lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

Remembering Sri Lanka’s Fallen Journalists: A Call for Justice and Support

On this solemn day, the 24th of January, we pause to honor the memories of two journalists whose lives were tragically cut short for their commitment to truth and freedom of expression.

Subramaniam Sugirdharajan (1970 – 2006) Popularly known as SSR, Sugirdharajan was a journalist for the Tamil-language daily newspaper Sudar Oli. At just 35 years old, he was brutally gunned down in the eastern port city of Trincomalee during the Sri Lankan Civil War. On the morning of 24 January 2006, assailants on a motorbike shot him at close range. A devoted father of two young children, aged three and two, SSR’s death left an indelible mark on the Sri Lankan media landscape. Today, his family, friends, and professional colleagues gather in Trincomalee to remember his courage and sacrifice.

Prageeth Ekneligoda (1960 – Disappeared 2010) Prageeth Ekneligoda, a cartoonist, political analyst, and journalist, disappeared on 24 January 2010, two days before a critical presidential election. Widely believed to have been abducted and killed under the presidency of Mahinda Rajapaksa, Prageeth’s disappearance remains unresolved. His ashes are thought to have been scattered, a grim symbol of the dangers faced by journalists in Sri Lanka. Today, his loved ones commemorate him at the Nawagamuwa Devalaya in Kaduwela, keeping his memory alive despite the shadows of impunity.

A War on Media Freedom The early 2000s marked a dark period for press freedom in Sri Lanka. Under the United People’s Freedom Alliance (UPFA) government, which took power in April 2004, attacks on journalists escalated with alarming frequency. On 31 May 2004, veteran Tamil journalist Aiyathurai Nadesan was shot dead by government-backed paramilitaries in Batticaloa. His assassination ignited a campaign of violence against the media, silencing dissent with unprecedented brutality.

In the six years that followed, at least 43 journalists and media workers were killed or disappeared. Despite repeated promises from successive governments to investigate these crimes, no perpetrators have been brought to justice. The legacy of this violence persists, with families of murdered journalists left to bear the burden of loss, often without any financial or emotional support.

Remembering the Fallen

Thewis Guruge – Sri Lanka Broadcasting Corporation, 23 July 1989

Premakeerthi de Alwis – Broadcaster, 31 July 1989

Sagarika Gomes – Rupavahini Corporation, 13 September 1989

Richard de Zoysa – Journalist and activist, 18 February 1990

K.S. Raja – Radio Ceylon presenter, poisoned, 1994

Rohana Kumara – Editor, Batana, 7 September 1999

Athputharaja Nadarajah – Editor, Tamil weekly, 2 November 1999

Maylvaganam Nimalrajan – Journalist from Jaffna, 19 October 2000

Aiyathurai Nadesan – Journalist, 31 May 2004

Balandaraja Iyer – Activist, writer, and poet, 16 August 2004

Tarakki Sivaram – Tamil journalist, 28 April 2005

Railangi Selvarajah – Broadcaster and actress, 12 August 2005

Subramaniam Sugirdharajan – Sudar Oli, 24 January 2006

Sampath Lakmal de Silva – Independent journalist, 2 July 2006

Suresh Kumar and Ranjith Kumara – Udayan newspaper, 2 May 2006

Selvaraja Rajivarnam – Journalist, 29 April 2007

Chandrabose Suthaharan – Editor, Nilam, 16 April 2007

P. Devakumaran – Tamil TV journalist, 28 May 2008

Lasantha Wickramatunga – Journalist and activist, 8 January 2009

Prageeth Ekneligoda – Cartoonist and journalist, 24 January 2010

A Plea for Justice and Support

The murders of prominent journalists like Lasantha Wickramatunga and Richard de Zoysa have drawn significant attention, yet many others on this list remain forgotten. Their families, often plunged into economic hardship, have received little to no support. It is time for Sri Lanka’s leaders to act decisively to address this injustice.

We urge the President, the Minister of Mass Media, and all political leaders to establish a system of financial compensation for the families of murdered journalists. Beyond bringing the perpetrators to justice, the state has a moral duty to ensure the economic security of these families.

Let this commemoration not only honor the lives and legacies of our fallen colleagues but also serve as a rallying cry for accountability, justice, and meaningful support. A society that silences its truth-tellers cannot claim to be free or just. The time for change is now.

- Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

A Critical Analysis of Henry Rajakaruna’s New Photographic Collection

Henry Rajakaruna, who has won numerous national and international awards as well as the state title of “Kalabhushana,” is one of the country’s most senior and renowned fine art photographers. The other day, I received a copy of one of his latest photo-poems. He requested a critical analysis of the series from my perspective. After sending him my analysis of the photographs, he called me on the phone and informed me that he had shared it with several others, asking for their critical feedback, but none of them responded to him. He thanked me for taking the time to provide my thoughts. I am writing this post in response to his kind agreement to allow me to share a public post for the benefit of anyone interested in photo-literature.

In his illustrious career spanning over five decades, Henry Rajakaruna has mastered many genres of photography. He is a commercial, event, and wedding photographer, as well as a fine art photographer. Like all other specialists of his generation, he operated his own darkroom and has also been a printer and laboratory owner. Mr. Rajakaruna is the most sought-after competition judge in the country and has judged numerous national and international competitions. He is also a guest lecturer at many institutions and universities.

Some time ago, the artistic identity of Henry Rajakaruna’s photography, as I knew it, was based on movement. His photographic studies spanned several decades, and he challenged the extremes of the still image through the self-expression of his artistic photography. It was an aesthetic journey, and I know that a new generation of young photographers has been inspired by his influence.

Another photographer who, like Henry Rajakaruna, explored the movement in still photography comes to mind: the Russian photographer Alexey Titarenko. Titarenko used slow shutter speeds and multiple exposures to transform movement into style in his photographs. Like Henry Rajakaruna, he used this artistic style not just for artistic expression but also for political and social expression. His book City of Shadows (1991) is a collection of photographs about post-Soviet life in the disintegrated Soviet Union.

However, the collection of photographs that Henry sent me was completely different from the above style. The series, titled “Architectural Unity: Fusion of Faces and Spaces,” presents a complex exploration of identity and environment. At first glance, his compositions stand out for their creative integration of human subjects and architectural elements, creating a visually compelling narrative that challenges conventional imagery. Rajakaruna brilliantly juxtaposes the emotional resonance of human subjects with the structural beauty of architecture. Vibrant color palettes and geometric overlays create a visually stimulating experience, adding depth and complexity that symbolize the interaction between human creativity and the built environment. I admire how he skillfully weaves the architectural styles of Japan and Sri Lanka into these cultural narratives. This juxtaposition not only pays homage to the unique identities of these places but also emphasizes the universality of human expression. Conceptually, this body of work explores themes of personal identity in public spaces, underscoring how environments are shaped by the people who inhabit them. The interplay between modern and traditional settings further enriches the narrative.

I suggested the following to him if he were to continue this series of photographs:

Strengthen Narrative Coherence While each image is powerful on its own, the series would benefit from a stronger narrative connection. Introducing a progression of themes, such as the transition from traditional to modern architecture, can enhance the storytelling element.

Balance Human and Architectural Elements In some images, the architectural elements dominate, overshadowing the human subjects. Striking a better balance between these two components can further emphasize their interdependence and ensure that both contribute equally to the narrative.

Simplify Overlays Some of the textures and patterns in the overlays, while visually intriguing, occasionally obscure the main features of the photographs. Simplifying these elements to complement rather than compete with the main subjects can increase the emotional impact.

Enhance Emotional Expressions While the compositions are visually stunning, there is potential to delve deeper into the emotional expressions of the subjects. Including more dynamic poses or meaningful interactions with the architectural elements can enhance the human connection and further elevate the series.

Provide Context in Descriptions The descriptions accompanying the photographs are insightful but could use elaboration on the inspiration behind each composition. Highlighting the significance of specific architectural choices and their emotional or cultural relevance will provide viewers with a richer context.

Ensure Aesthetic Consistency The variation between bold, vibrant tones and more subdued colors in some of the images is striking. By establishing a consistent aesthetic throughout the series, while allowing for subtle variations, the collection can be unified and its overall cohesion enhanced.

Ultimately, “Architectural Unity” is a combination of thought-provoking and visually appealing elements. It is an innovative series that beautifully combines human expression with architectural aesthetics. With further enhancements in narrative coherence, emotional resonance, and visual balance, this photo series has immense potential to have a profound impact on its audience.

— Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

⁣සහෘදයාත්මක හමුවීමක ඵෙතිහාසික පසුබිම

ප්‍රවීන ශ්‍රී ලාංකික ඡායාරූප ශිල්පියෙකු, ගුරුවරයෙකු සහ ඡායාරූප විචාරකයෙකු වන ලාල් හෑගොඩ මුන ගැසුන අවස්ථාවේදී, බෙනිල් මාකස් විසින් ගන්නා ලද මෙම ඡායාරූපය, අපගේ රැස්වීම අතරතුර වූ සංවේදී අවස්ථාවක් ග්‍රහණය කර ගනී. ඔහුගේ කඳුළු පිරුණු දෑස් සහ ඔහුගේ මුහුණේ වූ හෘදයාංගම සිනහව ගැඹුරු කතාවක් කීවේය: වසර දාහතකට පසු මගේ නැවත පැමිණීම, විශ්වීය ඡායාරූප ශිල්පය පිළිබඳ මා බෙදාගත් ආඛ්‍යාන සමඟ, ඔහුට දුර්ලභ සතුටක් සහ නොස්ටැල්ජියාවක් ගෙන ආවේය. 

ගෝලීය ඡායාරූපකරණය සඳහා ශ්‍රී ලංකාව දක්වන දායකත්වය ගැන ආවර්ජනය කරන විට, මට ලාල්ගේ පියා වන විල්සන් හෑගොඩගේ උරුමය නැවත බැලීම වැළැක්විය නොහැක. ඡායාරූපකරණය දේශීයකරණය කර ශ්‍රී ලංකාවට ගෝලීය තලයේ සුවිශේෂී අනන්‍යතාවයක් ලබා දීමේ ඔහුගේ දැක්ම තවමත් ඉටු නොවූ සිහිනයක් ලෙස පවතී. ඔහුගේ පුරෝගාමී ප්‍රයත්නයන් සහ ඔහුගේ කෘතීන්ගෙන් පසු මතු වූ ඡායාරූපකරණයේ දේශීය චින්තනය විවේචනාත්මකව නැවත ඇගයීමට කාලය පැමිණ තිබේ. ගෝලීය ඡායාරූප ආඛ්‍යානය තුළ ජාතියක් ලෙස අපට අපගේ ස්ථානය නැවත සිතාගත හැකි ආකාරය අවබෝධ කර ගැනීම සඳහා එවැනි සමාලෝචනයක් අත්‍යවශ්‍ය වේ.

ගෝලීය වශයෙන්, ඡායාරූපකරණය උපත ලැබුවේ 1839 දී ප්රංශයේ Louis-Jacques-Mandé Daguerre විසින් daguerreotype ක්රියාවලිය හඳුන්වා දුන් අවස්ථාවේදීය. වසර දෙකකට පසු, 1841 දී, බ්‍රිතාන්‍යයේ විලියම් හෙන්රි ෆොක්ස් ටැල්බට් ඔහුගේ කැලෝටයිප් ක්‍රියාවලිය මගින් මාධ්‍යයේ විප්ලවීය වෙනසක් ඇති කළේය, එය රිදී අයඩයිඩ් ආලේපිත කඩදාසි භාවිතා කර negative ඍණ මුද්‍රණ නිෂ්පාදනය කළේය. මේ අතර, Nicéphore Niépce විසින් හීලියෝග්‍රැෆි ක්‍රියාවලිය භාවිතා කරමින් "Le Gras හි කවුළුවෙන් දර්ශනය" ලොව ප්‍රථම ඡායාරූපය නිර්මාණය කළේය. 1853 වන විට, ඡායාරූපකරණය ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණ ඇති අතර, 1860 සහ 1870 ගණන් වන විට කොළඹ සහ මහනුවර වැනි නගරවල ඡායාරූප චිත්‍රාගාර පිහිටුවන ලදී.

ලයනල් වෙන්ඩ්ට් ශ්‍රී ලාංකේය ඡායාරූපකරණයේ පරිවර්තනීය චරිතයක් ලෙස ඉස්මතු වූයේ 1920 සහ 1930 ගණන් වලදී ය. ඔහුගේ පෙරළිකාර කාර්යය දිවයිනට ජාත්‍යන්තර අවධානය යොමු කළ අතර, ඔහු ගෝලීය ඡායාරූප කලා ක්ෂේත්‍රයේ ඒකීය කීර්තිමත් නාමයක් බවට පත් කළේය. ශතවර්ෂයකට ආසන්න කාලයක් ගෙවී ගියද, ලයනල් වෙන්ඩ්ට් ඡායාරූපකරණයේ ලෝක වේදිකාවේ ප්‍රමුඛව පිළිගත් එකම ශ්‍රී ලාංකික නාමය ලෙස පවතී. මෙම යථාර්ථය ගැඹුරු ප්‍රශ්නයක් අසයි: අපට වැරදුනේ කොතැනද? ඔහු සමඟ ගෝලීය අවධානය බෙදා ගැනීමට කිසිවෙකු නැගී නොසිටියේ මන්ද?

අද, ගෝලීය ඡායාරූප කර්මාන්තය ඩොලර් බිලියන 50 කට වඩා වැඩි වටිනාකමක් ඇති අතර, වාණිජ, පෝට්රේට් සහ මංගල ඡායාරූප එයට ඇතුළත් වේ. මෙම දැවැන්ත කර්මාන්තය තුළ, ලලිත කලා ඡායාරූපකරණය කුඩා නමුත් සැලකිය යුතු ස්ථානයක් හිමිකරගෙන ඇති අතර, 2023 දී විකුණුම් දළ වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 2ක් වේ. මෙම අවකාශයට අර්ථවත් ලෙස දායක වීමට ශ්‍රී ලාංකේය ඡායාරූප ශිල්පීන්ට ඇති හැකියාව අතිමහත්, නමුත් එය බොහෝ දුරට ප්‍රයෝජනයට ගෙන නොමැත.

මම ලාල් හෑගොඩ සමග, ඡායාරූපකරණයේ ලාංකිකයන් ලෙස අප ගමන් කළ මාවත ගැන ආවර්ජනය කරන විට, මට නව අරමුණක් දැනීම වළක්වා ගත නොහැකි විය. ලයනල් වෙන්ඩ්ට් සහ විල්සන් හෑගොඩ වැනි චරිතවල උරුමය අපට විශාල සිහින දැකීමට සහ නිර්භීතව ක්‍රියා කිරීමට අභියෝග කරයි. ශ්‍රී ලාංකේය ඡායාරූපකරණයට එහි අද්විතීය කතාන්දර, ඉදිරිදර්ශන සහ කලාත්මක බව සමරමින් ගෝලීය වේදිකාවේ එහි නියම ස්ථානය නැවත ලබා ගැනීමට කාලයයි.

Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

“Heraliya”

The other day, an unknown woman was waiting to buy “Kose” or “Heraliya” (jackfruit) at the Saturday market located at the bakery junction on Mirihana Road in Ratmalana. Although the urban community calls it Kos, my grandmother, who lived in a small village in Dompe decades ago in a coconut-thatched house with woven palm frond walls, introduced this dish to me as “Heraliya.” The jackfruit trees that lined the edge of our one-and-a-half-acre garden were massive by then, planted diligently by my grandfather. These trees met the food needs of many in the village. Boiled jackfruit paired with Kochchi sambal (Coconut Greenchily Chutney)  has been my favorite dish since then.

With those memories, I visited that land decades later, only to find not a single jackfruit tree remaining. Yet, one day while boiling jackfruit, a memory surfaced of a folktale my grandmother told me as a child.

One day, the altar of Shakra Devendra (God) was heated. Looking at the human world with divine wisdom, he sought to find someone in need of his help. He saw a poor, old woman in a small house, suffering from hunger. Shakra, disguised as a beggar, went to her house asking for food. The woman welcomed him, gave him water to drink, but confessed she had nothing to offer to eat. The beggar then pointed to a fruit hanging from a tree on her roof and asked her to pick it. She did so, cut the fruit, filled a pot with water, and placed it on the stove as he instructed.

As the pot boiled, the air filled with a fragrant aroma. The contents turned yellow, and the woman, curious, tasted a small piece. Unable to resist, she ate more and more, trying to hide her greed. The beggar, watching her slyly, finally exclaimed, “Heraliya,” (Cheating Woman)  and disappeared. From that day on, people began eating Heraliya or jackfruit as food—or so my grandmother’s story went.

Whatever the folklore she shared, the truth is that jackfruit has been a staple food in Asian communities, including Sri Lanka, for thousands of years. Its versatility, unique taste, and nutritional value made it indispensable. It is believed to have been cultivated in tropical countries like India, Bangladesh, Sri Lanka, Thailand, and Malaysia for over 5,000 years. Historically, jackfruit has played a crucial role in the food and agriculture of these regions.

In India and Sri Lanka, jackfruit was often called "the poor man's food" due to its affordability and availability. Yet, it was equally revered for its ability to feed large families. In Kerala, South India, jackfruit has even been named the official state fruit due to its cultural significance and widespread consumption.

Jackfruit holds a sacred place in religious ceremonies across South Asia. The leaves and wood of the jackfruit tree are widely used in Hindu rituals. In Sri Lanka and South India, jackfruit wood is often carved into idols of deities. Its size and abundance are considered gifts from the gods, and in some communities, it is offered as part of temple offerings.

For centuries, jackfruit leaves, seeds, and roots have been used in Ayurveda and traditional Asian medicine to treat ailments ranging from skin disorders to digestive problems. Rich in vitamins and antioxidants, it is said to boost immunity, improve skin health, and help regulate blood sugar levels.

In the early 2000s, jackfruit began appearing in specialty stores in Western countries, initially canned or frozen. It gradually gained popularity in various forms, such as chips and snack bars. Its newfound fame has expanded beyond traditional culinary uses, cementing its place in health food and superfood categories.

One of the most important innovations that propelled jackfruit onto the global foodie scene is the freeze-drying process. Freeze-drying preserves the fruit’s natural flavor, texture, and nutrients while extending its shelf life. This modern preservation method enables jackfruit to be enjoyed year-round without refrigeration or artificial preservatives.

Remarkably, freeze-dried fruit retains about 98% of its nutrients, losing only 2%. The low-temperature process freezes the fruit’s moisture, which is then removed by evaporation, skipping the liquid phase. The result is a light, crisp texture that effortlessly captures the essence of fresh jackfruit.

This photograph of the woman at the Saturday market captures more than just a moment. It symbolizes the delicate intersection of tradition, nourishment, and labor. The central focus on the woman, balanced and thoughtful, suggests an introspective narrative, perhaps reflecting her role in the cyclical rhythms of everyday life. Her pink T-shirt, emblazoned with a serene image of the sun over waves, contrasts with the bustling activity around her, evoking themes of calm amidst chaos.

In the foreground, the jackfruit, locally revered as "Heraliya," becomes a symbolic focal point. Its versatility—prepared in countless forms, from pickles to curries—represents abundance and sustenance. The act of cutting and preparing jackfruit, as seen in the vendor’s hands in the southern corner of the market, is a quiet acknowledgment of the invisible labor that transforms raw potential into nourishment. Cutting jackfruit is an intimate process, combining skill and effort, embodying the resilience of those who bring this cherished fruit to their communities.

The interplay of light and shadow under the market canopy reflects a world of contrasts, emphasizing the market’s dual identity where modernity meets tradition. The woman’s purse and thoughtful posture capture a fleeting yet significant moment, reflecting her personal narrative within the collective hum of the market.

Viewed symbolically, this image invites reflection on the interconnectedness of roles: consumer and supplier, nature and humanity, individual and community. It honors the unseen stories within ordinary exchanges, celebrating their depth and quiet dignity.

Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

මොංගෝලියානු ගීත කලාවේ ලාංකික දෘෂ්ඨි කෝණය

ලෝක සංගීතය පිළිබඳ තරුන වියේ සිට මා තුල තිබූ කැමැත්ත, යුරෝපීය ජන ජීවිතය විසින් වඩා විවෘත අවකාශයක් තුලට ගෙන යාමේ එක් ප්‍රතිපලයක් නම් මොංගෝලියානු සංගීතය රසවිඳීමට පෙළඹීම විය. සමහර විට එය මොන්ගෝලියානු ගීතවල රළු, ප්‍රාථමික ස්වරය (Khöömei) සහ මොරින් ඛූර් සංගීත භාණ්ඩයේ සියුම්, තියුණු ස්වරය අතර අන්තර් ක්‍රියාකාරිත්වය සංගීතයේ ගතික වෙනසත් සටන්කාමී රිද්මයත් නිසා වන්නට ඇත. 

පොදුවේ ගත් විට මොංගෝලියානු සංගීතයට කේන්ද්‍රීය වන්නේ ස්වභාව ධර්මය, සතුන් සහ භූමිය පිළිබඳ ගැඹුරු ගෞරවයයි. මා මෙහි පල කල The Hu ගේ Wolf Totem වැනි ගීත හෝ සාම්ප්රදායික දිගු ගීත (Urtiin Duu) බොහෝ විට මිනිසුන් සහ පරිසරය අතර ඇති සමබර බව ගැන කතාකරයි. වෘකයා, අශ්වයා සහ රාජාලියා පුනරාවර්තන ආකෘතීන් වන අතර සංකේතාවාදයේදී ඒවා ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව, නිදහස සහ බලය සංකේතවත් කරයි.

මොංගෝලියානු සම්ප්‍රදායික සංගීත කලාව හරහා අපට උරුම ශ්‍රී ලාංකේය ජන සහ ජන ගී (සාම්ප්‍රදායික ගීත) සහල් ගොවිතැන, මෝසම් වැසි සහ ස්වභාවධර්මයේ අනුග්‍රහය සමරන කෘෂිකාර්මික ජීවන රටාව පිළිබිඹු කරන පුන්සඳ පාය වැනි ගීත සශ්‍රීකත්වය සහ අලුත් වීම සංකේතවත් කරමින් ගංගා, කුඹුරු, සඳ සමඟ ඇති සම්බන්ධය මට සිහිපත් වන්නේය. සංස්කෘතීන් දෙකම ස්වභාව ධර්මය අධ්‍යාත්මික බලවේගයක් ලෙස සහ මිනිස් ජීවිතයේ අනිවාර්ය අංගයක් ලෙස විදහා දක්වයි. කෙසේ වෙතත්, මොන්ගෝලියානු ගීත, පැවැත්ම සහ ජනාවාස වලිනි නොකිළිටි කාන්තාර සමග සහජීවනය කෙරෙහි වැඩි නැඹුරුවක් දක්වන අතර, ශ්‍රී ලාංකේය ගීත කෘෂිකාර්මික චක්‍රය සහ ස්වභාවධර්මයේ පෝෂණය පිළිබඳ අංශ කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.

මොරින් ඛූර් (අශ්ව හිස ෆිඩල්) සහ මොන්ගෝලියානු සංගීතයේ කේන්ද්‍රීය සංගීත භාණ්ඩයන් වන අතර බොහෝ විට ලාංකිකක සම්ප්‍රදායික සංගීතයේදී, තම්මැට්ටම, ගැට බෙර,හොරණෑව යොදා ගන්නාක් මෙනි. මොන්ගෝලියානු සංගීත භාණ්ඩ විසාල භූමි භූමිදර්ශණ සමග අවුගත වන නාදයන්ට අනුගත අනුනාදනීය හඬ තලයන් නිපදවන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ සංගීත භාණ්ඩ රිද්මය කේන්ද්‍ර කරගත්, විචිත්‍රවත් උත්සව සහ චාරිත්‍රානුකූල සාමාකාමී පිළිවෙත් පිළිබිඹු කරයි. මොරින් ඛූර්ගේ වාදනය කරන විට නැගෙන චිත්තවේගීය නාදරටාව තරමක් දුරට හොරණෑවේ ආත්මීය ස්වර සමඟ ගැලපේ.

මොන්ගෝලියානු උගුර ගායනය (Khöömei) එකවර විවිධ ස්වර නිපදවන අද්විතීය තාක්ෂණයකි. එය බොහෝ විට සුළඟ හෝ ගලා යන ගංගා වැනි ස්වභාවධර්මයේ ශබ්ද අනුකරණය කරයි. එය බෙහෝ දුරට අපගේ බෞද්ධ පිරිත් සජ්ඣායනය සහ කෝලම් ගායනය ඇති ආධ්‍යාත්මික හා ජනප්‍රවාදයේ මුල් බැසගත් සාම්ප්‍රදායික භාශාවේ  ආකාර වේ. බෞද්ධ ගීතිකා බොහෝ විට භාවනාමය තත්වයක් ඉල්ලා සිටින අතර, ගැමි කෝලම් නාටක කතාන්දරය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි. ඒ කෙසේ වෙතත් වාචික සම්ප්‍රදායන් දෙකම අධ්‍යාත්මික හෝ භාවනාමය අරමුණු සඳහා සේවය කරයි, උගුර ගායනය මොංගෝලියාවේ ෂැමනිස්ටික් මූලයන් හා බෞද්ධ හා හින්දු චාරිත්‍ර වාරිත්‍රවලට බැඳී ඇති ශ්‍රී ලාංකික ගායනය සමඟ සම්බන්ධ වේ.

යුද්ධය සහ ස්වභාවධර්මය තේමා කර ගනිමින් අධ්‍යාත්මික සම්බන්ධය සමගම මොංගෝලියානු ගීත කලාව වාචික ඉතිහාසයක් ලෙස සේවය කරමින් තම ඉතිහාසයේ වීරයන්, මුතුන් මිත්තන් සහ සටන් පිළිබඳ කථා වියැකී යන්නට නොදී පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පවත්වාගෙන යන්නේය. එවැනි ගති ලක්ෂණ අපට ලංකික ගීත කලාව තුල දීද දැකිය හැකිය. ආගමික උත්සව, පන්සල් පූජා සහ එදිනෙදා වාර්ගික ක්‍රියාකාරකම්වල මුල් කරගත්තද, කවි බණ වැනි ගීත අධ්‍යාත්මික සහ අධ්‍යාපනික වන අතර බයිලා පෘතුගීසි යටත් විජිත බලපෑම පිළිබිඹු කරයි, බොහෝ විට සමාජ විනෝදාස්වාදය සඳහා යොදා ගත් බව  “පුරුතිගීසි කාරයා රටවල් අල්ලන්න සූර⁣යා…” වැනි ගීත දෙස බලන විට පෙනේ.

මොංගෝලියානු සංගීතය වඩාත් කේන්ද්‍රගත වී ඇත්තේ දැඩි තත්ත්‍වයේ දී බලය සහ පැවැත්ම උද්දීපනය කිරීම මත වන අතර, ශ්‍රී ලාංකීය සංගීතය අධ්‍යාත්මිකත්වය, ප්‍රජා බැඳීම සහ උත්සව සැමරීම් තේමා කර ගනී.

ගීත රචනයේ පෝෂ්‍යදායකම කොටස වන සංකේතවාදයේදී වෘකයා, අශ්වයා සහ අහස වැනි මාතෘකා නියෝජනය කරන්නේ මොංගෝලියානු ජන ජීවි��� වල ශක්තිය, නිදහස සහ දිව්‍ය සම්බන්ධතාවය වේ. එවැනි සංකේතවාදී යෙදුම් ලාංකික ගීත කලාව තුලද බහුලව අපට සොයා ගත හැකි අතර උදාහරණ ලෙස, නෙළුම්, වෙල්යාය සහ අලි ඇතුන් පාරිශුද්ධත්වය, සමෘද්ධිය සහ සංස්කෘතික උරුමයන් සංකේතවත් කරයි. පොදුවේ ගත් විට, මොංගෝලියානු සංකේත මගින් සංචාරක ජන ජීවිතයේ පැවතුම් සහ ආචාර ධර්ම අවධාරණය කරන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ සංකේත මගින් සංහිඳියාව සහ බහුලත්වය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලද ජනාකීර්ණ, කෘෂිකාර්මික සමාජයක් පිළිබිඹු කරයි.

අනුරුද්ධ ලොකුහපුආරච්චි

[lokuhapuarachchi]

විස්කි ගැන විස්මිත කතාවක්

අද මගේ දියණිය අනුදි ලංඩනයේ සාප්පු සවාරියේ යමින් සිටියදී ගත් ඡායාරූප කීපයක් මට එවීය. ඒ අතර තිබූ එක් ඡායාරූපයක තිබුනේ ඩැල්මෝර් විස්කි බෝතල් දෙකකි. මිල දර්ශනයද ඒ අසලම වූ අතර එක් බෝතලයක මිල බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් 27,000 ක් ලෙස සඳහන්ව ඇති අතර දල වශයෙන් ශ්‍රී ලංකා මුදලින් රු.10,977,669.76 පමණ වේ. එම ඉලක්කම් කියවන විට ලාංකික අපේ ඇස් ලොකුවෙන බව හැබෑව. හැබැයි අපේ ඇස් හැබෑවට විශ්මයට පත්වන මිල ගනනක් සහිත ඩැල්මෝර් විස්කි බෝතලය එය නොවේ.

වසර 50ක් පැරණි ශෙරි කාස්ක් ක්‍රිස්ටල් ඩිකැන්ටරයේ බහාලූ හයිලන්ඩ් සින්ගල් මෝල්ට් විස්කි බොතලයේ මිල ඉහත සඳහන් බොතලයේ මිලට වඩා වැඩිය. විවෘත වෙළඳපලේ ඇති 52% මි.ලී 700 බෝතලයේ මිල බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් 85,000.00 කි. එනම් ලංකාවේ රුපියල් වලින් 34,559,330.74 පමණ වේ.

Dalmore 50-Year-Old යනු එහි සුවිශේෂී සහ සුඛෝපභෝගී පිරිනැමීම් සඳහා ප්‍රසිද්ධියට පත් Dalmore ස්කාගාරය විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද ඉහළ ඉල්ලුමක් ඇති දුර්ලභ තනි මෝල්ට් ස්කොච් විස්කි වර්ගයක් වන අතර ඩල්මෝර් ස්කොට්ලන්තයේ එක් ආඩම්බරකාරී නිශ්පාදනයකි. විශේෂයෙන්ම, Dalmore ස්කාගාරය පිහිටා ඇත්තේ Inverness සිට සැතපුම් 20ක් පමණ උතුරින් Scottish Highlands හි කුඩා නගරයක් වන Alness හි ය. 1839 දී ආරම්භ කරන ලද ඩැල්මෝර්ට උසස් තත්ත්වයේ තනි මෝල්ට් ස්කොච් විස්කි නිෂ්පාදනය කිරීමේ දිගු ඉතිහාසයක් ඇත. පොහොසත් හා සංකීර්ණ විස්කි නිෂ්පාදනය සඳහා ප්‍රසිද්ධ ප්‍රදේශයක් වන හයිලන්ඩ්ස් හි එහි පිහිටීම ඩැල්මෝර්ගේ විස්කිවල සුවිශේෂී ස්වභාවයට දායක වේ. Dalmore 50-Year-Old ප්‍රථම වරට නිකුත් කරන ලද්දේ 1978 දී Mackenzie පවුල විසින් ස්කාගාරය අත්පත් කර ගැනීමේ 50 වන සංවත්සරය සැමරීම සඳහා ය. Dalmore එහි විස්කිවල රසයට සහ ස්වභාවයට සැලකිය යුතු ලෙස බලපාන දුර්ලභ ෂෙරි සහ වරාය පීප්ප ඇතුළු සුඛෝපභෝගී පෙට්ටි භාවිතය ස50-Year-Old්ධය. Dalmore 50-Year-Old මෑත වසරවලදී (2016 සහ 2017 දී) සීමිත සංස්කරණ වලින් නැවත නිකුත් කරන ලදී.

මෙම විස්කි වසර 50 ක් පැරණි ඇමරිකානු සුදු ඕක් හිටපු බෝර්බන් පීප්ප, Matusalem oloroso ෂෙරි කැස්ක් සහ අවසානයේ වරාය පයිප්පවල එකතුවකි. මෙම විවිධ කැස්ක් වර්ගවල සූක්ෂම වයසට යාමේ ක්‍රියාවලිය සංකීර්ණ හා පොහොසත් පැතිකඩක් ඇති කරයි. මෙම උසස් තත්ත්වයේ පීප්ප භාවිතය රසවල පොහොසත්කමට සහ ගැඹුරට දායක වේ, විශේෂයෙන් පලතුරු, ගෙඩි සහ කුළුබඩු සහිත නෝට්ටු ඉස්මතු කරයි. 50 හැවිරිදි ඩල්මෝර්ගේ සුවඳ පොහොසත් සහ බහු ස්ථර සඳහා ප්‍රසිද්ධය. වැනිලා, ටොෆි, මාර්සිපන් සහ අඳුරු චොකලට් වල ඉඟි සමඟ අඹ සහ කෙසෙල් වැනි නිවර්තන පලතුරු වල සටහන් ඔබට අපේක්ෂා කළ හැකිය.

තාලයේ, විස්කි සිනිඳු සහ සම්පූර්ණ ශරීරයකි. සාදික්කා, කුරුඳු සහ වැල්මී සමඟ මිශ්‍ර වූ ඉදුණු පිසිනු ලබන්නේ, කළු චෙරි සහ ඇප්රිකොට් ඇටවල රසයන්ය. ෂෙරි කැස්ක් බලපෑම ද සුවිශේෂී පැණි රසයක් ගෙන එයි. නිමාව දිගු, සුඛෝපභෝගී සහ අලංකාරය, අඳුරු චොකලට්, කුළුබඩු සහිත පලතුරු සහ ඕක් ස්පර්ශයකින් යුත් කල්පවත්නා සටහන් ඇතුළත් වේ.

50 හැවිරිදි Dalmore තැන්පත් කර ඇත්තේ රිදී වලින් සාදන ලද 12-ලක්ෂ්‍ය රාජකීය ලාංඡනයෙන් බොහෝ විට සරසා ඇති ස්පටික විකාශන යන්ත්‍රවල ය. බෝතලයේ සහ ඇසුරුම්වල සැලසුම ඉතා සුඛෝපභෝගී වන අතර විස්කි වල වාරික ස්වභාවයට ගැලපේ. එය බොහෝ විට ලී සංදර්ශක පෙට්ටියක හෝ කැබිනට්ටුවකින් පැමිණේ, එහි දෘශ්‍ය සහ එකතු කළ හැකි ආකර්ෂණය එකතු කරයි. Dalmore 50 හැවිරිදි අතිශයින් සීමිත වන අතර, එය ලබා ගත හැකි වඩා මිල අධික සහ කීර්තිමත් ස්කොච් විස්කි වලින් එකක් බවට පත් කරයි. සංස්කරණය සහ බෝතලයේ තත්ත්වය අනුව මිල ගණන් $35,000 සිට $50,000 USD (සහ සමහර විට තවත්) අතර විය හැක.එය සාමාන්‍යයෙන් ලබා ගත හැක්කේ දුර්ලභ සහ එකතු කළ හැකි විස්කි සඳහා විශේෂිත වූ තෝරාගත් ඉහළ මට්ටමේ සිල්ලර වෙළෙන්දන් හෝ වෙන්දේසි ආයතන හරහාය.

එහි දුර්ලභත්වය සහ එය කුඩා, සීමිත කණ්ඩායම් වශයෙන් නිකුත් කරන කාරනය නිසා, Dalmore 50 වසර පැරණි එකතුකරන්නන්ගේ භාණ්ඩයක් ලෙස සැලකේ. එය විස්කි රසඥයින් විසින් පමණක් නොව කාලයත් සමඟ මිල ඉහළ යාමේ හැකියාව අගය කරන ආයෝජකයින් විසින් ද සොයනු ලැබේ. සෑම බෝතලයක්ම තනි තනිව අංකනය කර ඇති අතර එය එහි සුවිශේෂත්වයට එකතු වේ.

50 හැවිරිදි Dalmore නිර්මාණය කර ඇත්තේ විස්කි කර්මාන්තයේ වඩාත්ම ගෞරවනීය සහ පළපුරුදු මාස්ටර් බ්ලෙන්ඩරයෙකු වන රිචඩ් පැටර්සන්ගේ විශේෂඥභාවය යටතේ ය. ඩැල්මෝර්ගේ උසස් නිකුතු වල චරිතය හැඩගැස්වීමේදී මිශ්‍ර කිරීම සහ කැස්ක් තෝරාගැනීම සඳහා ඔහුගේ ප්‍රවේශය ප්‍රධාන වේ. මෙම විස්කි එහි සංකීර්ණත්වය සහ රසවල ගැඹුර සම්පූර්ණයෙන්ම අගය කිරීම සඳහා හොඳින් භුක්ති විඳිය හැකිය. සමහර රසඥයන් සුවඳ විවෘත කිරීමට සහ තාල වඩාත් මෘදු කිරීමට වතුර බින්දු කිහිපයක් එකතු කිරීමට කැමති විය හැකිය.

එහි මිලෙහි ඇති අධික බව අනුව, එය සාමාන්‍යයෙන් බරපතල මධ්‍යසාර එකතුකරන්නන් අතර විශේෂ අවස්ථා හෝ රස බැලීම් සඳහා විශේෂයෙන් වෙන් කර ඇත.

50 හැවිරිදි Dalmore ඇත්තෙන්ම ලෝකයේ මිල අධිකම විස්කි වලින් එකකි, නමුත් එය වඩාත්ම මිල අධික නොවේ. වෙන්දේසි වලදී හෝ සීමිත නිකුතු හරහා වැඩි මිලකට අලෙවි වූ තවත් විස්කි කිහිපයක් තිබේ. 50 හැවිරිදි ඩැල්මෝර් අභිබවා යන මෙතෙක් අලෙවි වූ මිල අධිකම විස්කි කිහිපයක් පිළිබඳ මා සොයා ගත් නාම වර්ග කෙටියෙන් මෙසේය.

The Macallan Fine & Rare Collection 1926 වසර 60 පැරණි විස්කි බොතලයක්. 2019 වසරේදී වෙන්දේසියකදී ඩොලර් මිලියන 1.9 කට අලෙවි විය. මෙය මෙතෙක් අලෙවි වූ මිල අධිකම විස්කි බෝතලය ලෙස සැලකේ. 1926 සිට මෙම මැකලන් බෝතල් 40 ක් පමණක් නිෂ්පාදනය කර ඇති අතර, එය එහි සුවිශේෂී දුර්ලභත්වය සහ ගුණාත්මකභාවය සඳහා ප්රසිද්ධය.

“මැකල්න් පීටර් බ්ලේක් 1926” 60 වසරක් පැරණිය. 2018 දී වෙන්දේසියක දී ඩොලර් මිලියන 1.04 ක් පමණ අලෙවි විය. මෙය Fine & Rare Collection ලෙස 1926 කාණ්ඩයේම කොටසක් වන නමුත් බ්‍රිතාන්‍ය පොප් කලාකරු ශ්‍රීමත් පීටර් බ්ලේක් විසින් නිර්මාණය කරන ලද විශේෂ ලේබලයක් විසින් එහි සුවිශේෂත්වය සහ වටිනාකම වැඩි කලේය.

“Macallan Michael Dillon 1926” වසර 60 පැරණිය. 2018 දී ඩොලර් මිලියන 1.53 කට අලෙවි විය. 1926 ශ්‍රේණියේ තවත් බෝතලයක්, අයර්ලන්ත චිත්‍ර ශිල්පී මයිකල් ඩිලන් විසින් අතින් පින්තාරු කරන ලද ලේබලයක් සහිත විය.

“වසර 62 ඩල්මෝර්” 2011 දී වෙන්දේසි වූවේ බෝතලයක් ඩොලර් 250,000 කට විය. “Dalmore වසර 62” Dalmore ගේ වඩාත්ම මිල අධික නිශ්පාදනය ලෙස වාර්තාව තබා ඇත. බෝතල් 12 ක් පමණක් නිෂ්පාදනය කරන ලද අතර, ඒ සෑම එකක්ම අද්විතීය ප්‍රසිද්ධියක් ලබා දී ඇත.

“ඉසබෙලාගේ ඉස්ලේ” ඇස්තමේන්තු ගත වූවේ ඩොලර් මිලියන 6.2 කටය. මෙම බෝතලය විස්කි පමණක් නොව ඇසුරුම් කිරීම ද වේ. ඩිකැන්ටරය ඉංග්‍රීසි ක්‍රිස්ටල් වලින් සාදා ඇති අතර දියමන්ති 8500 ක් සහ රුබී 300 කින් සරසා ඇති අතර එය ලොව මිල අධිකම විස්කි බෝතලය බවට පත් කරයි.

“මැකල්ලන් එම් ඩිකැන්ටරය” 2014 දී හොංකොං හි වෙන්දේසියේදී ඩොලර් 628,205 කට අලෙවි විය. Macallan M මනරම් Lalique crystal decanter එකක තැන්පත් කර ඇති අතර, එම විස්කි යනු දශක කිහිපයක් පැරණි, හොඳම පෙට්ටිවල සම්මිශ්‍රණයකි.

50 හැවිරිදි Dalmore වඩාත්ම කීර්තිමත් සහ මිල අධික විස්කි අතර වේ, එය වඩාත්ම මිල අධික නොවේ. Macallan ගේ දුර්ලභ නිකුතු, විශේෂයෙන්ම 1926 ශ්‍රේණියේ, මිල සහ සුවිශේෂත්වය අනුව ඉහළම ස්ථරයේ ආධිපත්‍යය දැරීමට නැඹුරු වේ. ඉසබෙලාගේ ඉස්ලේ වැනි අනෙකුත් විස්කි ද ඒවායේ ඇසුරුම්වල ඇති සුඛෝපභෝගී බව නිසා ලෝක මිල වාර්තා පිහිටුවයි.

- අනුරුද්ධ ලොකුහපුආරච්චි

[lokuhapuarachchi]

ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායගේ දිව්රුම්දීමේ කතාවේ හරය දෙස බලමු

නව ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක මහතා සිය දිවුරුම් දීමේ උත්සවයේ දී කළ කතාව තුල ඔහු, ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දෙන අභියෝග සහ සහයෝගීතාවය, විවෘතභාවය සහ ඇතුළත් කර ගැනීම තුළින් ඒවාට විසඳුම් සෙවීමේ ඔහුගේ අභිප්‍රාය හඳුනා ගැනීම ප්‍රකට කරවයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ස්ථාවර කිරීම, විශ්වාසය යළි ගොඩනැගීම, ව්‍යවසායකත්වය දිරිගැන්වීම සහ ගෝලීය සහයෝගීතාව පෝෂණය කිරීම කෙරෙහි ඔහුගේ අවධානය ඒ තුල ඇති අතර ශ්‍රී ලංකාවේ පවතින දේශපාලන හා ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ ඉතා වැදගත් වේ.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ස්ථාවර කිරීම සඳහා වන ජනාධිපතිවරයාගේ හැඟවීම පැමිණෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාව දේශපාලන කැලඹීම්, ආර්ථික අවපාලනය සහ පාලනය කෙරෙහි මහජන කලකිරීම විඳ දරාගෙන සිටින පසු බිම තුලය. උද්ධමනය, අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හිඟය සහ රජයේ දූෂණයට සහ අකාර්යක්ෂමතාවට එරෙහි විරෝධතා මගින් උද්දීපනය කල ගැඹුරු ආර්ථික අර්බුදයක රට පවතින බව ඔහුගේ අවබෝධය ඒ තුල ප්‍රකට වේ.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ස්ථාවර කිරීම යනු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතන ආරක්ෂා කිරීම පමණක් නොව, ඒවා ජනතාවට සේවය කරන ආකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වන බව සහතික කිරීම බව ඔහු පිලිගනී. පෙර නායකත්වය යටතේ ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික කඩාවැටීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අලුත් කිරීම අත්‍යවශ්‍ය කරමින් මහජන විශ්වාසය ඛාදනය කර ඇත. විශේෂඥයින්ගෙන් උපදෙස් ලබා ගැනීම කෙරෙහි ජනාධිපතිවරයාගේ අවධාරණයෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ, ගජමිතුරුවාදය සහ ජනතාවාදය විසින් සලකුණු කරන ලද අතීත ප්‍රතිපත්තිවලට වඩා වෙනස්ව දැනුම සහ ප්‍රායෝගික විසඳුම් මත විශ්වාසය තැබීමට ඇති කැමැත්තයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ස්ථාවර වීමට නම්, ඔහුගේ පරිපාලනය විනිවිද භාවයෙන් යුක්ත වීම, නිලධාරීන් වගකිව යුතු වීම සහ පාලනය කෙරෙහි ජනතාවගේ විශ්වාසය නැවත ඇති කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.

ජනාධිපතිවරයා, ශ්‍රී ලංකාව අපේක්ෂා කරන්නේ වර්ධනය වීමට සහ සාර්ථක වීමට හැකියාව ඇති අභිලාෂකාමී රටක් ලෙස ය. මෙම අභිලාෂය පැමිණෙන්නේ රට ආර්ථික කඩාවැටීමෙන් සහ දේශපාලන අස්ථාවරත්වයෙන් ගොඩ ඒමට මාර්ග සොයමින් සිටින තීරණාත්මක මොහොතක ය. සංවර්ධනය, නවීකරණය සහ සමාජ ප්‍රගතිය සඳහා දිගුකාලීන දැක්මක අවශ්‍යතාවය "අභිලාෂකාමී රටක්" පිළිබඳ සංකල්පය ඔහුගේ කතාව තුල අවධාරනය කරයි. අභිලාෂය වැදගත් වන අතර, එය ප්‍රත්‍යක්ෂ ප්‍රතිඵල බවට පරිවර්තනය කිරීම සඳහා ශක්තිමත් පාලනයක්, හොඳ ආර්ථික සැලසුම්කරණයක් සහ ඇතුළත් වීමක් අවශ්‍ය වේ. මෙම අභිලාෂය දූෂණය සහ අකාර්යක්ෂමතාව වැනි පද්ධතිමය ගැටළු වලට විසඳුම් ලබා දෙමින් කෘෂිකර්මය, තාක්ෂණය සහ අධ්‍යාපනය වැනි ප්‍රධාන අංශ පුනර්ජීවනය කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතුය. විශේෂයෙන්ම ආදායම් අසමානතාවය සහ වාර්ගික ආතතීන් ප්‍රශ්න ලෙස පවතින රටක මෙම අභිලාෂයෙන් සියලුම පුරවැසියන් ප්‍රතිලාභ ලබන බව සහතික කිරීම අභියෝගයක් වනු ඇත.

තවද ඔහුගේ කතාවේ ප්‍රධාන පණිවිඩයක් වන්නේ දේශපාලඥයින් කෙරෙහි විශ්වාසය නැති වී ගිය ජනතාවගේ ගෞරවය හා විශ්වාසය යළි ඇති කර ගැනීමයි. මෙය පසුගිය වසරේ මහජන විරෝධතාවලට (අරගලය) තුඩු දුන් වසර ගණනාවක දූෂණයෙන් සහ දේශපාලන වැරදි කළමනාකරණයෙන් පසු රට තුළ පවතින පුලුල්ව පැතිරුනු අතෘප්තිය පිළිබිඹු කරයි. මෙම විශ්වාසය යළි ගොඩනැගීම ජනාධිපතිවරයාට ඵලදායී ලෙස පාලනය කිරීමේ හැකියාව සඳහා කේන්ද්‍රීය වනු ඇත. දුන් පොරොන්දු ඉටු කරන බවත් ප්‍රතිසංස්කරණ සැබෑ බවත් ජනතාව දැකිය යුතුයි. දූෂණ-විරෝධී පියවර, විනිවිදභාවය සහ බලය විමධ්‍යගත කිරීමේ උත්සාහයන් කලකිරුණු පුරවැසියන්ගේ විශ්වාසය නැවත ලබා ගැනීමට උපකාරී වේ. අතිරික්ත රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීම සහ සමාජ වැඩසටහන් වඩාත් අවදානමට ලක්විය හැකි අයට ප්‍රතිලාභ සැලසීම සහතික කිරීම වැනි සංකේතාත්මක අභිනයන් මහජනයාගේ ප්‍රාර්ථනා සමඟ සමපාත වනු ඇත.

ජනාධිපතිවරයා ශ්‍රී ලංකාව ගෝලීය ප්‍රජාව සමඟ සම්බන්ධ වීමේ අවශ්‍යතාවය පිළිගනී. ආර්ථික අර්බුදය සහ විදේශ ආයෝජන, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගය සඳහා අවශ්‍යතාවය සැලකිල්ලට ගෙන, ලෝකය සමඟ ඉදිරියට යාම අත්‍යවශ්‍ය වේ.

ආර්ථික ප්‍රකෘතිය සඳහා ශ්‍රී ලංකාව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ආයතන (ජාමූඅ වැනි) සහ ද්විපාර්ශ්වික හවුල්කරුවන් (චීනය සහ ඉන්දියාව වැනි) මත විශ්වාසය තැබීම මෙය ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශයක් බවට පත් කරයි. කෙසේ වෙතත්, අභියෝගය පවතින්නේ මෙම හවුල්කාරිත්වයන් ජාතික ස්වෛරීභාවයට හානි නොවන බවට හෝ ණය උගුල්වලට තුඩු නොදෙන බවට සහතික වීමෙනි. තිරසාර සංවර්ධනය, නවෝත්පාදන සහ ආර්ථික විවිධාංගීකරණය ප්‍රවර්ධනය කරන කොන්දේසි මත ශ්‍රී ලංකාව ගෝලීය ආර්ථිකය සමඟ සම්බන්ධ විය යුතුය.

තම කතාව තුල ඔහු, ව්‍යවසායකයින් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය කිරීම සඳහා පුද්ගලික අංශයේ වර්ධනය සහ නවෝත්පාදනය උත්තේජනය කිරීමේ වැදගත්කම ඉස්මතු කරයි. රැකියා උත්පාදනය, ආර්ථික විවිධාංගීකරණය පෝෂණය කිරීම සහ කර්මාන්ත සඳහා නවෝත්පාදනයන් ගෙන ඒමේදී ව්‍යවසායකයින් තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බව ප්‍රතික්ශේප කල නොහැක. ව්‍යවසායකයින්ට සහාය වීම සඳහා මූල්‍ය දිරිගැන්වීම් සහ ආධාරක ව්‍යුහයන් පමණක් නොව ස්ථාවර නියාමන පරිසරයක් ද අවශ්‍ය වේ. ශ්‍රී ලංකාව තුළ, අධික නිලධාරිවාදය, දූෂණය සහ නොගැලපෙන ප්‍රතිපත්ති මගින් ව්‍යවසායකත්වය යටපත් වී ඇත. නව ජනාධිපතිවරයාගේ ආන්ඩුවට රතු පටි කපා, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායන් (SMEs) දිරිමත් කිරීමට සහ ආයෝජන සහ වර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කරන සක්‍රීය පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීමට අවශ්‍ය වනු ඇත. තරුණ ව්‍යවසායකයින් සවිබල ගැන්වීම සහ නවෝත්පාදනයන් පෝෂණය කිරීම තිරසාර හා විවිධාංගීකරණය වූ ආර්ථිකයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා ප්‍රධාන වේ.

තමාට ඡන්දය නොදුන් අයගේ සහයෝගය දිනා ගන්නා බවට ජනාධිපතිවරයාගේ පොරොන්දුව ඇතුළත් කිරීම සහ ජාතික සමගිය සඳහා ඇති ඔහුගේ ආශාව පිළිබිඹු කරන බව මගේ හැඟීමයි. දේශපාලන බෙදීම් බොහෝ විට වාර්ගික, ආගමික සහ පන්ති භේදයන් පිළිබිඹු කරන ශ්‍රී ලංකාවේ, මෙය වැදගත් පියවරක් බව කිසිවෙකුට ප්‍රතික්ශේප කල නොහැක. ඔහු, ඒ සඳහා දේශපාලන ක්‍රියාවලියෙන් බැහැරව සිටින බව හැඟෙන සුළුතර කණ්ඩායම්, විරුද්ධ පක්ෂ සහ අනෙකුත් පාර්ශවකරුවන් සමඟ සම්බන්ධ වීමට අවශ්‍ය වේ. විශේෂයෙන්ම දෙමළ සහ මුස්ලිම් වැනි වාර්ගික සුළුතරයන්ගේ දුක්ගැනවිලි විසඳීමෙන් නව ජනාධිපතිවරයාට ජාතික සමගිය සහ සුවය ප්‍රවර්ධනය කළ හැකිය. කෙසේ වෙතත්, මේ සඳහා හුදු කතාව පමණක් නොව තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලීන් සහ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය සඳහා ආන්තික ප්‍රජාවන් ඇතුළත් කිරීමට අව්‍යාජ උත්සාහයන් අවශ්‍ය වනු ඇත. ඒ අනුව ජනාධිපතිවරයාගේ කථාව රටේ අභියෝග සහ විභවයන් යන දෙකම හඳුනා ගනිමින් ප්‍රායෝගිකත්වයේ සහ ඇතුළත් වීමේ ස්වරයක් සකසයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ස්ථාවර කිරීම සඳහා ඔහුගේ කැපවීම ශ්‍රී ලංකාවේ වත්මන් දේශපාලන භූ දර්ශනයේ අස්ථාවරත්වය සැලකිල්ලට ගෙන අත්‍යවශ්‍ය වේ, නමුත් එයට විවිධ පැතිවලින් ක්‍රියාමාර්ග අවශ්‍ය වනු ඇත: විශේෂයෙන්ම, ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ, දූෂණ විරෝධී ප්‍රයත්න, ඇතුළත් පාලනය සහ ව්‍යවසායකත්වය පෝෂණය කිරීම. ජාතික විශ්වාසය යළි ගොඩනඟමින් ලෝකය සමඟ ඉදිරියට යාම සියුම් තුලනය කිරීමේ ක්‍රියාවක් වනු ඇත, නමුත් පැහැදිලි දැක්මක් සහ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා කැපවීමක් සහිතව, ජනාධිපතිවරයාගේ නව නායකත්වයට ශ්‍රී ලංකාවට හැරවුම් ලක්ෂයක් සනිටුහන් කළ හැකිය.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ස්ථාවර කිරීම සඳහා වන අපගේ පුද්ගලික අපේක්ෂාවන් ජනාධිපතිවරයාගේ අභිලාෂයන් සමඟ සමීපව ගැලපේ. පුරවැසියන් සවිබල ගැන්වීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතන ආරක්ෂා කිරීම සහ සියලුම ශ්‍රී ලාංකිකයන් සඳහා අවස්ථා නිර්මාණය කරන ප්‍රතිපත්තිවලට සහාය දීමෙන්, මෙම තීරණාත්මක කාල පරිච්චේදය තුළ රට නැවත ගොඩනැගීමට අපගේ සහාය ඔහුගේ උත්සාහයට දායක විය හැකිය.

[lokuhapuarachchi]

A Dance Icon Who Shaped Sri Lanka’s Cultural Identity

Sri Lanka bids farewell today to one of its most revered cultural treasures, Wajira Chithrasena, a legendary dancer whose grace, dedication, and visionary approach to traditional dance left an indelible mark on the nation’s artistic landscape. Her passing marks the end of an era, but her legacy will continue to inspire future generations.

Wajira Chithrasena was more than just a dancer; she was an institution in herself. Born into a lineage steeped in the rich heritage of Sri Lankan dance, she was the wife and muse of the renowned dancer and choreographer Chitrasena, and together, they formed the most powerful duo in preserving and reimagining the classical dance forms of Sri Lanka. The Chithrasena Dance Company, founded by her husband, became a beacon of artistic excellence under her profound influence.

She is often celebrated as the first female dancer in Sri Lanka to bring the traditionally male-dominated Kandyan dance to center stage, breaking barriers and expanding the horizons of the art form. Wajira’s artistry was defined by her ability to marry technique with soul. Every gesture, every rhythm she embodied resonated with a deep connection to the land, its myths, and its people.

Her choreography was a narrative of Sri Lanka's history, its struggles, its triumphs, and its spiritual essence. Whether performing solo or with her troupe, Wajira’s movements were filled with emotion, precision, and a profound sense of purpose. She taught generations of dancers the significance of discipline and the power of expressing stories through the body.

Even beyond the stage, her influence was felt in the revival of Sri Lankan arts, not only preserving traditional forms but also introducing them to global audiences. She and her family opened doors for Sri Lankan dance on international platforms, making her an ambassador of the island's cultural richness.

As we reflect on her life, it becomes clear that Wajira Chithrasena was more than a dancer. She was a symbol of resilience, dedication, and cultural pride. Her commitment to dance, to her students, and to the preservation of an ancient tradition that was in danger of being forgotten will forever be etched in Sri Lanka’s history.

Though she has left the stage, her spirit will continue to move through the many dancers and artists she has inspired. The rhythms of her dance will echo in our hearts, reminding us of the beauty and power of our cultural roots.

Rest in peace, Wajira Chithrasena. You may have danced your final performance, but your legacy will live on in every step, in every beat of the drum, and in every movement that tells the story of Sri Lanka.

by / Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

The Working-Class Candidate Gaining Global Attention as Sri Lanka Seeks a New Path

In recent weeks, Anura Kumara Dissanayake, leader of Sri Lanka's National People's Power (NPP) alliance, has emerged as a formidable presidential candidate, drawing significant international media attention. His rise is particularly notable as Sri Lanka grapples with an unprecedented economic crisis, a situation that has left the country in dire need of new leadership capable of steering it toward recovery and stability.

Dissanayake has positioned himself as the candidate of the working class and the disenfranchised, groups that have been hit hardest by the country’s economic collapse. The crisis, which reached its peak in 2022, was characterized by severe shortages of essential goods, including fuel, cooking gas, medicines, and food. These shortages were compounded by unsustainable debt, poorly timed tax cuts, and the economic fallout from the COVID-19 pandemic. The public’s frustration culminated in mass protests that eventually led to the ousting of then-President Gotabaya Rajapaksa​.

Why Sri Lanka Needs New Leadership

Sri Lanka’s current situation demands a leader who can address both the immediate economic hardships and the underlying issues of corruption and governance that have plagued the country for years. The existing political elite has been widely criticized for prioritizing personal gain over public welfare, leading to widespread disillusionment among the population. Dissanayake’s campaign is built on the promise of anti-corruption measures and economic reforms designed to benefit the broader population rather than just the elite.

Dissanayake’s leadership of the NPP, a coalition of 21 groups including political parties, trade unions, and civil society organizations, highlights his broad-based appeal. His commitment to systemic change resonates with those who believe that Sri Lanka’s traditional political structures have failed to serve the people effectively. This sentiment is particularly strong among the younger generation, who see in Dissanayake a leader capable of breaking away from the old, failed system.

International Perspective

The global community has taken note of Dissanayake’s rise, particularly his pragmatic approach to Sri Lanka’s relationship with the International Monetary Fund (IMF). While he has acknowledged the necessity of continuing with the IMF program, given the country’s financial collapse, he has also stressed the need to renegotiate terms to alleviate the burden on ordinary Sri Lankans. This balanced approach suggests that Dissanayake is not only aware of the need for economic stability but is also committed to ensuring that recovery efforts are equitable and just​.

As Sri Lanka prepares for its next presidential election, the need for new leadership has never been more apparent. The country stands at a crossroads, and the choice of its next leader will determine whether it continues to struggle under the weight of its challenges or embarks on a path toward genuine recovery and renewal. Dissanayake’s candidacy, with its emphasis on anti-corruption, economic reform, and working-class representation, offers a vision of change that many Sri Lankans—and international observers—find compelling.

[lokuhapuarachchi]

Anura Kumara Dissanayake's Economic Vision Amidst Crisis: A Spotlight on His UK Visit

Sri Lankan politics is entering another election period, marked by considerable uncertainty about whether the upcoming election will adequately address the country’s socio-political challenges. Socio-political commentators have expressed doubts about whether civil society is prepared for long-term or short-term solutions beyond the immediate electoral remedies. Additionally, Sri Lanka's economic freedom score is 49.2, placing it 149th in the 2024 Index of Economic Freedom. This score represents a decline of 3 points from the previous year, positioning Sri Lanka 34th among 39 countries in the Asia-Pacific region. The country's economic freedom score is below the global and regional averages.

Amidst this political and economic backdrop, the visit of National People's Force (NPP) leader Anura Kumara Dissanayake to Britain has garnered significant interest within the Sri Lankan immigrant community. Many are keenly focused on the economic policies proposed by the NPP. To understand these policies, it is essential to consider the impact of decades of ethno-religious chauvinism, which has systematically undermined Sri Lanka's once-thriving economy and robust public welfare system. Despite this, individuals who have profited from these divisions and mismanagement remain in power. Analyzing the NPP’s economic strategy, therefore, necessitates looking beyond superficial critiques and recognizing the party’s shift towards economic realism.

Anura Kumara Dissanayake and his team emphasize that their economic strategy is market-friendly, open to foreign investment, aligned with the International Monetary Fund (IMF) agenda, and primarily people-centric. However, this does not imply unrestrained acceptance of neoliberal policies. The NPP plans to implement a phased macroeconomic strategy to foster development, balancing market openness with strategic control over economic decisions.

It is unrealistic to expect immediate economic miracles during the NPP's initial term. The party’s approach is grounded in revitalizing the real economy rather than relying solely on an IMF-stabilized financial sector. Over-financialization has historically led to economic downturns and recessions, which neoliberal scholars often mischaracterize as normal trade cycles. These recessions, however, are structural rather than cyclical.

The NPP's initial focus will be on removing artificial market rigidities created by previous governments. This clean-up campaign, aimed at disrupting entrenched economic interests, is likely to provoke strong resistance from those who benefit from the current system. The IMF’s recovery agenda, which emphasizes financial sector strengthening without addressing these rigidities, lacks the specificity needed for genuine reform. Therefore, the NPP's first task will be to dismantle these barriers before restructuring the economy. A development strategy that prioritizes the domestic sector, driven by both market forces and government incentives, should not be misconstrued as regressive or isolationist.

Additionally, the NPP recognizes the need for organizational reforms to combat corruption, tax evasion, and undue influence. Firms engaged in tax minimization schemes must be held accountable. The NPP is the only party that has openly campaigned against these practices and pledged to bring offenders to justice, which is a compelling reason for giving the party a chance to govern. -

Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

Tudor Rose Tea Shop

The Tudor Rose Tea Shop is one of the most memorable tea shops I have encountered since leaving Sri Lanka. Its 19th-century architecture and picturesque surroundings make it particularly charming. Features such as half-timbering, steeply pitched roofs, ornate chimneys, leaded glass windows, arched doorways, quoins on the outer walls, carved wooden brackets, and decorative carvings all contribute to its unique and attractive appearance.

Formerly the village post office, this cozy tea shop, full of traditional charm, is located on Greendale Road, opposite Port Sunlight railway station on the Wirral Peninsula. Visitors can sit and enjoy afternoon tea, sandwiches, cakes, and more.

Observing the Tudor Rose Tea Shop, I am reminded of the deep roots of British tea culture. Reflecting on the social life of Sri Lankan village communities, which often revolved around local tea shops, this Port Sunlight village tea shop tells a long and rich story of cultural and social life in Britain.

Port Sunlight Village was built by William Lever (later Lord Leverhulme) in the late 19th and early 20th centuries as a model village for workers at Lever's soap factory (now part of Unilever). The village was designed with a focus on providing amenities and improving the quality of life for its residents.

During this time, tea shops were an integral part of the social fabric of villages like Port Sunlight. They provided a space for relaxation, socializing, and enjoying tea, which was a key part of British culture. In these tea shops, residents could gather to relax, meet friends, and enjoy a cup of tea after a day's work.

The tea shop at Port Sunlight Village serves as a central gathering place for residents, offering not only tea but also light refreshments and a cozy atmosphere. These tea shops were essential community spaces, fostering camaraderie among the villagers.

Furthermore, the Port Sunlight Village Tea Shop reflects the values of its founder, William Lever, who was known for his progressive approach to social welfare. Lever emphasized providing amenities and creating a sense of community within the village, and the tea shop embodies this philosophy. Over time, British tea shop culture has evolved, responding to consumer preferences, cultural shifts, and business strategies. However, in the village of Port Sunlight, the tea shop continues to serve as a reminder of the village's heritage and a gathering place for residents and visitors alike.

Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

From Colombia with Love: The Story of Coffee

A couple of guests came to our house last night. The newlyweds arrived from Medellin, Colombia's second largest city, to spend their honeymoon in Britain. They brought us a unique gift from their hometown, obtained from their workplace. Their gift to our esteemed host was a 500-gram bag of Pergamino coffee. The respectful manner in which they presented it to us conveyed a profound connection between them and the coffee. The aroma of coffee gradually permeated the house as they unpacked the bag from their travel luggage, creating a perfect backdrop for our conversation.

Infused with the unique Colombian coffee, memories of a coffee plantation in the garden of my childhood home in Sri Lanka flooded back. The rich and inviting scent made our home feel cosy and content. This post began with a cup of hot coffee brewed from the grounds of that very bag. As the ground coffee dissolved in hot water, I savoured the slightly bitter chocolate caramel flavour and the deep sweetness lingering on my palate. The aroma of the coffee cup and the clean taste on my tongue gave me a profound appreciation for the quality of this Colombian coffee.

Reflecting on my conversation with the two Colombian visitors, several points caught my attention:

Pergamino coffee:

Both of them brought Pergamino coffee, sourced from the Pergamino region of Colombia, renowned for producing the highest quality Arabica coffee beans. Colombia is celebrated for its coffee production, with the Pergamino region playing a significant role in its reputation for exceptional coffee plantations.

Located in the Antioquia region, the city of Pergamino benefits from a favourable climate, high altitude, and fertile soil conditions, which create optimal growing conditions for coffee plants. Elevations ranging from 1,200 to 2,000 metres above sea level contribute to the development of dense, flavorful coffee beans with distinctive characteristics.

Colombian coffees, including Pergamino, are known for their balanced flavours, typically featuring a smooth, medium body with subtle notes of chocolate, nuts, and citrus. Coffee from this region is often distinguished by its bright acidity and clean finish, making it highly sought after among coffee enthusiasts.

Pergamino coffee undergoes various processing methods, including washed, natural, or honey extraction, each imparting unique flavour characteristics to the beans. The processing method significantly influences the final flavour profile of the coffee.

Coffee from Pergamino and other regions in Colombia enjoys high demand in the specialty coffee market due to its consistent quality and distinctive taste. It is often marketed as a single-origin coffee, allowing consumers to appreciate the unique flavours specific to the region.

In conclusion, Pergamino Coffee represents a part of Colombia's rich coffee heritage, offering consumers a delightful coffee experience characterised by exceptional taste and quality.

Coffee culture:

Coffee culture encompasses the social atmosphere, customs, and traditions surrounding coffee consumption worldwide. It encompasses everything from the preparation and customs associated with consuming coffee to the spaces where people gather to enjoy it together.

Coffee has a long history as a central aspect of social interaction in many cultures. Different cultures have their preferred methods of preparing and brewing coffee, such as espresso, pour-over, French press, Turkish coffee, and others, each offering a distinct flavour profile and experience. Many cultures also have specific rituals or traditions associated with drinking coffee, whether it's a morning ritual to start the day or an afternoon gathering with friends.

In Britain, where I reside, coffee culture often revolves around communal spaces like coffee shops, cafes, and specialty coffee shops, providing comfortable environments for socialising or simply enjoying a cup of coffee.

In recent years, there has been a growing appreciation for artisanal and specialty coffees worldwide, focusing on high-quality beans, precise brewing techniques, and unique flavour profiles. Coffee holds cultural significance in many societies, with coffee ceremonies playing important roles in hospitality and social customs in some regions.

Moreover, coffee culture is closely linked to creativity and intellectual pursuits, with many writers, artists, and thinkers frequenting coffeehouses as places of inspiration and discussion.

Overall, coffee culture reflects the diverse ways in which coffee is enjoyed, appreciated, and integrated into daily life worldwide.

Finally, the price of the Colombian coffee that my guests brought home is US$18.19. The Colombian coffee market is projected to contribute an additional $813.1 million to Colombia's Gross National Product (GNP) this year, which stood at $343 billion last year and has been steadily growing. Meanwhile, the monthly salary of my guest, who works in the coffee manufacturing industry, is 1,300,606.00 Pesos (equivalent to $333.29 US Dollars).

Note and Photograph / Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

The Rhythm of Sri Lankan Music Heard in Liverpool City Centre

Liverpool, a vibrant city on England's northwest coast, has a rich and influential musical history that has left an indelible mark on the world. Renowned for its maritime heritage and dynamic cultural scene, Liverpool's music landscape boasts a diverse range of genres and groundbreaking talent.

On Saturday, May 18th, Liverpool's Britannia Adelphi Hotel hosted the city's most successful concert of the year, "The Invitation." Organized to raise funds for the Liverpool Buddhist Temple, the event provided an engaging evening for Liverpool's Sri Lankan community. The concert featured stunning performances by Falan Andrea, Annesley Malewana, and Gayan Gunawardana, with music by Britain's most popular Sri Lankan band, Exceed.

Despite some attempts to disrupt the show, the strong bond between the organizing committee, the three artists, and the band ensured that the event went ahead as planned. Their efforts brought the concert to life, creating unforgettable memories and marking it as a successful event in Liverpool's vibrant cultural calendar.

Liverpool's musical revival is not limited to its past with The Beatles and the Merseybeat movement. The life of the city is intertwined with a bustling live music scene. Venues such as the Echo Arena, O2 Academy, and Philharmonic Hall host a wide range of concerts, from contemporary pop and rock to classical and orchestral. Grassroots venues such as Zanzibar Club and The Jacaranda provide platforms for emerging artists, ensuring the continued evolution of Liverpool's musical identity.

The Beatles, formed in 1960, are perhaps the most notable contribution to music from Liverpool. The legendary quartet—John Lennon, Paul McCartney, George Harrison, and Ringo Starr—rose to global fame with their innovative sound and timeless hits. Places like The Cavern Club, where the Beatles honed their craft, remain pilgrimage sites for fans around the world. The band's success not only put Liverpool on the map but also inspired countless musicians and bands around the world.

The early 1960s saw the rise of the Merseybeat movement, named after the River Mersey. The genre, characterized by its upbeat sound and catchy melodies, was pioneered by Liverpool bands such as Gerry and the Pacemakers, The Searchers, and The Merseybeats. Merseybeat helped define the British Invasion in the United States, a period in which British music dominated the American charts.

Liverpool's commitment to celebrating music is also evident in its various festivals, including the Liverpool International Music Festival (LIMF) and Africa Oye.

"Aardhana" added a uniquely Sri Lankan note to Liverpool's rich musical background, showcasing the city's embrace of global musical influences and its thriving multicultural community. Taking these personal photographs was unofficial, but I aimed to capture the essence of a night where music strengthened cultural bonds as a gesture of support to the dear organizers.

Photographs and Notes - Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

කලාත්මක ඡායාරූපකරණය  මියගියාද ?

“කලාත්මක ඡායාරූපකරණයේ අවසානය”, යන මැයෙන් වූ අන්තර්ජාල සාකච්ඡාවකට මම ඊයේ සහභාගි වුනෙම්. එය Sequel Collective නම් වූ තරුණ කණ්ඩායමක් විසින් සංවිධානය කර තිබූ අතර තාරක බිබුලෙවිතාරණ මෙහෙයවූ මෙම සංකාච්ඡාවේ කතිකයා වූවේ බූපති නලින් ය. ආනන්දයේ ශිෂ්‍යයෙකුව සිටියදී ආනන්දයේ පාසල් ඡායාරූප සංගමයේ සිටි බූපති, පසුව හෑගොඩ ඡායාරූප පාසලේදී ම⁣ගේ දේශන වලට වලට සවන් දුන් ශිෂ්‍යයන් අතරින් අයෙකි. ඡායාරූප ශිල්පියෙකු ලෙස හඳුන්වනවාට වඩා, මා ඔහු ගැන දැන සිටියේ කලාව පිළිබඳ තියුනු ප්‍රතිවිරෝධී අදහස් සහිත විචාරකයෙකු ලෙසය. මා මෙම සාකච්ඡාවට විශේෂයෙන්ම සහබාගි වුනේ ඔහු නිසා වන අතර, ඡායාරූපකරණය පිළිබඳ ඔහුගේ විචාරාත්මක අදහස්, ඡායාරූපකරණය පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකාවේ ���ව පරම්පරාවේ අදහස් නියෝජනය වන බව මම විශ්වාස කරමි. එහෙත් සාකච්ඡාව අවසානයේදි ඔහු ප්‍රකාශ කරන්නට උත්සාහ කෙරුවේ කුමක්දැයි මට වටහා ගත නොහැකි විය. ඔහු සාකච්ඡාව අවසානයේද ප්‍රකාශ කර සිටියේ කලාත්මක ඡායාරූපකරණයේ අවසානය සිදුවී හමාර බවත් ඔහු එයින් අදහස් කරන්නේ තාක්ෂණය පිළිබඳ නොවන බවත්ය. එය එසේනම් ඡායාරූපකරණය සහ සමකාළීන සංස්කෘතිය තුළ එහි භූමිකාව පිළිබඳ වන පූර්ව නිගමන නැවත සළකා බැලීමට අපට සිදුවේ. එහෙත් එයට පෙර අප කලාව සහ කලාවේ විවිධ අරමුණ හඳුනා ගත යුතුව ඇත.

කලාව යනු පරිකල්පනය, නිර්මාණශීලිත්වය සහ කුසලතාව ප්‍රකාශ කරන පුලුල් පරාසයක මානව ක්‍රියාකාරකම් සහ නිර්මාණ ඇතුළත් පුළුල් සහ ආත්මීය පදයකි. එහි හරය තුළ, කලාව යනු සිතුවම්, මූර්ති, සාහිත්‍යය, සංගීතය, නැටුම්, රංග ශාලාව, චිත්‍රපටය, ඡායාරූපකරණය සහ තවත් බොහෝ මාධ්‍යයන් හරහා අදහස්, හැඟීම් සහ අත්දැකීම් සන්නිවේදනය කිරීමේ මාධ්‍යයකි. ඒ තුල ප්‍රකාශනය,සන්නිවේදනය, පරාවර්තනය, ගවේෂණය සහ සෞන්දර්යාත්මක රසවින්දනය යන කාරනා ඇතුලත් වෙයි. චිත්තවේගීය ප්‍රතිචාර ඇති කිරීමට සහ නරඹන්නන්ට සෞන්දර්යාත්මක සතුටක් ලබා දීමට කලාවට බලය ඇත, ඔවුන්ගේ ජීවිත විවිධ ආකාරවලින් පොහොසත් කරයි. කලාවට විවිධ ස්වරූප ගෙන විවිධ අරමුණු ඉටු කර ගත හැකි වුවද, එය අවසානයේ මානව නිර්මාණශීලීත්වයේ සහ පරිකල්පනයේ නිෂ්පාදනයක් වන අතර, එය අර්ථ නිරූපණය සහ අගය කිරීම සඳහා නිමක් නැති හැකියාවන් ලබා දෙයි.

"කලාත්මක ඡායාරූපකරණයේ අවසානය" යනුවෙන් භූපති මෙම සාකච්ඡාව සඳහා යෝජනා කර ඇති මාතෘකාවෙන්, ඡායාරූපකරණ ක්ෂේත්‍රය තුළ කලාව යනු කුමක්ද යන්න පිළිබඳ සාම්ප්‍රදායික සංකල්පවලට අභියෝග කරන අදහසක් ඉදිරිපත් කිරීමට උත්සාහ කරයි. එයින් බොහෝ විට පිළිගත හැකි හෝ සෞන්දර්යාත්මක ලෙස සලකනු ලබන සීමාවන් තල්ලු කරමින් සාම්ප්‍රදායික ශිල්පීය ක්‍රම, මෝස්තර හෝ විෂයයන්ගෙන් බැහැරවීමක් යෝජනා වෙයි. මෙම යෙදුම කලා ලෝකයේ පශ්චාත් නූතනවාදයේ නැඟීමත් සමඟ ප්‍රමුඛත්වය ලබා ගත් අතර එය අත්හදා බැලීම් දිරිමත් කළ සහ ස්ථාපිත සම්මතයන් ප්‍රශ්න කරන ලදී. කලා ඡායාරූපකරණයේ අවසානයට හිතාමතා බොඳ කිරීම, අතිශය සමීප රූප, කොලෙජ් ශිල්පීය ක්‍රම හෝ සාම්ප්‍රදායික නොවන ද්‍රව්‍ය භාවිතය වැනි සාම්ප්‍රදායික නොවන ප්‍රවේශයන් ඇතුළත් විය හැකිය. සාරාංශයක් ලෙස, එය ඡායාරූපකරණය සංයුතියේ හෝ නිරූපණයේ දැඩි නීති පිළිපැදිය යුතුය යන අදහස ප්‍රතික්ෂේප කිරීමක් මූර්තිමත් කරයි. ඒ වෙනුවට, එය අනපේක්ෂිත ස්ථානවල සහ ආකෘතිවලින් කලාව සොයා ගත හැකිය යන අදහස වැලඳ ගනී. 

මට තේරුම් ගැනීමට නොහැකි වුවත්, නිසැකවම බූපති තමන් ඉදිරිපත් කල කරුණු හරහා කියන්නට උත්සාහ කරන්නට ඇත්තේ කලා ඡායාරූපකරණය හුදු තාක්ෂණික ප්‍රවීණතාවය ඉක්මවා යන අතර සංකල්පය, ප්‍රකාශනය සහ අභිප්‍රාය යන ගැඹුරු ක්ෂේත්‍රයන් වෙත යොමු වන බව විය හැක. එය එසේනම් අප මේ කතා කරන්නේ ඡායාරූප කලාවේ ඇති සංකල්පීය ගැඹුර, චිත්තවේගීය බලපෑම, පුද්ගලික දැක්ම, පර්යේෂණාත්මක ප්‍රවේශය, විවේචනාත්මක නියැලීම, චේතනාන්විත බාවය සහ අව්‍යාජත්වය වැනි කාරණා ගැන විය හැක.

සංකල්පීය ගැඹුර බොහෝ විට කේන්ද්‍රීය සංකල්පයක් හෝ අදහසක් වටා භ්‍රමණය වේ, පණිවිඩයක් ප්‍රකාශ කිරීම, තේමාවක් ගවේෂණය කිරීම හෝ සිතුවිලි අවුස්සයි. ඡායාරූප ශිල්පියා තම රූප මතුපිට පෙනුමෙන් ඔබ්බට අරුත් ස්තරවලින් කාවැද්දීම සඳහා සංකේතවාදය, රූපක හෝ ආඛ්‍යානය භාවිත කළ හැකිය. සාකච්ඡාවේදී නම් සඳහන් වූ සින්ඩි ෂර්මන් ඡායාරූපකරණයේ සංකල්පීය ගැඹුර සඳහා කැපී පෙනෙන උදාහරණ සපයයි. ඇයගේ ස්වයං ඡායාරූප , නැතහොත් ජනප්‍රිය වචනයෙන් කියනවනම් සෙල්ෆි  බොහෝ විට සමාජ සම්මතයන් සහ පුද්ගල වර්ගකිරීම් වලට අභියෝග කරමින්, විවිධ පුද්ගලයන් සහ චරිත උපකල්පනය කරන ඒවා විය. සංකල්පීය ගැඹුරකින් යුත් කලා ඡායාරූපකරණයේ එක් කැපී පෙනෙන උදාහරණයක් වන්නේ සින්ඩි ෂර්මන්ගේ කෘතියයි. බොහෝ විට සමාජ සම්මතයන් සහ ඒකාකෘති වලට අභියෝග කරන, විවිධ පුද්ගලයන් සහ චරිත උපකල්පනය කරන ඇයගේ ස්වයං-චිත්‍ර මාලාව සඳහා ෂර්මන් ප්‍රසිද්ධය. ඇයගේ "Untitled Film Stills" මාලාවේ (1977-1980), Sherman විසින් පැරණි හොලිවුඩ් චිත්‍රපටවල නිශ්චල ඡායාරූප එකතුවක් නිර්මාණය කරන ලදී, නමුත් සෑම රූපයකම ෂර්මන් විසින්ම විවිධ කාන්තා පුරාවිද්‍යා නිරූපණය කරයි. ඇයගේ ඇඳුම, වේශ නිරූපණය සහ වේදිකාගත කිරීම හරහා ෂර්මන් ජන මාධ්‍ය තුළ අනන්‍යතාවය, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය සහ නියෝජනය යන තේමාවන් ගවේෂණය කරයි. උදාහරණයක් ලෙස, නම් නොකළ චිත්‍රපට නිශ්චල චිත්‍රපටයක, සම්භාව්‍ය සිනමාවේ හුදකලා වීරවරියගේ රූප රාමු අවදි කරමින්, ජනේලයකින් තුෂ්නිම්භූතව බලා සිටින කාන්තාවක් ෂර්මන් නිරූපණය කරයි. කෙසේ වෙතත්, සමීපව විමසා බැලීමේදී, නරඹන්නන් දර්ශනයේ කෘතිම බව හඳුනාගෙන නිරූපණය කර ඇති හැඟීම්වල සත්‍යතාව ප්‍රශ්න කළ හැකි අතර, මාධ්‍ය තුළ ස්ත්‍රීත්වයේ ගොඩනඟන ලද ස්වභාවය පිළිබිඹු කිරීමට පොළඹවයි. Sherman's repertoire හි තවත් උදාහරණයක් වන්නේ ඇයගේ "History Portraits" (1988-1990) මාලාවයි. ඇයගේ ප්‍රතිනිර්මාණයන් හරහා, ෂර්මන් කලා ඉතිහාසය තුළ අන්තර්ගත පීතෘමූලික ආඛ්‍යාන විවේචනය කරන අතරම ඡායාරූප නිරූපණයේ සත්‍යතාව සහ විශ්වසනීයත්වය ද ප්‍රශ්න කරයි. සංකීර්ණ තේමා ගවේෂණය කිරීම, සමාජ නිර්මිතයන් අභියෝග කිරීම සහ අනන්‍යතාවය, නියෝජනය සහ මානව අත්දැකීම් පිළිබඳ ඔවුන්ගේ සංජානනය නැවත සලකා බැලීමට නරඹන්නන් පොළඹවන වාහකයක් බවට පත් වීමට කලා ඡායාරූපකරණයට හුදු ලේඛනගත කිරීම් ඉක්මවා යා හැකි ආකාරය ෂර්මන්ගේ කෘතිය මගින් නිදර්ශනය කරයි.

කළාත්මක ඡායාරූපකරණයට චිත්තවේගයන් අවදි කිරීමට සහ දෘශ්‍ය මට්ටමින් නරඹන්නන් සමඟ සම්බන්ධ වීමට බලය ඇත. මානව අත්දැකීම්, භූ දර්ශන හෝ වියුක්ත ආකෘති නිරූපණය හරහා වේවා, කලා ඡායාරූප ශිල්පීන් ඔවුන්ගේ ප්‍රේක්ෂකයින් සමඟ අනුනාද වන චිත්තවේගීය ප්‍රතිචාර ලබා ගැනීම අරමුණු කරගත් ලෝක ප්‍රසිද්ධ ඡායාරූපය වන්නේ ඩොරතියා ලැන්ජ් විසින් ඡායාරූප ගතකල "සංක්‍රමණික මව" ඡායාරූපය වේ. එක්සත් ජනපදයේ මහා අවපාතයේ දී ගන්නා ලද මෙම සංකේතාත්මක ඡායාරූපය මානව ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ ආන්තික ප්‍රජාවන් මුහුණ දෙන අරගල පිළිබඳ ප්‍රබල සංකේතයක් බවට පත්ව ඇත. "සංක්‍රමණික මව" හි, Lange සිය දරුවන් සමඟ Florence Owens Thompson නම් අසරණ මවකගේ රූපය ග්‍රහණය කරයි. මවගේ බාහිර ව්‍යංගික ප්‍රකාශනය තෙහෙට්ටුව සමඟ මිශ්‍ර වූ දැඩි අධිෂ්ඨානයකි, ඇගේ දරුවන් සුවපහසුව සහ ආරක්ෂාව සඳහා ඇය වෙත ළං වේ. මෙම ඡායාරූපය දුෂ්කරතා, දරිද්‍රතාවය සහ විපත්ති හමුවේ ඔරොත්තු දීමේ හැඟීමක් ගෙන එයි. ඇයගේ සංයුතිය, ආලෝකය සහ විෂයයන්ගේ මුහුණුවල ග්‍රහණය කරගත් අමු චිත්තවේගයන් හරහා, Lange ආර්ථික අර්බුදකාරී කාලයකදී මානව අත්දැකීම් ගැඹුරින් චලනය වන නිරූපණයක් නිර්මාණය කරයි. "සංක්‍රමණික මව" ඉතිහාසයේ නිශ්චිත මොහොතක් ඡායාරූප ගත කරනවා පමණක් නොව, පරම්පරා ගණනාවක් පුරා නරඹන්නන් තුළ සංවේදනය සහ අනුකම්පාව ඇති කිරීමට එහි ඓතිහාසික සන්දර්භය ඉක්මවා යයි. කලාත්මක ඡායාරූපකරණයට එහි මාධ්‍යය අභිබවා කතන්දර කීමට සහ චිත්තවේගීය සම්බන්ධතා සඳහා ප්‍රබල වාහකයක් බවට පත් විය හැකි ආකාරය මෙම ඡායාරූපය නිදර්ශනය කරන  ගැඹුරු ආකාරයෙන් නරඹන්නන්ගේ හදවත් සහ මනස ස්පර්ශ කරයි.

කලාත්මක  ඡායාරූපකරණයේ කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් වන්නේ ඡායාරූප ශිල්පියාගේ අද්විතීය දැක්ම සහ ඉදිරිදර්ශනය ප්‍රකාශ කිරීමයි. එය හුදෙක් යථාර්ථය ලේඛනගත කිරීමෙන් ඔබ්බට ගොස් ඡායාරූප ශිල්පියාගේ ලෝක දැක්ම, වටිනාකම් සහ සෞන්දර්යාත්මක සංවේදීතාවන් පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දෙයි. ඇන්සල් ඇඩැම්ස් එවන් ශිල්පියෙකි.කලා ඡායාරූපකරණයේ පුද්ගලික දැක්ම පිළිබඳ ආදර්ශවත් නිරූපණයක් වන්නේ ඇන්සල් ���ඩම්ස්ගේ කෘතියයි, විශේෂයෙන් ඔහුගේ ඇමරිකානු බටහිර භූ දර්ශන ඡායාරූප. යෝසෙමයිට් ජාතික වනෝද්‍යානය වැනි ස්වභාවික භූ දර්ශනවල ශ්‍රේෂ්ඨත්වය සහ අලංකාරය ග්‍රහණය කර ගත් ඔහුගේ විස්මිත කළු-සුදු රූප සඳහා ඇඩම්ස් ප්‍රසිද්ධ විය. ඇඩම්ස්ගේ පෞද්ගලික දැක්ම ගැඹුරින් මුල් බැස ගත්තේ ස්වභාවික ලෝකය කෙරෙහි ඔහු දක්වන ගෞරවය සහ පාරිසරික සංරක්ෂණය සඳහා වූ ඔහුගේ කැපවීම තුළ ය. ඔහුගේ සූක්ෂම රචනා, නිරවද්‍ය තාක්‍ෂණික ප්‍රවීණත්වය සහ ආලෝකය සහ සෙවනැල්ල ප්‍රවේශමෙන් පාලනය කිරීම තුළින්, ඇඩම්ස් ඔහුගේ ඡායාරූප බියෙන් හා අතිවිශිෂ්ට හැඟීමකින් කාවැද්දුවේය. ඇඩම්ස්ගේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ ඡායාරූපවලින් එකක් වන "Moonrise, Hernandez, New Mexico" ඔහුගේ පෞද්ගලික දැක්ම සහ කලාත්මක සංවේදීතාවන් විදහා දක්වයි. මෙම රූපයේ, ඇඩම්ස් විසින් සඳ ග්‍රහණය කර ගත්තේ කාන්තාර භූ දර්ශනයක විශාල වපසරියක් මත, නාටකාකාර වලාකුළු ඉහළින් සැරිසරමින් සිටින බවයි. ආලෝකයේ සහ සෙවණැල්ලේ සෙල්ලම අභෞතික සුන්දරත්වය සහ අධ්‍යාත්මික මෙනෙහි කිරීමේ හැඟීමක් ඇති කරයි. ඔහුගේ ඡායාරූප හරහා, ඇඩම්ස් තමා මුහුණ දුන් භූ දර්ශන ලේඛනගත කළා පමණක් නොව, ස්වභාවික ලෝකයට ඔහුගේ ගැඹුරු චිත්තවේගීය සම්බන්ධතාවය සහ එහි සහජ වටිනාකම පිළිබඳ ඔහුගේ විශ්වාසය ප්‍රකාශ කළේය. ස්වභාවධර්මයට ගරු කිරීමක් සහ කලාත්මක විශිෂ්ටත්වය සඳහා වූ කැපවීම මගින් සංලක්ෂිත ඔහුගේ පුද්ගලික දැක්ම, ඡායාරූප ශිල්පීන්ගේ සහ ස්වභාව ලෝලීන්ගේ පරම්පරා ගණනකට එකසේ ප්‍රබෝධමත් කරයි.

කලාත්මක ඡායාරූප ශිල්පීන් බොහෝ විට සාම්ප්‍රදායික ඡායාරූප ශිල්පීය ක්‍රම සහ සම්මුතිවල සීමාවන් තල්ලු කරමින් අත්හදා බැලීම් සහ නව්‍යකරණයන් වැලඳ ගනී. ඔවුන් නරඹන්නන්ට අභියෝග කරන සහ කුතුහලය දනවන රූප නිර්මාණය කිරීමට සාම්ප්‍රදායික නොවන ක්‍රම, විකල්ප ක්‍රියාවලීන් හෝ අන්තර් විනය ප්‍රවේශයන් ගවේෂණය කළ හැකිය. චිත්‍ර ඡායාරූපකරණයේ පර්යේෂණාත්මක ප්‍රවේශයක් සඳහා එක් ප්‍රබල උදාහරණයක් නම් Man Ray ගේ කෘතිය, විශේෂයෙන්ම ඔහුගේ ඡායාරූප ගවේෂණය, "rayographs" ලෙසද හැඳින්වේ. මෑන් රේ යනු 20 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ ඩැඩා සහ අධි යථාර්ථවාදී ව්‍යාපාරවල පුරෝගාමී චරිතයක් වූ අතර, ඔහුගේ නව්‍ය ශිල්පීය ක්‍රම සහ ඇවන්ගාඩ් ���ංවේදීතාවන් සඳහා ප්‍රසිද්ධ විය.

Rayographs නිර්මාණය කරනු ලබන්නේ වස්තූන් සෘජුවම ආලෝකයට සංවේදී කඩදාසි මත තබා ඒවා ආලෝකයට නිරාවරණය කිරීමෙන් අද්විතීය, වියුක්ත රූප ඇති කිරීමෙනි. සාම්ප්‍රදායික ඡායාරූපකරණය මෙන් නොව, සාමාන්‍යයෙන් කැමරා කාචයක් හරහා රූප ග්‍රහණය කර ගැනීම ඇතුළත් වන අතර, rayographs කැමරාව මුළුමනින්ම මඟ හරින අතර, රූප සෑදීම සඳහා වඩාත් සෘජු සහ ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශයකට ඉඩ සලසයි. Man Ray ගේ rayographs බොහෝ විට කතුර, පනා, හෝ ඔහුගේම දෑත් සහ ශරීර කොටස් වැනි එදිනෙදා වස්තූන් ඇතුළත් විය. මෙම වස්තු විවිධ වින්‍යාසයන් තුළ සකස් කිරීමෙන් සහ නිරාවරණ වේලාවන් සහ ආලෝක තත්ත්වයන් සමඟ අත්හදා බැලීම් කිරීමෙන්, රේ සාම්ප්‍රදායික නිරූපණයේ සීමාවන් ඉක්මවා යන රූප නිර්මාණය කළේය, යථාර්ථය සහ වියුක්තය අතර රේඛාව බොඳ කරයි. Man Ray ගේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ rayograph එකක් වන්නේ "Untitled (Rayograph)" (1922) වන අතර, එහි ගතික සංයුතියකින් සකස් කරන ලද ගෘහාශ්‍රිත වස්තු එකතුවක් දක්වයි. ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ලැබෙන රූපය ආලෝකය සහ සෙවනැල්ල, හැඩතල සහ වයනය පිළිබඳ වශීකෘත අන්තර්ක්‍රියාවක් වන අතර, විවිධ මට්ටම්වල රූපය අර්ථ නිරූපණය කිරීමට සහ ඒවා සමඟ සම්බන්ධ වීමට නරඹන්නන්ට ආරාධනා කරයි. ඔහුගේ රේයෝග්‍රැෆ් ගවේෂණය හරහා, මෑන් රේ ඡායාරූපකරණයේ සම්මුතීන්ට අභියෝග කළ අතර මාධ්‍යයේ හැකියාවන් පුළුල් කළේය, අනාගත පරපුරේ කලාකරුවන්ට විකල්ප ක්‍රියාවලීන් සහ ශිල්පීය ක්‍රම අත්හදා බැලීමට මග පෑදුවේය. රූප සෑදීම සඳහා ඔහුගේ නව්‍ය ප්‍රවේශය කලා ඡායාරූප ක්ෂේත්‍රයේ නිර්මාණශීලිත්වයේ සහ පරිකල්පනයේ සීමාවන් තල්ලු කිරීමට කලාකරුවන්ට අඛණ්ඩව ආස්වාදයක් ලබා දෙයි.

කලාත්මක ඡායාරූපකරණය  සමාජ, සංස්කෘතික හෝ දේශපාලන ගැටළු සමඟ විවේචනාත්මක මැදිහත්වීම් දිරිමත් කරයි. සමාජ අසාධාරණයන්, පාරිසරික ගැටළු, අනන්‍යතා දේශපාලනය, හෝ වෙනත් දැවෙන ගැටළු පිළිබඳව අදහස් දැක්වීමට, සංවාදයක් ඇති කිරීමට සහ දැනුවත් කිරීම සඳහා ඡායාරූප ශිල්පීන් ඔවුන්ගේ කාර්යය භාවිතා කළ හැකිය. සමාජීය ගැටළු සමඟ විවේචනාත්මක මැදිහත්වීමක් පෙන්නුම් කරන කලා ඡායාරූපකරණයේ එක් තියුණු උදාහරණයක් වන්නේ සෙබස්තියෝ සල්ගාඩෝ, විශේෂයෙන්ම ඔහුගේ ව්‍යාපෘතිය "කම්කරුවන්: කාර්මික යුගයේ පුරාවිද්‍යාව". සුප්‍රසිද්ධ බ්‍රසීලියානු ඡායාරූප ශිල්පියෙකු සහ ඡායාරූප මාධ්‍යවේදියෙකු වන සල්ගාඩෝ, ආන්තික ප්‍රජාවන්ගේ ජීවිත සහ ගෝලීය සමාජ හා ආර්ථික බලවේගවල මානව බලපෑම ලේඛනගත කිරීම සඳහා සිය වෘත්තීය ජීවිතයෙන් වැඩි කොටසක් කැප කර ඇත. "කම්කරුවන්" හි, සල්ගාදු කම්හල්වල ශ්‍රමික ශ්‍රමයේ සිට කුඹුරුවල පසුගාමී කෘෂිකාර්මික වැඩ දක්වා විවිධ ආකාරයේ වැඩවල යෙදී සිටින කම්කරුවන්ගේ ඡායාරූප ග්‍රහණය කර ගැනීමට රටවල් 20 කට අධික සංඛ්‍යාවකට සංචාරය කළේය. ඔහුගේ බලගතු කළු-සුදු ඡායාරූප හරහා, සල්ගාදු කම්කරුවන්ගේ අභිමානය සහ ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සමරනවා පමණක් නොව, ශ්‍රම සූරාකෑම, ආර්ථික අසමානතාවය සහ පාරිසරික පරිහානිය පිළිබඳ කටුක යථාර්ථයන් ද හෙලිදරව් කරයි. ලිපි මාලාවේ එක් කැපී පෙනෙන රූපයක් බ්‍රසීලයේ ගල් අඟුරු පතල් කම්කරුවන් දුමෙන් හා දහඩියෙන් වැසී ඇති අතර ඔවුන්ගේ මුහුණු වෙහෙසට හා අධිෂ්ඨානයෙන් නිරූපනය කරයි. තවත් ඡායාරූපයක දැක්වෙන්නේ, වේගවත් විලාසිතා සහ ගෝලීයකරණයේ මානව පිරිවැය ඉස්මතු කරමින්, බංගලිදේශයේ ඇඟලුම් සේවිකාවන් ජනාකීර්ණ, අඳුරු ආලෝකය සහිත කර්මාන්තශාලාවල වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කරන ආකාරයයි. "කම්කරුවන්" හරහා සල්ගාදු, ගෝලීය ශ්‍රම පද්ධතියට ආවේණික වූ සමාජ හා ආර්ථික අසාධාරණයන්ට මුහුණ දෙන ලෙස නරඹන්නන්ට ආරාධනා කරන අතරම අභියෝගාත්මක තත්වයන් යටතේ වැඩ කරන අයගේ මනුෂ්‍යත්වය සහ ශක්තිය ද පිළිගනී. ඔහුගේ ඡායාරූප සංවාද සඳහා ප්‍රබල උත්ප්‍රේරකයක් ලෙස සේවය කරයි, ලොව පුරා කම්කරුවන්ගේ දුක්ඛිත තත්ත්වය පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම සහ සමාජ වෙනසක් සහ යුක්තිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටී.

කලකලාත්මක  ඡායාරූපකරණය චේතනාන්විතභාවය සහ සත්‍යතාව මගින් සංලක්ෂිත වේ, සෑම රූපයක්ම ඡායාරූප ශිල්පියාගේ හිතාමතා තේරීම් සහ නිර්මාණාත්මක තීරණ පිළිබිඹු කරයි. කලාකරුවාගේ නිර්මාණාත්මක  අව්‍යාජභාවය ඔහුගේ කාර්යය තුළ බැබළෙන අතර, නරඹන්නා සමඟ සම්බන්ධතාවයක් සහ අනුනාදයක් ඇති කරයි. කලාත්මක  ඡායාරූපකරණයේ චේතනාන්විතභාවය සහ අව්‍යාජභාවය පිළිබඳ ඉතා හොඳ උදාහරණ අපට සැලි මෑන්ගේ Immediate Family "ක්ෂණික පවුල" ඡායාරූප මාලාවෙන් සොයාගත හැකිය. ඇයගේ සමීප ඡායාරූප සහ පවුලේ ගතිකත්වය ගවේෂණය කිරීම සඳහා ප්‍රසිද්ධ ඇමරිකානු ඡායාරූප ශිල්පියෙකු වන Mann, වර්ජිනියාවේ ගම්බද ප්‍රදේශවල හැදී වැඩුණු ඇගේම දරුවන්ගේ අවංක සහ ප්‍රේරක රූප ලබා ගත්තාය. "ක්ෂණික පවුල" තුළ, මෑන්ගේ හිතාමතා තෝරා ගැනීම් සහ නිර්මාණාත්මක තීරණ සෑම රාමුවකම පැහැදිලිව පෙනේ. ඇය සෑම ඡායාරූපයක්ම ප්‍රවේශමෙන් රචනා කර, ඇගේ විෂයයන්ගේ අද්විතීය පෞරුෂයන් සහ අත්දැකීම් ප්‍රකාශ කරන සැකසුම්, ආලෝකකරණය සහ ඉරියව් තෝරා ගත්තාය. මෑන්ගේ රූප සාම්ප්‍රදායික අර්ථයෙන් වේදිකාගත කර හෝ ඉදිරිපත් කර නැත; ඒ වෙනුවට, ඔවුන් පවුල් ජීවිතයේ සත්‍යතාව හෙළි කරමින් ස්වයංසිද්ධතාවයේ සහ අවදානම් අවස්ථාවන් ග්‍රහණය කරයි. මෙම මාලාවේ එක් සංකේතාත්මක ඡායාරූපයක් වන්නේ "කැන්ඩි සිගරට්" (1989) වන අතර, එය අඳුරු පසුබිමකට එරෙහිව කැන්ඩි සිගරට් එකක් අතැතිව සිටින මෑන්ගේ දියණිය ජෙසී නිරූපණය කරයි. රූපය මුදු මොළොක් සහ ප්‍රකෝපකාරී වන අතර, වැඩිහිටි හැසිරීම් සහ සමාජ අපේක්ෂාවන් පිළිබඳ යෝජනාවක් සමඟ සමපාත වන ළමා කාලයේ අහිංසකත්වය ග්‍රහණය කරයි. "Immediate Family" හරහා Mann, ආදරය, අහිමි වීම, වර්ධනය සහ අනන්‍යතාවය යන විශ්වීය තේමා සමඟ සම්බන්ධ වීමට ඔවුන්ට ආරාධනා කරමින්, මවක් සහ කලාකරුවෙකු ලෙස ඇයගේම සජීවී අත්දැකීම් දෙස බලන්නන්ට ලබා දෙයි. ඡායාරූපකරණය සඳහා ඇයගේ චේතනාන්විත ප්‍රවේශය සහ අව්‍යාජභාවය සඳහා වූ කැපවීමේ ප්‍රතිඵලය වන්නේ, නරඹන්නන් සමඟ ගැඹුරින් අනුනාද වන රූප, පරම්පරා ගනනාවක් පුරා සංවේදනය සහ අවබෝධය වර්ධනය කිරීමයි.

කලකලාත්මක ඡායාරූප ශිල්පය තාක්‍ෂණික ප්‍රවීණතාවය ඉක්මවා ගොස් පුද්ගලික ප්‍රකාශනය, ගවේෂණය සහ ලෝකය සමඟ සම්බන්ධ වීම සඳහා මාධ්‍යයක් බවට පත්වේ. එය රූපයේ මතුපිටින් ඔබ්බට බැලීමට සහ එය ප්‍රකාශ කරන ගැඹුරු අර්ථයන් සහ හැඟීම් ගැන මෙනෙහි කිරීමට නරඹන්නන්ට ආරාධනා කරයි. ලලිත කලා ඡායාරූපකරණය බොහෝ විට සංස්කෘතික උරුමයන්, සමාජ වටිනාකම් සහ ඓතිහාසික සිදුවීම් පිළිබඳ දෘශ්‍ය වාර්තාවක් ලෙස සේවය කරන බව ඉහත උදාහරණ දෙස බලන විට අප දනිමු. මෙම සංස්කෘතික උරුමය අනාගත පරම්පරාවන් සඳහා සංරක්ෂණය කිරීම සහ වැදගත් කලාත්මක කෘති ආරක්ෂා කර අනාගත පරපුරට ප්‍රවේශ විය හැකි බවට සහතික කිරීමක් ජනතාව ස්වාභාවිකව අපෙන් බලාපොරොත්තු වේ. ලලිත කලා ඡායාරූපකරණය යනු හුදකලා කලාකරුවන්ගේ නිර්මාණශීලිත්වය, දැක්ම සහ අද්විතීය ඉදිරිදර්ශන පිළිබිඹු කරන කලාත්මක ප්‍රකාශනයේ විධිහකි. ඡායාරූප ප්‍රජාව තුළ ඇති කලාත්මක ප්‍රකාශණයන් සහ ශෛලීන්ගේ විවිධත්වය වෘත්තීය ඡායාරූප ශිල්පීන් වටා සිටින මිනිසුන් අගය කරන බැවින් අර්ථවත් සහ සිතුවිලි අවුස්සන කලා කෘති නිර්මාණය කිරීමට එම කලාකරුවන්ට නිදහස ඇති බව සහතික කිරීමට අවශ්‍ය වේ.

ලලිත කලා ඡායාරූපකරණයට සංවාදයක් ඇති කිරීමට, දැනුවත් කිරීමට සහ සමාජ, දේශපාලනික සහ පාරිසරික ගැටළු සම්බන්ධයෙන් විවේචනාත්මක චින්තනය ඇති කිරීමට බලයක් ඇත. ඒ නිසා ඒ හා බැඳුනු අභියෝගවලට මුහුණ දීම සහ සමාජයේ ධනාත්මක වෙනසක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම සඳහා ඡායාරූපකරණයේ කාර්යභාරය පිළිබඳව ජනතාව සැලකිලිමත් වීම සාමාන්‍ය දෙයකි.

සංස්කෘතික හා ආර්ථික බලපෑම ගැන සළකා බලන විට දේශසීමා නිර්ණායකයන් අතහැර, අඩු වැඩි වශයෙන් ලලිත කලා ඡායාරූප කලාකරුවන් ප්‍රජාවන්ගේ සංස්කෘතික හා ආර්ථික ජීව ශක්තියට දායක වීම ලොව පුරා අපට දැකිය හැක. ඡායාරූප කර්මාන්තයේ සිදුවන වෙනස්කම් කලාකරුවන්ගේ ජීවනෝපාය කෙරෙහි සහ සංස්කෘතික පරිසර පද්ධතියේ තිරසාරභාවය කෙරෙහි ඇති කරන බලපෑම පිළිබඳව විශාල ප්‍රජාවක් නූතන තාක්ෂණය සමග කනස්සල්ලට පත්ව සිටිති. මේ නිසා ඩිජිටල් රූපකරණය, කෘතිම බුද්ධිය සහ අතථ්‍ය යථාර්ථය වැනි තාක්‍ෂණික දියුණුව ලලිත කලා ඡායාරූපකරණයේ අනාගතය හැඩගස්වන්නේ කෙසේද යන්න ස්වාභාවිකවම කතා බහට  ලක් වේ. මෙම තාක්ෂණයන් කලාත්මක පරිචය, සෞන්දර්යාත්මක ප්‍රවණතා සහ රූප නිර්මාණය කරන, පරිභෝජනය කරන සහ අර්ථකථනය කරන ආකාරය කෙරෙහි බලපාන ආකාරය තේරුම් ගැනීමට අපට අවශ්‍යය. ඉහත කාරනා හකුලා බලන විට,  අප කලාත්මක  ඡායාරූපකරණයේ අනාගතය ගැන සැලකිලිමත් වන්නේ සංස්කෘතික, කලාත්මක සහ සමාජීය සංසිද්ධියක් ලෙස එහි වැදගත්කම අප හඳුනා ගන්නා බැවිනි. මේ නිසා අපට අවශ්‍ය වන්නේ  කලාත්මක  ඡායාරූපකරණය අපගේ ජීවිත සාරවත් කරන, අපගේ පරිකල්පනයන් උත්තේජනය කරන සහ අප අවට ලෝකය පිළිබඳ වැඩි අවබෝධයක් සහ අගය කිරීමක් ඇති කරන අයුරින් අඛණ්ඩව දියුණුව සහ පරිණාමය වීම සහතික කිරීමයි. අන්තර්ජාල ජාල සටහන් ප්‍රකාශණ සහ සමාජ මාධ්‍ය තොරතුරු ගොනු කිරීමෙන්, අනාගත කලකලාත්මක  ඡායාරූපකරණයේ හැඩතලය අපට පහත අයුරෙන් උපකල්පනය කල හැක. එහි විකාශය තාක්ෂණ ඒකාබද්ධ කිරීම Technology Integration, හරස් විනය සහයෝගීතාව Cross-disciplinary Collaboration, අනන්‍යතාවය සහ නියෝජනය ගවේෂණය Exploration of Identity and Representation, පාරිසරික හා සමාජ විවරණ Environmental and Social Commentary, නව්‍ය මුද්‍රණ ශිල්පීය ක්‍රම Innovative Printing Techniques, මාර්ගගත වේදිකා සහ ඩිජිටල් ගැලරි Online Platforms and Digital Galleries සහ කෘතිම බුද්ධිය සහ යන්ත්‍ර ඉගෙනීම Artificial Intelligence and Machine Learning පදනම් කරගත් උප විෂයන් ඔස්සේ විකාශණය වනු ඇතැයි උපකල්පනය කිරීමට කාරනා අපට එමටවත් ඇත. 

ඒ අතර, මෑත වසරවලදී සැලකිය යුතු ලෝක අවධානයක් දිනාගත් එක් ඡායාරූප ශිල්පියෙක් වන්නේ Nan Goldin ය. ඇයගේ සමීප සහ අවංක චිත්‍ර සඳහා ප්‍රසිද්ධියට පත් වූ ගෝල්ඩින්ගේ කෘතිය බොහෝ විට ආදරය, අනන්‍යතාවය, ලිංගිකත්වය සහ ඇබ්බැහි වීම යන තේමාවන් ගවේෂණය කරයි. ඇයගේ "ලිංගික යැපීම පිළිබඳ බැලඩ්" මාලාව සමකාලීන ඡායාරූපකරණයේ මූලික කෘතියක් ලෙස පුළුල් ලෙස සැලකේ.

තවත් බලගතු චරිතයක් වන්නේ වුල්ෆ්ගැන්ග් ටිල්මන්ස්, රූප සෑදීම සඳහා ඔහුගේ සාරාංශ හා පර්යේෂණාත්මක ප්‍රවේශය සඳහා ප්‍රසිද්ධය. ටිල්මන්ස්ගේ කෘතිය වියුක්ත සංයුතිවල සිට අවංක ආලේඛ්‍ය චිත්‍ර සහ සමාජ විවරණ දක්වා පුළුල් පරාසයක විෂයයන් සහ මෝස්තර ඇතුළත් වේ. ඔහු 2000 දී ටර්නර් ත්‍යාගය දිනාගත් පළමු ඡායාරූප ශිල්පියා සහ පළමු බ්‍රිතාන්‍ය නොවන කලාකරුවා ඔහු විය.

අනෙකුත් කැපී පෙනෙන සමකාලීන කලා ඡායාරූප ශිල්පීන් අතරට Rineke Dijkstra ඇතුළත් වේ. ඇලෙක් සොත්, ඇමරිකානු ජීවිතය පිළිබඳ ඔහුගේ ගීතමය සහ උද්වේගකර නිරූපණ සඳහා සමරනු ලැබීය; සහ ශිරින් නෙෂාත්, මැද පෙරදිග ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය, අනන්‍යතාවය සහ දේශපාලනය යන තේමාවන් ගවේෂණය කරයි.

මෙම ඡායාරූප ශිල්පීන්, අනෙකුත් අය අතර, නූතන ලෝකයේ මාධ්‍යයේ භූ දර්ශනය හැඩගස්වා ගනිමින්, ඔවුන්ගේ සුවිශේෂී දර්ශන සහ නව්‍ය ප්‍රවේශයන් සමඟ සමකාලීන කලා ඡායාරූපකරණයේ සීමාවන් ඉදිරියට ගෙන යයි. බූපති නලින් කියනා පරිදි කලාත්මක ඡායාරූපකරණය මිය ගොස් ඇත්නම්, ඔවුන්ගේ නිර්මාණ සඳහා අනාගත ලෝකයේ ඇත්තේ කෙබඳු තැනැක්දැයි සිතීම උනන්දුව දනවන සුළු කරුනක් වනු ඇත.

- Anuruddha Lokuhapuarachchi | BA (Hons) Photography & Digital Imaging | Photojournalist Reuters (1992-2009)

[lokuhapuarachchi]

ඊරෝස්ගේ නැතිවූ ඊතලය

සුන්දර වසන්ත දින සන්ධ්‍යාවක, මම ලිවර්පූල්හි සෙෆ්ටන් උද්‍යානයේ ජල මල පසු කරමින් ඇවිද ගියෙමි. එක මොහොතකදි මට දැනෙනවා කවුරුහරි මගේ පිටිපසින් බලනවා මෙන්. මම නැවතී හැරී ආපසු හැරී බැලුවෙමි. දිය මල මුදුනේ, ඊරෝස් මා දෙස බලා සිටියි. ඔහුට ඉහලින් වූ අහසේ, සඳ යම් දෙයකට බිය වී තමාව වසා ගැනීමට උත්සාහ කරමින් සිටියාය. ඊරෝස් අත ඔහුගේ සුපුරුදු ආයුධය වන දුන්න ව���ය. එය මා වෙත ඉලක්ක විය. එහෙත් ඒ තුල රැඳ වූ ඊතලයක් නොවීය. ඊතලය කොහෙද?

මම කල්පනා කරන්නට විය. මගේ හිත දශක කිහිපයක අතීතයට යමින් පැරණි මතකයන් ඉදිරියට ගෙන ආවේය. එය මගේ නව යොවුන් විය විය. දවසක් මම දුම්රියෙන් පාසල් යන විට මට ඊරෝස් හමුවිය. එදා ඔහු තම දුන්න ගෙන ඊතලයකින් මගේ හදවතට විද්දේය. එය ඉතා වේදනාකාරී විය, ගංගාවක් මෙන් ලේ ගැලීමෙන් පසු මගේ හදවත මිය ගියේය. ඔහු මට පහර දුන් ඊතලය, ඒ ගඟේ ගැඹුරු පතුල මත රැඳිනි. 

මා පසුව නැවත ඉපදුනෙමි. මා අසලම නව සගයෙක් විය. ඒ සගයා මගේ කැමරාව විය. එහි ෂටරයේ හඬ මගේ හදවත නැවත පන ගැන්වීය. ……

"ඊරෝස්, මම අද මේ උද්‍යානයේ ඉන්නේ, මගේ සගයා සහ මිතුරා අතැතිව ආ දිගු ගමනකින් පසුය. මගේ මාර්ගය අවසන් වීමට වැඩි දුරක් නොවේ. ආලෝකය ඉක්මනින් අඳුරු වනු ඇත. ඔබ කිසි දිනෙක ඔබේ නැතිවූ ඊතලය සොයා නොගනු ඇත.”

- සටහන සහ ඡායාරූප / අනුරුද්ධ ලොකුහපුආරච්චි

[lokuhapuarachchi]

Eros' Lost Arrow: A Spring Evening in Sefton Park

On a beautiful spring evening, I strolled past the water fountain in Sefton Park, Liverpool. Suddenly, I felt as though someone were watching me from behind. Halting, I turned to look back. Atop the fountain, Eros gazed down at me. In the sky above, the moon seemed anxious, attempting to shield herself. Eros held his customary weapon, the bow, in his hand, aimed directly at me. Yet, there was no arrow to be found. Where had it disappeared to?

As I pondered, memories from decades past flooded my mind. It was during my teenage years. One day, while traveling to school by train, I encountered Eros. On that fateful day, he took aim with his bow and let loose an arrow that pierced my heart. The pain was unbearable, my heart ceasing to beat after bleeding profusely. The arrow he had shot me with came to rest at the river's deep bottom.

"Eros," I murmured, addressing the deity, "Here I stand in this garden today, after a long journey with my trusted companion by my side. My path nears its end. Soon, darkness will engulf the light. You shall never retrieve your lost arrow."

On a serene spring evening, I wandered through the tranquil pathways of Sefton Park in Liverpool, camera in hand, ready to capture the essence of nature's beauty. As the golden hour bathed the landscape in a soft glow, I felt a gentle whisper of inspiration urging me forward.

Suddenly, a feeling of being observed overcame me, prompting a pause in my steps. With a curious glance over my shoulder, I beheld Eros perched atop the fountain, his watchful gaze seemingly fixed upon me. Above, the moon cast a shy veil over herself, as if in anticipation of some unknown event.

In that moment, I raised my camera, framing the scene before me with careful attention to detail. Eros, with his bow poised and the empty space where an arrow should be, became the focal point of my composition. The tranquil waters of the fountain mirrored the enigmatic allure of the evening, inviting reflection upon the passage of time and the echoes of distant memories.

As I snapped the shutter, I couldn't help but recall my own encounter with Eros in the fleeting days of my youth. The sting of his arrow, buried deep within my heart, had left an indelible mark upon my soul, guiding me through the labyrinth of life's experiences.

With each click of the camera, I sought to capture not just the beauty of the present moment, but also the essence of the past that lingered within it. The photograph would serve as a testament to the eternal dance between light and shadow, love and loss, that weaves its way through the tapestry of human existence.

And so, as the last rays of sunlight kissed the horizon and darkness began to envelop the park, I knew that I had captured more than just an image – I had immortalized a fleeting glimpse of eternity, forever preserved in the lens of my camera.

-Anuruddha Lokuhapuarachchi

[lokuhapuarachchi]

Navigating Buddhism

The portrayal of Buddhism in Sinhala culture often perplexes me. I find myself puzzled by the actions of some individuals who wear robes and share their activities on social media. At times, I respond to this confusion with a mix of humor and sarcasm, even questioning the essence of Buddhism itself.

When asked about my familiarity with Sinhala culture, I sometimes choose not to acknowledge it. Instead, I identify as Sri Lankan, emphasizing Sinhala as my mother tongue. I believe that Siddhartha Gautama's teachings, often termed Buddhism, transcend geographical boundaries, and I resist labeling it within narrow confines.

To me, Buddhism isn't merely a set of rules; it's a way of life that individuals can embrace or reject. Siddhartha Gautama's profound insights into life and death, encapsulated in the concept of Paticcha Samuppada, aimed at alleviating human suffering. His teachings offer a comprehensive guide for navigating life's complexities and fostering societal well-being.

Monks play a crucial role in disseminating Buddhist teachings. However, to qualify for this role, they must adhere to established traditions, which have evolved over centuries to preserve the integrity of Buddhism. These traditions encompass ethical guidelines outlined in the Vinaya, dedicated meditation practice, scriptural study, community service, celibacy, hierarchical adherence, and the cultivation of nonviolence and compassion.

Historically, Sri Lankan monks have wielded influence in both cultural and political spheres, offering counsel to rulers during challenging times. Their wisdom and education have made them significant figures in shaping societal affairs.

Story by / Anuruddha Lokuhapuarachchi