#kony montana | Explore Tumblr Posts and Blogs

statelessnationsflags · 2 years

Photo

17) Alberta – prowincja Kanady. Alberta graniczy z następującymi prowincjami: od zachodu z Kolumbią Brytyjską, od wschodu z Saskatchewan, z Terytoriami Północno-Zachodnimi na północy i ze stanem USA Montana od południa.Nazwa Alberta odnosząca się wcześniej do dystryktu Alberta została wybrana dla upamiętnienia księżnej Louise Caroline Alberty, czwartej córki królowej Wiktorii. Alberta powstała jako prowincja Kanady w 1905 wraz z jej wydzieleniem z Terytoriów Północno-Zachodnich. Historia jej terenów jest jednak dużo starsza. Najpierw przez tysiące lat była terenem migracji i tworzenia się kultur indiańskich, a następnie od połowy XVIII wieku teren eksploracji łowieckich i handlowych kompanii, najpierw francuskiej La Compagnie du Nord, potem brytyjskich Północno-Zachodniej i Kompanii Zatoki Hudsona. Od 1867 – daty przyłączenia wszystkich terenów będących pod zarządem kompanii do Konfederacji Kanady, tereny Alberty zwane wtedy Region Atabaska, wchodzą w okres gwałtownej kolonizacji. W ciągu niespełna czterdziestu lat ludność regionu z niewiele ponad tysiąca osób wzrasta do niemal 400 tysięcy. Wobec tego, Rząd Federalny decyduje o przekształceniu rejonu w samodzielną prowincję. W ciągu stu lat swej historii prowincja, przechodząc przez politycznie burzliwe okresy, z kraju typowo rolniczego kraju stała się nowoczesnym, bogatym i prężnym rejonem Kanady. Indianie zasiedlający Albertę wywodzą się z grupy językowej Alogonquian. Z czasem wyewoluowało z tego pnia szereg plemion, które w chwili przybycia Europejczyków tworzyły szereg lokalnych społeczności.

Indianie preriowi – Czarne Stopy (Blood i Peigan) – plemiona koczownicze zajmujące się polowaniem na bizony. Do 1730 nie znali środków transportu, potem wykorzystywali konie

Indianie północy – leśni Kri i Chipewyan – zamieszkujący północne rejony prowincji i zajmujący się myślistwem, polujący głównie na karibu, łosie oraz rybołówstwem. Do transportu i przemieszczania używali łodzi, podobnych do współczesnych kanadyjek

Indianie górscy – Koottenay i Szoszoni zamieszkujący w wyższych partiach gór, trudniący się myślistwem.

W 1715 pierwsi Europejczycy dotarli na tereny Alberty. Knight z Kompanii zatoki Hudsona poinformowany o bogatych łowiskach na zachodzie odkrył jezioro Athabaska i zbadał jego okolice. Leżały one jednak poza zasięgiem Ziemi Ruperta tak więc Brytyjczycy zaniechali na razie eksploatacji tych rejonów. Tymczasem Francuzi z Nowej Francji zmuszeni przez monopol Kompanii w swych handlowych i łowieckich wyprawach posuwali się coraz bardziej na zachód. W połowie XVIII wieku osiągnęli już tereny dzisiejszej Alberty. W 1743, według niepotwierdzonych informacji Francuz La Verendrye jako pierwszy zobaczył szczyty Kanadyjskich Gór Skalistych. Pewne jest natomiast, że Francuscy kupcy uprawiali żeglugę na rzece Saskatchewan. Obecność Francuzów z La Compagnie du Nord, skłoniła Kompanię Zatoki Hudsona do wznowienia zainteresowania terytoriami na zachodzie. Od 1750 obecność Francuzów staje się permanentna. Tego roku założony jest Fort La Jonquiere (dzisiejsze Calgary), a w następnym roku Poste de la Montagne de Roches. W 1754 Anthony Henday, oficer Kompanii zatoki Hudsona, wyruszył w dobrze udokumentowaną podróż na zachód. Jej celem było nawiązanie kontaktów handlowych z Czarnymi Stopami, ci jednak odmówili współpracy mając już zawarte korzystne kontrakty z Francuzami. Po roku 1750 Alberta z wolna zaczyna być zasiedlana przez metysów, pracujących dla francuskiej kompanii, lecz także oferujących swe usługi HBC. W tym też czasie ten rejon geograficzny zaczyna być nazywany Rejonem Atabasca. Budowane są kolejne osiedla: Fort Chipewyan w 1778, Moose Lake Fort (1789), Fort Edmonton w 1796, Upper Fort Terra Blanche (1799), Bow River Fort (1802). David Thompson, w czasie swych kilku wypraw badawczych pomiędzy 1790 i 1803 tworzy pierwszą, wartościową mapę Alberty. Na przełomie wieków Alberta stała się terenem rywalizacji pomiędzy Kompanią Zatoki Hudsona, a Kompanią Północno-Zachodnią, niekiedy przybierającej formy zbrojne. Sytuacja uspakaja się, gdy obie kompanie łączą się w 1821. Wraz z ustabilizowaniem się sytuacji w Albercie zaczynają się pojawiać misjonarze. Pierwszą misję utworzył metodysta Robert Rundle w Fort Edmonton w 1840. Pierwsza katolicka misja otwarta została przez Jean-Babtiste Rhibault w 1842. Wiele współczesnych miast Alberty powstało na bazie protestanckich lub katolickich misji. Już w 1857 irlandzki podróżnik John Palliser badając prerie środkowej Kanady stwierdził, że tereny te znakomicie nadają się pod zasiedlenie i uprawę. Odkrył także złoża węgla. Jednak z powodu wewnętrznej polityki Kompanii Zatoki Hudsona nastawionej na rabunkową eksploatację, do rolniczego zasiedlania tamtych terenów dojść nie mogło. Dopiero w 1867, gdy Kanada przejęła terytoria kontrolowane przez Kompanie, włączając je do konfederacji jako Terytoria Północno-Zachodnie otworzono możliwość osiedlenia się w tamtych rejonach. Dodatkowymi czynnikami wspomagającymi akcje osiedleńcze były: rozgłos, jaki Kanada znalazła w świecie w czasie gorączki złota w Klondike oraz budowy Kolei Transkanadyjskiej, która połączyła prerie z oboma oceanami. Nowa prowincja objęła cały dystrykt Alberta i zachodnią część Dystryktu Athabaska Terytoriów Północno-Zachodnich. Powołano ją ustawą o Albercie – Alberta Act z 1905. Nowa prowincja weszła do konfederacji na odmiennych prawach niż wcześniej istniejące już dominia. Rząd prowincjonalny nie otrzymał prawa zarządu ziem koronnych, państwowych tzw. crown lands, a w konsekwencji tego kontroli nad zasobami naturalnymi, jak i nadzoru na polityką emigracyjną. Związane to było z faktem, że Alberta, podobnie jak Saskatchewan zostały utworzone jakby na wyrost, by ułatwić migrację osiedleńczą. W związku z tym rząd federalny chciał zachować pełną kontrolę nad tym procesem i zasobami to umożliwiającymi. Cała ziemia została podzielona na znacznej wielkości działki tzw. homestead, i na korzystnych warunkach nadawana kolonistom. W 1881, obok bliżej nieokreślonej liczby Indian, Albertę zamieszkiwało niewiele ponad 1000 osób. W ciągu następnych dziesięciu lat liczba ludności wzrosła do 17,5 tysiąca. Do roku 1920 osiągnęła ok. 400 tysięcy, co wskazywało na pełne powodzenie akcji kolonizacyjnej. Początkowo większość osiedleńców w Albercie było emigrantami z Wielkiej Brytanii lub z wschodniej Kanady. Coraz częściej pojawiali się przybysze z USA, z których pierwszym i najsłynniejszym był John Ware, który w 1876 sprowadził z USA pierwsze stada bydła i stworzył do dziś pielęgnowaną tradycję kanadyjskich kowbojów. Począwszy od 1873 w wyniku uchwalenia przez Parlament Kanady, Ustawy o ziemiach państwowych w 1872 rozpoczął się masowy napływ osadników na żyzne tereny preriowe. Po 1905 emigracja została zintensyfikowana w wyniku bardzo dużej akcji informacyjnej prowadzonej w Europie, a zainicjowanej przez ministra spraw wewnętrznych Alberty Clifforda Siftona. Nowi przybysze zaczęli napływać nie tylko z krajów Wielkiej Brytanii, lecz także z kontynentalnej części Europy, także ze środkowo-wschodniej, w tym i z Polski. W początkowych latach XX wieku ludność prerii, na której osiedlali się niemal wszyscy nowo przybyli emigranci, osiągnęła wielkość usprawiedliwiającą utworzenie nowej prowincji z wszystkimi demokratycznymi instytucjami, takimi jak w pełni wybieralne zgromadzenie legislacyjne, rząd przedstawicielski i samorządy terytorialne. Początkowo planowano utworzenie jednej potężnej prowincji obejmującej tereny pomiędzy Manitobą, a Kolumbią Brytyjską. Ostatecznie ze względu na przewidywany dalszy napływ osadników i przyszłe problemy z administrowaniem tak olbrzymim obszarem, zdecydowano się na utworzenie dwóch oddzielnych prowincji – Alberty i Saskatchewanu. Powołanie ich nastąpiło dwoma niemal jednobrzmiącymi ustawami – Ustawa o Saskatchewanie (Saskatchewan Act) i Ustawa o Albercie (Alberta Act) z 1905. Obie ustawy odbierały nowym prowincjom kontrolę nad ziemiami koronnymi, a co za tym idzie zasobami naturalnymi, oraz politykę emigracyjną. Motywem takich decyzji była konieczność federalnego nadzoru dalszej akcji osiedleńczej, która po utworzeniu prowincji nabrała jeszcze większej intensywności. Na stolicę nowej prowincji wybrano Edmonton. Do najaktywniejszych zwolenników utworzenia nowych prowincji należeli Frederick Haultain, George Bulyea, Charles Fitzpatrick, William Mulock, James Hamilton Ross, Thomas Walter Scott i Clifford Sifton. Alberta przystępując do konfederacji nie otrzymała prawa eksploatacji złóż mineralnych znajdujących się jej terenie. Miało to zasadniczy wpływ na rozwój gospodarczy prowincji. Przez pierwsze 25 lat historii Alberty jako prowincji, podstawą jej gospodarki było rolnictwo. Farmerzy byli też dominującą siłą społeczną w prowincji. Nic zatem dziwnego, że po pierwszej dekadzie dominacji "importowanych" z wschodniej Kanady tradycyjnych partii politycznych Liberalnej i Konserwatywnej nastąpiło przegrupowanie sił na scenie politycznej. Farmerzy Alberty zainicjowali ruch, który choć miał swoje echa w innych prowincjach Kanady, zdobył sobie najsilniejszą pozycję w tej prowincji. Organizacja i grupa nacisku (nigdy oficjalnie nie zawiązała się jako partia) Zjednoczeni Farmerzy Alberty – United Farmers of Alberta (UFA) w 1921 przejęła władzę w prowincji i zdołała ją utrzymać przez dziesięć lat. Podstawą jej polityki była ochrona produkcji rolniczej. W tym czasie utworzono m.in. finansowaną przez prowincję agencję skupu zboża tzw. Wheat Pool. Polityka rządów farmerskich i ogólna dobra sytuacja na rynkach światowych wywołała olbrzymią prosperitę w Albercie. Produkcja rolna, sprzedaż i ceny ziarna biły wszelkie rekordy. Dobra passę zakończył wielki kryzys, a wraz z nim gwałtowne załamanie się światowego rynku produktów żywnościowych. Alberta, posiadająca gospodarkę nastawiona na jedną gałąź produkcji – rolnictwo, przeżyła kryzys i następującą po nim depresję gospodarczą, w szczególnym natężeniu. Polityka ochrony gospodarstw załamała się. Zbankrutowała agencja skupu płodów rolnych, tysiące farm popadło w długi i zbankrutowało. Wywołało to falę bankructw w sektorze usług, co kolei doprowadziło sektor bankowy i finanse prowincji na skraj upadłości. Jedynym trwałym osiągnięciem rządu farmerów, było przejęcie kontroli nad zasobami naturalnymi u schyłku ich rządów w 1930. Albertę można nazwać wylęgarnią ruchów społecznych i politycznych. W tej prowincji powstał ruch farmerski, ruchy spółdzielcze Federacja Wspólnot Spółdzielczych, posiadające swych deputowanych w lokalnych parlamentach, ruchy socjalistyczne w latach trzydziestych i czterdziestych oraz odrodzenie konserwatyzmu w postaci Partii Reform w latach osiemdziesiątych XX wieku. Najciekawszym jednak eksperymentem politycznym dokonanym w Albercie była Partia Kredytu Społecznego. Ruch ten oparty na merytorycznie błędnej i utopijnej idei kredytu społecznego zdobyła władzę w roku 1930. Od razu przystąpiono do emisji bonów kredytowych, która została przerwana decyzją Sądu Najwyższego Kanady. Z czasem Partia Kredytu Społecznego zmieniła politykę gospodarczą na liberalną i rządziła Albertą nieprzerwanie do roku 1967. Współcześnie scena polityczna Alberty zdominowana jest przez trzy główne partie polityczne Kanady, z zasadniczą przewagą Partii Konserwatywnej. Wyjście z głębokiego kryzysu, w jakim znalazła się Alberta, zajęło całą dekadę. Zyskawszy jednak kontrolę nad cennymi złożami węgla oraz odkrytej w 1947 ropy naftowej, gospodarka dawniej oparta na rolnictwie zdołała przestawić się na wielotorowość bazując na trzech sektorach – rolnictwo, przemysł drzewny i wydobywczy. Współcześnie powstały także nowe gałęzie, takie jak np. telekomunikacja. Obecnie Alberta, głównie ze względu na wysokie wydobycie ropy naftowej, jest jedną z najbogatszych prowincji Kanady. Alberta stała się dziewiątym w świecie producentem tego produktu. Alberta jest jedyną prowincją Kanady, która zrezygnowała z wprowadzenia prowincjonalnego podatku od sprzedaży Provincial Sales Tax (PST). Separatyzm Alberty obejmuje serię ruchów XX i XXI wieku (zarówno historycznych, jak i obecnych) opowiadających się za secesją prowincji Alberta od Kanady, albo poprzez przyłączenie się do Stanów Zjednoczonych Ameryki, tworząc niezależne państwo lub tworząc nowy związek z jedną lub kilkoma zachodnimi prowincjami Kanady. Główne problemy napędzające nastroje separatystyczne to postrzegana dysproporcja władzy w stosunku do Ottawy i innych prowincji, historyczne pretensje do rządu federalnego sięgające niezrealizowanej prowincji Buffalo, poczucie odrębności w odniesieniu do unikalnej tożsamości kulturowej i politycznej Alberty oraz kanadyjska polityka fiskalna, zwłaszcza jeśli chodzi o energetykę. Alberta została założona jako prowincja 1 września 1905 r. Separatyzm Alberty wywodzi się z przekonania, że wielu mieszkańców Alberty utrzymuje, że różnią się kulturowo i ekonomicznie od reszty Kanady, szczególnie Kanady Środkowej i Wschodniej, z powodu nierównowagi ekonomicznej, przez którą Alberta wnosi nadmierną składkę netto do systemu wypłat wyrównawczych w Kanadzie. Co więcej, większość handlu Alberty płynie z północy na południe ze Stanami Zjednoczonymi, a nie ze wschodu na zachód z resztą Kanady. Gospodarka Alberty tradycyjnie opierała się na rolnictwie, ale w drugiej połowie XX wieku zmieniła się, stając się opartą na wydobyciu surowców przemysłowych, głównie ropy naftowej i gazu. Ponieważ wielu wczesnych pionierów Alberty, którzy przybyli, aby osiedlić się na tej ziemi, pochodziło ze Stanów Zjednoczonych, Alberta doświadcza populizmu niespotykanego w Toronto i Montrealu. Tam, gdzie polityka elitarnej władzy jest znacznie bardziej powszechna. Z kulturą polityczną Alberty, którą pielęgnowali, generalnie zdominowana była przez konserwatywną politykę i ekonomię zarówno małe „c”, jak i duże „C”, podczas gdy reszta Kanady miała tendencję do faworyzowania bardziej lewicowych polityk i partii. Generalnie faworyzuje wolny rynek bardziej niż Ontario i Quebec. Separatyzm pojawił się w latach 30. w ramach Social Credit Party (Partii Kredytu Społecznego), która po wyborach w 1935 r. utworzyła rząd Alberty. William Aberhart i Ernest Manning stworzyli Partię Kredytu Społecznego, aby przynieść ulgę finansową Albertańczykom, którzy cierpieli z powodu Wielkiego Kryzysu. Sukces partii był podsycany przez falę urazy wobec federalnego liberalnego premiera Williama Lyona Mackenzie Kinga, który powiedział, że „nie odda pięciu centów” nieliberalnym rządom prowincji na pomoc dla bezrobotnych. Rząd federalny uznał wprowadzenie formy kredytu społecznego za niekonstytucyjny i powołał się na rzadko używane prawo do odrzucenia prawa zgodnie z S.56 brytyjskiej ustawy o Ameryce Północnej z 1867 r., tym samym unieważniając ustawodawstwo prowincji. Premier Aberhart zabezpieczył banki należące do prowincji i dystrybucję certyfikatów dobrobytu. Zwolennicy Aberharta wzywali do oddzielenia się od Kanady, ale sam Aberhart doradzał umiar i odrzucił secesję. Ruch separatystyczny był wyśmiewany przez media jako marginalny ruch niewykształconych. Jednak Manning od samego początku był wiernym zwolennikiem Aberharta. Dotrzymał obietnicy Aberharta z 1935 r., że dwukrotnie wystawił świadectwo dobrobytu mieszkańcom Alberty. W 1957 r. jego rząd ogłosił 20 dolarów dywidendy z tytułu tantiem z ropy naftowej i wyemitował 17 dolarów dywidendy w następnym roku. Odkrycie ogromnych zasobów ropy naftowej zapoczątkowało dwudziestoletni okres intensywnych poszukiwań, nowych odkryć i szybkiej ekspansji przemysłu naftowego Alberty. W 1948 Imperial Oil odkrył rezerwy ropy Redwater, 64 km (40 mil) na północny wschód od Edmonton. Do 1953 r. pole naftowe obsługiwało 926 odwiertów i wytwarzało prawie 30 procent produkcji całej prowincji. Tylko w 1949 roku odkryto dwanaście nowych pól naftowych od regionu Leduc-Edmonton-Redwater do południowej Alberty i północno-zachodniej Alberty. Wiele z tych złóż zostało znalezionych przez Imperial Oil, ale inne duże firmy naftowe, takie jak British-American oil, Gulf, Anglo-Canadian i Home Oil, również odniosły niesamowity sukces. Ale Alberta nadal była „ciężko wiejska i zgorzkniała żalem Zachodu. Stawki frachtowe i protekcjonizm sprawiły, że dywersyfikacja ekonomiczna na preriach była prawie niemożliwa". Nowoczesny ideał odrębnego narodu Alberty powstał w latach 70., jako odpowiedź na dążenia premiera Pierre'a Trudeau do dwujęzyczności i wielokulturowości w Kanadzie oraz Narodowego Programu Energetycznego. Programy te były postrzegane przez wielu mieszkańców Alberty jako atak na zasoby ropy naftowej; promocja liberalnych wartości „antyalbertańskich” była postrzegana przez wielu mieszkańców Alberty jako negatywny wpływ. W 1974 roku, gdy w Quebecku dyskutowano o oddzieleniu się od Kanady, wielu mieszkańców Alberty zaczęło również rozważać separację. Spowodowało to, że niektórzy obywatele z Calgary utworzyli Niezależne Stowarzyszenie Alberty. Głównym argumentem był fakt, że Alberta zapłaciłaby miliardy dolarów na rzecz Kanady, ale bez reprezentacji politycznej równej tej z Kanady Środkowej i Wschodniej. Wielu wyrażało opinię, że Trudeau będzie kontynuował swoje twarde stanowisko federalistyczne, przynosząc niekorzystne wyniki dla zachodniej Kanady, w tym Alberty i jej zasobów naturalnych. Niektórzy, jak Glenn Morrison, prezes Renn Industries, nie zgadzali się z separatyzmem Alberty, ale mocno wierzyli, że Alberta potrzebuje zwiększonej reprezentacji w Ottawie i większej autonomii prowincji. Ostatecznie Niezależne Stowarzyszenie Alberty nie wyszło poza status stowarzyszenia i nie utworzyło partii politycznej. Inne wpływy w latach 70. obejmowały dwa poważne kryzysy naftowe: zbiegły się z wojną Jom-Kippur w 1973 r. i rewolucją irańską z 1979 r. Pierwszy był spowodowany decyzją USA o wsparciu Izraela, która z kolei spowodowała odwet ze strony Egiptu i Syrii, wprowadzając embargo na ropę, które spowodowało, że Alberta otrzymała znacznie niższą cenę za ropę, niż dyktowały ceny na rynku światowym. W całej Ameryce Północnej na stacjach benzynowych można było zobaczyć długie kolejki, a ludzie zaczęli zdawać sobie sprawę z potrzeby oszczędzania zasobów energetycznych. Drugi kryzys naftowy z 1979 r. ponownie był spowodowany spadkiem wydobycia ropy, tym razem w następstwie rewolucji irańskiej. W 1978 roku rewolucyjny antyamerykański rząd kierowany przez ajatollaha Ruhollaha Chomeiniego obalił przyjazny dla Ameryki rząd szacha Iranu. Ceny benzyny, które wcześniej nieco ustabilizowały się od 1973 r., ponownie wzrosły. Niektórzy członkowie Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) i kilka podobnie myślących krajów bogatych w ropę zaprzestało wszelkiego eksportu ropy do Stanów Zjednoczonych i krajów, które wspierały Izrael. Cena ropy sprzedawanej do Ameryki Północnej wzrosła czterokrotnie w ciągu kilku miesięcy, a na stacjach paliw ponownie zabrakło paliwa, na stacjach benzynowych w całej Ameryce Północnej widoczne były długie kolejki. Rząd Alberty i kanadyjski rząd federalny zareagowały politycznie, aby zająć się rezerwami ropy naftowej i ochroną zasobów ropy naftowej. W 1971 r. rząd prowincji Alberta Social Credit Party, kierowany przez Harry'ego Stroma, utworzył ministerstwo środowiska, pierwsze w swoim rodzaju, z mandatem do zarządzania i ochrony zasobów naturalnych Alberty. Na szczeblu federalnym w 1974 r. utworzono Urząd Poszanowania Energii. Konflikt między Albertą a Kanadą powstał po kryzysie z 1973 r. o zarządzanie i dystrybucję zasobów naftowych Alberty i bogactwa finansowego, przygotowując grunt pod separatyzm Alberty. Po tym, jak postępowi konserwatyści Joe Clarka zdobyli rząd mniejszościowy w 1979 r., pokonując liberalną partię Pierre'a Trudeau, Albertanie mieli nadzieję, że nastąpi zmiana w federalnej polityce energetycznej. Te idee zostały wykorzystane podczas nieudanej kampanii wyborczej Clarka w 1980 roku. Clark, mieszkaniec Alberty, przegrał wybory i zrezygnował z kierownictwa Postępowej Partii Konserwatywnej w 1983 roku, po otrzymaniu jedynie 67% wotum zaufania na zjeździe partii. To spowodowało, że już powstający ruch separatystyczny w zachodniej Kanadzie przyciągnął tysiące ludzi na wiece. Separatysta Gordon Kesler został wybrany do parlamentu Alberty w wyborach uzupełniających w 1982 roku. Ze względu na wysokie ceny ropy naftowej w latach 70. Alberta doświadczyła boomu w swoim sektorze naftowym i całej gospodarce. W październiku 1980 r. rząd federalny za czasów premiera Trudeau stworzył Narodowy Program Energetyczny (NEP), a poparcie dla separatyzmu Alberty i gniewu wobec rządu federalnego osiągnęły nowy poziom społecznego poparcia. Trudeau wprowadził 25% podatek na ropę Alberty. Po wprowadzeniu NEP przemysł naftowy Alberty załamał się, drastycznie zmniejszyła się liczba wierconych szybów naftowych. Porzucenie dużych projektów, takich jak piaski olejowe, spowodowało wysokie bezrobocie w Albercie. Program zachęt dla ropy naftowej, będący częścią NEP-u, został skrytykowany za zwabienie kapitału poszukiwawczego z Alberty. Ekonomista z Edmonton Scarfe argumentował, że ludzie w zachodniej Kanadzie, zwłaszcza w Albercie, postrzegali NEP jako działający na ich koszt, z korzyścią dla wschodnich prowincji. Szczególnie szkalowany był premier Pierre Trudeau, którego liberałowie nie mieli siedziby na zachód od Manitoby. Ed Clark, wysoki rangą biurokrata w liberalnym rządzie Trudeau, pomógł rozwinąć Narodowy Program Energetyczny i zyskał przydomek „Red Ed” w przemyśle naftowym Alberty. Krótko po tym, jak Brian Mulroney objął urząd, Clark został natychmiast zwolniony. Nadmiar ropy w latach 80. doprowadził do spadku światowych cen ropy, co sprawiło, że albertańska ropa nie była opłacalna nawet we wschodniej Kanadzie, co spowodowało, że zamiast tego kupowała ona zagraniczną ropę. To zdyskredytowało NEP - ponieważ "samowystarczalność" była jednym z jego reklamowanych celów. Chociaż NEP był często postrzegany jako katastrofa ekonomiczna, NEP nigdy nie został obalony przez rząd Trudeau, pozostając na miejscu do 1985 r. Alberta nadal początkowo cieszyła się nadwyżką ekonomiczną ze względu na wysokie ceny ropy, ale nadwyżka została znacznie zmniejszona przez NEP, co z kolei utrudniło wiele polityk Lougheed dotyczących dywersyfikacji gospodarczej w celu zmniejszenia zależności Alberty od cyklicznego przemysłu energetycznego, takiego jak Alberta. Heritage Savings Trust Fund, a także opuścił prowincję z deficytem infrastruktury. W szczególności Alberta Heritage Fund miał oszczędzać jak najwięcej dochodów podczas wysokich cen ropy, aby działać jako poduszka „na deszczowy dzień”, gdyby ceny ropy załamały się z powodu cykliczności przemysłu naftowego i gazowego. NEP był jednym z powodów, dla których fundusz nie osiągnął pełnego potencjału. Według Mary Elizabeth Vicente, bibliotekarki z Edmonton, która napisała artykuł na temat Narodowego Programu Energetycznego w 2005 roku, popularnym zachodnim hasłem podczas NEP-u, pojawiającym się na wielu naklejkach na zderzaki, było „Niech wschodnie dranie zamarzną w ciemności”. Inne zderzaki stwierdziły: „Wolałbym przesunąć tę rzecz o milę niż kupować benzynę od PetroCan”. Nienawiść do Trudeau była tak wielka, że wszystko, co było z nim związane, zostało zniszczone w prowincji. Partia Liberalna Alberty straciła tysiące członków i nie zdobyła żadnych miejsc w legislaturze prowincji w wyborach powszechnych w Albercie w 1982 roku. Doprowadziło to do powstania legislatury kontrolowanej przez centroprawicę przez dziesięciolecia. Liberałowie z Alberty nigdy więcej nie mieli żadnej znaczącej władzy ustawodawczej. Wielu prominentnych obywateli zostało zainspirowanych do forsowania zasad separatystycznych Alberty. Ten sentyment dał początek Koncepcji Zachodniej Kanady (WCC) i West-Fed, które miały licznie zgromadzone spotkania w Albercie. Wiele osób przyciągniętych do tych partii niekoniecznie opowiadało się za niepodległością, ale za sprawiedliwym traktowaniem Alberty i jej zasobów. W 1980 roku Doug Christie, prawnik z Kolumbii Brytyjskiej, utworzył WCC w celu promowania zachodniego separatyzmu. W 1980 roku 2700 osób zebrało się na wiecu w Jubilee Auditorium w Edmonton, aby wysłuchać przemówienia Christie, w którym powiedział: „[Liberałowie] błagają Quebec: 'Proszę głosować na nas!' Nigdy więcej żebrania”. W 1982 roku Gordon Kesler został wybrany do legislatury Alberty w wyborach uzupełniających w Olds-Didsbury jako kandydat WCC i przyciągnął uwagę całego kraju. Ponadto założono West-Fed, kierowany przez biznesmena z Edmonton, Elmera Knutsona, któremu przypisuje się inspirację do przekształcenia zachodnich idei alienacji w ruch polityczny. Knutson zaprzeczał, jakoby był separatystą, ale Fed był powszechnie uważany za organizację separatystyczną. W 1983 roku Knutson próbował, ale nie udało się, zdobyć przywództwo Kanadyjskiej Partii Kredytu Społecznego. Rok później, w 1984 r., Knutson założył Partię Konfederacji Regionów, aby opowiadać się za nową konstytucją kanadyjską, która zapewniłaby Albercie większą autonomię regionalną. Partia Konfederacji Regionów Kanady (KR) opierała się na założeniu, że Kanada składa się z czterech regionów, z których każdy powinien mieć równą reprezentację w Parlamencie. W połowie 1983 r. została zarejestrowana jako oficjalna partia prowincjonalna w Albercie, a do 1984 r. została zarejestrowana na szczeblu federalnym i wyłoniła 54 kandydatów, ale żaden nie został wybrany. Główne inicjatywy platformy obejmowały sprzeciw wobec obowiązkowej dwujęzyczności i metryki, zniesienie Senatu i równą reprezentację w czterech regionach. Przed 1980 separatyzm był bardzo marginalną ideą; na przykład badanie przeprowadzone w 1977 r. przez Calgary Herald wykazało, że 2,7 procent popiera niezależność. Poparcie dla separatyzmu gwałtownie wzrosło po tym, jak Pierre Trudeau został premierem; w ankiecie przeprowadzonej w 1981 r. przez Canada West Foundation, 49% zgodziło się, że „Kanadyjczycy z Zachodu czerpią tak małe korzyści z bycia częścią Kanady, że równie dobrze mogliby pojechać na własną rękę”. W odpowiedzi premier Peter Lougheed zarządził przedterminowe wybory, w których partia nominowała 78 kandydatów w 79 okręgach (obwodach wyborczych) prowincji. Podkreślono główne problemy związane z walką wewnętrzną i strukturalnym przywództwem w WCC. Chociaż WCC zdobyło prawie 12% głosów powszechnych (ponad 111 000 głosów), Kesler został pokonany po zmianie okręgów i żaden inny kandydat nie został wybrany. WCC nadal zdołało zająć mocne trzecie miejsce w innym wyborach uzupełniających, w Spirit River-Fairview, które odbyły się w 1985 roku, po śmierci Granta Notleya. Popularność partii spadła po tym, jak Postępowa Partia Konserwatywna, kierowana przez Briana Mulroneya, zdobyła rząd większościowy, pokonując premiera Johna Turnera w wyborach federalnych w 1984 roku. Pod rządami Mulroneya, NEP został szybko zdemontowany, a mieszkańcy Alberty mieli nową nadzieję na osiągnięcie lepiej wynegocjowanego podziału bogactwa zasobów. To spowodowało znaczne rozproszenie ruchu separatystycznego Alberty. Jednak rząd Mulroney był rozczarowaniem, ponieważ większość posłów została wybrana ze środkowej Kanady, a obawy Alberty w dużej mierze zostały zignorowane. Zanim opuścił urząd w 1993 roku, Mulroney był prawdopodobnie najbardziej znienawidzonym premierem z powodu różnych zarzutów o korupcję związanych ze sprzedażą kanadyjskich aktywów. Mulroney przyznał kontrakt na konserwację myśliwców CF-18 firmie Bombardier Aerospace z siedzibą w Montrealu, co wywołało w zachodniej Kanadzie tyle gniewu, że zachodnia Kanada złożyła lepszą ofertę, że bezpośrednio doprowadziła do powstania Reform Party of Alberta. Po tym WCC przeżyło odrodzenie, a w 1987 roku kandydował Jack Ramsay, który w 1982 został liderem partii. Ramsay szczególnie i znacząco argumentował za Senatem Triple E jako alternatywą dla separacji Alberty, aż do 1986 roku, kiedy powrócił do swojej opinii z powrotem do poprzedniego separatystycznego stanowiska WCC. W 1987 Ramsay dołączył do Partii Reform Alberty i startował w wyborach uzupełniających, gdzie zajął drugie miejsce. Byłby to ostatni raz, kiedy partia miałaby kandydować. Wybitny obywatel Alberty, Preston Manning, przyjąłby Reform Party of Canada, prawicowo-populistyczną partię federalną, opartą na nieseparatystycznych nastrojach i znacznej popularności. Manning przyciągnąłby wielu albertanów, którzy byli separatystami. Partia Reform istniała od 1987 do 2000 roku, kiedy połączyła się z Canadian Alliance. W 2003 roku połączyła się z Progressive Conservative Party, tworząc współczesną Conservative Party of Canada. Te fuzje pozostawiły pustkę dla osób zainteresowanych propagowaniem zasad separatyzmu. Bez istnienia Partii Reform, która wyrażałaby obawy Alberty, ruch separatystyczny na początku XXI wieku zaczął się w znaczący sposób organizować po raz pierwszy od lat osiemdziesiątych. Ponownie jednak separatyzm uwierzył w przychylny rząd federalny, tylko po to, by znów się rozczarować. W wyborach federalnych w 2004 r. rządząca Liberal Party of Canada została zwrócona z rządem mniejszościowym pomimo zarzutów o korupcję. 61,7% wyborców Alberty głosowało na opozycyjną Partię Konserwatywną - 22% poparło liberałów, chociaż można się tylko domyślać, ilu z tych wyborców konserwatywnych było separatystami. W Albercie pojawił się znaczący sprzeciw wobec Protokołu z Kioto, ponieważ uważano, że traktat z Kioto ma negatywny wpływ na gospodarkę prowincji, która w dużej mierze opiera się na przemyśle naftowym i gazowym. (Alberta miała drugie co do wielkości udokumentowane rezerwy ropy na świecie, zaraz za Arabią Saudyjską). W wyborach powszechnych w 2004 r. Separation Party of Alberta nominowała 12 kandydatów, którzy zdobyli 4680 głosów, czyli 0,5% ogólnej liczby mieszkańców prowincji. Nie wybrano kandydatów. Było to mniejsze poparcie niż Alberta Independence Party, którą zdobyła w wyborach w 2001 r., kiedy 15 kandydatów zdobyło 7500 głosów. Albertan Stephen Harper odniósł sukces wbrew przeciwnościom kanadyjskiego systemu głosowania „pierwszy po stanowisku”, a w 2006 roku został premierem Kanady w rządzie mniejszościowym w wyborach federalnych w 2006 roku. Harper był znaczącą postacią w Partii Reform, został liderem Sojuszu Kanadyjskiego w 2002 r., a następnie połączył się z PC Party Partią PC w 2003 r., tworząc Konserwatywną Partię Kanady. Ze względu na korzenie reformy Harpera, Albertanie wierzyli, że będzie zaufaną osobą, która będzie chronić interesy Alberty. W rezultacie ruch separatystyczny Alberty znalazł się na uboczu, z niepewnymi perspektywami. Niektórzy eksperci przewidywali, że ten wynik spowoduje odejście poparcia dla separatyzmu. Pojęcie secesji Alberty z Kanady zyskał sympatię niektórych postaci w konserwatywnych partiach Alberty. Mark Norris, który był jednym z pretendentów do następcy Ralpha Kleina na stanowisku premiera Alberty, powiedział Calgary Sun w marcu 2006 roku, że pod jego kierownictwem, jeśli przyszły rząd federalny będzie uparcie wprowadzał politykę szkodliwą dla Alberty, taką jak podatek węglowy, „(Alberta) zamierza podjąć kroki w celu secesji”. Niektórzy politycy sądzą też, a przynajmniej jeden sondaż wskazywał, że znacznie większa część populacji Alberty może przynajmniej sympatyzować z pojęciem secesji, niż wskazywały wyniki wyborów. W styczniu 2004 roku premier Ralph Klein powiedział kanadyjskiemu wydaniu Readers Digest, że jeden na czterech mieszkańców Alberty opowiada się za separacją. Ankieta z sierpnia 2005 r. zlecona przez Western Standard potwierdziła poparcie dla pomysłu, że „Kanadyjczycy z Zachodu powinni zacząć zgłębiać ideę utworzenia własnego kraju”. 42% w Albercie i 35,6% w czterech zachodnich prowincjach. Poparcie dla albertańskiego separatyzmu znacznie wzrosło po zwycięstwie w kanadyjskich wyborach federalnych Partii Liberalnej Justina Trudeau 19 października 2015 r. Trudeau, syn Pierre'a Trudeau, został premierem w rządzie większościowym i ponownie zainspirował ruch separatystyczny w Albercie. Przemawiając w ratuszu w Peterborough, Ontario, 13 stycznia 2017 r., Trudeau powiedział: „Nie możemy jutro wyłączyć piasków roponośnych. paliw. To zajmie trochę czasu”. Następnego dnia na meczu hokejowym Calgary vs Edmonton w Edmonton, pan Trudeau został głośno wygwizdany przez tłum. Jego niepopularność w Albercie jest ważnym punktem zbornym dla separatystów z Alberty. Temat oddzielenia Alberty od Kanady jest przedmiotem wielu doniesień mediów głównego nurtu. Analityk geopolityczny Peter Zeihan w swojej książce z 2014 r. „The Accidental Superpower” przedstawił powody, dla których uważa, że zarówno Alberta, jak i Stany Zjednoczone skorzystają na dołączeniu Alberty do Stanów Zjednoczonych jako 51. stanu. Cytat ze strony 263 książki:

“Podstawowa kwestia jest dość prosta. Podczas gdy Québékowie – i w nieco mniejszym stopniu reszta Kanady – potrzebują teraz Alberty, aby utrzymać swój standard życia, Albertanie nie muszą teraz być częścią Kanady, aby utrzymać swój standard”.

Zeihan stwierdził również, że „W tej chwili każdy mężczyzna, kobieta i dziecko w Albercie płaci 6000 dolarów więcej do budżetu krajowego niż otrzymuje. Alberta jest jedyną prowincją, która ma wkład netto do tego budżetu – do 2020 r. liczba ta przekroczy 20 000 dolarów na osobę, 40 000 dolarów na podatnika. Będzie to największy transfer bogactwa w przeliczeniu na mieszkańca w świecie zachodnim”. Według Statistics Canada w 2015 r. Alberta zapłaciła 27 miliardów dolarów więcej do federalnego skarbca niż otrzymała z powrotem w usługach, i że „Gdziekolwiek indziej na świecie byłby to kryzys secesjonistyczny… Nie ma innego miejsca na świecie, gdzie jest jedna prowincja, która jest słabo zaludniona, ale bardzo bogata, która nie ma pewnego stopnia buntu. System redystrybucji, który ma Kanada z płatnościami transferowymi, gdziekolwiek indziej miałby niestabilność społeczną. Ale żeby być szczerym, Kanadyjczycy są po prostu zbyt cholernie uprzejmi”. Sondaż przeprowadzony we wrześniu 2018 r. przez Ipsos wykazał, że 62% Albertów uważa, że Alberta „nie otrzymuje sprawiedliwego udziału od Konfederacji” (wzrost z 45% w 1997 r.), 46% czuje się „bardziej przywiązanych do swojej prowincji niż do swojego kraju” (w górę z 39% w 1997 r.), 34% „czuje się mniej przywiązany do Kanady niż kilka lat temu” (wzrost z 22% w 1997 r.), 18% uważa, że „poglądy zachodnich Kanadyjczyków są odpowiednio reprezentowane w Ottawie” (spadek z 22% w 2001 r.), a 25% uważa, że „Moja prowincja miałaby się lepiej, gdyby oddzieliła się od Kanady” (wzrost z 19% w 2001 r.). Sondaż przeprowadzony w lutym 2019 r. przez Angusa Reida wykazał, że 50% mieszkańców Alberty poparłoby secesję z Kanady, ale również stwierdzono prawdopodobieństwo, że Alberta oddzieli się, aby być „oddaloną”. Po reelekcji Justina Trudeau 21 października 2019 r., w kanadyjskich wyborach federalnych, #Wexit (gra słów na temat „Brexitu”, wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej) zyskała popularność w mediach społecznościowych. Jednak eksperci i analiza z Hill+Knowlton Strategies wykazali, że część nacisku była spowodowana dezinformacją i botami. 4 listopada 2019 r. grupa separacyjna „Wexit Alberta” złożyła wniosek o status federalnej partii politycznej. 6 listopada 2019 r. sondaż przeprowadzony przez Ipsos wskazuje na historycznie wysokie zainteresowanie secesją z Kanady w prowincjach Alberta i Saskatchewan odpowiednio o 33% i 27%. 12 stycznia 2020 r. Wexit Canada uzyskał prawo do następnych wyborów federalnych. Sondaż przeprowadzony przez Northwest Research dla Western Standard z maja 2020 r. wykazał, że 41% respondentów poparłoby niezależność w referendum, 50% byłoby temu przeciwne, a 9% nie było pewnych. Usunięcie niezdecydowanych, 45% poparłoby, a 55% byłoby przeciwne. Respondentów zapytano również, czy poparliby referendum, jeśli „rząd federalny nie chce negocjować z Albertą nowego układu konstytucyjnego”, 48% powiedziało tak, a 52% powiedziało nie. Poparcie dla niepodległości było wyższe poza dwoma największymi miastami Alberty, przy czym Edmonton był najbardziej przeciwny. W Kanadzie ustawa o przejrzystości, która została zatwierdzona przez Sąd Najwyższy Kanady, reguluje proces, który prowincja powinna przeprowadzić, aby osiągnąć separację. Pierwszym krokiem jest ogólnoprowincjalne referendum z jasnym pytaniem. Wielkość poparcia większości wymaganego w referendum nie jest określona.

Zarejestrowane partie polityczne w Albercie:

Independence Party of Alberta

Wildrose Independence Party of Alberta (utworzona przez połączenie Freedom Conservative Party of Alberta i Wexit Alberta).

Zarejestrowane federalne partie polityczne:

Maverick Party.

0 notes