yvesandphia

[yvesandphia]

— K A L A Y A A N —

Ang kalayaan ay isang napakahalagang karapatan ng bawat tao, kung mayroon ka nito, walang gumagapos o pumipigil sa anumang iyong nanais at nilalayon sa buhay. Sa pangkalahatan, ito ay may kakayahang kumilos o magbago nang walang pagpilt. Naguugnay ito sa pagkakaroon ng malayang kalooban at pagiging walang hindi naaayon o hindi makatarungang mga hadlang, o pagaalipin, at isang ideya na malapit sa konsepto ng kalayaan. Ang pagiging malaya ay isang katangian ng pagiging makapangyarihan, may sariling kapasiyahan nang walang walang anumang pinapangambahan, hindi nakasandig, umaasa o nakatali sa iba, matatag at taas noong ipinaglalaban ng pansariling kapakanan at kagalingan para sa lahat. Mayroong iba't ibang klase ng kalayaan katulad ng kalayaan sa sarili, kalayaan sa bansa at kalayaan sa pantao na nagdudulot ng positibo at negatibong epekto sa atin.

Ano ba ang positibong epekto ng kalayaan? Ang positibong epekto ng kalayan ay mayroon tayong kalayaan na kontrolin ang ating sarili, at may kakayahang kumilos nang makatwiran at pagpili ng responsableng alinsunod sa interes ng isa. Mayroon rin tayong kakayahan na gawin ang kagustuhan natin hangga't walang naapektuhan na iba. Halimbawa na rin nito ang kakayahan nating ipakita o ilahad ang ating nararamdaman.

Samantalang, ang negatibong epekto ng kalayaan ay mula sa kapabayaan at pagkagambala. Ikaw ay negatibong libre sa sukdulang hindi hinihigpitan ng ibang tao ang maari mong gawin kung ang iba pang mga tao ay pumipigil sa iyo sa paggawa ng isang bagay, alinman sa direkta sa pamamagitan ng kung ano ang kanilang ginagawa, o hindi tuwiran sa pamamagitan ng pagsuporta sa mga panlipunan at pang ekonomiyang na kaayusan na dehado sa iyo. Nagiging negatibo rin ito kung inaabuso mo ang kalayaan mo.

May dalawang klase ng Kalayaang Pantao, isa ay ang Kalayaan sa Sarili o bilang isang indibwal at Karapatang Pantao o sa pangkalahatan. Naglalayon ito na ang tao ay tunay na malaya sa kanyang pagpili o pagpapapsya at nagtatakda ng kanyang kilos para sa kanyang sarili. Walang anumang puwersa sa labas ng tao ang maaring magtakda para sa kanya. Ang kalayaan sa sarili ay isang panloob na estado ng isang pagkatao na kailangang mahalin sa bawat sandali ng buhay. Ang pagpapahalaga sa iyong sariling kalayaan ay ang pinakadakilang pakiramdam na maaaring matamo ng isang tao. Ang panloob na kalayaan ay isang estado ng pagkakaroon, pagpapalawak at kagalakan na hindi nakakondisyon ng mga panlabas na kalagayan, na kung saan meron tayong kalayaan na magdesisyon para sa ating sarili. Dito din pumapaloob ang kaalaman natin tungkol sa tama at maling gawain. Ang kalayaan sa sarili ay pag di ako sinasabihan ng kahit na sino. Walang sinusunod na mga kondisyon galing sa iba. Habang, ang karapatang pantao ay ang bawat tao’y may karapatan buhay, kalayaan at kapanataganan ng sarili. Walang sino man ang pwedeng mang alipin, mang abuso at mag pahirap o lapatan ng malupit ang isang tao. Ang bawat tao’y may karapatang kilalanin saan mang dako bilang isang tao sa harap ng batas, ang lahat ay pantay-pantay at may karapatan sa walang pagtatangi ng pangangalaga ng batas. Paloob na rin sa kalayaang ito ay ang kalayaan sa pananalita, kalayaan pumili sa relihiyon at paniniwala, kalayaan sa kasarian at iba pa.

Nagsimulang maging malaya ang ating bansa noong ika-12 ng Hunyo 1898 sa pagitan ng apat at lima sa hapon sa Cavite sa tahanan ni Heneral Emilio Aguinaldo, mula noon ay naging demokratikong bansa na tayo. Sa sambayanang Pilipino, isang dakilang araw ito na nagpapahalaga sa mga alaala at nagawa ng ating mga bayaning namuhunan ng buhay, talino, pawis, dugo at sakripisyo alang-alang sa Kalayaan. Kanilang inalay sa Kalayaan ang tinatamasa at inaalagaan natin ngayon. At lahat ng mga pangyayaring lumagot sa tanikala ng pang-aalipin sa mga Pilipino ay bahagi na ng ating kasaysayan.

.

Ano ba ang epekto kung wala tayong kalayaan?

Ang maaring maging epekto kung wala tayong kalayaan ay mabubuhay tayong may takot o pangamba na isiwalat ang ating nararamdaman at nalalaman sa iba sapagkat, maaring hindi ito umayon sa kagustuhan ng masa o mga taga paghusga. Bilyun-bilyong tao rin ang nabubuhay nang walang kalayaan. Sa pinakamasama sa mga bansang ito, naninirahan sila sa takot at kawalan ng kapanatagan. Ang mga ito ay literal na alipin, binili at ibinebenta, o ang mga epektibong alipin ng kanilang mga pamahalaan. Gutom sila o may karamdaman. Nakatira sila sa mga sinaunang kampo ng mga "refugee"; nagdurusa sa ilalim ng pagpapahirap o sa agarang banta ng kamatayan; may sakit at malapit nang mamatay nang walang paggamot. Sila ay mga bilanggo, mga bilanggo ng konsentrasyon, o sa mga kampo ng kamatayan.

Napakahalaga ng kalayaan dahil dito tayo nabibigyan ng pagkakataon na mabuhay at may karapatang gawin, magdesisyon at pumili na naayon sa kagustuhan natin. Ito ay kung saan walang sino man ang makakapagdikta sa atin na gawin ang mga bagay na labag sa ating kalooban at kung sino tayo. Bilang Pilipino, napakaswerte natin dahil tayo ay nabubuhay sa isang demokratikong bansa at nabigyan tayo ng pagkakataong maging malaya. Hindi na natin nararanasan ngayon ang mga sinapit ng mga pilipino noong sinakop sila nga espanyol, amerikano at hapon kung kaya't dapat nating pakaingatan at gamitin sa tama ang kalayaang ipinaglaban ng ating mga bayani. Maging responsable tayo sa pagkakaroon ng kalayaan at huwag rin sanang nating abusuhin ang kalayaan na ipinagkaloob sa atin dapat ay matuto tayong alamin ang tama sa mali.