#zachtheid

[vastingedachten]

[degrijzewijze]

Evalueer je voorbije jaar zonder schuldgevoel, een kans om te groeien en vooruit te kijken

Eindejaar = reflectietijd 🕯️ Hoe was jouw jaar? Leer hoe je bewust kunt terugblikken zonder te blijven hangen in schuldgevoelens. Tips voor positieve inzichten, concrete doelen én een frisse start. Start hier 👉

Het einde van het jaar nadert, een tijd van lijstjes, goede voornemens en terugblikken. Terwijl de drukte van feestdagen op de loer ligt, nodigt deze periode ons uit tot reflectie. Het is hét moment om je jaar te evalueren zonder schuldgevoel. Strijk de rimpels in je zelfvertrouwen glad en vervang stress door zachtheid. Niet met spijt of schuldgevoel, maar met liefdevolle nieuwsgierigheid en een…

[waterontharderdenhaag]

Ontdek zacht water met Waterontharder Den Haag! 💧✨

Ervaar de voordelen van kalkvrij water in jouw huis met onze hoogwaardige waterontharders. Bij Waterontharder Den Haag helpen we huishoudens en bedrijven in Den Haag en omgeving met de verkoop, installatie en onderhoud van waterontharders. Hard water kan kalkaanslag veroorzaken, wat leidt tot hogere energiekosten en snellere slijtage van apparaten. Wij bieden een efficiënte en duurzame oplossing!

Onze showroom en servicepunt bevinden zich op 📍Johan de Wittlaan 7, 2517 JR, Den Haag, Zuid Holland, Nederland. Bel ons vandaag nog via 📞 +31705690143 voor deskundig advies of een vrijblijvende offerte. Bezoek onze website 🌐 https://waterontharderdenhaag.com voor meer informatie en klantreviews. Kies voor zachter water, bespaar geld en bescherm jouw woning!

#Waterontharder #DenHaag #KalkvrijWater

[naturallyadventured]

eefduin

Vrijheid Oh, wat verlangde ik naar jou Naar de ruimte, de rust Naar het reizen, het spelen, Naar de mogelijkheid om te kiezen Voor alleen dat wat ik wil, Voor dat wat mij raakt Ik zocht zo luid Naar stilte in mijn huis Naar vrede in mijn hoofd Naar zachtheid in mijn hart Terwijl ik nu in dit moment ontdek Dat juist in de verbinding De grootste vrijheid leeft

[sadandbrokenforever]

Er woedt een storm in mij

die niemand ziet.

Geen regen, geen bliksem,

maar een razende stilte

die alles in mij afbreekt.

Mijn gedachten slaan tegen de muren van mijn hoofd,

mijn hart slaat op hol zonder reden.

Alles voelt te veel.

Elke emotie komt binnen alsof ze geen filter kent.

Pijn brandt zich vast.

Verdriet overstroomt.

Angst siddert diep, zelfs in rust.

Mensen zeggen dat ik gevoelig ben.

Maar dit is geen zachtheid.

Dit is geweld.

Vanbinnen.

Dag na dag.

Hetis geen verdriet dat je kunt troosten,

geen angst die je kunt uitleggen.

Het is een intensiteit die alles kapotmaakt,

die me uitput,

die me uit elkaar trekt zonder een spoor na te laten.

En ik blijf zitten

in het oog van die storm,

stil, schijnbaar rustig.

Maar vanbinnen ben ik allang

aan het vergaan.

[devosopmaandag]

Hoe de kunst mijn gemoed bespeelt

Het is de eerste keer dat ik in het Mudam (Musée d'Art Moderne Grand-Duc Jean) in Luxemburg kom. Het ligt wat verscholen in een hoek van een park, en dat voor museumarchitectuur van het zuiverste water: veel glas, veel wit, veel schuine lijnen, een oprijzende ijsberg. Eerst door een soort tunnel, dan de auto in een halfduistere parkeergarage, een modern chique hotel vlak naast het museum, en binnen een dame achter de balie die ons al telefonerend helpt. Mijn wat wankele liefde voor de hedendaagse kunst wordt meteen getest. En dan betreden G en ik een bijna leeg museum, met meer suppoosten dan bezoekers.

Cosima von Bonin, een grote ster in de kunst van nu, heeft er een overzichtstentoonstelling. Ik ben niet voorbereid op kunst die de hedendaagse populaire beeldcultuur tot onderwerp heeft. Stripfiguren, knuffels, gestileerde, vergrote dagelijkse objecten en beelden vullen brutaal zaal na zaal. Niets gebeurt in mij - of wacht, er gebeurt juist heel veel. Het is een zuiver gevoel van vervreemding in die Boninse wereld. Ik wijs het werk af, zaal na zaal, een gevoel dat steeds sterker wordt. Ik observeer mezelf daarin, dwalend en verloren in een dionysische wereld van ironie en opgevoerde 'pop culture'. Haar in de kunstwereld bewonderde humor, haar cultuurkritiek, haar status slaan dood in mij. Het is een krachtige ervaring.

Dan is er ook nog een kunsthistorisch overzicht van vrouwelijke pioniers in de computerkunst van de jaren 1960 tot 1991. De werken, een groot aantal op printpapier met gaatjes aan weerszijden, veel uitvergrote pixels op doek, onscherpe foto's, ogen al bijna archaïsch. Ik loop er rond met een welwillende zachtheid. Ik was kunststudent in de jaren '70. Maar de tentoonstelling waar ik mij werkelijk voor open is een retrospectief van Xanti Schawinsky (1904-1979), volkomen onbekend voor mij. Hij studeerde in de jaren '20 van de vorige eeuw aan het Bauhaus, ontvluchtte als Joods kunstenaar het nazi-regime in Duitsland en vertrok via het steeds fascistischer wordende Italië naar de Verenigde Staten. Op uitnodiging van Josef Albers, zijn docent aan het Bauhaus, ging hij lesgeven aan het Black Mountain College. Zijn oeuvre bestaat uit schilderijen, tekeningen, foto's, grafiek en werken voor theater Doorbreken van conventies in de verschillende disciplines, het zoeken naar een totaal-ervaring, het gebruik van het lichaam, het uitproberen van nieuwe technieken, dat alles kenmerkt zijn werk. Lopend van werk naar werk loop ik met de geschiedenis van de twintigste eeuw mee, loop ik langs een mensenleven.

Een beeld dat mij treft is de kunstenaar dansend op een groot schildersdoek, een van zijn manieren om het lichamelijke in de schilderkunst te onderzoeken. Het kost me weinig moeite hem in zijn atelier bezig te zien. Vlak voor me uit slentert een lange man, cool, met pet en splinternieuwe sneakers en zijn donker, lange jas nog aan. Zo terloops als een hand die de bladeren van een heg streelt, zo maakt hij eenhandig een foto met zijn telefoon – van de dansende Schawinsky. En voort slentert hij weer. Ik meen te weten wat hij voelt.

[ochtendstorm]

Er is een zekere zachtheid in mijn donker. Een beschermende nood die wazig en grijs maakt. Ik krul mezelf op, verdwijn in het zwijgen. Ik lig stil. Mijn waas is warm, mijn donker is zacht. Ik kan niet verder, ook niet achteruit. Ik lig stil. Er vormt een cocon rond het verdriet, de angst zwakt af. Ik beweeg niet. Alles ligt stil.

[jurgenameen]

193, 4, laat

Jazeker laat de zon ons kussen

Want er mag wat gesmolten worden

Laat de zon je voorhoofd verwarmen

De gedachten van onvrede mogen weg

De lippen wachten met glorieuze gloei

De zon moet nog haar werk doen

Geestelijke verzorging van de ijsberg

De behandeling van de behoefte aan zachtheid

-copyrights Amie 2024-

[jurjenkvanderhoek]

HANNEKE FRANCKEN TEKENT ZICH EEN NIEUWE WERELD

In haar mysterieuze tekeningen voegt Hanneke Francken ongelijksoortige zaken samen zodat er nieuwe samenstellingen ontstaan. Het lijken verschillende onderdelen uit de natuur te zijn, samengebracht als een collage. Geknipt en geplakt. Landschapselementen die nooit met elkaar in samenhang waren of ooit hadden kunnen zijn. Francken verstrengelt deze, vlecht aaneen en weeft ineen. Er ontstaan nieuwe werelden, andere omgevingen. Het boek “Intertwine”, een uitgave in eigen beheer met teksten van Arno Kramer, Diana Wind en Patty Wageman, is een kaartenmap om die werelden gewaar te worden. Een reisgids om ontdekkingen te doen. In de getoonde tekeningen kan ik zoeken en vinden, kijken en zien. Er is echter niets verborgen, alles is helder en klaar in beeld gebracht. Het is een positieve wirwar, waarbij de ogen de kost krijgen. Hongerig sla ik het boek open en laaf mij aan deze overvloed aan lijnen, vlakken en kleuren.

Hanneke Francken heeft de natuur als inspiratiebron, als basis voor haar werk, als uitvalsbasis om te scheppen. Want dat is wat ze doet, scheppen. Onwezenlijke omgevingen bestaansrecht geven. Nieuwe natuur creëren. Niet voor handen zijnde samenstellingen grijpbaar maken. Alle elementen die existeren samenbrengen en er een vernieuwd inzicht mee tekenen. Als het ware de natuur ofwel de zichtbare werkelijkheid recyclen. Hergebruiken in een ander beeldend leven. De reïncarnatie van de oorspronkelijkheid.

Met de natuur als uitgangspunt neemt Francken geen genoegen alleen de werkelijkheid te reproduceren, na te maken, in beeld te brengen. Ze streeft geen perfecte nabootsing van de wereld om zich heen na. “Zij tekent als het ware een ander leven in het werk”, lees ik in de inleidende tekst van tekenaar, curator en dichter Arno Kramer. “Zij speelt op een evidente manier met drama, met het bovennatuurlijke en misschien met het esoterische en religieuze, zonder larmoyant te worden.” Het boek toont ouder werk en meer recente tekeningen van Hanneke Francken. De vroege werken hebben nog de mens in alle oorspronkelijke naaktheid als onderwerp. De menselijke figuur wringt zich in alle bochten om zich te verwonderen over de natuur. Niet om er de baas over te spelen, maar één te zijn met en er opgaan in. Tekeningen waarin kleurpotloden in de doos blijven, in grijzen is de werkelijkheid eer aan gedaan.

Dan in het weergeven van gestorven dieren komt er kleur in de flora rond de fauna. Door de bloemen en planten levend te kleuren is de fazant en is het konijn echt levenloos. Zo dood als een pier. Tekeningen die qua onderwerp niet oogstrelend zijn, echter de manier waarop Francken deze dode werkelijkheid tot leven brengt is onnavolgbaar. De ondergrond is nog helder wit, het wit van de drager. Maar dan krijgt ook het papier kleur en stap ik echt een andere wereld binnen. De harde realiteit wordt ingewisseld voor een onwezenlijke zachtheid. Het onderwerp is nog even meelijwekkend, maar gevat in een legendarische onderwereld. Legendarisch als in fabelachtig, wonderlijk en verbazingwekkend. De onderwereld omdat het beeld duister is, geheimzinnig en onverklaarbaar.

Hanneke Francken maakt cryptische tekeningen. De waarheid verbergt zich in raadselachtige samenstellingen. Want de dierfiguren gaan zich min of meer verbergen in de vegetatie. “Zij gaan soms op in de duizeligmakende hoeveelheid lijnen en het is de vraag of er nog een voorgrond en een achtergrond bestaan”, schrijft Arno Kramer. “De lijnen zijn zo gevarieerd en zo gevoelig en ook intuïtief getekend, dat ze nooit van te voren zo bedacht kunnen zijn.” En Kramer besluit zijn betoog met “De tekeningen van Hanneke Francken hoeven niet begrepen te worden, ze moeten beleefd worden, je kunt er in dwalen, je kunt er zelfs in verdwijnen.” En inderdaad raak ik mezelf kwijt in de meest recente, intertwine, composities. Denk ik een rotspartij met mos begroeid te zien, kan zich daar zomaar een vogelbeest uit los maken. Meerdere keren moet ik mijn blik over het getekende laten gaan, mijn ogen goed de kost geven in en aan de voorgeschotelde composities, om de ware aard ervan te doorzien.

Francken fantaseert vanuit de werkelijkheid cellen, organismen, gevogelte, wild en vegetatie. Zoals de schepper de aarde construeerde. Het afpellen van de werkelijkheid, noemt directeur Stichting Oude Groninger Kerken Patty Wageman dat. Tot je op dat deel van de evolutie stuit waar het allemaal begon. “Op zoek naar de oorsprong om er vervolgens een nieuw begin aan toe te voegen.” Door mythologie, natuur, evolutie en eeuwigheid vloeien dieren en planten tot onwerkelijke sferen samen. In deze werken doet zich veel voor, er staat van alles te gebeuren. Iedere vierkante centimeter is benut om de beschouwer te dwingen geconcentreerd te kijken. De aandacht te vestigen op de dynamiek van de slingerende lijnen en de in elkaar grijpende elementen. De natuur heeft de overhand in de tekeningen. Knoestige bomen, bebladerd geschubde stammen, sprietende takken, een bast als een prentenboek. Daaromheen verwaaien twijgen en loof, de blik laat zich stroomlijnen in deze wildernis. Werken waarin Francken zich zichtbaar zorgen maakt over de toekomst van ons bestaan. “Zij beweegt zich in haar werk tussen wat vanzelfsprekend was, de levenscyclus”, schrijft curator hedendaagse kunst Museum Rijswijk Diana Wind, “naar nieuwe mogelijkheden, microben en andere eencellige wezens, tot geen invulling weten van wat gaat komen, de lege plekken in haar tekeningen.”

“Het is een weelderig en bewegend spel van kleur en lijn dat als resultaat een attractieve manifestatie heeft. Begeeft de blik zich op korte afstand langs de getrokken lijnen, de afgebakende velden, dan merk ik tussen de veelvormige vegetatie weleens een addertje onder het gras, kijk ik niet zelden de kat uit de boom en vind ik soms een vreemde eend in de bijt. Kortom er beweegt zich meer tussen deze hemel en aarde van Hanneke Francken”, schreef ik geboeid door haar werk bij de tentoonstelling Synthese vorig jaar in Galerie Getekend in Heerenveen.

Gefascineerd door de cyclus van het leven laat Francken een nieuwe wereld ontstaan in haar werken. Ze illustreert haar fascinatie in een rijke schepping van samenvloeiende planten en dieren, met incidenteel in de achtergrond een teken van menselijke activiteit. Maar vooral draait het in haar werk om die eerste dagen van het scheppingsverhaal, om het creëren van een synthese van waaruit nieuw leven ontstaat. Het nieuwe landschap is een visioen, een voorspelling van een apocalyptische toekomst, een nieuw begin.

“Tekenen is voor Hanneke Francken een manier om beeldend te schrijven”, schrijft Patty Wageman. “Een tekening moet in haar ogen bruisen, energie uitstralen en beweging laten zien. Het moet dynamisch zijn en het statische van het vlak overstijgen. (…) Met haar cycli probeert ze de kijker bewust te maken van de wereld om ons heen, van wat de aarde met ons doet en wij met de aarde.”

De in het boek opgenomen en door de tekeningen gestrooide gedichten zijn even mysterieus als de tekeningen dat in eerste beschouwing zijn. De beelden vergen het om lang naar te kijken, erin te duiken als het ware. De poëzie heeft een lange adem nodig om de woorden te laten indalen. Ik citeer: “Onder golven duiken - Niemand weet als niemand ziet het gezicht wat in het grafiet verdwijnt. / In de weerspiegeling is zij niet opgehouden met bestaan / slechts klanken die terugkeren, soms in wankel evenwicht. / / Als je schrijft: dat er geen ik meer is, of niet meer dezelfde ik, / legt zij afstanden af, zodat het oog niet went aan de verdwijning.”

Intertwine. Tekeningen en gedichten Hanneke Francken. Teksten Arno Kramer, Diana Wind, Patty Wageman. Oplage 150 exemplaren. Uitgave in eigen beheer, oktober 2022.

[vastingedachten]

De angst om lief te hebben…

Wat als ik je vertel dat juist dát gevoel, die angst om teveel te geven, het mooiste bewijs is dat je hart leeft?

We houden ons in. We doseren onze liefde alsof het een potje peper is: een snufje hier, een vleugje daar. Bang dat als we teveel strooien, we achterblijven met lege handen en een overvol hart. Want wat als jij alles geeft en de ander… niets?

Maar weet je, dat hart van jou klopt niet in ruil voor applaus. Het klopt omdat het niet anders kan. Omdat het gemaakt is om te voelen, om te geven, om te stralen, ook als dat soms onhandig of ongeremd voelt. Liefde is geen ruilmiddel, het is een stroom. En ja, soms loopt die vast. Soms stroomt het maar één kant op. Dat kan pijn doen. Maar het betekent ook dat jij leeft, dat jij durft, dat jij nog steeds gelooft.

We zijn bang om voor gek te staan. Om teveel te zijn. Te intens. Te gevoelig. Maar wat als “teveel” gewoon “precies goed” is voor de juiste persoon?

Zou het kunnen dat we niet téveel geven, maar dat we het aan mensen geven die niet weten hoe ze het moeten ontvangen? En dat het echte werk niet zit in minder geven, maar in beter kiezen?

Liefde die je inhoudt om jezelf te beschermen, is als een bloem die nooit opengaat uit angst voor de regen. Maar regen maakt dingen niet kapot. Het laat ze groeien.

Durf te bloeien, ook al is de lucht bewolkt.

Van. Mij.

[sleepmentor1]

Advies van experts om je slaap te verbeteren en blijvende oplossingen te ontdekken

Het begint niet altijd met een rusteloze nacht. Soms word je gewoon suf wakker of voel je je rond het middaguur vreemd ongeconcentreerd. Wanneer dat patroon zich herhaalt, wordt slaap een stille kwestie die velen negeren. De tekenen zijn niet dramatisch – slechts subtiele veranderingen in energie, geduld of fysiek gemak. Maar na verloop van tijd bouwen ze zich op. Slaap aanpakken gaat niet over het afleren van één slechte gewoonte. Het gaat erom op te merken wat je lichaam dag in dag uit stilletjes uitput. Dat is waar begrip begint – wanneer slaap onderdeel wordt van het gesprek, niet slechts een detail op de achtergrond.

Praktische verschuivingen die rust terugwinnen

Een goede nachtrust is zelden het resultaat van één ding goed doen. Het is vaak het resultaat van verschillende kleine, consequent gemaakte keuzes. Lichter eten 's avonds, het beperken van blauw licht en je aan een slaapschema houden – zelfs als het exacte tijdstip varieert – kan een ritme creëren waar je lichaam op leert vertrouwen. Het volgen van zinvolle tips voor slaapverbetering betekent dat je je richt op eenvoud. Dit zijn geen ingewikkelde trucjes. Het zijn evidence-based suggesties die met het lichaam samenwerken, niet ertegen. Na verloop van tijd beginnen zelfs langdurige slaapproblemen te veranderen wanneer de basis wordt gelegd op echte gewoonten.

Comfort is meer dan alleen zachtheid

Fysieke ondersteuning is belangrijk. Een bed kan acceptabel aanvoelen, maar toch het lichaam op een manier in een verkeerde houding brengen die subtiele pijn veroorzaakt. Die verkeerde houding bouwt spanning op, en spanning staat slaap in de weg. Kussens die de nek niet goed ondersteunen, matrassen die druk op de gewrichten uitoefenen – deze problemen worden vaak geaccepteerd omdat ze vertrouwd zijn geworden. Maar vertrouwdheid is niet hetzelfde als functionaliteit. Het vernieuwen van een slaapomgeving vereist het stellen van andere vragen: Waar voelt het lichaam zwaar aan? Welke delen van het lichaam doen pijn als je wakker wordt? Vervangen wat niet langer ondersteunt, is een krachtige vorm van zelfzorg.

Begrijpen wanneer hulp nodig is

Er zijn patronen die niet door persoonlijke inspanning alleen kunnen worden teruggedraaid. Aanhoudende slapeloosheid, onregelmatige ritmes en een verstoorde slaap die langer dan een paar nachten aanhoudt, kunnen wijzen op iets diepers. In die gevallen worden slaapstoornistherapieën relevant – niet als laatste redmiddel, maar als een gestructureerde weg vooruit. Deze therapieën zijn niet ontworpen om symptomen te verlichten – ze zijn ontworpen om de omstandigheden te herstellen die nodig zijn voor een gezonde slaap. Ze helpen de hersenen te herprogrammeren op hoe ze reageren op rust, door onderliggende mechanismen aan te pakken in plaats van alleen oppervlakkig gedrag. Slaap, ooit verkeerd aangeleerd, kan opnieuw worden aangeleerd.

Hulpmiddelen die het genezingsproces ondersteunen

Therapieën werken het beste in combinatie met hulpmiddelen die de beoefening versterken. Niet alle oplossingen zijn klinisch – sommige zijn sensorisch. Een ondersteunende matras die zich aanpast aan je houding, verduisterende gordijnen die de hersenen het signaal geven dat het tijd is om uit te schakelen, of zelfs kalmerende geluiden die overstimulatie verlichten, kunnen allemaal dienen als houvast. Voor mensen die therapieën voor slaapstoornissen volgen, worden deze hulpmiddelen onderdeel van een persoonlijk systeem. Een systeem dat niet is gebaseerd op trends, maar op behoeften. De juiste fysieke ondersteuning vergemakkelijkt mentaal herstel – en samen vormen ze slaap tot iets consistents.

Conclusie

Beter slapen kondigt zich niet vanzelf aan – het komt stilletjes aan zodra de juiste systemen zijn geïnstalleerd. Dat systeem kan beginnen met kleine gewoontes, maar voor velen betekent het ook het opnieuw beoordelen van de omgeving, het verkennen van therapie en het kiezen van hulpmiddelen die blijvende ondersteuning bieden. Zoals met de meeste betekenisvolle veranderingen, gebeurt het niet van de ene op de andere dag. Maar het gebeurt wel wanneer de voortgang wordt gemeten aan de hand van hoe de ochtenden aanvoelen – niet alleen hoe de nachten verlopen. De inzichten en vergelijkingen op nl.sleepmentor.net kunnen je helpen om die reis stap voor stap te begeleiden. Uiteindelijk wordt rust meer dan een doel – het wordt onderdeel van een goed geleefd ritme.

[ondergoedkraam0]

Comfort en stijl met microfiber ondergoed dames

Op zoek naar ondergoed dat zowel comfortabel als stijlvol is? Dan is microfiber ondergoed dames van Ondergoedkraam precies wat je nodig hebt. Speciaal ontworpen voor de moderne vrouw die zachtheid, ondersteuning en een perfecte pasvorm waardeert, biedt dit ondergoed een veel betere ervaring dan traditionele materialen.

Microfiber is licht, ademend en superzacht – ideaal voor dagelijks gebruik. Of je nu naar je werk gaat, aan het sporten bent of lekker thuis ontspant, microfiber ondergoed dames zorgt ervoor dat je je de hele dag fris en zelfverzekerd voelt. De gladde stof sluit mooi aan op je lichaam en voorkomt zichtbare lijnen onder je kleding.

Bij Ondergoedkraam draait het om kwaliteit voor een betaalbare prijs. Hun collectie microfiber ondergoed dames is verkrijgbaar in diverse stijlen en maten, zodat elke vrouw haar perfecte match kan vinden. Van klassieke slips tot hipsters en ondersteunende hoge tailles – er is voor ieder wat wils. De kleuren en modellen zijn zorgvuldig gekozen om bij jouw stijl aan te sluiten, terwijl de stof zorgt voor optimaal draagcomfort.

Nog een voordeel van microfiber? Het is onderhoudsvriendelijk. Gewoon in de wasmachine en het komt er telkens weer als nieuw uit. Geen pluizen, geen krimp – alleen blijvende zachtheid en vorm.

Steeds meer vrouwen kiezen voor microfiber ondergoed dames van Ondergoedkraam. En als je het eenmaal hebt geprobeerd, begrijp je meteen waarom. Comfort, elegantie en betrouwbaarheid – allemaal in één perfect pakket.

Ontdek het volledige assortiment bij Ondergoedkraam en geef je ondergoedlade de upgrade die het verdient. Je lichaam zal je dankbaar zijn!

#microfiberondergoeddames #Ondergoedkraam #damesondergoed #comfortabel #naadloos #vrouwelijkstijlvol

[lentewoorden]

zachtheid

[koningkaart]

[devosopmaandag]

Schuldig artefact

Hoeveel geschiedenis kun je aan? Ik kan me niet herinneren ooit zo ondergedompeld te zijn in mijn eigen geschiedenis, of liever die van mijn ouders, als in de afgelopen jaren. Het ene boek volgde het andere, tv-documentaires volgden elkaar op. Twee weken geleden zag ik in de nieuwste film over de Indonesische onafhankelijkheid en de rol van Nederland: 'Indië verloren'*. Het was een maandagmiddag en de kleine zaal zat behoorlijk vol. Veel grijs en wit, maar nu ook zwart en tinten bruin in het publiek. 105 minuten lang was daar weer dat bad van oude beelden, nieuwe beelden, oude feiten, nieuwe feiten. De ondertitel is politiek geladen: 'Selling a Colonial War'. Ik was na afloop verstild geraakt.

Wat mij zelfs aangeslagen maakte was schaamte, plaatsvervangende schaamte voor het berekenende, de starheid, maar vooral de schaamteloze arrogantie van de Nederlandse overheid. Dat alles was opnieuw zo confronterend dat het bijna onbevattelijk werd. En ergens in een uithoek van mijn denken besef ik ook nog eens dat wij mensen zeventig jaar later heus niet hoogstaander wezens zijn geworden.

En alsof dat alles nog niet genoeg is, zag ik gisteren 'De grote Indonesië tentoonstelling' in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Ik weet niet zeker waarom ik daar naar toe wilde. Het werd deels een ander bad. De tentoonstelling toont de rijkdom van het eilandenrijk, de cultuur, de natuur, de geschiedenis in vogelvlucht, de artefacten, foto's. In de eerste paar zalen wordt nog een loflied gezongen op die cultuur, maar al snel kruipen daar de eerste koloniale beelden en informatie me tegemoet, steeds meer, soms met de zachtheid van een bijna onweerstaanbare nostalgie, maar meer en meer met harde feiten. Ergens aan het eind is er een tableau van oude foto's van slachtingen onder heel gewone mensen. Daar liggen ze in greppels, hun waterkruiken verspreid in de modder, vage contouren op een oude foto, naamloos opgelost in de tijd.

Tegenover het bijna onbevattelijke staat het concrete, het kleine, het ding, het artefact. Op tentoonstellingen kunnen voorwerpen verleiden en bijna spreken. Zo hangt er een prachtig rijk bewerkt danshesje. En dan lees je wat voor object het is: buitgemaakt na een zogenaamde 'puputan' in 1908. Om een oneervolle overgave te voorkomen koos een Balinese vorst met zijn hofhouding voor een rituele zelfmoord. Gekleed in wit en rijk behangen met sieraden schreden mannen, vrouwen en kinderen Nederlandse troepen tegemoet. De eerste zelfdodingen begonnen, vrouwen wierpen spottend hun sieraden naar de soldaten. Toen volgde een salvo van schoten. Honderden Balinezen vonden de dood. Dat met goud geborduurde fluwelen hesje is een zwart gat.

*'Indië verloren – Selling a Political War' | regie: In-So Radstake | 2023 | 105 minuten