#pelikula pilipino

[kalakian]

A middle-aged gay literature professor sits down for lunch with his cute young student to discuss their embroiled and problematic relationship during the covid pandemic.

[linobrocka]

Mga Kuwentong Barbero (2013)

direksyon ni Jun Lana

[rubyglasses]

If you like Good Omens and The Good Place, I highly recommend this show on Prime Video! It's a spin-off of the well-acclaimed 2018 film Hintayan ng Langit. I hope this series gets more traction because it's truly unlike any Filipino series we've seen so far. Balancing the comedy and drama, it also boasts amazing performances from its lead actors Maris Racal and Khalil Ramos, who have an excellent chemistry btw 🔥story's quite intriguing, and I like when the show dives into sociopolitical commentary, and how bold it gets considering the political climate in the Philippines.

The first two episodes are out, with new episodes every Thursday ~ go check it out!!!

[elfilibusterismo]

Ang himala sa pelikula ni Bernal ay hindi ang "himala" na kinikilala ng Simbahan matapos nitong suriin ang mga pangyayari, at ang bisa ng pagsuspinde sa mga batas ng kalikasan ay opisyal na tanggapin ng mga may-kapangyarihan. Ang sinasagasa ni Bernal dito ay ang kombensiyonal na paniniwala ng mga deboto sa mga iniaaral ng Simbahan. "Walang himala, ang himala ay nasa puso ng tao, tayo ang gumagawa ng himala!" Sa kapanahunan ng diktadurang Marcos, may politikal na implikasyon ang mga salita ng dalagang sa simula'y nagsabing pinagpakitaan siya ng Birhen. Tulad ng ginawa niya sa Manila by Night, ipinakita niya sa Himala ang kabilang mukha ng realidad na hangad ipatanggap ng mga naghahari sa lipunan. Ang mga tao ang gumuguhit ng kanilang tadhana, hindi ang isang taong umaangkin sa kapangyarihang babago sa lipunan. Ang putok na pumugto sa buhay ng babaeng natutong magsabi ng "totoo" ay simbolikong pagpapasabog sa realidad na gustong ipatanggap ng Bagong Lipunan sa mga mamamayang Pilipino.

— Bienvenido Lumbera, Ang Pelikula sa Lipunang Filipino, Ang Lipunang Filipino sa Pelikula

[upismediacenter]

FEATURE: Dakila Kong Guro: ang kabuluhan ng GomBurZa (2023) sa paaralan

Hango sa tunay na mga pangyayari, inilalahad ng pelikulang GomBurZa ang mga kaganapan sa likod ng pagdakip at pagpatay sa tatlong paring sina Mariano Gomes, Jose Burgos, at Jacinto Zamora.

Paggunita sa mga bayani. Kamalayan sa kasaysayan. Bukod sa mga ito, matingkad ang aspekto ng pagpapahalaga sa mga teacher figures ng pelikula—kabilang dito sina Padre Pedro Pelaez, Padre Jose Burgos, at Paciano Mercado.

Sa pamamagitan ng pagkukuwento ng isang guro sa kanyang apprentice nagsisimula at nagtatapos ang pelikula. Sa unang eksena, nagkukuwento si Padre Pedro Pelaez tungkol sa naging kapalaran ni Hermano Pule upang ipakita sa kanyang estudyanteng si Padre Brugos ang ginagawang manipulasyon sa pagtingin sa mga paring Pilipino. Sa huling eksena naman, sa araw ng paggarote kina Gomes, Burgos, at Zamora, papaalahanan ni Paciano Mercado, dating estudyante ni Jose Burgos, ang nakababatang kapatid na huwag kalimutan ang kanyang nasilayan.

Tila tayo, bilang manonood, ay kinakausap din ng mga karakter, sinasabihan na para sa atin din ang kanilang itinuturo.

Para sa artikulong ito, ang tinutukoy ng mga salitang “guro” at “mentor” ay hindi limitado sa mga taong may titulong “guro” bilang okupasyon, kundi para sa kung sinumang gumagabay sa kanyang (kadalasang mas batang) kapwa sa pagkamit ng kanyang buong potensyal.

Talakayin natin ang ilang eksena mula sa GomBurZa na nagpapakita ng kahalagahan ng guro sa paghubog sa kaisipan at diwa ng kabataan.

“Marami kami. Marami kaming hahalili, Don Pedro.”

“Ang ipinaglalaban natin dito ay ang pagkakapantay-pantay. Igualdad para sa lahat ng tubong Pilipinas.”

“Don Pedro! Hindi ba kayo natatakot?” “Bakit ako matatakot magsabi ng totoo?”

Si Pedro Pelaez ang isa sa mga pangunahing nagtaguyod ng sekularisasyon ng mga paring Pilipino. Ang sekularisasyon ay ang pagbabago ng isang lipunan mula sa mga pinapahalagahang panrelihiyon patungo sa mga pinapahalagahang hindi relihiyoso at mga sekular na institusyon. Ito ay isang kilusan na itinatag upang ipagtanggol ang karapatan ng mga paring sekular sa mga parokya.

Sa kasamaang palad, maagang nawala si Pelaez dahil sa isang lindol. Hindi niya naabutan ang ordenasyon at pagtanggap ng doktorado ni Jose Burgos.

Sa isa sa iilan lamang na magagaan na eksena, ipinakita ang pagkakaiba ng paraan ng pagtuturo ni Padre Corominas, isang Espanyol, at ni Padre Jose Burgos. Sa klase ni Padre Corominas, mabagal ang galaw ng kamera upang sabayan ang pagkaantok ng mga estudyante habang nagbabasa ang guro mula sa tekstong Latin. Pagkakita nito ng guro ay naghampas siya ng ruler sa lamesa upang magising ang mga kasapi ng klase.

Sa kabilang klasrum naman, hirap din sa pagsunod ang mga estudyante sa pagtalakay ni Padre Burgos sa Latin. Ngunit nang mapansin ito ng guro, agad-agad siyang lumipat sa Espanyol, pagkatapos sa Tagalog—galaw na nag-udyok ng mga ngiti at palakpak mula sa binatang si Paciano Mercado, at, hindi nagtagal, mula rin sa iba pa niyang mga kaklase.

“Nalabas pala ang mga talino ninyo kapag nagkakaintindihan tayo,” wika ni Burgos.

Bagamat masaya sa positibong pagtanggap ng mga estudyante niya sa leksyon, pinaalalahanan ni Burgos ang klase na huwag masyadong mag-ingay sapagkat maaari silang marinig ng mga nasa malapit na silid.

Sa okasyong ito nagsimula ang pagkakaibigan nina Jose Burgos at Paciano Mercado.

Madalas tawagin na pangalawang magulang ang mga guro.

Tahimik at malumbay ang hapunan sa bahay ng mga Mercado matapos biglang dakipin ang inang si Teodora Alonso. Para kay Francisco, walang maitutulong ang naunang ginawang pagtutol ni Paciano habang kinukuha ng mga guwardiya sibil si Teodora.

“Wala na tayong magagawa tungkol sa ina ninyo. Kaya mabuti pang manahimik na lang tayo,” wika ni Francisco.

“Pero ‘di po tama iyon,” sagot ni Paciano habang sinusubukan muli na gamitin ang pangangatwirang natutuhan niya sa pagkuha ng abogasya. Pinapakinggan siya ng dalawang kapatid—ang ateng si Saturnina at ang bunsong lalaki na si Pepe.

Nagpatuloy si Paciano at magbabanggit sana ng natutunan mula sa kanyang guro, ngunit pagkabigkas ng binata sa mga salitang “aming propesor na si Padre Burgos,”agad na pinutol ng ama ang pangungusap ng binata. Ang pagkakataong ito ay patunay sa sinabi ni Padre Mariano Gomes kay Padre Burgos sa isang nakaraang eksena na, “Anuman ang ibuka ng kanilang [mga estudyante ni Burgos] mga bibig, ito’y mauugnay sa iyo.” Hindi bago sa atin ang kuwento ng mga magulang at anak na nagkakasalungat ng opinyon o paniniwala, o ang mga hindi pagkakasunduan dahil iba ang itinuturo sa bahay sa itinuturo sa eskwela. Hindi na pumalag si Paciano sa kanyang ama, ngunit hindi ibig sabihin na tuluyan siyang nanahimik.

Wala man si Padre Burgos sa eksenang ito, makikita ang epekto ng pagsasapuso ni Paciano sa mga aral mula sa sariling mentor. Kung sa unang mga eksenang tinalakay natin ay nag-aalangan pa si Padre Burgos sa pagtataas ng boses upang ipahayag ang pagkasiphayo sa kalagayan ng Pilipinas, habang lumalapit tayo sa katapusan ng pelikula ay ang mismong estudyante na ni Burgos ang dumedepensa ng sariling paniniwala sa mga taong malalapit sa kanya.

Pero bago tayo tuluyang lumayo, balikan natin ang eksena sa hapag-kainan at ang huling pokus ng kamera bago lumipat ng eksena. Ang katabi ni Paciano sa lamesa ay ang nakababatang kapatid na si Pepe, o mas kilala natin bilang Jose Rizal.

Isa sa mga naging estudyante ni Padre Jose Burgos ay si Paciano Mercado o Paciano Rizál Mercado y Alonso Realonda.

Sa bandang dulo ng pelikula, isinama ni Paciano Rizal ang kanyang nakababatang kapatid na si Jose Rizal para panoorin ang pagkamatay ng GomBurZa.

“Tandaan mo ito, Pepe. Tandaan mong mabuti,” wika ni Paciano sa kanyang kapatid.

Ang maikling payong ito ay tunay na binitbit ni Jose Rizal hanggang sa kanyang pagtanda. Sa pelikula, nagkaroon ng transisyon upang maipakita kung paano ipinagpatuloy ni Pepe ang itinuro sa kanya ng kanyang Kuya Paciano. Sa dulong eksena, makikita na isinusulat ni Jose Rizal ang El Filibusterismo na pagpapatuloy sa kanyang naunang nobela na Noli Me Tangere.

Nang lumaki ang nakababatang Rizal, marami itong mga isinulat na kuwento, sanaysay, tula, at nobela. Ang mga isinulat ni Jose Rizal ay nagmulat sa maraming Pilipino. Naipakita ang opresyon na nararanasan ng mga Pilipino sa ilalim ng Kastila. Ginamit niyang armas ang kanyang panulat upang ipaglaban ang Pilipinas. Kaya naman, binansagan na Pambansang Bayani si Jose Rizal.

Makikita sa GomBurZa ang kagustuhan ng mga Kastila na manatiling mangmang ang mga Pilipino. Dahil sa ganitong paraan, mas magiging madali ang kanilang pang-aabuso sa mga Pilipino.

Wala ni isa sa mga nasa kapangyarihan ang may nais na tunay na matuto ang mga Pilipino. Ang pagkatuto ng mga Pilipino para sa kanila ay isang banta sa kanilang kapangyarihan.

Sa ilang nag-aaral naman, Kastila pa rin ang gamit na wika sa mga paaralan at hindi ang wika ng ating bansa.

Kung iuugnay ang danas ng mga guro at estudyante sa panahon nina Padre Burgos, hindi ito nalalayo sa paglalarawan ni Rizal sa kalagayan ng edukasyon sa Noli Me Tangere. Sa kabanata 19 ng Noli Me Tangere, may nakausap na guro si Crisostomo Ibarra na nagbahagi ng mga problema na nararanasan sa edukasyon ng mga Pilipino sa panahon na iyon: “Ibig ninyong mabatid ang mga balakid na dapat harapin ng pagtuturo? Kung gayon, sa katayuan natin na wala ni isang tulong na makapangyarihan, hindi kailanman magaganap ang pagtuturo,” (Salin ni Almario, 1998: 114).

Mula sa Noli, hindi nawawala ang hamon sa edukasyon hanggang sa kasunod na nobelang El Filibusterismo. Sa kabanata 11 ng El Filibusterismo, nagkaroon ng diskusyon ang mga nasa kapangyarihan ukol sa petisyon ng mga estudyante na magbukas ng akademya sa wikang Kastila. Ayon kay Padre Sibyla, “May kahina-hinalang katangian ang petisyon. İsa itong mapayapang pag-aalsa, isang rebolusyon sa selyadong papel,” (Salin ni Almario, 1998: 87).

Sa panahong ito, ang kagustuhan na magpatayo ng akademya ay nakikita bilang isang anyo ng pag-aalsa.

Ipinakita ng pelikulang GomBurZa sa pamamagitan nina Pedro Pelaez, Jose Burgos, at Paciano Mercado ang tunay na importansya ng edukasyon. Makikita sa mga sipi na ito ang pagpapanatili ng mga mananakop sa lugmok na kalagayan ng edukasyon sa Pilipinas upang patuloy nilang mapagsamantalahan ang mga Pilipino. Dahil din sa kalagayang ito kaya lalong tumingkad ang papel na ginagampanan ng mga guro.

Ang pagkatuto ay hindi one-way street na manggagaling lamang sa mentor—mayroon ding aral na mapupulot ang guro mula sa kanyang estudyante. Sa eksena ng paggarote kina Gomes, Burgos, at Zamora, biglang makikita ni Burgos ang mukha ni Paciano: mga matang punong-puno ng lungkot para sa di-makatarungang pangyayari, katulad ng sarili niyang reaksyon sa pagkawala ng kanyang guro. At dito magkakaroon ng lakas ng loob si Burgos upang isigaw: “Wala kaming kasalanan!”

Iwanan man tayo ng mga mentor natin, mananatiling buhay ang mga itinuro nila sa atin at sa takdang panahon ay maipapasa rin natin ang mga ito sa iba.

Payo ni Pedro Pelaez, “Gamitin mo ang iyong katalinuhan at ang iyong kakayahan para ipagtanggol…

“...ang karapatan natin,” ang sagot ni Jose Burgos.

Mabuhay ang mga Pilipinong guro at mag-aaral, sa loob o labas man ng paaralan.

Ang GomBurZa ay may rating na 13+ sa Netflix dahil sa maselang lenggwahe at mga eksena ng karahasan.

Diokno, Jose Lorenzo [Jose Lorenzo Diokno]. (2023, December 22). GOMBURZA Full trailer [Video]. YouTube. https://youtu.be/bhDLfgw8dvg?si=rjtRjQ0hngrT2Jen

GomBurZa (2023). (n.d.). IMDb. https://www.imdb.com/title/tt27203116/mediaviewer/rm1318144257/

GomBurZa (2023). (n.d.). IMDb. https://www.imdb.com/title/tt27203116/mediaviewer/rm1267812609

GomBurZa (2023). (n.d.). IMDb. https://www.imdb.com/title/tt27203116/mediaviewer/rm1469139201

GomBurZa. Directed by Jose Lorenzo Diokno, 2023. Netflix. https://www.netflix.com/title/81754253

GOMBURZA. (2024, January 13). ...SA SINEHAN!!! Pero kung napanood mo na ang #GomBurZaFilm, ano ang isasagot mo sa simple ngunit malaman na tanong na ito? [Image Attached] [Status Update]. https://web.facebook.com/GomBurZaFilm/posts/pfbid0qQVM8Z274rmXcAU9s3a1YGJikC7E3dPCHuEcRSYs7Fpr6MU3zB6EDZNnu1JyyKkrl

Rizal, J. (1887). Noli Me Tangere. Isinalin ni V. Almario. Adarna House. (1998)

Rizal, J. (1891). El Filibusterismo. Isinalin ni V. Almario. Adarna House. (1998).

// nina Mira Leaño at Aila Orillaza

[arial-narrow-140]

Ang ganda pala ng kwento ng Family matters. Iisang pamilya pero magkakaiba. Ahy ewan ko ba, mas nacocomfort ako kapag nanonood ako ng mga pelikula na nakakaiyak at mga kanta na tagos sa puso. Hahahah forda iyak nanaman ang ferson.

Ang hindi ko lang maunawaan sa mga pelikula ay laging mayayaman o galing sa naghaharing uri ang mga bida. Walang tipikal na buhay ng Pilipino. Ako lamg ba nakakapansin o may mali sa akin🤣

[erothegreat]

CHILD STAR sa panulat ni Ero

"Isubo mo pa. Tangina, ang sarap mong tsumupa." Pinagbuti ni Jena ang pagsubo ng ari ni Mr. Chen. Siya ang may-ari ng Stasyon na pinagtatrabuan ng dalag. Isa rin itong producer ng mga pelikula pilipino.

Target ni Mr. Chen ang mga menor de edad. Mga child star na inaalagaan ng kanilang estasyon. Kapag may natepohan siya ay agad niya itong inaangkin. Kapag hindi pumayag ay ginagahasa. Ang papayag tiba-tiba sa projects. At si Jena ang napili niya sa batch nila.

Kinse anyos lang ito. At alam ng kanyang manager ang nangyayari. Ngunit dahil pati siya ay nakikinabang ay siya pa ang naghahanap ng batang talent. Minsan rin binubugaw niya sa ibang endorser si Jena kaya sa edad na kinse ay marami ng karanasan ang dating child star.

Trese lang si Jena nang maangkin ni Mr. Chen. Binola-bola, hanggang sa magising ang libog at naangkin. Hindi pinilit at kusang bumigay ang dalaga. Hindi naman siya nagsisi dahil sunod-sunod ang trabaho niya. Ngayon nga ay magkasama sila sa Isla para sa isang discovery show.

"Ganyan nga, ang sarap mong tsumupa. Mas magaling ka kaysa kay Kaye. Mas maganda ka na mas masarap ka. Hindi pa maarte." Ang tinutukoy nito ang dating kasamahan ng Jena. Nagkatrabaho na rin sila sa isang drama na si Jena ang bida at kontrabida si Kaye.

"Kinantot niyo na rin po pala si Kaye?" Tanong nito saka dinalaan ang ulo ng burat ni Mr. Chen.

"Ginahasa ko. Maarte ee."

"Naku masakit po yon. Noong kinantot niyo nga po ako ng unang beses kahit nalibugan ako masakit pa rin. Ano pa kaya yong pinilit."

"Maarte siya. Ayoko sa kanya kaya hanggang extra lang siya ngayon. Hindi gaya mo game kang kantutin ko."

"Masarap kasi, tapos marami pang project. Mr. Chen, libog na ho ako. Ang basa na po ng puke ko. Namamaga na po tinggil ko. Ilang buwan niyo na rin ho akong hindi nakantot."

"Ganoon ba? Sige patong ka na." Gusto ni Mr. Chen si Jena dahil game. Malaswa rin itong magsalita at ito ang gusto niya. Kahit bata pa ay game na game na sa kama.

"Ah!" Sabay silang napaungol ng mapasok ang titi ng matanda sa kanya.

"Ah ang sarap po talaga ng titi niyo. Kayo talaga may pinakamalaking titi sa lahat."

"Baka nagpalaspag ka na ng husto sa iba?"

"Hindi po, bihira lang. Si manager lang malakas kumantot sa akin pero maliit naman titi. Masarap lang kumain ng puke. Pero ikaw pa rin pinakamasarap."

"Mabuti naman, sige, trabuhuin mo na ako. Sarapan mo kagaya ng dati dahil may ibibigay akong trabaho sayo."

"Opo." Nagtaas baba si Jena sa titi ni Mr. Chen. Kahit siya ay sarap na sarap din. Malaki kasi ang burat nito at gustong-gusto niya kapag nasasagad. Hindi kagaya sa manager niya maliit na nga mabilis pang labasan.

"Ang sarap mo talagang bata ka. Ang galing mo gumiling."

"Mr. Chen, kabitin niyo na lang ako at ibahay para lagi niyo po akong nakakantot. Ang sarap po talaga ng titi niyo."

"Oo, ipapaayos ko ang tirahan niyo para mabisita kita lagi."

Parang pumalakpak ang kanyang tenga. Isipin pa lang na lagi silang magkakantutan ng matanda ay naglalawa na ang kanyang hiyas.

Bawat labas pasok ni Jena sa titi ni Mr. Chen ay napapapikit siya. Ramdam niya ang tigas at laki nito na sumasagad sa kanyang puke. Libog na libog na siya at para na siyang mababaliw.

"Ang sarap po talaga Mr. Chen, ang laki ng titi niyo."

"Ibagsak mo pa. Ang sikip ng puke mo. Ipitin mo titi ko." Ginawa niya ang sinabi ng matanda na mas lalong nagpatuliro dito. Maging siya at tumulo pa ang laway sa sobrang sarap.

"Mr. Chen, kantutin niyo po ako na parang aso. Gusto ko po iyon dahil nasasagad ang titi niyo. God style niyo ako. Ang sarap talaga. Nababaliw na po sa kalibugan."

"Sige, baba ka at tumuwad."

Agad na sinunod ni Jena ang sinabi ng matanda. Hinampas nito ang kanyang puwet na nagpalibog sa kanya ng husto.

Tinutok ng matanda ang titi nito sa basang puke ng dalaga. Inaakit at tinutukso-tukso.

"Mr. Chen, ipasok niyo na po." Pero tumawa lang ang matanda. "Please po kantutin niyo na ako. Yong tinggil ko po nakikiliti na. Ah!"

Mabilis na pinasok ni Mr. Chen ang kanyang titi. Sabay silang napaungol sa sarap hanggang sa bumayo na ang matanda.

"Ah, ganyan nga Mr. Chen. Ah! Ang sarap. Ibaon niyo pa. Ang sarap ng titi niyo at ang lalim ng naabot."

"Puta ka, gusto mo talagang kinakantot ka ng nakatuwad."

"Opo, nasasagad po kasi ang titi niyo. Ang sarap mo."

"Ganito ba ha?" Saka diniin ng matanda ang kanyang bayo.

"Ah! Opo, sige pa, ah! ang sarap shit. Tangina, ang sarap niyong kumantot."

"Puta ka, itong sayo. Tanggapin mo itong kantot ko."

"Ah, sige pa, sige pa, ibaon niyo pa. Wag kayong tumigil. Ayan na!" Nilabasan si Jena pero gusto niya pa. "Sige pa, sige pa, kantot pa. Ah!"

Hindi na alam ni Jena kung ano ang gagawin. Libog na libog na siya. Sa lahat ng kumakantot sa kanya ay kay Mr. Chen lang niya nararanasan ang malalim na kantot. Kaya kahit maging puta siya nito ay papayag siya matikman lang ang malaki nitong burat.

Bawat labas pasok ng titi ng matanda at humahagod sa ilalim ng kanyang puke. Tela ba nagbibigay ng kakaibang ligaya. Hinahalukay ang makati at nakakawala sa katinuan.

Ilang beses na siyang nilabasan pero kulang pa. Gusto niyang makantot nang makantot nang matanda. Gusto niyang masulit dahil alam niyang linggo na naman bago ito maulit.

"Ah!" Napahiyaw siya nang biglang sinagad ng matanda ang kanyang oten. Halos mawarak na ang kanyang puke sa tindi ng bayo ng matanda. Halatang libog na libog ito sa kanya at gusto niyang laspagin.

"Malapit na ako putang ina ka."

"Iputok niyo po sa loob. Ikalat niyo po ang tamod niyo sa loob ng puke ko."

"Putangina mo. Tanggapin mo lahat ng tamod ko."

"Ako rin po. Sasabayan ko po kayo. Ah!"

"Putanginang puke mo. Ayan na." Halos mapuno ang loob ng matres ni Jena sa dami ng katas na pinutok ni Mr. Chen sa loob niya. Tumirik rin ang mata ng matanda sa tindi ng tamod niya.

"Ang sarap putangina."

"Ang sarap po." Nang umalis ang matanda ay bumulwak pa ang katas nito mula sa puke ng dalaga. Nilinis naman ni Jena ang titi nito na may pinaghalo pa nilang katas. At habang nililinis ito ng dalaga ay muli na naman nabuhay at saka sila muling nagkantutan.

[retseld]

Ang naghihingalong Kultura ng Pelikulang Pilipino

Asan na ang sining?

            Sa kasalukuyang panahon ng mga makabagong teknolohiya, saan na nga ba patungo ang kultura ng paglikha ng pelikula?

            Mula sa film negative, naging beta tape at VHS tape, hanggang sa maging Hi8 at V8 at sa kasalukuyan ay naging P2 tape, SD card at micro SD card. At mula din sa projector, naging LCD at LED at ngayon ay OLED screen ng ating mga cellphone.

            Paliit ng paliit ang mga gadget. Hindi tumigil ang teknolihiya hanggat hindi nagiging portable lahat ng mga bagay sa paraang kakasya na ang lahat sa ating mga bulsa. Totoo namang malaking tulong at bagay na hindi ka na magbabayad pa ng 300-700 pesos sa mga sinehan para lang mapanood mo ang bagong movie ng Marvel at DC Studio. Magususubscribe ka lang at ilang araw lang ang hihintayin mo at mapapanood mo na ito kahit saan at kahit kailan mo gugustuhin.

            Batang 80’s at 90’s ako at inabot ko pa ang mga panahong sama-sama pa ang magkakapit-bahay na nakikipanood sa telebisyon ng medyo nakakaluwag-luwag na kapit-bahay. At kung medyo may konti pang pondo ang gobyerno nakakamiss din ang pagpapalabas ng mga pelikulang pilipino sa mga parke o basketball court, kung saan uupo ka lang at sama-sama kayong magtatawanan at mag-iiyakan ng mga kabarangay mo. Pero sa panahon ngayon kapag umupo ka sa parke o basketball court ang lahat ay may hawak na cellphone na maaring nagkukuha ng video, nanonood ng Netflix o Youtube, nag fafacebook, may kachat o di naman kaya ay naglalaro ng games.

            Isa ang Pilipinas sa mga bansang hindi nagpapahuli sa mga teknolohiya. Kaya naman laging updated ang mga pinoy, sa Pinas ka nga lang makakakita ng pinapalabas pa lang sa sinehan ang pelikula na hindi tinatao pero sa social media viral na ang buong pelikula at mapapanood mo na nang buong-buo.

            Dala ng modernisasyon ay ang unti-unting pagkamatay ng kulutura ng paggawa ng pelikula. Bukod sa mahal na ticket ay mas naging inn ngayon na entertainment ang cellphone at panonood ng mga vlog sa social media kung saan kapag nakafollow ka at subscribe sa isang vlogger ay kusa itong magnonotify sa iyong cellphone kapag may bago silang upload na video o post. Ang mga artista sa entablado at pinilakang tabing ay napalitan din ng mga tinatawag na influencer at vlogger. Ang lahat ay naging artista at fame sa cellphone. Pakita mo lang ang konti ng boobs mo, magsalita ka lang na parang alam na alam mo ang lahat, iprank mo lang ang nanay mo, ipakita mo lang ang pagkadulas mo sa kalsada habang naglalakad, kuhanan mo ang away ng dalawa mong marites na kapit-bahay, o di kaya ay ipost mo ang aksidenteng nadaanan mo sa kalye for sure instant fame ka na. magkakaroon ka na ng followers, uulan na ng comment sa newsfeed mo. At siguradong uulanin ng like at share ang post mo.

            Isa sa naging turning point ng entertainment na ito ang Pandemic. Nakulong ang lahat sa kani-kanilang bahay. Nabago ang source ng entertainment ng mga pinoy. Nakilala nila ang Netflix at youtube. Ginaya nila ang ilang mga show na nakikita nila, nangprank sila. Gumawa sila ng kani-kanilang short skit. Nagpodcast sila at nagkwento nang nag kwento ng mga review nila at mga opinion sa iba’t-ibang bagay sa ganoong paraan nagsimula ang makabagong pampalipas oras ng mga pinoy. Pero sa kabila nito ay meron din itong mga hindi kaaya-ayang naidulot sa ating mga pinoy. Naging opinionated at podcaster ang lahat to the point na hindi na nafifilter ang mga sinasabi nila at nagiging tagapagpalaganap na sila ng mga fakenews. Sa mga kabataan naman ay naging open sila sa internet at mga kwentong di pa kaaya-aya sa mga edad nila. Nagkalat ang mga pornsite ganun din ang mga vlogger na ang tanging aabangan mo ay ang pagluwa ng kanilang mga dibdib.

            Higit sa lahat ay biglang naghingalo ang pelikulang Pilipino. Mula sa pagiging sakitin nito dahil sa piracy at mahal na ticket sa mga sinehan ay bigla itong nag-agaw buhay dahil sa mga low quality film na lumalabas na agad mong maikukumpara sa mga gawa sa Netflix. Andaming biglang naging director to the point na mula sa pagiging content creator at gumagawa ng mga wedding video at music video ay biglang mga naging film director daw sila.

            Naniniwala akong kabataan ang pag-asa ng bayan, pero mahalagang magabayan din sila at matutunan ang tamang paglikha ng isang pelikula. Aralin man lang sana nila ang film languages  at mga film elements nang sa ganon ay maitaas natin ang ang antas at kalidad ng mga Pelikulang Pilipino. Dahil hindi lang basta pelikula ang pinapatay natin sa ngayon kung hindi maging ang Sining ng Pelikula.

[kalakian]

A Filipino-Canadian filmmaker travels to Buscalan, a secluded mountain community, to learn about the history and symbolism of Kalinga tattoos from the legendary artist Apo Whang-od and her apprentices. The film explores how this old practice, once banned and despised in Philippine society, has now evolved into a chic and in-demand type of body art that has become a source of pride and belonging for many Filipinos, both at home and abroad. The documentary also highlights the importance of preserving the tattoo culture for future generations and the challenges faced by the community in doing so. It also delves into the issues of stolen mummified bodies, cultural appropriation, stigmatization, and discrimination faced by tattooed individuals.

[linobrocka]

Mga Kuwentong Barbero (2013)

direksyon ni Jun Lana

[jammeyz]

Ang realidad ng mga sa laylayan ng lipunan

"Alagwa," o kilala rin bilang "Breakaway," isang pelikulang Pilipino na idinirek at isinulat ni Ian Loreños. Ipinapakita ng pelikula ang malupit na katotohanan sa likod human trafficking sa Asya at poverty. Umiikot ang pelikula sa desperadong paghahanap ng isang ama para sa kanyang dinukot na anak at sa mga hamon na kanilang hinaharap sa gitna ng kahirapan at social hierarchy. Ang paglalarawan sa malalim na emosyon at ang realidad sa pelikula ang nakabugaw sa aking atensyon, sapagkat ipinapakita nito ang mga paghihirap ng ama, na nagtatrabaho bilang isang salesman at bahagi ng komunidad ng Filipino-Chinese, at ang kanyang anak, na kinakaharap ang pang-aapi at hirap dahil sa kanilang kapos na kondisyon sa buhay.

Inilarawan din sa pelikula ang pagmamahal ng isang magulang para sa kanilang anak, dahil hindi tumitigil ang ama sa paghahanap sa kanyang anak na si Bryan, kahit na nangangahulugang kinakailangan niyang pasokin ang madilim na realidad at panganib sa Chinatown na pugad ng isang sindikato ng child-smuggling. Ipinapakita nito ang sakripisyo na handa gawin ng isang magulang para sa kanilang anak. Nagbibigay-diin ang pelikula sa realidad na kinakaharap ng mga nasa laylayan at kung ano nga ba ang tunay na  katotohanan sa likod ng kahirapan. Ibinahagi nito ang child sexual exploitation, ang limitadong access sa edukasyon at oportunidad para sa personal at ekonomikong pag-angat, ang pang-aapi, at kung paano napipilitang maging isip matanda ang isang bata sa napakabatang edad dahil sa kanilang kalagayan sa buhay. Ipinapakita rin ng pelikula ang kasakiman, sa paglalarawan ng pagsasamantala sa mga bata ng mayayaman.

Maihahalintulad din ang isyu sa lipunan na inilarawan sa pelikula sa kasalukuyang lipunan, sapagkat patuloy pa rin ang human trafficking. Ayon kay Lee-Brago (2023), noong 2023, iniulat ng gobyerno na natuklasan ang 1,277 biktima - 740 sa sex trafficking (490 babae, 37 lalaki, 148 batang babae, at 65 batang lalaki) at 537 sa labor trafficking (119 lalaki at 418 babae).

Naglalantad ang pelikula sa realidad ng mga bata na napapadpad sa panganib na sitwasyon, at nagpapakita ng malupit na realidad na kinakaharap ng mga marginalized na komunidad. Sa kabuuan, isang makapangyarihang pelikula ang "Alagwa,” sapagkat nagsasalaysay ito ng kwento ng pag-ibig, pagkawala, at sakripisyo sa gitna ng malupit na realidad ng buhay.

Sanggunian:

Breakaway. (2013, October 9). IMDb. https://www.imdb.com/title/tt2417490/ 

Cruz, F. J. (2013, October 19). ‘Alagwa’: Love on the run. RAPPLER. https://www.rappler.com/entertainment/movies/41741-alagwa-movie-review-francis-joseph-cruz/ 

Jorge, R. (2013, October 14). ‘Alagwa’: Frantic desperation. RAPPLER. https://www.rappler.com/entertainment/movies/41320-ian-lorenos-jericho-rosales-alagwa-movie-review/ 

Lee-Brago, P. (2023, June 18). Philippines retains Tier 1 ranking vs human trafficking. Philstar.com. https://www.philstar.com/nation/2023/06/19/2274859/philippines-retains-tier-1-ranking-vs-human-trafficking

[lunasax]

Pocahontas: Isang Pagninilay-nilay sa mga Suliraning Panlipunan sa Pilipinas

Introduksyon: Ang tradisyunal na animadong pelikula ng Disney, ang Pocahontas, tila'y isang istoryang hinugot mula sa mga pangyayari noong unang panahon. Gayunpaman, ang mga pangunahing mensahe at tema nito'y nagtataglay ng kahulugan na nakaaapekto sa iba't ibang yugto at kultura.Nagbibigay rin ang pelikula ng perspektiba kung saan natin maaaring talakayin at suriin ang mga kasalukuyang isyung lipunan, lalo na ang mga nakaaapekto sa Pilipinas.

Korporatibong Kasakiman at Pagsasamantala: Nagdadala ng mga tema ng kasakiman at pagsasamantala ang pagdating ng mga Europeong mangangalakal. Bukod dito, sumasalamin ang naratibong ito sa mga laban ng maraming Pilipino laban sa makapangyarihang korporasyon na nagsasamantala ng likas na yaman at umaalis sa mga lokal na komunidad. Sa pagsusuri sa mga isyung ito sa pamamagitan ng Pocahontas, nagtutulak ito sa atin na tutukan ang mga aspeto ng ekonomikong pagkakapantay-pantay at itaguyod ang responsableng pamamahala ng mga yaman ng kalikasan.

Kapayapaan at Pang-unawa: Nagtataguyod ang pelikula ng ideya ng mapayapang pag-uugma at pang-unawa sa pagitan ng iba't ibang grupo, isang aral na mahalaga sa Pilipinas, kung saan pangunahing bahagi ng lipunan ang etniko at kultural na diversidad. Gayundin, hinahamon tayo ng Pocahontas na itaguyod ang pagkakaisa sa gitna ng iba't ibang kultura at itaguyod ang mas mabukas at tolerante lipunan.

Pagwawakas: Bagaman isinadula ang Pocahontas sa ibang panahon at lugar, naglilingkod ito bilang isang nag-iisip na alusyon sa mga suliraning panlipunan na kinakaharap ng Pilipinas ngayon. Sa pamamagitan ng pagtuklas ng mga paralelo sa pagitan ng animadong kwento at sa ating sariling mga hamon, maaari nating makuha ang mahahalagang pananaw at magbigay inspirasyon para sa positibong pagbabago sa ating lipunan. Sa pamamagitan pagkilos, maaari nating isulong ang hinaharap kung saan mabuhay ng tahimik at magkakasamang umuunlad ang kalikasan, kultura, at tao.

[sumalungat-sa-agaus]

Sᴀ Kɪɴᴀʙᴜᴋᴀsᴀɴɢ Mᴀᴘᴀɢᴛᴀᴋsɪʟ, Lᴜᴘᴀ ɴᴀ Lᴀᴍᴀɴɢ ᴀɴɢ Hɪɴᴅɪ Mᴀᴋᴀᴋᴀʟɪᴍᴏᴛ

"Heneral Luna" ni Jerrold Tarog Entry blg. 02 ‖ Nob. 24, 2023 ★★★★½

BABALA: Naglalaman ang blog na ito ng duguan, giyera, at kamatayan.

　　Pinagbibidahan ni John Arcilla bilang ang titular na tauhan na si Antonio Luna na pinamunuan ang Panghimagsikang Hukbong Katihan ng Pilipinas noong mga una na yugto ng Digmaang Pilipino–Amerikano, isang pelikula noong 2015 ang "Heneral Luna" na idinirek ni Jerrold Tarog at ginawa ng Artikulo Uno Production na pinangaralan na "Highest Grossing Historical Film of All Time" ng 2016 Box Office Entertainment Awards.

　　Bukod sa kritikal na pagbubunyi na natanggap nito mula sa mga kritiko at mga mananalaysay, pinupuri rin ng maraming mga Pilipino ang pelikula hindi lamang dahil sa marilag na sinematograpiya, makasaysayang-tumpak na pagsulat, at mahusay na pag-arte mula sa cast na taglay nito, kundi dahil na rin sa mga taos-pusong mensahe na madalas na makikita sa kabuuan ng pelikula.

　　Ang tula na isinulat ng mismong Heneral, na unang binigkas ni Joven — ang binata na periyodista na nagnanais italata ang mga pangyayari sa giyera sa pamamagitan ng eksklusibo na panayam tungkol sa mga plano at hangarin ng Heneral — at pangalawang binigkas nilang dalawa sa pamaraang naka-juxtaposition, ang isa sa mga mensahe na ito.

　　Sa unang pagbanggit ng tula, puma-pan ang kamara sa isang shot ng Heneral na nakaupo sa tuktok ng isang burol, hawak-hawak ang lucky charm na siyang binigay ng kaniyang ina sa nakaraang eksena, "Ang taong may damdamin ay hindi alipin." Sumaarmonisa sa background music ang pagbibigkas ni Joven ng tula ng Heneral, ang kaniyang boses mahinahon at mapayapa, habang naghahanda ang Pangulong Emilio Aguinaldo at ang kaniyang mga kawal na magtungo sa isang lugar na hindi isiniwalat. Sa susunod na eksena, ating malalaman na sinasalaysay ni Joven sa Heneral ang sariling tula nito, sabay tugon, "Hindi ko na maalala kung kailan ko isinulat ang tulang 'yan."

　　Ani ng tula:

Nagwakas na ang magagandang araw ng mga rosas. Nagsimula na ang busilak ng mga gabi ng ating matinik na pakikipamuhay sa ating bayan. Ang lupang tinubuan, ang asul na kalangitan, lunting kaparangan, isang lupain ng sining at damdamin. Hindi magtatagal, para sa pag-ibig sa Inang Bayan. Waring dala ang isang lihim na mensahe, dinagit tayo ng isang nakakubling kamay at itinapon na parang mga dahon sa gitna ng sigwa. Hindi magtatagal, at magiging nagaalimpuyong mga alabok na lamang tayo.

　　Ang pagtatanaw sa hinaharap at paghuhula sa kung ano man ang magiging taglay nito ang puso na mensahe ng tula na ito. Sa pansimula na mga linya na, "Nagwakas na ang magagandang araw ng mga rosas. Nagsimula na ang busilak ng mga gabi ng ating matinik na pakikipamuhay sa ating bayan," makikita ang paghuhula ng Heneral sa panandalian ng kapayapaan sa ating bansa, na lubos lamang sinusuportahan ng pagtatapos na linya na, "Hindi magtatagal, at magiging nagaalimpuyong mga alabok na lamang tayo," na siyang naglalarawan sa kaguluhan at hidwaan na magiging dahilan sa pagbagsak ng ating bansa.

　　Lubos na pinapakita kung paano matagal na na tinanggap ng Heneral ang kinalabasan na ito sa pamamaraan ng pagbigkas nito sa pelikula, na para bang sumisimbolo ang mapayapang kapaligiran nina Joven at ng Heneral sa matiwasay na pagtanggap ng Heneral na malabo ng matatalo pa nila ang pwersang Amerikano sa digmaan.

　　Ngunit sa susunod na pagbanggit ng tula ng Heneral, mapapansin mo na nag-iba na ang unang berso nito. Mula sa paglalarawan ng isang kinabukasan na mawalang-asa at magulo, pinalitan ito ng isang talata na puno ng at umaapaw sa pag-asa at determinasyon.

　　Ani ng bersyon na ito:

Hinahangad ng Pilipinas ang kasarinlan, at pananatilihin kong buhay ang adhikain ng aking bayan hanggang sa katapusan. Masmagandang mamatay sa digmaan kaysa tanggapin ang pamumuno ng dayuhan. Kung panaginip lamang ang umasa sa pag-unlad, managinip tayo hanggang sa kamatayan. Hindi magtatagal, para sa pag-ibig sa Inang Bayan. Waring dalang isang lihim na mensahe, dinagit tayo ng isang nakakubling kamay at itinapon na parang mga dahon sa gitna ng sigwa. Hindi magtatagal, tayo'y magiging nagaalimpuyong alabok na lamang.

　　Subalit sa katotohanan na pinagtaksilan ng kapwa niyang mga mamamayan ang Heneral, sa halip na sumuko, lalo lamang itong nag-udyok sa kaniya upang ipaglaban ang kaniyang minamahal na bayan. Sa kabila ng mga karumal dumal na bagay na ginawa sa kaniyang katawan, patuloy na nabubuhay ang kaniyang kaluluwa at lumiliyab ng apoy na hindi kayang kalabanin kahit ang kaniyang sariling galit noong nabubuhay pa siya. Sabi pa ng linya na, "Kung panaginip lamang ang umasa sa pag-unlad, managinip tayo hanggang sa kamatayan," at ang pamamagitan ng sabayang pagkabigkas nito nina Joven at ng Heneral, na parang pinaparating na, "mawalang-asa man ang ating sitwasyon ngayon, malaki man ang pagkakataon na kaguluhan parin ang ating aabutin sa kinabukasan, may pag-asa pa rin tayong umahon sa kamay ng ating mga kabataan." Sa ganitong diwa, masasabi na sumisimbolo ang pangalawang pagsasalaysay ng tula sa tiyaga, pagpupursige, at ang ugali ng mga Pilipino na patuloy na nakikipaglaban para sa pangalan ng Inang Bayan sa kabila ng lahat ng pagdurusa, na siyang patuloy parin natin nakikita sa pamamagitan ng mga mapayapang pag-aalsa at mga pagpo-protesta ng mga mamamayan sa panahon ngayon.

　　Dadating din ang panahon na makakalimot ang susunod na mga henerasyon sa mga trahediyang naganap sa ngalan ng Pilipinas. Siguro isang daang siglo mula ngayon, walang makakaalala sa pangalang "Heneral Antonio Luna." Hindi alintana, mula sa lupang ating tinubuan na nagtataglay ng mayaman subalit duguang kasaysayan, muling liliyab ang apoy ng ating pagmamahal para sa Inang Bayan.

Sanggunian:

Artikulo Uno Productions. (2015). ‘Heneral Luna’: Film Review.jpg. The Hollywood Reporter. https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-reviews/heneral-luna-film-review-831202/

Tarog, J. (2015, Hulyo 12). HENERAL LUNA Official Trailer. YouTube. https://youtu.be/I_T1ykhy3Fg?si=ejtPzrnQ-wZolEuS

TBA Studios (2020, Agosto 28). Heneral Luna (2015) | Full Movie | Jerrold Tarog | John Arcilla | Mon Confiado | Arron Villaflor. YouTube. https://youtu.be/SYWo6FoVacY?si=IWkv8lbwfF5TubMN

[sinethewrld]

Pamilya Ordinaryo: Mga Pinabayaan ng Panlipunan

Pagsusuri ng Cinemalaya Classic "Pamilya Ordinaryo" (2016)

Base sa kanyang pamagat “Pamilya Ordinaryo”, nais ipahayag ng pelikula na ito ang kahirapan na nangyayari sa mga lansangan ng Maynila. Napapanood dito ang sunod-sunod na mga hamon naidudulot sa batang magkasintahan na sina Jane at Ares na naninirahan sa lansangan kasama ang kanilang nag-iisang sanggol. 

Nagsimula ang trahedya ng mag-asawa nang kinidnap ang kanilang anak sa palengke. Desperado na mahanap ang kanilang anak, lumakbay sina Jane at Aries sa maalikabok na mga kalye ng Maynila at nakapag-tagpo ng iba't ibang mga katauhan at paghihirap sa kanilang pagsubok na makita ang kanilang anak. Nagbibigay ang pelikula ng hilaw at maligasgas na perspektibo sa buhay ng mga mahihirap at nagtatalakay ito ng mga isyu tulad ng kahirapan, kawalan ng tahanan, at ang malupit na katotohanan ng buhay sa urbanong Pilipinas. 

Nagustuhan ko sa pelikulang ito ang pagkuha nito na parang dokumentarya. Nakakabagabag ang sinematograpiya nito dahil nalalabas ng direktor, na si Eduardo Roy, ang pakiramdam na na sa totoong buhay ang lahat ng mga karakter at mga pangyayari. Nanginginig at parang hawak lamang sa kamay ang kamera na parang katulad sa tabingi na pag-angat ng mga paa kapag lumakad. Madalas nag-iiba ang pananaw ng pelikula sa surveillance camera tuwing may kasawian ang mangyayari. Pagpatay, pagtangay ng cellphone, at pagakaw ng isang sanggo ang iilan sa mga krimen nakikita sa perspektibo ng CCTV. Naaagaw pansin ko sa mga detalye ng pagkuha ni Roy sa mga mabibigat na eksena ng pelikula.

Ngunit maliban sa kakayahan ng pelikula talakayin ang mga isyung panlipunan sa masinang na sinematograpiya, hindi labis napakilala ng kuwento ang mga pangunahing katauhan hiwalay sa kanilang pagdudurusa. Walang makatwiran na konklusyon binigay sa mga naipon na trahedya ni Jane at Aries at nauwi lang sa wala ang lahat. Kahit na walang takot napakita ang katotohanan ng kahirapan, nagiging tanawin lamang ang mga isyung ito sa huli. 

Tanong ni Aries kay Jane sa isang eksena na “Paano kung ang buhay ni baby Arjan doon sa pamilya na iyon maaalagaan siya ng maigi, maibibigay ang mga bagay na hindi natin kayang ibigay kukunin mo pa ba siya?”. Nakapukaw ito sa aking isip nang alalahanin ang kakulangan nila sa mga bagay-bagay na dapat may karapatan sila bilang tao. Walang paninirahan, trabaho, pera, at medikal na tulong, naiiwan sila ng walang kakayahan makapagbuhay ng kanilang sarili lalo na sa kanilang anak. Sa katunayan, napapabayaan ang mga mamamayan katulad nila Aries at Jane sa Pilipinas kaya’t lumulubhang salot sa bayan ang kahirapan.

Sina Aries at Jane ang mukha ng mga mamamayan sa ating lipunan na nabubuhay sa kahirapan. Ayon sa isang UN report noong 2022, higit sa 5 milyong batang Pilipino ang naapektuhan sa sukdulan ng kahirapan. Pinipigilan nito ang mga bata na tamasahin ang kanilang mga pangunahing karapatan. Humahadlang ang kahirapan sa kanilang paglaki dahil sa impluwensiya nito sa mga oportunidad nila sa buhay. Kung walang mga panlipunang programa nagproprotekta sa mga batang ito, napapahamak ang kanilang kaligtasan, gaya sa nangyari sa “Pamilya Ordinaryo”. Nagiging lakas ng pelikula ang kaniyang kakayahan na harapin ang mga mabibigat na paksang ito upang makapukaw ng ating mga isip at damdamin. Sa pamamagitan nito, nagbibigay-liwanag sa malupit na mga katotohanan ng buhay sa Maynila ang “Pamilya Ordinaryo”.

Mga Sanggunian:

Staff, C., & Staff, C. (2023, September 25). Filipino Children in Poverty: How to advocate for change. ChildHope Philippines. https://childhope.org.ph/children-in-poverty/#:~:text=The%20Philippine%20Statistics%20Authority's%202021,harsh%20realities%20of%20the%20country.

Social policy and governance. (n.d.). UNICEF Philippines. https://www.unicef.org/philippines/social-policy-and-governance

[zai-ganda]

Tinig ng Laylayan

"People Forget About The Creatures Who Live In Shells." – Kya Clark

Isinulat ni Delia Owens ang nobelang “Where the Crawdads Sing” na ginawang pelikula noong taong 2022 sa direksyon ni Olivia Newman. Nakasentro ang kuwento sa mga latian o marsh sa North Carolina at umiikot sa buhay ni Kya Clark na kilala bilang “Marsh Girl”. 

Maagang naulila si Kya sa kaniyang pamilya nang iniwan siya ng mga ito mag-isa sa kasukalan ng mga latian. Sa murang edad, natuto itong tumayo sa sariling mga paa at mag-isang hinarap ang mga hamon sa buhay dulot ng matinding kahirapan at pagkakabukod nito mula sa komunidad. Higit na naghirap si Kya nang hindi ito nakatanggap ng anumang pormal na edukasyon na naghadlang sa kaniya upang magkaroon ng basic literacy at numerical skills. Bukod pa rito, ang hindi pagiging edukada ang naging sanhi upang maging biktima ito ng sosyal na stigma at diskriminasyon sa lipunan. Upang mabuhay at matugunan ang mga pangangailangan, tinuruan ni Kya ang kaniyang sarili na mangisda at maghanap ng iba’t ibang mga hayop at halaman mula sa katubigan ng latian. Sa araw-araw nitong paglilibot sa latian, marami itong natutuhan mula sa kaniyang napakalawak na tahanan. Inaral niya ang iba’t ibang uri ng halaman at hayop hanggang sa naging eksperto siya sa mga ecosystem at aghambuhay ng mga nilalang mula sa kaniyang kapaligiran.

Isang patunay ang kuwento ni Kya Clark sa pelikula at nobelang “Where the Crawdads Sing” sa kung ano ang magagawa ng katatagan at pagiging madiskarte sa pag-angat at pag-unlad ng isa. Subalit, mahalagang batid natin na bagama’t kapuri-puri ang taglay na lakas at kasanayan ni Kya, ipinapakita ng kaniyang pamumuhay ang malupit na realidad ng karamihan - ang kakulangan ng suporta at pagkalinga mula sa mga magulang, at ang hindi abot-kamay na edukasyon sa ating bansa. Nakakalungkot mang isipin ngunit maraming mga bata sa Pilipinas ang nakararanas ng kahirapan at mga hamong dinanas ni Kya Clark. Maraming mga bata ang napipilitang dumaan sa landas na puno ng pagsubok, paghihirap, at pakikibaka para lamang mabuhay. Maraming mga bata ang hindi nakakatanggap ng pormal na edukasyon sa kadahilanang wala sapat na salapi ang kanilang mga pamilya upang mapondohan ang kanilang pag-aaral. At maraming mga bata ang pipiliin na lamang maghanap-buhay upang makatulong sa mga magulang imbes na mag-enrol sa isang paaralan. 

Ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng Philippine Statistics Authority, humigit-kumulang 18.6% ng mga Pilipinong nasa edad lima hanggang 24 taong gulang ang hindi nakapag-aral sa taong 2022. Ang tumataas na halaga o cost ng edukasyon at mga problemang pinansyal na kinakaharap ng mga Pilipino ang isa sa mga pangunahing dahilan ng paglaki ng porsyentong ito ayon sa parehong pagsusuri. Ang Philippine Constitution na mismo ang nag-utos na gawing prayoridad ang edukasyon sa usapang badyet at pagpopondo. Subalit, sa kabila ng pagiging isa sa mga sektor na nabibigyan ng pinakamalaking pondo taon-taon, nananatiling hindi accessible o abot-kamay ang edukasyon para sa maraming Pilipino. Bukod pa rito, mayroon ding kakulangan ng mga pasilidad para sa pag-aaral, at nananatiling mababa ang sahod ng mga guro sa kabila ng kanilang pagsisikap sa pagtuturo at gabundok na mga gawain. Lubhang nakasalalay ang pagiging accessible ng edukasyon at ang antas ng kahirapan sa bansa sa pamahalaan, ang mga patakaran at proyekto nito, at kung paano nito ginagamit ang pera ng bayan.

Edukasyon ang susi patungo sa mas maliwanag na kinabukasan. Ngunit, para sa mga pamilyang nasa laylayan, isa itong bahagyang kislap na lamang - tanda ng isang pangarap na hindi kailanman magiging abot-kamay.

References

Antonio, R. (2023, January 30). VP Duterte bares lack of school facilities 'most pressing issue' in PH education. Manila Bulletin. Retrieved November 19, 2023, from https://mb.com.ph/2023/1/30/vp-duterte-bares-lack-of-school-facilities-most-pressing-issue-in-ph-education

DBM submits 2023 Budget to Congress; Education, infrastructure, health, social protection, agriculture, top budget priorities. (n.d.). DBM. Retrieved November 19, 2023, from https://www.dbm.gov.ph/index.php/management-2/430-dbm-submits-2023-budget-to-congress-education-infrastructure-health-social-protection-agriculture-top-budget-priorities

18.6 percent of ages 5-24 not attending school last year – PSA. (2023, September 26). Philippine Star. Retrieved November 19, 2023, from https://www.philstar.com/headlines/2023/09/26/2299033/186-percent-ages-5-24-not-attending-school-last-year-psaHernando, M. (2023, January 12). 92% of public school teachers receive 'unliveable' salaries; group calls gov't's pay hike a 'failure'. Manila Bulletin. Retrieved November 19, 2023, from https://mb.com.ph/2023/01/12/92-of-public-school-teachers-receive-unliveable-salaries-group-calls-govts-pay-hike-a-failure/

[sinosihusengbatute]

Agaw-Dilim

Namatay ang araw sa dakong kanluran, nang kinabukasa’y pamuling sumilang, ngunit ikaw, irog, bakit nang pumanaw ay bukod-tangi kang di ko na namasdan?

Naluoy sa hardin ang liryo at hasmin, Mayo nang dumating pamuling nagsupling, ngunit ikaw, sinta, bakit kaya giliw dalawang Mayo nang nagtago sa akin?

Lumipad ang ibon sa pugad sa kahoy, dumating ang hapon at muling naroon, ngunit ikaw, buhay, ano’t hangga ngayo’y di pa nagbabalik at di ko matunton?

Paksa ng Tula

Ang tulang AGAW-DILIM ni Jose Corazon de Jesus ay tungkol sa isang persona na naghihintay ng kanyang sinisinta kahit na ang tagal na nitong nawala. Ang persona ay nagbanggit din ng mga bagay na nawawala ngunit bumabalik din, kumpara sa kanyang iniibig. 

Mensahe ng Tula

Ang katotohanang may nangangaliwa sa relasyon

Ang ingles ng Agaw-Dilim ay “grasping darkness”. Sa tula, nabanggit na ang mang-iibig ay pinalitan na ng kanyang kasintahan. Naiugnay ito sa hapon, na dumating na at muling naroon. Ang pangangaliwa sa mga relasyon ay hindi na bago sa mata ng mga Pilipino. Marami ng pelikula at teleserye ang ipinapakita ito. 

Hindi lahat ay walang hanggan

Nakasaad sa tula na hindi na bumalik ang iniirog ng persona kahit dalawang Mayo na ang lumipas. Maiuugnay ito sa mga relasyon ngayon, tulad ng sa kabataan. Hindi lahat ng pagsasama ay hanggang sa dulo.