#kasaysayan

[cartasymemorias]

[Pres. Manuel] Quezon was conscious that, except for his height, he did not look Filipino, and he was delighted when he saw that his child Nonong was a moreno.

He said to Doña Aurora: “Hija, it’s good the boy is dark; if he should enter politics, nobody will call him a Kastila.”

Nick Joaquin, from 'Nonong Quezon's Life With Father', 1961

[agapeee]

Kailan pa tayo kikilos? Kung kailan huli na ang lahat?

Kailan pa tayo magbabago? Kapag wala na ang lahat?

Ang kasalukuyan ngayon ay magiging nakaraan ng hinaharap.

Anong gusto ninyo matunghayan pa ng tao sa hinaharap?

Ang madilim at magulo bang mundo?

Ang mundo bang unti-unti nang nasisira?

Gising ka na ba? O gising ka ngunit sadyang nakapikit ang iyong mga mata sa kaganapan sa ating mundo.

Gusto natin ng pagbabago, ngunit hindi ang pagbabago ng klima!

Ikaw! Hanggang saan ang kaya mong gawin para sa ating kalikasan?

Hanggang saan ang kaya mong ibuwis para sa ating hinaharap?

Simula sa 10,000 taong nakalipas ay naitala ang pagbabago-bago ng klima ng ating mundo. Ayon sa Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), ang mga ginagawa ng tao ay nakakaimpluwensiya sa pag-init ng mundo sa sistemako ng klima. Ang siyentipikong modernong kagamitan ay nakatulong upang makita ang lahat ng palatandaan ng pagbabago ng klima. Mula sa pandaigdigang pagtaas ng temperature hanggang sa natutunaw ng mga yelo noong panahon ng yelo (ice age), marami ang ebidensiya ang nakita sa pag-init ng mundo.

Ngunit napagisip-isip niyo na ba ang dahilan kung bakit ito nangyari? Ang sanhi kaya nangyayari ito dahil gawa rin nating mga tao. Buhat na nagsimula ang industriyalisasyon sa ating mundo ay unti-unti na ring nag-umpisa ang problema sa ating kapaligiran. Ang usok na nagmumula rito ay nakakapekto sa ating ozone layer, at nakakaapekto ito sa pag-init ng ating mundo.

Kung kaya’t ikaw ay aking tatanungin, handa ka bang wakasan ang pagbabago ng klima? Handa ka bang wakasan at tapusin ang mga iyong ginagawa na nakakasama sa ating kapaligiran? Handa ka bang ngayon pa lang ay baguhin ang nakaraan ng ating hinaharap?

Kasi kung ako ang tatanungin ng mga katanungan na iyan, ako’y handing-handa na! Para sa kalikasan at hinaharap ng ating mundo.

Ang pagbabago ay nagsisimula sa iyo’t saakin; kaya’t ating wakasan ang pagbabago ng klima.

#kalikasansalentengkasaysayan

[unofficiallymikaela]

This art depicts a Filipino Pre-Colonial Warrior (Mandirigma).

[mgakwentongbayan]

Ang Paglalakbay ni Sultan Kudarat

Noong mga unang panahon sa Mindanao, may isang makapangyarihang sultan na nagngangalang Sultan Kudarat. Siya ay kinikilalang isang mahusay na pinuno na kilala sa kanyang karunungan at tapang sa labanan. Isang araw, nabalitaan ni Sultan Kudarat ang isang diwang paglalakbay na naghahangad na mas lalong mapalakas ang kanyang kaharian at palawakin ang kanyang nasasakupan. Nagdesisyon siyang simulan…

[abtrxse]

Happy National Poetry Day!!!

[michyeosseo]

Ano bang ginawa kong mali? [ t/n What have I done wrong? ]

Barbie Forteza and Julie Ann San Jose as KLAY & MARIA CLARA

MARIA CLARA AT IBARRA (2022-2023) 1.36

[gregor-samsung]

Norte, hangganan ng kasaysayan [Norte, the End of History] (Lav Diaz - 2013)

[komochiii]

Mount Samat National Shrine  A.K.A Dambana ng Kagitingan

Hindi kumpleto ang bucket list ninyo kapag bumisita ka sa Bataan nang walang Mt. Samat National Shrine sa listahan mo, ang lugar na ito ay nagpapakita sa kabayanihan ng Pilipinas at mga relics ng World War II. 

Maikling kwento kung paano kami nagpunta sa Mount Samat National Shrine sa halip na Dunsulan Falls noong bakasyon taong 2023. Nagplano kaming pamilya na pumunta sa Dunsulan Falls para sa huling bakasyon namin ngayong Hulyo taong 2023. Ang kaso, sarado ito dahil malakas ang ulan at nililinis ang Talon, nakakatuwang alaala sa amin ito dahil pagdating namin doon, sarado pa sila at huling araw na bago ito muling magbukas sa kasunod na araw. Kaya para hindi masayang ang aming biyahe, dumiretso kami sa Mount Samat National Shrine. 

Kung nagbabalak kayong magpunta ng Mt. Samat ay maaari na rin kayong mag-relax sa Dunsulan Falls na matatagpuan sa paanan ng bundok, ito ay ilang minuto ang layo mula sa Mt. Samat. Gayunpaman, sa blog na ito, tututukan ko ang pagbabahagi ng Mt. Samat. Kaya kung meron pa kayong oras, sulit na daanan na din ang Dunsulan Falls.

Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, isang makabuluhan at malungkot na kabanata ng kasaysayan ang naganap sa Pilipinas, partikular na malapit sa Mount Samat sa isla ng Luzon. Nasaksihan ng lugar na ito ang isa sa pinakamahalagang labanan sa digmaan. Ang mga sundalong Pilipino at Amerikano ay magiting na nakipaglaban sa mabigat na puwersa ng Hapon ngunit nahaharap sa matinding pagkatalo. Sila ay umatras sa Mt.Samat, ngunit napatunayang napakalakas ng mga Hapones. Ang labanang ito ay nagresulta sa pinakamalaking pagsuko ng mga sundalong Amerikano sa kasaysayan ng digmaan. Matapos sumuko, ang mga pagod na pagod at may sugatan na mga sundalo ay sumailalim sa kasumpa-sumpa sa Bataan Death March, isang brutal na sapilitang martsa na nasa mahigit 65 milya upang marating ang Camp O'Donnell. Nakalulungkot, ngunit humigit-kumulang 10,000 sundalo ang nasawi sa nakakapagod na paglalakbay na ito.

Bagama't hindi maitatanggi ang makasaysayang kahalagahan ng site na ito, ito ay nagsisilbing matinding paalala ng mga paghihirap na dinanas noong panahon ng digmaan. Ngayon, nakatayo ang Mount Samat bilang simbolo ng katatagan at pag-alala, na nag-aalok sa mga manlalakbay ng pagkakataong pagnilayan ang nakaraan at bigyang pugay ang mga sakripisyong ginawa ng mga nakaharap ng ating mga Pilipino sa panahong ito.

Ang buong paligid ng krus ay napanatili na maayos at malinis ang kapaligiran, nakapaligid ang magandang hardin na puno ng namumulaklak na mga bulaklak sa bawat sulok ng lugar.

Sa entrance gate, may mga stalls kung saan makakabili ka ng mga souvenir. May nakasalubong kaming sorbetero vendor sa harapan. Tag init pa naman kaya hindi ako nakapagpigil na bumili ng isang cone ng ice cream.

Bago pumasok ay kailangang mag-oryentasyon ng mga dapat gawin at hindi dapat gawin ang mga pumapasok upang matiyak na ang lugar ay mapapanatiling malinis kaya bawal magdala ng pagkain sa loob at maging maingat ang mga tao kapag nasa loob ng museum. Kaya naman agad rin naming inubos ang sorbeter na kakabili namin bago maglakad. Pagkatapos ng oryentasyon, mamarkahan ang likod ng mga kamay at kung wala ito, hindi ka makakapasok. Ang marka sa likod ng kamay ay nagsisilbing tiket upang makapasok at umakyat sa hagdan patungo sa museum at sa pinakatuktok kung nasaan ang krus. 

Ang footpath mula sa Memorial Cross sa Mount Samat ay patungo sa Colonnade, bahagi ng Dambana ng Kagitingan (Shrine of Valor). Dito, makikita ang isang grand shrine complex na nakatuon sa pagpupugay sa kabayanihan at sakripisyo ng mga sundalong Amerikano at Pilipino noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Pag-akyat, dito matatagpuan ang bandila ng Pilipinas.

Sa loob ng Colonnade, mayroong isang eleganteng altar na may mosaic glass mural, isang maliit na WWII museum, at inscribed marble walls kung saan nakasulat na madetalye ang Battle of Bataan. Marami ang nakapalibot na mga armament, eleganteng kanyon, at napakagandang hardin. 

Katabi nito ang entrance ng museum sa loob, Bawal kumuha ng litrato sa loob kaya ito lang ang mga litrato na nakunan ko pagpasok.

Bukod sa kung ano ang nasa loob ng museum, mayroon ding mga naglalakihang kanyon sa labas, nasa tabi lang ang mga ito ng kalsada. Ang mga kalsada naman na ito ay hindi pwedeng daanan o pasukan ng kahit na anong sasakyan dahil nasa paradahan ng sasakyan ang mga ito. Kaya naman maglalakad talaga paakyat kung gustong pumunta sa tuktok kung saan nakatayo ang krus.

Sa kasamaang palad, noong bumisita kami sa krus, hindi na pinapayagan ang pagpasok sa krus dahil posible ang mga aksidente sa loob, mayroon nang kaunting mga bitak na makikita sa mga dingding. Hindi na ligtas para sa mga turista na maglakad-lakad sa loob o gumamit ng elevator kaya naman ipinagbabawal na nilang pumasok dito. Ngunit, maaari ka pa ring kumuha ng litrato at maglakad-lakad sa paligid ng krus. Napakaganda ng tanawin dito at kitang kita ang mga bahay-bahay at bukid na tanaw mula sa taas ng bundok.

Instagrammable ang kuhanan ng mga litrato dito, lalo na't ang paligid ay may mabuhay na hardin na puno ng mga makukulay na bulaklak.

Ang Mt. Samat ay isang makasaysayang, kultural at pamana ng turism zone na gumugunita sa kabayanihan ng mga Pilipino para sa bansang Pilipinas at mga labi ng World War II, na naglalayong ipakilala ang higit pang mga pag-unlad sa Shrine of Valor at ang locator site na nito upang gawin itong isang umuusbong na world-class na makasaysayang lungsod at turismong destinasyon sa bansa.

[upismediacenter]

OPINION: 100% Banyagang kapital, Bagsak ang mga mag-aaral

Photo credit: Anna Gabrielle Dalet

“The 1987 Constitution was not written for the globalized world,” iyan ang pangunahing rason ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” R. Marcos Jr. para sa economic charter change (Cha-Cha) ng Pambansang Konstitusyon ng 1987 na ipinapanukala ngayon ng parehong kapulungan ng Kongreso.

Upang makamit ang globalized world na ito, nais pahintulutan ng administrasyon ang 100% foreign ownership sa mga institusyon ng edukasyon, advertisement firms, at public utilities ng Pilipinas. Ayon sa mga tagasuporta ng Cha-Cha, sa ganitong paraan makakahabol ang ekonomiya ng Pilipinas na matagal nang nahuhuli sa pandaigdigang merkado.

Idinadahilan nila ang kakulangan ng Foreign Direct Investments (FDI) sa Pilipinas bilang rason kung bakit naghihirap ang bansa. Ayon sa kanila, kung ikukumpara sa mga kalapit nating bansa katulad ng Singapore, Thailand, Indonesia at Vietnam, mababa ang ating FDI; at dahil doon, lugmok ang ating ekonomiya.

Ngunit kontra rito, mas mataas pa rin ang ating FDI kaysa sa pinagsama-samang FDI ng Cambodia, Myanmar at Lao PDR. Kamakailan lang, inulat din ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) na 27.8% ang itinaas ng FDI noong Nobyembre 2023 kumpara noong Nobyembre 2022. Kung kaya’t ang tanong: bakit isinusulong pa ang economic charter change?

Sa ganitong punto, makikita ang pagkukulang ng Cha-Cha at ng mga nagsusulong nito. Bukod sa mga kontradiksyon sa kanilang argumento, naghihirap pa rin ang sambayanang Pilipino kahit nagkakaroon ng upward trend ang FDI natin. Ayon sa ulat ng IBON, 75% o tinatayang 20.6 milyong pamilyang Pilipino ang lubog sa kahirapan.

Maliban pa rito, hindi rin angkop na gamitin ang FDI bilang sukatan ng kaunlaran dahil ang ipinapakita lang nito ay ang dami ng foreign investments. Malinaw na hindi ito nangangahulugang maayos na ang ating mga pampublikong serbisyo o walang paghihirap na nararanasan ang pangkaraniwang Pilipino.

Kailangan alalahanin na sa panghihikayat ng mga foreign investors na mamuhunan sa Pilipinas, ang potensyal para sa kita at expansion ang nagsisilbing pangunahing pakay. Kapalit nito ang pangako ng inobasyon at pagsasaayos ng ating mga industriya at ekonomiya. Ngunit dahil nagsisilbing itong investment, ang prayoridad ng mga investors ay kumita. Sa kabila ng kanilang pangako ng kaunlaran, ang kanilang pagpapakahulugan sa “pag-unlad” ay nakaangkla sa kanilang mga layunin at karanasan, hindi sa kalagayan ng bayan.

Sa usapan ng kasalakuyang Cha-Cha, malinaw na malaking kontradiksyon ang lente ng pagnenegosyo na ito sa pampublikong serbisyo at institusyon ng edukasyon na ang pangunahing layunin ay magsilbi sa sambayanang Pilipino. Kung ilalagay natin sa kamay ng mga banyaga ang ating mga paaralan, ang iiral sa silid-aralan ay ang pagpaparami ng kapital sa pandaigdigang merkado kaysa sa ating sariling kasaysayan at bayan. Ang tanging makikinabang dito ay ang mga dayuhang kapitalista at muling mapag-iiwanan ang masang Pilipino.

Noong Disyembre 14, anim na buwan mula noong naluklok bilang pangulo si Marcos Jr., inanunsyo ng House Committee on Constitutional Amendments ang plano nitong talakayin ang charter change pagkatapos ng holiday break ng Kongreso. Naganap ang unang pagpupulong para sa Cha-Cha ng administrasyon noong Enero 26, 2023. Sa loob ng 16 buwan, mangilan-ngilang bersyon at hearings na rin ang isinagawa upang itaguyod ang pagsasabatas nito. Ngunit, sa kabila ng lahat ng panahon at pakikipagtalastasan, isinasawalang-bahala ng pamahalaan ang taong bayan sa usapan ng pagbabago ng Saligang Batas. Ayon sa isang sarbey ng Pulse Asia noong Marso 27, three-fourths ng mga respondents ang umaamin na sila ay may “little to no knowledge about the 1987 Constitution.” Kasama na rito ang kung paano isinasagawa ang charter change.

Nakakaalarma ito dahil dapat pinagtutuunan ng pansin ang Konstitusyon at kung ano mang rebisyon ang nais gawin dito lalo na sa konteksto ng ating kasaysayan. Maaaring samantalahin ang kakulangan sa impormasyong ito upang basta-bastang baguhin ang Saligang Batas ayon sa interes ng iilan.

Ang Cha-Chang nais isabatas ngayon ng administrasyong Marcos ay isang amendment sa Konstitusyon. Nilalayon nilang dagdagan ang Artikulo 12, 14, at 16 ng “unless otherwise provided by law.” Sa pamamagitan ng pagdaragdag ng sugnay na ito, mabibigyan ng kapangyarihan ang mga mambabatas na piliin ang mga institusyong maaaring maging 100% foreign-owned. Dito pa lang ay malinaw na maaari itong abusuhin at maging breeding ground ng korapsyon.

Dagdag dito, sadyang mahal ang economic charter change. Sa katotohana’y binigyan na ng Kongreso ang Commission on Elections (COMELEC) ng badyet na PHP 14 bilyon upang isagawa ang eleksyong plebisito, ngunit naniniwala sila na hindi pa ito sapat. Nangangailangan pa ng karagdagang PHP 12 bilyon hanggang PHP 13 bilyon upang maisagawa ito. “The COMELEC will have a financial crisis just in case a national plebiscite materializes this year,” sabi ng executive director na si Teopisto Elnas Jr.

Suhestiyon naman ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. na kung magkakaroon ng eleksyong plebisito, mas mainam ang dual vote na magaganap sa Mayo 12 sa susunod na taon, kasabay ng eleksyon sa 2024. “Dahil kung paghihiwalayin natin ‘yang election saka ‘yung plebiscite, parang dalawang eleksyon ‘yun e, napakamahal,” amin ng presidente. Ngunit, hindi pa rin nito isinasaalang-alang ang dagdag na materyales, kawani, at makinarya na kinakailangan—sumabay man ito sa isa pang eleksyon o hindi.

Bukod dito, nagkakaroon din ng imbestigasyon patungkol sa posibleng panunuhol sa pagsasagawa ng People’s Initiative. Sa unang bahagi ng Enero, ang mga nilagdaang dokumentong sumasang-ayon sa pag-amyenda sa Konstitusyon ay nagsimula nang kumalat. Ayon kay Albay 1st District Representative Edcel Lagman, mayroong ilang mga mayor na nakatanggap ng mobilization funds na nanggaling sa Ako Bicol partylist coordinators upang makakuha ng suporta sa petisyon. “Voters who would sign the petition or people’s initiative will be given PHP 100 each,” ani ni Lagman. Ito’y tinanggi ng Ako Bicol Representative na si Jil Bongalon at ng presidente ng League of Municipalities of the Philippines-Albay Chapter na si Raymond Adrian Salceda.

Hindi lamang umano sa Albay naganap ang sinasabing vote-buying. Ayon sa Kabataan Partylist, mayroong “template form” na ginagamit upang mangolekta ng mga lagda para sa People’s Initiative. Sabi pa ni Imee Marcos, “PHP 20 million total kada distrito ang inaalok, meron pa akong narining ‘nung malaking siyudad na pinangakuan din ng ganoon at ang sabi magproduce kayo ng 20,000 signatures by January 13.”

Mayroon ding nadagdag na PHP 26.7 bilyon na pondo sa naaprubahang 2024 badyet ng Department of Social Welfare and Development (DSWD) na dapat para sa Ayuda sa Kapos ang Kita Program (AKAP), na ayon kay Sen. Imee Marcos ay ginamit din na panuhol para sa People’s Initiative. Ang lalong nakababahala ay tila sorpresa ang ilang bilyon na ito, hindi lang sa Senado na nag-apruba ng badyet, kundi pati na rin sa DSWD. Ayon nga kay DSWD Undersecretary Fatima Aliah Dimaporo, ang PHP 26.7 bilyon ay isang “happy surprise.”

Bilyong-bilyong pera ang ginagastos para sa paglelehitimo ng charter change na dapat ilaan na lamang sa mga sektor na “nilalayon nitong paunlarin” tulad na lamang ng sektor ng edukasyon. Malinaw sa lahat ng pondong winaldas na sinasayang lang ng Cha-Cha ang oras at pera ng bayan at ang kinabukasan ng milyon-milyong kabataang Pilipino.

Lugmok na lugmok ang estado ng ating sistema ng edukasyon dahil sa pagsasawalambahala ng gobyerno. Hindi rin maikokonsidera ang 100% foreign ownership bilang solusyon dahil sa mahabang kasaysayan ng dayuhang impluwensiya sa ating edukasyon na nagdulot ng negatibong epekto sa kalagayan ng karaniwang mamamayang Pilipino.

“90% of Filipino children aged 10 struggle to read or understand simple text,” ayon kay Prop. Portia Padilla ng UP College of Education. Ngunit hindi lamang mga kabataan ang mababa ang reading comprehension. Ayon sa parehong pag-aaral, 200 na guro mula sa Bangsamoro Region na kasali sa programa para sa pagbabasa ng Department of Education (DepEd) ang nakakuha ng gradong “below 50% in reading comprehension.”

Maraming rasong makapagpapaliwanag sa mababang reading comprehension ng mga Pilipino. Maaari nating isipin ito bilang siklo kung saan ang mga guro at mag-aaral ay kapwa kulang ng kinakailangang kasanayan. Subalit, ang pinakamalaking salik ay ang pagpapahalaga ng ating gobyerno at mga paaralan sa wikang Ingles. Sa unang State of the Nation Address (SONA) ni Pangulong Marcos Jr., binanggit nito ang importansya ng marketability natin bilang isang “English-speaking people” sa pandaigdigang merkado. Bunsod nito, nais ng pangulo isulong ang Ingles bilang midyum ng pagtuturo.

Matagal nang mahigpit ang hawak ng wikang Ingles sa edukasyong Pilipino. Simula pa noong pananakop ng mga Amerikano, ginagawang simbolo ng “karunungan” at ng pagiging “maabilidad” ang pagkabihasa sa Ingles. Dahil dito, naisasantabi ang iba pang wika sa Pilipians. Ayon kay Leila Areola, Director IV ng Curriculum and Instruction sa DepEd Bureau of Learning Delivery, na 78,872 lamang sa target na 305,099 na guro ang trained sa paggamit ng mother tongue bilang midyum ng instruksyon.

Kapalit ng paggamit ng wikang hindi atin para sa pandaigdigang merkado, nawawala sa pagsasalin ang ganap na pag-unawa at pagpapalalim ng mga konseptong dapat nakalapat sa karanasang Pilipino. Masasabing kapareho nito ng ideolohiya ang Cha-Cha kung saan nauuna ang marketability at napag-iiwanan ang ipinapangakong pag-unlad.

Dahil dito, hindi maipagkakailang maapektuhan din ng 100% foreign ownership ang karunungan ng mga mag-aaral na magbasa at magsulat sa sarili nilang wika. Sa mas matinding presensya ng mga dayuhan sa ating mga paaralan, lalong maisasantabi ang Filipino. Mananatiling midyum ng instruksyon ang wika ng mga banyagang nagmamay-ari ng ating mga paaralan. Kahit manatili mang asignatura ang Filipino, hindi sila bihasa sa ating wika at kasaysayan kaya’t sinong makakapagsabi na mabibigyan nila ng hustisya ito?

Ganito rin ang alalahanin sa magiging epekto ng dayuhang presensya sa kasalukuyang kurikulum. Wala pa nga sa kanilang kamay ang ating mga paaralan ay matagal nang binabastardo ang ating mga aralin upang iangat ang naratibo ng mga korap at abusado. Halimbawa nito ang baliktad na kwento at kulang-kulang na impormasyon na tinuturo sa mga estudyante patungkol sa mga pang-aabuso sa ilalim ng diktadurya ni Ferdinand Marcos Sr. Bunsod ng isang memorandum ng Bureau of Curriculum Development (BCD) ng DepEd, ginawang “Diktadura” imbis na “Diktaduryang Marcos” ang pangalan sa yugto ng Batas Militar.

Patuloy na umuulit ang kamalian ng ating kasaysayan noon dahil itinatanggi at binabaluktot ito ng sistema. Mula pagkabata, tinuturuan ang mga Pilipino ng mali at kulang-kulang na impormasyon tungkol sa diktadura ni Pangulong Ferdinand Marcos Sr.. Parehong-pareho lang ito sa mga paaralan at konserbatoryong itinayo ng mga banyaga noon na nagtuturo ng “malinis na bersyon” ng paghahari. Kaya hanggang ngayon, inaaral pa rin ng mga bata ang mga “kabutihang dala” ng pananakop ng mga Espanyol, Amerikano, at Hapon. Sinong makapagsasabi na hindi ito gagawin ng mga foreign investors, lalo na’t sila na ang nagmamay-ari ng ating mga eskwelahan?

Ngunit, ang pinakamalaking sala ng ating sistema ng edukasyon ay ang pilosopiya ng ating pamahalaan na “Basta nakakapasok ang estudyante.” Halimbawa nito ang No-Fail Policy na umiral noong kasagsagan ng Covid-19. Nais pa rin ng DepEd at CHEd na ituloy noon ang akademikong taon sa harap ng pandemya at ito ang nagsisilbing “solusyon.” Sa halip na tugunan ang krisis sa mental health ng kabataan, binigyan na lang nila ito ng band-aid solution sa pangakong hindi sila babagsak basta’t pumasok sila. Mayroon namang mga batang natulungan ng polisiya: basta’t tapusin lang nila ang kanilang mga gawaing pampaaralan, matiwasay na silang makakaakyat sa susunod na baitang. Ngunit, ipinapakita nitong iba ang prayoridad ng gobyerno patungkol sa ating edukasyon. Malinaw na sinisigurado lang ng ating sistema ng edukasyon ang regular na pagpasok ng mga mag-aaral at ang kanilang pagtapos sa pag-aaral sa lalong madaling panahon. Ang kurikulum natin ay nagsisilbi na lang checklist kaysa sa gabay sa pagtuturo. Dahil dito mas umaangat ang pagsasaulo ng impormasyon kaysa sa pagpapalalim ng pag-uunawa. Ayon kay Cynthia Bautista, EDCOM 2 adviser at dating dean ng UP Diliman College of Social Sciences and Philosophy (CSSP), ang ganitong pag-uugali ang bumubuo sa reputasyon ng ating mga paaralan bilang mga diploma mills. Bunsod nito, ang maakit din natin na paaralan mula sa mga dayuhang kapitalista ay kapwa diploma mills rin. Sa madaling salita, ang sisiguraduhin lang ng mga foreign investors ay ang bare minimum dahil ito ang nakikita nila mula sa ating pamahalaan. Dagdag dito, di hamak na mas maliit ang kinakailangang puhunan para sa mga paaralang bare minimum. Kahit ano man ang kalidad ng edukasyon, hanggang may mga mag-aaral na pumasok at makapagtapos, kikita sila.

Isa pang problema na kinakaharap sa ating institusyong pang-edukasyon ay ang mababang sahod ng mga guro. “The current salary level of teachers and other workers in government is not livable,” sinabi ni Alliance of Concerned Teachers (ACT) Partylist Chairperson Vladimir Quetua. Ang sahod ng mga guro sa mga pampublikong paaralan ay PHP 36,000 lamang, habang ang mga guro naman sa mga pribadong paaralan ay sumasahod nang mas mababa sa halagang PHP 27,000. Sa patuloy na lumalalang “inflation, hindi ito sasapat sa lahat ng mga gastusin, lalo na ng mga may sari-sariling pamilyang binubuhay. At kung hindi sapat ang pagpapasahod ng mga pribadong paaralan natin ngayong investors pa lang ang mga dayuhan, paano pa kaya kung kanila na ang buong pagmamay-ari sa mga ito?

Ang lalo pang nakapanghihinayang ay mayroon nang mga panukalang batas ukol sa pagtaas ng sahod ng mga guro na hindi lang binibigyang-pansin ng gobyerno, tulad ng Senate Bill No. 4 at Senate Bill No. 1164. Ang Senate Bill No. 1610 naman ay ukol sa pagbibigay-daan sa mataas na kalidad ng pagtuturo sa state universities at ibang mga kolehiyo sa pamamagitan ng pagbigay ng libreng tuition. Dagdag dito, kung ikukumpara sa ating mga kapitbahay, kakarampot lang na pondo ang nilalaan natin sa edukasyon kada taon. Inilaan ng gobyerno ang 3.6% Gross Domestic Product (GDP) sa edukasyon mula 2014 hanggang 2022. Noong 2017 naitala ang pinakamataas na budget na umabot sa 3.9% GDP. Subalit, maliit ito kumpara sa Vietnam at Malaysia na naglaan ng 4.2% ng GDP at sa Singapore na naglaan ng 25.8% ng GDP noong 2018. Dahil dito, makikita natin na ang pag-amyenda sa 1987 Konstitusyon ang kanilang pangunahing layunin, hindi ang pagpapaunlad ng kalagayang pang-edukasyon ng ating bansa.

Hindi uunlad at magkakaroon ng matinong edukasyon ang Pilipinas kung patuloy na isusulong ang privatization ng mga paaralan. Ayon sa ulat ng IBON Foundation Setyembre 2023, 13.2 milyong “self-rated” na pamilya o 48% ng pangkalahatang populasyon sa Pilipinas noong ay nagmumula sa mahirap na pamilya. Dagdag pa rito, 18.2 milyon o 67% ng sambahayan ay mababa ang savings sa ikatlong kwarter ng 2023. Mula sa mga nabanggit na datos, masasabi nating ang karamihan sa mga Pilipino ay hindi makatatanggap ng matinong edukasyon hangga’t sila ay mahirap, at ang gobyerno ay patuloy na inaprayoridad ang pagtataguyod ng mga pribadong paaralan.

Ngunit sa kabila ng lahat, kailangan nating alalahanin na ang masang Pilipino ay hindi magpapaloko. Mangilan-ngilang kilos-protesta ang isinagawa laban sa economic charter change linggo-linggo, at araw-araw ring dumarami ang mga grupo, organisasyon, at mga network na nanawagan para sa tuluyan nitong pagbasura. Noong Marso 22 lamang ay nagkaroon ng kilos-protesta sa labas ng Commision on Higher Education (CHEd) ang iba’t ibang mga student organizations laban sa 100% foreign ownership sa mga institusyon ng edukasyon. Malaking bahagi rin ng paggunita ng ika-38 na anibersaryo ng EDSA noong Pebrero 25 ang pagkontra sa Cha-Cha. Nagpahayag din ng pagtutol ang iba’t ibang sektor ng UP sa pamamagitan ng papaskil ng mga poster at tarpauling nagtataglay ng panawagang “No to Cha-Cha!” sa buong campus.

Bukod dito, ilang grupo rin ang nabuo upang kondenahin at labanan ang Cha-Cha. Halimbawa nito ang Teachers, Education Workers, and Academics Against Charter Change (TEACH). Nanawagan ang grupo sa kanilang inilabas na pahayag, “Rather than open up our schools to foreign ownership, the Philippine government should be reminded that improving the quality of Philippine education is a state obligation.”

Hindi malulutas ng foreign ownership ang krisis sa edukasyon sa Pilipinas—maaari pa itong makadagdag sa mga kasalukuyang kakulangan sa ating kurikulum. Sa halip na ang pagtuunan ng pansin ay ang mga kapalpakan sa loob ng sistema ng edukasyon, inuuna pa ng administrasyong buhusan ng pera ang economic charter change na wala namang maipapangakong ganap na pagbabago.

Asahang sa araw na tuluyang maipatutupad ang Cha-Cha, tulad ng mga banyagang mananakop noon, gagawing westernized at for-profit ng mga foreign investors ang ating mga paaralan ngayon.

Dati nang kinontrol ng mga dayuhan ang ating mga institusyon ng edukasyon. Nagpondo at nagtayo sila ng mga paaralan upang turuan tayo kung paano maging mas masunurin bilang kolonya. Ginamit nila ang kanilang wika bilang panturo at itinuring nila ang kanilang kultura bilang nakaaangat sa sariling atin. Malaki ang posibilidad na mangyari ito sa pagsasabatas ng Cha-Cha, lalo na't wala sa mismong amendment ang mga regulasyon na maaaring makapagpatigil sa pang-aabusong tiyak na mangyayari.

Bilang mga mag-aaral, kailangan natin idiin sa mga nanunungkulan ang pagbabasura ng Cha-Cha. Sapagkat ang tunay na kailangan ng mga estudyanteng Pilipino ay isang sistemang pang-edukasyon na nakalapat sa kanilang mga karanasan at realidad bilang Pilipino. Manawagan tayo na mabigyan ng respeto ang ating kasaysayan at wika sa pagtuturo. Mag-anyaya tayo ng ating mga kamag-aral na gamitin ang ating wika at humanap ng mga paraan upang pahalagahan ito. Makiisa tayo sa mga kilos-protesta para sa sapat na sahod at benepisyo ng mga guro at staff ng bawat paaralan. Dagdag dito, suportahan natin ang mga unyon at ang mga indibidwal na namumuno sa mga pagkikilos na ito. Matitiyak lang natin ang ating karapatan sa dekalidad na edukasyon kung pagsasama-samahin natin ang ating mga boses.

Hindi malabong matugunan ang mga panawagang ito ng ating gobyerno lalo na’t may pondo namang nakalaan para rito. Huwag tayong magsawa sa pangangalampag at paggigiit na itigil ang Cha-Cha, at sa pangangampanya para sa makamasang sistema ng edukasyon! //nina Mayden Bartolabac, Japhet Casabar, at Eda White

#NoToChaCha

Mga Sanggunian:

Africa, S. (2024, February 4). The spectacular errors of economic cha-cha proponents. IBON Foundation. https://www.ibon.org/the-spectacular-errors-of-economic-cha-cha-proponents/

Ager, M. (2024, March 13). Bill on people’s initiative, penalties for signature buying, selling filed. INQUIRER.net. https://newsinfo.inquirer.net/1917149/pimentels-bill-provides-for-pi-penalizes-signature-buying-selling

Canlas, R. (2024, March 6). Women organizations oppose ‘Cha-cha’. Manila Bulletin. https://mb.com.ph/2024/3/6/women-organizations-express-opposition-vs-cha-cha-on-women-s-day

Cayabyab, M. J. (2023, September 12). DepEd hit for rebranding of Marcos dictatorship. Philstar.com. https://www.philstar.com/headlines/2023/09/13/2295879/deped-hit-rebranding-marcos-dictatorship

Chi, C. (2024, January 13). Explainer: With students’ poor literacy, are all teachers now ‘reading teachers’? Philstar.com. https://www.philstar.com/headlines/2024/01/11/2325063/explainer-students-poor-literacy-are-all-teachers-now-reading-teachers#:~:text=At%20 least%2090%25%20 of%20 Filipino,in%20the%20Philippines%20at%2070%25.

Chi, C. (2024, March 5). DepEd objects to foreign control of schools via Cha-cha, cites national security risk. Philstar.com. https://www.philstar.com/headlines/2024/03/05/2338262/deped-objects-foreign-control-schools-cha-cha-cites-national-security-risk

Chi, C. (2024, February 15). Salary hike for teachers? DepEd defers answer until World Bank study complete. Philstar.com. https://www.philstar.com/headlines/2024/02/15/2333571/salary-hike-teachers-deped-defers-answer-until-world-bank-study-complete

Chi, C. (2023, July 17). Most private school teachers paid less than entry-level salary in public schools — survey. Philstar.com. https://www.philstar.com/headlines/2023/07/17/2281732/most-private-school-teachers-paid-less-entry-level-salary-public-schools-survey

Chi, C. (2024, February 23). Philippines’ “diploma mill” rep may attract low-tier foreihn universities, expert warns. Philstar. https://www.philstar.com/headlines/2024/02/22/2335333/philippines-diploma-mill-rep-may-attract-low-tier-foreign-universities-expert-warns

Cigaral, I. N. P. (2024, February 13). Net FDI inflows soared to near two-year high in Nov 2023. INQUIRER.net. https://business.inquirer.net/445148/net-fdi-inflows-soared-to-near-2-year-high-in-november-2023

Communications, E. 2. (2024, February 20). Allowing foreign ownership is only a first step in promoting internationalization in education – EDCOM 2 Executive Director. EDCOM 2. https://edcom2.gov.ph/allowing-foreign-ownership-is-only-a-first-step-in-promoting-internationalization-in-education-edcom-2-executive-director/

De Leon, D. (2024, January 25). Why mounting a 2024 plebiscite on charter change will be a daunting task for Comelec. RAPPLER. https://www.rappler.com/newsbreak/in-depth/issues-comelec-face-plebiscite-charter-change-people-initiative-2024/

De Leon, D. (2023, February 27). FAST FACTS: What does the House bill on charter change contain? RAPPLER. https://www.rappler.com/nation/things-to-know-key-provisions-house-bill-charter-change/

De Leon, D. (2024, March 1). Marcos says proposal to hold Cha-Cha plebiscite alongside 2025 polls for ‘practical’ reasons. RAPPLER. https://www.rappler.com/philippines/marcos-proposal-simultaneous-conduct-charter-change-plebiscite-2025-polls-practical-reasons/

Felipe, C. S. (2021, February 6). ‘No-fail policy not good for students.’ Philstar.com. https://www.philstar.com/headlines/2021/02/07/2075903/no-fail-policy-not-good-students

Galvez, D. (2022, July 25). Marcos wants to reexamine medium of instruction in schools. Inquirer.net. https://newsinfo.inquirer.net/1634255/english-speaking-people-marcos-wants-to-reexamine-medium-of-instruction-in-schools#ixzz7aA6ZU7H6

Gavilan, J. (2018, January 16). What you need to know about Charter Change. RAPPLER. https://www.rappler.com/newsbreak/iq/193718-charter-change-explainer-philippine-constitution/

Gorecho, D. (2024, February 21). “No to cha cha” in UP Fair and oblation run. INQUIRER.net. https://cebudailynews.inquirer.net/557610/no-to-cha-cha-in-up-fair-and-oblation-run

IBON Foundation. (2023, December 9). Marcos Jr admin fails to respect, protect, and fulfill social and economic rights. https://www.ibon.org/marcos-jr-admin-fails-to-respect-protect-and-fulfill-social-and-economic-rights/

Leon, D. (2024, January 23). Marcos now open to amending economic provisions of 1987 Constitution. RAPPLER. https://www.rappler.com/philippines/marcos-open-economic-charter-change-january-2024/

Limlingan, V. S. (2024, March 11). EDCOM II Year One Report: Misreading the Philippine Education situation. BusinessWorld. https://www.bworldonline.com/opinion/2024/03/11/580722/edcom-ii-year-one-report-misreading-the-philippine-education-situation/

Magsambol, B. (2024, February 25). IN PHOTOS: On 38th People Power anniversary, groups oppose charter change. RAPPLER. https://www.rappler.com/philippines/photos-protests-edsa-people-power-revolution-anniversary-2024/

Marcelo, E. (2024, March 9). Teachers oppose 100 percent foreign ownership of schools. Philstar.com. https://www.philstar.com/headlines/2024/03/10/2339415/teachers-oppose-100-percent-foreign-ownership-schools#:~:text=The%20TEACH%20pointed%20out%20that,are%20underserved%20by%20public%20schools.%E2%80%9D

Miguel, M. J. S. (2023, August 30). 2024 education budget: When will government learn? IBON Foundation. https://www.ibon.org/2024-education-budget-when-will-government-learn/

Philstar. (2022, October 17). DepEd to junk ‘mother tongue’ subject, but not as medium of instruction. https://www.philstar.com/headlines/2022/10/17/2217367/deped-junk-mother-tongue-subject-not-medium-instruction

Punongbayan, J. (2024, April 1). [In This Economy] Economic charter change is very unpopular – it’s time lawmakers listened. RAPPLER. https://www.rappler.com/voices/thought-leaders/in-this-economy-economic-charter-change-very-unpopular-time-lawmakers-listen/

Quismorio, E. (2023, March 13). (Update) A short timeline: Cha-cha in the House, 19th Congress Edition. Manila Bulletin. https://mb.com.ph/2023/3/12/a-short-timeline-cha-cha-in-the-house-19th-congress-edition#google_vignette

Second Congressional Commission on Education. (2024). Miseducation: The failed system of Philippine education, EDCOM II year one report. Second Congressional Commission on Education. https://edcom2.gov.ph/media/2024/02/EDCOM-II-Year-One-Report-PDF-022924.pdf

Valmonte, K. (2024, January 10). Will you sell your soul for P100? Allegations vs charter change bid via people’s initiative. RAPPLER. https://www.rappler.com/philippines/things-to-know-allegations-charter-change-via-people-initiative/

Valmonte, K. (2024, March 6). Why 4 lawmakers voted against RBH7, the economic charter change proposal. RAPPLER. https://www.rappler.com/philippines/why-lawmakers-opposed-resolution-both-houses-7-economic-charter-change-2024/

[cartasymemorias]

Amusing and hilarious anecdotes about President Manuel Quezon from the book 'Quezon: Thoughts and Anecdotes About Him and His Fights' by Juan F. rivera

[pannaginip]

In a press conference on May 25, labor groups led by Kilusang Mayo Uno revealed a government concerted effort on intensifying attacks against workers and unionists nationwide. They warned the public of the new modus operandi of filing “terrorist financing” charges against unionists and development workers.

Unionists from Luzon, Visayas and Mindanao exposed continuing violations of human rights, particularly on the freedom of association. Even after the conclusions and recommendations of 2023 ILO High Level Tripartite Mission, workers continue to experience a myriad of violations such as in the enforced disappearance of Southern Mindanao labor organizer William Lariosa, the continued harassment of workers in Gardenia Bakeries and PhilFoods in Calabarzon and the recent filing of “terrorist financing” charges against KMU vice chairperson for Visayas and AMA SUGBO KMU chairperson Jaime Paglinawan.

KMU slammed the US-Marcos regime for perpetuating these attacks, and for deliberately undermining the ILO HLTM recommendations. It can be recalled that Marcos issued EO 23 forming an inter-agency task force to end FOA violations, which labor groups called farcical. It is a far cry from the tripartite mechanism demanded during the mission.

“Mayroon din pong global na propaganda campaign itong Biden regime sa Estados Unidos na champion sila ng labor rights, pro-labor na Pangulo ng US ang kanilang pakana. Pero ang US, sa kasaysayan, sa kaniyang pananakop at mga polisiyang idinidikta niya sa mga bansa, ang numero unong violator ng workers’ rights. Sa katunayan, ang paglikha ng NTF ELCAC na salot sa manggagawa ay naka-pattern sa mga kontra-insurhensyang programa ng US.” added [Jerome Adonis, KMU secretary general].

[There is a global propaganda campaign being peddled by the Biden regime in the US that they are a champion of labor rights, their concept is to have a US president who's pro-labor. But the US, historically, with its occupations and foreign policies (?), is the number one violator of workers' rights. In fact, the creation of NTF-ELCAC, which is a thorn in the side of workers, is patterned after the counterinsurgency programs of the US.]

KMU called on workers and the people to expose and oppose the continuing violations of their rights and steadfastly commit to ensuring our fundamental and Constitutional rights and freedoms are held.

2024 May 25

[mgakwentongbayan]

Ang Pagsasakripisyo ni Rajah Baguinda

Noong unang panahon sa isla ng Mindanao, may isang makapangyarihang datu na nagngangalang Rajah Baguinda. Siya ay isang mahusay na pinuno na pinahahalagahan ng kanyang mga nasasakupan dahil sa kanyang tapang at karunungan. Sa kanilang kaharian, may isang dalaga na nagngangalang Prinsesa Anisa. Siya ay maganda at matalino, at itinuturing ng mga tao bilang isang diwata. Lahat ng kalalakihan sa…

[whooolaanmo]

ctto Kuya Dash ( events official photographer / videographer spc )

SAN PABLU'Y 🤣🤣🤣

legit na taga San Pablo pag alam ang kasaysayan ng KALABASA 🤣🤣🤣.

Mag iinom tas pampahulas syete tres ( 7 pesos pork bbq tas 3 pesos kanin noon iba na ngayon pero nakasanayan na ang tawag pa rin ay SYETE TRES ) sa may P. Alcantara street o kaya mag mameee.. kay Tita Osang o sa Kavenz o Ramzi.

halos may Y sa dulo pisong toyo'Y puno'Y ( pisong toyo puno ) yung punto kasi namin hahaha 🤣🤣🤣 tas may EEEEE pa like buksan mo ang pinto = BUKS"E" ang pinto, takpan = TAKPE, sarhan = SARHE, hayaan mo = HAYAE etc.

Im a San Pableña of course alam ko ang SALAW/MASALAW, MALAG, TUGA, AWASAN NA! at marami pang iba haha 🤣🤣🤣

@wh0arehue @patty-inwonderland

Feb. 25, 2024 08:34 am

[jobisaac]

Ang Lungsod sa Bukid: Paglilibot sa Nueva Ecija

Sa paglalakbay patungo sa Cabanatuan, Nueva Ecija, nadama ko ang init ng araw na bumabalot sa aming sasakyan. Ito ang unang pagkakataon naming makarating sa lungsod na ito, isang lugar na puno ng kasaysayan at kagandahan. Ipinagdiriwang namin ang pagkakataon na maranasan ang mga bagong karanasan at pagsubok na hatid ng aming paglalakbay. Sa aming pagdating, agad kaming binati ng mainit na pagtanggap mula sa aming mga tita/tito. Ang kanilang mga ngiti at masiglang pakikipag-usap ay nagpapakita ng kanilang pagkamapagmahal.

Sa unang araw ng aming paglalakbay, kami ay dinala sa Ecija Provincial Capitol, kung saan makikita ang mga makasaysayang estruktura na nagpapahiwatig ng yaman ng kultura ng lugar. Ang pagpunta sa mga museo ay nagbigay sa amin ng mas malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Nueva Ecija, kung saan natuklasan namin ang mga kuwento ng bayani at mga pangyayari na nagbunsod sa pag-unlad ng lalawigan. Hindi namin pinalampas ang pagkakataon na subukan ang lokal na pagkain ng Nueva Ecija. Sa aming paglilibot, natuklasan namin ang iba't ibang masasarap na lutuin tulad ng Pancit Cabagan, at Minaluto. Ang pagkain ay hindi lamang pagpapakasasarap kundi isa ring paraan upang mas maunawaan ang kultura at tradisyon ng isang lugar.

Hindi lamang kami nabighani sa kagandahan ng kalikasan, ngunit kami rin ay namangha sa kabayanihan ng mga tao sa Nueva Ecija. Ang kanilang pagmamahal sa bayan at ang kanilang pagiging bukas sa mga bisita ay nagpapakita ng kanilang pagiging hospitable at maalaga.

Sa huli, habang kami ay nagpapaalam sa Cabanatuan, Nueva Ecija, ang aming paglalakbay ay nag-iwan ng isang malalim na bakas sa aming puso. Ang mga karanasang aming pinagsaluhan, ang mga bagong kaalaman na aming natutunan, at ang mga taong aming nakilala ay nagbigay sa amin ng mga alaala na hindi malilimutan. Ang paglalakbay na ito ay hindi lamang simpleng pagbisita sa isang lugar, kundi isang paglalakbay ng pagtuklas at pag-unlad.

[mqfx]

baka iba-ibahin ko yung pananaw ng kwento kasi lubos na maraming tao at eksenang kailangan kong ipakita sa inyo. kung mqfx lang ang isusulat ko paano nyo malalaman yung kasaysayan nung [mga kalaban]?? o nung sundalong naging dyosa??? OOOOO yung dalawang ipinares ko paano nyo makikita yung PINAGHIRAPAN KONG kasaysayan sa likoddd

[dianabaquillas]

magayon ka, mayon.

ika-labing anim ng disyembre, nalalapit na ang araw ng pasko, naisipan naming dumalaw sa aming mga kamag anak sa bicol. halos labing dalawang oras ang aming byahe mula tuy batangas hanggang dito. pag dating namin doon, masaya kaming sinalubong ng pamilya ng aking tito. simple lamang ang pamumuhay nila roon, nag iisa ang kanilang bahay sa napaka laking lupain, napapaligiran ng napakaraming puno at puro sariwang hangin ang aking nalalanghap. naranasan ko ang payapa at tahimik na buhay doon. walang maiingay na mga sasakyan at walang magulong kapit bahay.

sa hapon, isinama kami ng aking tita sa palengke para bumili ng aming uulamin sa mga darating na araw. pag dating namin doon, iba’t ibang tao ang aking nakasalamuha. hindi ko man maintindihan ang iba sa kanilang salita, sigurado namang ang nag eenjoy akong makinig sa kanila. kumpara sa batangas, simple lamang ang mga pagkain namin dito katulad ng nilagang saging at kape, iba’t ibang klase ng seafood, at fresh na sabaw ng buko. ngunit kahit ganoon, mas nag eenjoy akong kumain dito.

makalipas ang ilang araw, napagdesisyunan naming pumunta sa cagsawa ruins, ang isa sa mga tourist spot sa pilipinas. halos isang oras lamang ang byahe namin mula sorsogon papunta sa daraga albay. sa byahe, matatanaw mo na agad ang napaka gandang bulkang mayon. pero, di hamak na mas maganda itong pag masdan sa malapitan. pag dating namin doon, bumungad ang napaka daming tindahan ng mga pasalubong at iba’t ibang delicacies mula sa bicol. marami ring tourista na galing sa iba’t ibang bansa. hindi ko maiwasang mamangha sa tanawin at sa paligid lalo na sa kasaysayan nito. natikman ko rin ang ilan sa mga sikat na pagkain dito katulad ng sili ice cream, pili nuts, at syempre, ang authentic bicol express. hindi ko man nakita ang kabuuan ng bulkan dahil sa makapal na ulap, isang karangalan pa ring makita ng malapitan ang kagandahan ng mayon.

sa halos isang linggo naming pagbabakasyon sa bicol, naranasan ko ang payapa at simpleng buhay. malaya sa mga isipin at problema. higit sa lahat, nasaksihan ko ang kagandahan ng bulkang mayon. ito ay isa sa mga hindi ko makakalimutang karanasan hanggang sa pag tanda. hanggang sa muli, bicol.