamenlijk ontbijten. De bakker stopt elke dag verse (stok)broodjes en croissants in de Voiture à pain, een broodauto, waaruit de gasten van Boulède hun bestelling kunnen halen.

Het klimparcours is in het bos dus (ook met warm weer) een ideale (schaduw)plek om lekker actief bezig te zijn met de kinderen en de broodjes er weer af te klimmen en klauteren. Er zijn verschillende boomparcours, voor klein en groot. Lang en kort, met meer en minder uitdagingen. De kinderen krijgen eerst duidelijke instructies en het parcours is goed georganiseerd. Daarnaast zijn er ook een midgetgolfbaan (die een klein verfbeurtje kan gebruiken, maar nog steeds leuk is) en een natuurlijk zwembad te vinden.  

Buitengewoon lekker We lunchen bij Le Palissy in Lacapelle Biron, waar je uitkijkt op een pleintje met monument. De eigenaar blijkt Nederlander te zijn. We bestellen al pratende "Côtelette d'agneau" (lamskoteletjes) met "Salade du chef”. Of we misschien "Entrecote Fumée" willen proberen voor dezelfde prijs? We blijven bij de cotelettes, maar hij trakteert ons tussendoor stellig op een extra bordje Entrecote. “Met de complimenten van de chef kok’’. Hij heeft het namelijk net zelf gerookt en is nog vol passie over het mooie streekproduct en dat moet natuurlijk geproefd worden! De chef komt even later polsen. ‘Lekker?’ vraagt hij. Ik steek mijn neus erin en prik een extra vorkje. Heerlijk! Meer info op de website

Ridders en jonkvrouwen op Bonaguil Castle Je kunt heerlijk wandelen en fietsen in dit gebied. Er zijn verschillende routes te vinden die je kunt openen op je mobiel of gps. Omdat ik ook een hoop foto’s wil maken, beperken we ons tot een korte wandeling en bezoeken we het kasteel. Maar het schuurt wel een beetje, want er is buiten ook zoveel te zien en doen. Er is tijdens de persreizen altijd een te kort aan tijd, ook tijdens de individuele persreizen. Maar dat is ook typisch Nederlands, denk ik nu, want ik moet de eerste Fransman met haast nog tegenkomen.

Zodra je de toegangspoort  van Bonaguil betreedt, verkeer je in historische sferen. Echt een kasteel zoals je ze ziet in sprookjesboeken. Het kasteel werd volledig verbouwd op het einde van de vijftiende en zestiende eeuw door Bérenger de Roquefeuil, die bekend stond om afpersing en bruut geweld. Natuurlijk kwamen de boeren en buitenlui in opstand, waarna hij militaire verbeteringen aanbracht en het kasteel in een machtige burcht veranderde, om van daaruit alle aanvallen de kop in te drukken. De naam komt van bonne aiguille en refereert aan de defensieve locatie: een steil, rotsachtig uitsteeksel, waar het kasteel op is gebouwd. Het duurde veertig jaar, maar het werd sindsdien nooit belegerd en de burcht bleef intact tot aan de revolutie. Toen werd het helaas gedeeltelijk gesloopt. Vandaag de dag is het nog steeds een machtig indrukwekkende plek. Alle muren, kantelen en torens staan er nog en het verhoogd terras biedt een spectaculair uitzicht over het kasteel en de lokale groene, heuvelachtige omgeving. In de zomer is er een speciaal programma voor kinderen.

Heel bijzonder is het “spiraal” plafond en de opslagruimten en grotten onder het kasteel, die gebruikt werden voor opslag en defensie. Wie zegt dat geschiedenis saai is? Kijk voor meer informatie op de website

Gastronomische eetmarkten - Dit is er eentje van het lijstje 'Altijd al eens willen doen!'  ’s Avonds gaan we met alle gasten van Boulède eten in het naburige dorp Paulhiac, waar een heuse eetmarkt, annex dorpsfeest (lees traditionele boerenmaaltijd) wordt gehouden. (zie foto hieronder). We zitten met bijna honderd mensen aan lange tafels, waar lokale boeren en bedrijven hun producten verkopen. Ik voel me met het bordje vers gegrilde kip, gebakken aardappelen, salade en geitenkaas alsof ik in een Franse reclamespot ben beland. Wat een leuke manier om locals te leren kennen en wat te oefenen met de Franse taal.

Marquerites detente en route Woensdag, mijn laatste ochtend op Boulède sta ik ingepland voor een relaxation massage bij Mariëlle Spee, die met haar omgebouwde foodtruck langs komt op campings en andere vakantieadressen in het zuiden van de Dordogne en Lot-et-Garonne. (zie foto hieronder). Na een onderhoudend praatje, heeft ze binnen de kortste keren mijn weerspannige lijf onder controle en weet ze iedere knoop in mijn lijf te vinden. Helaas ben ik hier te kort om helemaal te ontstressen, maar voor iedereen die hier zijn vakantie doorbrengt! Niet vergeten!   De massage duurt anderhalf uur en kost € 95. Te bespreken op het park, of op de website

Met veertig graden en nog kleverig van de olie gaan we op pad naar Penne d’Agenais. Mijn koffer in de achterbak, want mijn volgende logeeradres is te vinden in Villeneuve-sur-Lot. Maar voor we er heen gaan, doen we nog twee dingen. Rondneuzen in het plaatsje en samen lunchen in Le Bombecul, waar de eigenaar niet alleen een kunstwerk maakt van het eten, maar ook in het atelier dat op vijf minuten loopafstand te vinden is. Intrigerend en vooral lekker. Meer informatie op de website

Weten hoe het verder gaat?

Binnenkort deel twee in Frankrijk Aquitaine.

[nikkiloef-blog]

“Elke vrouw worstelt met de ruimte die ze mag innemen” – een interview met Rajae El Mouhandiz & Wieke ten Cate

14 januari 2019/door

Mister Motley

In 2018 over de positie van de vrouw, het gevoel vrouw te zijn, te praten in kunst brengt zo zijn valkuilen met zich mee. In deze tijd van zowel activistische bewegingen zoals #Metoo als de opkomst van grote bedrijven die in engagement vooral een sales-truc zien, kan het onderzoeken van vrouwelijkheid in de kunsten tot een met eenzelfde soort aannames doordrenkt proces verworden. Het levensverhaal van kunstenaar, muzikant, zangeres en filmmaker Rajae El Mouhandiz’ leent zich voor een hoop van die aannames: de oversteek van haar familie van een klein Marokkaans dorp naar Nederland, de jeugd in een Osdorpse flat, het schipperen tussen twee culturen, het moeten vechten voor haar vrijheid kunst te maken. Grote kans dan ook dat je van El Mouhandiz de alom bekende vertelling over uitsluiting en discriminatie verwacht, het “migrantenverhaal” zoals ze het zelf noemt, maar dat gaat in haar nieuwste voorstelling Thuis, Ontheemd #2, tot stand gekomen in samenwerking met regisseur Wieke ten Cate, niet gebeuren.

El Mouhandiz, die in 2017 een nieuwe makers-subsidie kreeg van het Fonds Podiumkunsten, wilde zich focussen op een nog groter thema dan “de migrant”: vrouw-zijn. In haar vorige voorstelling, Thuis, Ontheemd, nam El Mounadiz het concept thuis onder de loep. Waar voelen we ons thuis en waar juist niet? Waar hangt dit vanaf en hoe gaan we hiermee om? El Mouhandiz sprak voor Thuis, Ontheemd met bewoners van het Laakkwartier in Den Haag: mensen met verschillende achtergronden die nieuw waren in de wijk, in Nederland, of er juist al hun hele leven woonden, een stad zagen veranderen.

‘Ik heb toen met zo veel mensen gesproken en voor iedereen was het thuisgevoel hetzelfde: een emotie, een gevoel geliefd en geaccepteerd te worden. Maar als je over ontheemding of onthechting praat, is het voor iedereen een andere ervaring op andere plekken.’ Duidelijk bleek, aan de hand van die gesprekken, dat een gevoel ergens thuis te horen verbonden is aan het idee jezelf ergens te kunnen herkennen, in de mensen, spullen, geuren of soorten eten. Ontheemding werd dan weer ervaren als een clash met de wereld, een tijdelijke, onthutsende ervaring.

‘Ik wilde weten wat die ervaringen dan precies inhielden.’ Ontheemding, het gevoel niet verbonden te zijn met je omgeving, vindt voor mensen op verschillende manieren en niveaus plaats maar bleek ook een gevoel te zijn dat bij iedereen die ze sprak overeenkwam.

‘Je kunt je net zo goed inleven in de ontheemding van de oer-Hollandse vrouw die haar vertrouwde wijk niet meer herkent als in de Antilliaanse vrouw die zegt zich overal even thuis te voelen, ongeacht de plek, de mensen,’ legt El Mouhandiz uit. Misschien dat daarom de keuze is gemaakt de titel van het vervolg op die voorstelling niet aan te passen. Want Thuis, Ontheemd #2 gaat dan wel over vrouw-zijn, maar correspondeert alsnog met die schijnbare tegenstelling tussen onze binnenwereld en de buitenwereld, die symbool staat voor alle aannames waarmee we moeten omgaan. El Mouhandiz vertelt hoe ze dezelfde beperking van vrijheid in haar moeder zag, die in haar eentje haar kinderen moest opvoeden na gescheiden te zijn van haar man, als in Mia, de middenstandsvrouw die als vrijwilliger El Mouhandiz’ moeder les in de Nederlandse taal gaf. Hoewel de levens van deze vrouwen ontzettend verschillend waren, hadden ze beiden te maken met een wereld die hen niet toeliet zichzelf compleet te ontwikkelen.

‘Mia was misschien wel een geprivilegieerde vrouw, maar van haar werd verwacht dat ze thuisbleef nadat ze trouwde. Dat is net zo beperkend voor haar als mens als het oordeel dat door de Marokkaanse gemeenschap toentertijd over mijn moeder werd geveld omdat ze besloot te scheiden van mijn vader.’

Juist voor het vertellen van dat overkoepelende, verbindende verhaal over de realiteit van het vrouw-zijn, ging El Mouhandiz een samenwerking aan met theaterregisseur Wieke ten Cate. Ten Cate, die ook op onderzoekende manieren te werk gaat in het maken van haar voorstellingen en zich al eerder met het thema vrouw-zijn bezighield, hielp El Mouhandiz een voorstelling te maken die niet gedreven is door identiteitspolitiek, maar juist ontwapenend is in het feit dat het voorbij de tegenstellingen tussen mensen durft te gaan.

‘We hebben altijd als doel gehad een overstijgend verhaal te vertellen. Voorbij de stereotypes en bekende narratieven over vrouwen, juist door heel persoonlijk te blijven. Het ís ook moeilijk om te moeten navigeren in een wereld waarin je wordt beoordeeld op basis van je afkomst of seksuele voorkeur of genderidentiteit, maar we wilden voorbij die identiteitsclash gaan. Zonder oordeel het thema onderzoeken. Zo particulier als we voor Thuis, Ontheemd #2 hebben gewerkt, zo universeel is de voorstelling uiteindelijk geworden. En dat wilden we ook,’ zegt Ten Cate, ‘Het opentrekken, de gelijkenissen aantonen door juist diep in te zoomen.’ Zowel Ten Cate als El Mouhandiz benadrukken hoe belangrijk het voor ze was om niet een voorstelling te maken die aansluit bij de polariserende beweging die de politieke debatten op het moment maken. Of het nou over gelijke rechten voor vrouwen, migranten, lhbt’ers of andere mensen in een samenleving gaat, Ten Cate en El Mouhandiz geloven niet in een waarheid die maar vanuit één perspectief moet worden verteld. Daarom hebben ze zich gefocust op het inzoomen op persoonlijke verhalen van allerlei soorten vrouwen, waaronder dus El Mouhandiz’ moeder en adoptie-oma, om die veelheid aan perspectieven en verhoudingen tot het vrouw-zijn toe te laten.

‘Dit verhaal dat we hebben geconstrueerd, is groots omdat het in al zijn specifieke elementen verschillende mensen verbindt. Er is niet één verhaal over de Marokkaanse vrouw, één verhaal over de witte vrouw uit de middenklasse, de alleenstaande vrouw, de grootstedelijke vrouw, de oma, de puber met grote dromen. Door in te zoomen op de bijzonderheden van iemands leven trek je een persoonlijke ervaring groter,’ legt El Mouhandiz uit, ‘Ergens tussen de persoon die de maatschappij van ons verwacht dat we zijn, en de persoon die je tradities je leren te zijn, vindt je wie je bent,’ zegt El Mouhandiz, die zelf op haar vijftiende uit huis ging omdat ze, ondanks dat het haar door haar familie verboden werd, muziek wilde maken. Want je bent complex, lijken ze te zeggen, zo complex als je gevoelens, achtergrond en omgeving samen.

‘Elke vrouw worstelt met de ruimte die ze mag innemen,’ zegt Ten Cate, ‘Daarnaast wordt er maar een heel beperkt verhaal over de vrouw verteld. Ik ben niet met dezelfde bagage als Rajae opgegroeid, maar als we met elkaar spreken kunnen we op veel vlakken elkaar toch begrijpen. Dat is de gemene deler die vrouwen verbindt, daar wilden we ons op focussen.’

El Mouhandiz en Ten Cate nodigen het publiek in Thuis, Ontheemd #2 daarom uit om zelf conclusies te trekken over dat vrouw-zijn, de herkenning toe te laten waar die opspeelt, maar schuwen het afdwingen van een mening. Vrouw-zijn, lijken ze te zeggen, is iets wat net zoals een gevoel van thuis particulier is, maar hierom ook zo universeel. De betekenis van die identiteit heeft per persoon een andere herkomst, associatie en andere gevolgen, maar hierin is het ook cultuur overstijgend.  Niet omdat de maatschappij geen sporen achterlaat op een persoon, maar omdat de hokken waarbinnen we daarom over onszelf leren denken niet genoeg zijn om onze ervaringen oprecht over te brengen.

Dit stuk is geschreven door Simone Atangana Bekono voor Mister Motley in opdracht van ArtEZ Studium Generale. Het artikel is voortgekomen uit de onderzoekslijn en het programma HOME .

14 januari 2019

[omroepcastricum]

ALKMAAR – Donderdagavond 26 oktober vertelt historicus en archeoloog Christiaan Schrickx over de opkomst en ontwikkeling van de laatmiddeleeuwse kloosterbeweging in onze regio. De nieuwe religieuze gemeenschappen die in de veertiende en vijftiende eeuw ontstonden, lieten overal kloosters met kapellen bouwen. Daardoor veranderde het aanzien van steden als Alkmaar en Hoorn drastisch. Schrickx geeft tijdens de lezing ook voor het eerst uitleg over de opgraving die september 2017 plaatsvond op het terrein van het voormalig vrouwenklooster Bethlehem bij Hoorn.

De broeders en zusters van de nieuwe kloosters namen kloosterregels aan, organiseerden zich in grotere kloosterverbanden en bouwden eigen kapellen. In 1572 komt abrupt een einde aan de kloosterbeweging, als de steden in de kop van Noord-Holland de kant van Willem van Oranje kiezen. Schrickx, die in 2015 promoveerde op het onderwerp “Bethlehem in de Bangert” en bij Archeologie West-Friesland werkt, geeft uitleg over de beweging. Alkmaar komt aan bod en er wordt ingezoomd op het vrouwenklooster Bethlehem, dat tussen 1475 en 1572 vlak buiten Hoorn bestond. De vondsten die er zijn gedaan maken het middeleeuwse kloosterleven bijna tastbaar. En u hoort als eerste over de recentste opgraving!

Kaartjes zijn vooraf te verkrijgen in de vestigingen van Bibliotheek Kennemerwaard, via http://cas105.nl/1PGkvfh of telefoonnummer 072-5156644. Kaarten kunnen alleen per pin of online worden afgerekend en kosten €7,50 per stuk. Leden/donateurs van de Historische Vereniging Alkmaar, het Stedelijk Museum Alkmaar, het Regionaal Archief Alkmaar en de Stichting Vrienden van de Grote Kerk betalen €5,- per kaartje. Locatie: Bibliotheek Kennemerwaard (Alkmaar Centrum), Gasthuisstraat 2. Aanvang 20.00 uur.

Foto: Alkmaar en haar kloosters op de kaart van Jacob van Deventer uit ca. 1560. Foto Noord-Hollands Archief.

[gabrile]

Stuk 10/21

Het essay van ‘De Swaan’ riep gemengde gevoelens bij mij op. Arnon zou zichzelf definiëren als Jood, dat wil zeggen: ik geef het toe als men ernaar vraagt. Ik zal er zelf echter niet over beginnen. Maar ik heb nooit een sentimentalist willen zijn, al was het maar omdat ik besef hoezeer wreedheid en sentimentalisme met elkaar verbonden zijn. En tóch leek ik in die categorie te vallen, aangezien Arnon geen zionist ben en zeker sinds zijn vijftiende niet meer religieus. Hij pakte een tekst van Jean Améry erbij die ik voor het eerst las toen hij achttien was en die nog altijd veel voor mij betekent, 

‘

De noodzaak en onmogelijkheid Jood te zijn. Améry was Oostenrijker, Jood, verzetsstrijder, intellectueel, overleefde onder andere Auschwitz en zou ruim na de oorlog uiteindelijk zelfmoord plegen.

‘zegt Arnon.

Arnon heeft deze tekst ook opgenomen in de verzameling ooggetuigen verslagen bij hun in Auschwitz. Améry vertelt om te beginnen dat zijn moeder bij ongelukjes Jezus en Maria aanriep, en zijn vader was ‘geen baardige Joodse wijze [...] 

maar een Tiroolse soldaat van de keizer in het uniform van de Eerste Wereldoorlog’. Geassimileerder kan bijna niet. Het overleven, dat vrijwel altijd een kwestie van toeval en geluk is, moet het besef van vervangbaarheid diep in het DNA van de overlevenden hebben gekerfd. Voor Arno is Joods-zijn ook de vrijheid met verve de rollen te spelen die de omgeving op een bepaald moment van je vraagt. Een gespeelde en tijdelijke assimilatie, assimilatie à la minute, prêt-à-porter. Niet voor niets is Zelig een van mijn favoriete Woody Allen-films. Dat de Israëlisch-Joodse identiteit en de AmerikaansJoodse identiteit wezenlijk verschillen is evident.

Zie volgende post om ‘Stuk 11/21′ te weten...

;)

[stefselfslagh]

Boeddha achterna in Cambodja en Vietnam.

Dit stuk verscheen in De Morgen Magazine, de weekendbijlage van De Morgen.

In 2013 reisde Stef Selfslagh met zijn gezin twee maanden door Cambodja en Vietnam. Acht jaar later geniet hij nog altijd na van de zonsondergangen, de National Geographic-momenten en de stierenpenissoep.

November 2013, Kep, Cambodja. Op een sloom stuk strand kijken we naar een overgelukkige tiener. Hij maakt - met al zijn kleren aan - een paar salto's in het zeewater. Hij ziet ons, loopt naar ons toe en schreeuwt: "Are you happy in Cambodia?" "Yes, we are", antwoorden we, want liegen doen we niet en al helemaal niet in het buitenland. "Are you?" Hij giet een waterval van woorden over ons uit. Dat zijn naam Fong is. Dat hij negentien is en uit Battambang komt. Dat hij vandaag voor het eerst de zee ziet. Dat hij plots het gevoel heeft dat er méér mogelijk is in zijn leven. Dat hij blij is dat hij zijn hoteljob heeft opgegeven om verder te studeren voor ingenieur. Dat hij ervan droomt om in Japan te gaan werken. Dat de zee hem nieuwe hoop heeft gegeven. En dat we hem nu moeten excuseren, maar dat hij dringend nog wat in het water moet gaan flikflakken. We kijken hem na en wensen hem in gedachten een R&D-job bij Sony en een dakappartement in Shibuya toe.

We, dat zijn ikzelf, mijn vrouw Greet en onze vijfjarige zoon Camu. We zijn al vier weken een als sabbatical vermomde reis door Cambodja aan het maken en begrijpen stilaan wat 'in het nu leven' betekent: een staat van onthechting bereiken waarin tijd een onnozel detail wordt. Na een maand onder de Cambodiaanse zon gefietst, gestapt, gezwommen, gelachen, geknuffeld en gedommeld te hebben, hebben we ons prakkiserende brein ingeruild voor een mindfull exemplaar. Chronologische categorieën zoals gisteren en morgen ontbinden waar we bij staan. 'Wij vergeten de dagen en de dagen vergeten ons', schrijf ik in een berichtje aan het thuisfront. De weg naar Boeddha is nog lang, maar we hebben toch al de juiste afslag genomen.

"Gaan jullie met een kleuter twee maanden door Zuidoost-Azië trekken?", hadden kennissen zich voor ons vertrek ongelovig afgevraagd. Lees: "Zijn jullie nu helemáál op jullie sabbaticcalhoofd gevallen? Camu gaat knokkelkoorts, difterie en malaria krijgen. En tussendoor gaan jullie hem van 's morgens tot 's avonds moeten entertainen. Jullie gaan niet uitgerust, maar uitgeput terugkeren." 

Maar reizen met een vijfjarige snotaap was - wat had u gedacht? - geweldig. Natuurlijk waren er dingen die we met Camu niét konden doen. De girlie bars in Sihanoukville checken, bijvoorbeeld. Ons in een klooster terugtrekken voor een zesdaagse meditatiesessie. Of op het strand meer dan vijf pagina's van een boek lezen. Maar dat werd allemaal ruimschoots gecompenseerd door andere dingen. National Geographic-momenten die we in gezinsverband beleefden. De wetenschap dat we onze kleine man een stukje van de wereld cadeau deden. Onze kleine man die ons in ruil mooie uitspraken cadeau deed. ("Ik heb tranen van de blijheid", zei hij op een avond.) De wereld lag aan onze voeten en omgekeerd. 

Over Cambodja schreven we in ons logboek: 'Wat een prachtig, verdrietig land.' We hadden de grootsheid van Angkor Wat gezien. De zelfs door zes miljoen landmijnen niet aan flarden gereten schoonheid van het Cambodiaanse platteland. De formidabele chaos van Phnom Penh. Maar we hadden ook door de killing fields van Choueng Ek gewandeld, waar tijdens het Rode Khmer-regime twintigduizend Cambodianen vermoord zijn. We waren ook stil geworden in Tuol Sleng, het voormalige martelkamp van Pol Pot. Het Rode Khmer-tijdperk en de daarop volgende burgeroorlog hebben er in Cambodja furieus ingehakt. Iedereen heeft geliefden verloren, iedereen is armer geworden. Als de Cambodianen glimlachen - en dat doen ze met de regelmaat van een verdienstelijk nagemaakte Rolex - zie je in hun ogen nog altijd restjes hartzeer. 

In Battambang raakten we in gesprek met Khing, een tuktukchauffeur die tussen zijn achtste en zijn vijftiende als kindsoldaat tegen de Rode Khmer had gevochten. In een poging om zich van zijn kindertrauma's los te weken, had hij als adolescent tien jaar in een klooster geleefd. Hij leerde in die tijd veel over God, maar nog meer over zichzelf: "Being a monk is not about praying to the Gods. It's about practising how to live". Zijn levensdoel: professor aan de universiteit worden. Het is niet omdat de Cambodianen niet in Amerika wonen dat hun dromen miniaturen moeten zijn.

November werd afgelost door december, Cambodja door Vietnam. En daar konden we het echt niet laten. Het was zeven uur 's ochtends. We stonden voor een hotelraam dat ons een majestueus uitzicht op Hanoi bood. We voelden ons uitgelaten omdat we op het punt stonden een nieuwe stad te inflitreren. En dus riepen we - jawel -: "Gooooooood morning, Vietnaaaaaam!" 

Ter verdediging: sommige dingen moet je gewoon doen. Ook al weet je dat honderdduizenden mensen je zijn voorgegaan. Je gaat ook niet naar Los Angeles zonder je tien seconden aan de Hollywoodletters te vergapen. Je weet dat het belachelijk is, maar je weet ook dat het nog belachelijker is om het krampachtig niét te doen.

In Vietnam werden onze hoofden overigens wel vaker bezocht door stukjes populaire Amerikaanse cultuur. Toen we na een dag stevig doorbanjeren in Saigon - een beetje Zuid-Vietnamees zegt nog altijd Saigon in plaats van Ho Chi Minh City - de ondergaande zon gingen uitwuiven op het dak van ons hotel, fluisterde mijn geheugen mij de lyrics in van Goodnight Saigon, het prachtige nummer van Billy Joel over de Vietnam-oorlog. Voor diegenen onder jullie die de jaren tachtig om begrijpelijke redenen (schoudervullingen, Kajagoogoo, de Bende van Nijvel) hebben verdrongen, deze kleine reminder: 'We met as soulmates on Parris Island / We left as inmates from an asylum / We came in spastic, like tameless horses / We left in plastic, as numbered corpses.'

Ik ga niet beweren dat je in Vietnam geweest moet zijn om Goodnight Saigon te begrijpen, maar geloof me: het hélpt. Je kan er de oorlog in je verbeelding gewoon re-enacten.

In een dorp vlakbij Hoi An voeren we met een bootje door de moerassen waar Vietnamese soldaten verrassingsaanvallen uitvoerden op Amerikaanse GI's. In Saigon aten we noedelsoep in Pho Binh, een onooglijk noedelrestaurant dat dienst deed als het geheime hoofdkwartier van de Viet Cong. In het Reunification Palace liepen we in de kamer waarin Henry Kissinger met Le Duc Tho de scenario's voor een mogelijke vredesovereenkomst besprak. En in de Saigon Saigon Bar van hotel Caravelle, tijdens de oorlog de uitvalsbasis van de buitenlandse persbureaus, konden we ons al na één pint prima voorstellen wat twintig pinten moeten doen met een oorlogsjournalist die ver van huis is.

Al reizend kregen we de indruk dat de sinds 1976 herenigde Noord- en Zuid-Vietnamezen opnieuw prima met elkaar kunnen opschieten. Maar toen we voor die hypothese bevestiging zochten bij Dang, een 28-jarige man uit Hanoi, zei hij: "Uniting two parts of a nation is easier than uniting the hearts of people." De Duitsers weten wat hij bedoelt.

Viel er in Vietnam ook wat te lachen, vraagt u zich nagelbijtend af? Jazeker. In The Ninh Binh Legend, een eenzaam hotel temidden van verlaten, naar een nieuwe toekomst hunkerende rijstvelden, vonden we het neologisme 'onslikbaar' uit. We hadden net de lokale soep geproefd en die was al na één nanoseconde opnieuw in ons bord beland. Ons verdict: deze soep is onslikbaar. En voor alle duidelijkheid: dat is géén synoniem van oneetbaar. Oneetbaar wil zeggen dat je het voedsel met enige moeite via keelgat en slokdarm naar je maag hebt getransporteerd, maar dat je het niet lekker vindt. Onslikbaar wil zeggen dat het dermate weerzinwekkend is dat de smaakpapillen in je mond alarmfase vijf afkondigen en allemaal tegelijk zeggen: tot hier en niet verder.

Enkele Vietnamhoogtepunten, gerieflijk samengevat: 1. Hand in hand over een spoorweg wandelen die schaamteloos een verzameling rijhuizen doorkruist. 2. In een rickshaw over de Long Bien-brug van Gustave Eiffel rijden. 3. Je Bill Gates wanen telkens een geldautomaat een paar miljoen Vietnamese Dong uitspuwt (1 miljoen Dong = 36 euro).

Twee dagen voor Kerstmis - de tijd vloog ondertussen sneller dan een Aziatische steenarend - speelden we met Camu een laatste keer in het zwembad van het Grand Hotel Saigon. Bij een temperatuur van 32 graden dansten we op Merry Christmas Everyone van Shakin' Stevens. Twee maanden eerder wisten we nog niet dat dit ging gebeuren. Maar we wisten al wel dat we precies voor dit soort momenten deze reis gingen maken.

De balans van onze trip? We bezochten 2 landen, 3 wereldsteden, 6 dorpen, 1 jungle en 2 eilanden. We zwommen in 2 zeeën, 1 rivier, 2 watervallen en 7 zwembaden. We vingen 5 vissen: 3 saaie, 1 kleurrijke en 1 sidderaalachtige. Camu leerde 6 nieuwe dingen: snorkelen, inktvis eten, in Khmer-letters 'dankjewel' schrijven, biljarten, bidden (zij het gibberend en tot een niet nader genoemde God) en foutloos 'A man ain't no man when a man ain't got no horse man' zeggen. 

We sliepen 2 nachten op een houten plank. We overwogen 1 keer om stierenpenis-soep te eten (op de foto op de menukaart zag het eruit als spekkoek in artisjokmousse). We fotografeerden 1 standbeeld van een krab. We speelden op 6 verschillende hotelbedden scènes uit Kung Fu Panda na. We verzonnen 3 verhalen-voor-het-slapengaan: 'Het Dribbelwonder Van Hanoi', 'De Saigonvogel' en 'Het Ongelukkige Cijfer Twee'. 

We zagen 1 Cambodiaan met vier duimen en 2 Vietnamezen zonder ogen. Ik werd door 6 masseuses onder handen genomen, waarvan er 2 mij galant een happy ending voorstelden. Greet droeg op een markt in Phnom Penh 1 zwarte pruik en verbood mij 39 keer om de foto's daarvan openbaar te maken. En we namen 1 prachtige, splinternieuwe definitie van reizen mee naar huis: 'Travelling is not about collecting memories. It's about practising how to live.' (Met dank aan Khing, vandaag waarschijnlijk professor aan een Cambodiaanse universiteit.)

[stefselfslagh]

Kijk, een man die zijn ziel blootlegt.

Dit stuk verscheen op zaterdag 9 juni in Zeno.

Veel mannen zullen zondag een traantje wegpinken als ze hun met Pritt en liefde bij elkaar geknutseld vaderdagcadeau krijgen. Vaders - zo hebben we besloten - mogen best gevoelig zijn. Maar als er géén kinderen of huisdieren in de buurt zijn, worden mannen nog altijd liever niet als weekhartig gelabeld.Genderrevolutie of niet, de gevoelige man blijft een alles behalve vanzelfsprekende man.

Vraagt de ene vrouw aan de andere: 'Waarom is het toch zo moeilijk om een gevoelige, zorgzame man te vinden?' Antwoord: 'Omdat die mannen al een vriendje hebben.'

Voor u met een uitgestreken gezicht 'HAHAHA!' roept en verveeld de pagina omslaat: de kwaliteit van de grap is bijkomstig. Maar het gendercliché dat erin opgeslagen ligt, is dat niet. Gevoelige mannen, aldus De Druivelaar en de vox populi, zijn mietjes. Sissies. Schuimpjes. Ze houden van rozenbottelthee, fluwelen hemden en The Pet Shop Boys. En ze schieten nog sneller vol dan Heidi het Alpenmeisje.

De maatschappelijke framing van de gevoelige man verklaart waarom veel van mijn seksegenoten nog liever een stekelvarken penetreren dan in het openbaar hun emoties te tonen. En waarom mannelijkheid tot nader order geassocieerd wordt met opgepompte spierballen, kennis van automechanica en een uitgesproken voorliefde voor grote tieten.

Nu en dan verschijnen er barstjes in de muur van mannelijke stoerdoenerij. Begin dit jaar liet Stephan Bouwman, presentator bij de Nederlandse versie van Q-Music, tijdens zijn programma rijkelijk zijn tranen vloeien. Dat hij zich klote voelde, zei hij zonder aanleiding en zonder harnas. En dat hij daar met niemand over kon praten omdat er - zeker bij mannen - nog altijd 'een achterlijk taboe' rust op het uitstallen van negatieve gevoelens.

Vorige week was de Britse zanger James Blake de taboedoorbreker van dienst. Blake had net een pianoballad uitgebracht - Dont' Miss It: een precisiebombardement op uw hart - en de recensenten van muziekwebsite Pitchfork hadden de song 'sad boy music' genoemd. Via Twitter liet Blake weten het 'sad boy'-label belachelijk te vinden omdat het mannen stigmatiseert die zich durven te uiten over wat ze voelen. "Vrouwen die over hun gevoelens praten, stellen we niet in vraag. Maar mannen die hun emotionele bekommernissen delen, reduceren we tot onnozele kasplantjes. En dat terwijl mannen veel vaker dan vrouwen depressief zijn en zelfmoord plegen."

Jonas Winterland, inheems componist van muzikale fijngevoeligheid, herkent zich in het statement van Blake. "Mijn debuutalbum had als titel Mensen Zijn Gemaakt Van Dun Papier. Mijn manier om te zeggen dat we allemaal kwetsbaar zijn. Voor sommigen volstond alleen al die titel om mijn muziek te kwalificeren als 'triestigeplantenmuziek'. Want: 'Oei-oei! Een man die zijn ziel blootlegt!"

"Weinig dingen veroorzaken zo veel ellende als het promoten van de zwijgende man als de meest wenselijke versie van de man. Het ontkennen van je gevoelens eindigt gegarandeerd in een abonnement bij de therapeut. En daar is op zich niks mis mee, maar het zou beter zijn, mocht je als man ook tegen je vrienden of collega's kunnen zeggen dat je je niet goed voelt. Zonder te moeten vrezen dat je voor watje uitgemaakt zal worden."

Verborgen verdriet

In een poging om te achterhalen hoe onze maatschappij gevoelige mannen behandelt, deed een student van Andrew Reiner, professor aan de Towson University in Baltimore, een paar jaar geleden een sociaal experiment. In het eerste deel van het experiment liet hij in de universiteitsbibliotheek een vrouw in tranen uitbarsten. In het tweede deel was het een man die een kleine waterval bij elkaar huilde. Het voorspelbare, maar niettemin verontrustende resultaat: de huilende vrouw werd onmiddellijk geholpen door toesnellende leden van de sisterhood, de huilende man werd gemeden als een Ebolapatiënt in vergevorderde staat van leegbloeding.

Seksuoloog Wim Slabbinck ziet in de uitkomst van het Reiner-experiment het bewijs dat onze samenleving nog lang niet klaar is voor mannen die hun gevoelens tonen. "De maatschappelijke consensus is nog altijd dat echte mannen niet huilen. Jongens leren al heel vroeg dat ze hun tranen moeten bedwingen. Dat emoties voor softies zijn. Zo worden ze bijzonder bedreven in het negeren van hun gevoelens. In het wegtoveren van hun verdriet en kwetsbaarheid."

"Ook op latere leeftijd stimuleren mannen elkaar - bewust of onbewust - om hun emoties aan de kant te schuiven. Ik ken weinig mannen die aan de cafétoog of op de werkvloer openlijk zullen treuren omdat de relatie met hun kind of partner niet goed zit."

Het gevolg van die stelselmatige ontkenning van de mannelijke gevoelswereld: een emotionele constipatie waar helaas geen therapeutische laxeermiddelen tegen bestaan. "In Vlaanderen plegen mannen drie keer zoveel zelfmoord als vrouwen", zegt Wim Slabbinck. "Achter die zelfmoorden gaan vaak jarenlang opgekropte gevoelens en krampachtig verborgen gehouden depressies schuil. Ons achterhaalde beeld van mannelijkheid verhindert mannen om zichzelf te zijn. Tot ze er blijkbaar niet meer willen zijn."

Kijk, een emojongen!

VRT-journalist Riadh Bahri weet waar Slabbinck het over heeft. Drie jaar geleden telefoneerde hij - vol van zelfhaat en op van verdriet - naar de zelfmoordlijn. "Ik had al maanden een depressie, maar vertikte het om daarvoor uit te komen. Als het echt niet meer ging, verstopte ik mezelf in het gehandicaptentoilet van de VRT en ging ik dáár een potje huilen. Ah ja, want huilende mannen zijn losers, nietwaar?"

"Op mijn vijftiende is mijn jongste zus aan kanker gestorven. Toen we na haar overlijden van het ziekenhuis terug naar huis reden, begon ik in de auto te huilen. Mijn vader greep onmiddellijk in: 'Niet wenen. Jongens doen dat niet.' Om maar te zeggen: ik heb als kind nooit geleerd hoe ik over mijn emoties moet communiceren. Als ik dat wel had meegekregen, had ik drie jaar geleden nooit zo diep gezeten."

Om een einde te maken aan zijn emotioneel analfebetisme koos Bahri voor de vlucht vooruit: hij gaf Phara de Aguirre de toestemming om over zijn depressieve zelf een Koppen-reportage te maken. Zelfs smartphonefilmpjes waarin te zien is hoe hij totaal ontredderd aan het huilen is, mochten getoond worden. Dat leek verdacht veel op een masochistische smeekbede om door twitterend Vlaanderen voor aandachtshoer versleten te worden, maar Twitter hield zich voor één keer in. "Ik heb in die periode vooral veel steunbetuigingen ontvangen. Maar nu en dan kunnen mensen het toch niet laten om smalend te doen over mijn verhaal. Toen bekend werd dat die Q-Music-dj huilend op de radio was geweest, zei iemand tegen me: 'Ah, nog zo'n emojongen als jij.'"

Emojongen: het woord suggereert dat gevoelige mannen een slechts bij hoge uitzondering waar te nemen mannensoort zijn. Een maatschappelijke rariteit. En dat is ook precies hoe veel mensen erover denken, zegt Wim Slabbinck. "Dat we mannen die hun gevoelens uiten 'gevoelige mannen' noemen, bewijst dat we ze niet helemaal normaal vinden. Anders zouden we het wel gewoon over 'mannen' hebben. In die zin bekijken we gevoelige mannen precies zoals ambitieuze vrouwen: we vinden geen van beiden vanzelfsprekend en voorzien ze daarom van een preciserend adjectief."

Hoogsensitief gelul

Nog minder vanzelfsprekend zijn mannen die bóvengemiddeld gevoelig zijn. Google 'hoogsensitieve mensen' en je krijgt - op een foto van Tom Helsen na - vrijwel uitsluitend afbeeldingen te zien van hooggevoelige vrouwen, niet zelden gefotografeerd in een meisjesachtige, in vaseline gedrenkte David Hamilton-setting. Het lijkt wel alsof vrouwelijke zintuigen meer aanleg hebben voor hooggevoeligheid dan mannelijke. "Klopt niet", zegt psychotherapeute Suzanne Keyaerts. "Er zijn evenveel hoogsensitieve mannen als hooggevoelige vrouwen. Alleen hebben mannen de neiging om hun hoogsensitiviteit voor de buitenwereld te verbergen. Hooggevoeligheid wordt, net als alle andere vormen van gevoeligheid, gezien als iets vrouwelijks, vandaar."

Keyaerts is getrouwd met een hoogsensitieve man en heeft twee hooggevoelige zonen. Ze krijgt de vooroordelen die over mannelijke hoogsensitiviteit bestaan in vrijwel dagelijkse porties aan huis geleverd. "Tot het derde leerjaar worden hooggevoelige jongens meestal wel getolereerd: kleine jongens mogen nog wat zachter en liever zijn. Maar zodra ze in het vierde of vijde leerjaar zitten, krijgen ze vaak te horen dat ze niet mannelijk genoeg zijn. Mijn jongste zoon voetbalt niet graag en gaat tijdens de speeltijd liever op een bankje zitten om wat te praten. Wel, dat is niet cool, niet stoer. Er wordt van hem verwacht dat hij sport, loopt en hevig is. Hoogsensitieve jongens worden op school vaak vernederd. Hun hooggevoeligheid wordt er op de speelplaats uit gepest. Gevolg: ze kweken al op jonge leeftijd een pantser. Ze schermen zich af van een wereld die ze als gevaarlijk en agressief beschouwen."

"Ook mijn man heeft door de jaren heen een defensiemechanisme ontwikkeld om zijn hooggevoeligheid te verbergen. Wanneer hij op een feestje is en de mannen beginnen over technische aangelegenheden te praten, zal hij altijd heel fanatiek meedoen. Een beetje overdreven zelfs: ik zie dan dat hij absoluut wil bewijzen dat hij een echte man is. Maar in die bewijsdrang zie ik tegelijk ook zijn verdriet. Want hij is op zo'n moment niet zichzelf. Wat jammer is, want wie hem kent, weet dat hij een zalige gesprekspartner kan zijn."

Dat laatste geldt voor meer mannen, zegt Wim Slabbinck. "Onttrek een man aan het beoordelende oog van de machomaatschappij en je kan er doorgaans heel gevoelige, diepgaande gesprekken mee voeren. Dat geeft aan dat het probleem minder bij de man dan bij de samenleving ligt."

"Toch heb ik de indruk dat de mannelijkheidsmythe langzaam maar zeker aan het afbrokkelen is. Dat we ons stilaan van al die Mannen Komen Van Mars En Vrouwen Van Venus-onzin aan het bevrijden zijn. En maar goed ook. Als we erin slagen om onze kinderen anders te doen denken over mannelijkheid en vrouwelijkheid, vergroten we de toekomstmogelijkheden die ze voor zichzelf zullen zien."

Ook de Marokkaans-Franse schrijfster Leïla Slimani ziet in Humo tekenen van een viriele revolutie: "Steeds meer mannen hebben helemaal geen zin meer om dominante lomperikken te zijn. Dat is goed nieuws. Alles zal beter worden als mannen ook kwetsbaar mogen zijn. Zelfs seks. We gaan nog veel plezier beleven aan de gevoelige man."

Zwijgende patsers

Blijft de vraag: hoe gevoelig mag de gevoelige man dan wel zijn? Mag hij tijdens de vrijdagfilm op VijfTV mee onder het tv-dekentje kruipen en zijn traanzakken leeg laten lopen? Of gaan dan alle psychopatenalarmen tegelijk af? Volgens Riadh Bahri zijn er grenzen aan de mannelijke gevoeligheid. "Veel mensen denken: 'Gevoelige mannen, allemaal goed en wel, maar ze moeten niet overdrijven.' Mannen die té emotioneel zijn, zullen toch vrij snel uit de kudde verstoten worden, vrees ik. Ik denk nu spontaan aan Damiano, de fitnessboy uit Blind Getrouwd die met Wendy een koppel vormde. Damiano ging nogal op in zijn emoties: hij had de neiging om zijn relatie met Wendy voortdurend met haar te willen evalueren. Op den duur riepen zelfs mijn vriendinnen: 'Wat is uw probleem, gast? Stopt met praten en poept haar gewoon.'" (lacht)

Beweren vrouwen wel dat ze een gevoelige man willen, maar kiezen ze als puntje bij het geërecteerde paaltje komt toch liever voor een alfa-exemplaar, Wim Slabbinck? "Onderzoek toont inderdaad aan dat mannen die niet teveel over hun gevoelens uitweiden door vrouwen aantrekkelijker bevonden worden dan openhartige mannen. Het ziet er dus naar uit dat vrouwen op het gebied van mannelijke gevoeligheid een dubbele moraal hanteren. Ze willen zogezegd een kwetsbare man die over zijn emoties kan praten, maar opteren in de praktijk toch vaak voor de ontoegankelijke, zwijgende patser. Wat uiteraard niet bevorderlijk is voor het mannelijke emancipatieproces. Zolang mannen merken dat gevoeligheid in hun nadeel werkt, zullen ze de neiging hebben om alfatoneel te spelen."  

De Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeijffer wees er in deze krant ooit op dat de gevoelige man nog een bijkomend probleem heeft: hij mag niet om het even wélke emoties uiten. "Jaren geleden ging mijn toenmalige vriendin vreemd. Ze biechtte dat aan me op en ik reageerde precies zoals het hoort: teleurgesteld, verdrietig en boos. Maar later dacht ik over de situatie wat beter na. En kwam ik tot de vaststelling dat ik het eigenlijk niet zo erg vond dat mijn vriendin was vreemdgegaan. Dat ik eerlijker was geweest als ik haar had gevraagd of ze het leuk had gevonden. Ik vertelde haar dat en ze was helemaal in de war. Mijn gevoel stond niet in het handboek van toegelaten gevoelens en dus werd ik afgekeurd. Je moet als man dus wel je emoties uiten, maar je mag ze niet zelf kiezen."

Wim Slabbinck ziet in het verhaal van Pfeijffer niet zozeer een veroordeling van emoties dan wel een cultureel bepaald verschil tussen mannen en vrouwen. "Meisjes leren nog altijd dat ze moeten behagen. Terwijl jongens vrijer, individualistischer opgevoed worden. Daardoor hebben mannen minder dan vrouwen het gevoel dat ze regels moeten volgen. En hebben ze er ook minder moeite mee om sociaal onwenselijke dingen te zeggen. Dat is natuurlijk prima, maar ik kan me inbeelden dat die mannelijke oprechtheid soms kwetsend is voor vrouwen"

Mannenconferentie

Vorige week verklaarde de Canadese psycholoog Jordan Peterson in Zeno dat mannen watjes aan het worden zijn en hun verloren gegane mannelijkheid moeten heroveren. Vandaag leest u een stuk waarin een Vlaamse seksuoloog verkondigt dat mannen alle kamers van hun hart moeten openzetten en een einde moeten maken aan hun emotionele onmondigheid. Misschien moeten we maar eens een internationale mannenconferentie beleggen om voor eens en voor altijd uit te maken wat we nu met onze mannelijkheid gaan doen, zeg ik. Wim Slabbinck lacht en zegt: "Jordan Peterson en ik hebben ook iets gemeen: de overtuiging dat mannen het vandaag niet zo gemakkelijk hebben. Hoe je dat als man denkt te moeten oplossen - door opener en toegankelijker te worden of door je dominantie opnieuw op te eisen - hangt af van je wereldbeeld. Zelf geloof ik in de maakbaarheid van de mens. Ik vind dat we onszelf, wars van ons geslacht, moeten kunnen ontplooien tot wie we wíllen zijn. Maar als je gelooft dat er tussen mannen en vrouwen fundamentele biologische verschillen bestaan, zal je je beter voelen bij een traditioneler invulling van mannelijkheid."

"Hoe dan ook, we moeten ophouden met gevoelige mannen voor te stellen als onnozelaars. Het zijn geen lulletjes rozenwater die voortdurend met vochtige ogen rondlopen en op elk uur van de dag de nood voelen om hun hart te luchten. Het zijn gewoon mannen die beseffen dat een minimum aan emotionele eerlijkheid essentieel is om vrij en gelukkig door het leven te gaan."