#Hartingh | Explore Tumblr posts and blogs

feureau · 6 months ago

Text

The Treaty of Salatiga: Forging Peace in Java's Colonial Era

This text details the culmination of peace negotiations in Java during 1757, led by the Dutch Governor Hartingh and involving key Javanese leaders, including the Soesoehoennan of Surakarta and Prince Mangkubumi (Pangeran Adipati Mangkunegara). Following extensive deliberations, the negotiations resolved longstanding conflicts by granting the prince authority over specific territories and bestowing him the title of Pangeran Adipati Mangkunegara, ensuring his loyalty to both the Sultan and the Dutch East India Company. The peace agreement was celebrated with great ceremony, reflecting relief and optimism for future stability in Java. Governor Hartingh’s return to Semarang was met with significant public celebration, marking the success of his efforts in restoring peace and strengthening colonial governance in the region.

Teks ini menggambarkan puncak negosiasi perdamaian di Jawa pada tahun 1757, yang dipimpin oleh Gubernur Belanda Hartingh dan melibatkan para pemimpin utama Jawa, termasuk Soesoehoenan Surakarta dan Pangeran Mangkubumi (Pangeran Adipati Mangkunegara). Setelah melalui berbagai perundingan, negosiasi ini menyelesaikan konflik yang telah berlangsung lama dengan memberikan wewenang kepada sang pangeran atas wilayah-wilayah tertentu serta menganugerahkan gelar Pangeran Adipati Mangkunegara, yang memastikan kesetiaannya kepada Sultan dan VOC (Perusahaan Hindia Timur Belanda). Perjanjian damai ini dirayakan dengan upacara besar-besaran yang mencerminkan rasa lega dan optimisme untuk stabilitas masa depan di Jawa. Kepulangan Gubernur Hartingh ke Semarang disambut dengan perayaan besar dari masyarakat, menandai keberhasilan usahanya dalam memulihkan perdamaian dan memperkuat pemerintahan kolonial di wilayah tersebut.

The Governor advised and encouraged him to submit himself, upon which he declared that it was now truly serious, and that he wished to live and die in peace and friendship with the Soesoehoenan and the Company. He was also willing to travel to Surakarta, but still somewhat hesitant because the army had not yet withdrawn, which included the brother-in-law of the Sultan, Radeen Tommangong PROWO DIREDJO, whom he felt ashamed to face. However, he was reluctant to deal with the Sultan and finally begged the Soesoehoenan to meet him just outside Surakarta so that he could demonstrate his obligatory submission. He also requested, however, that after this, he might sit on a chair like the Prince of Madura; otherwise, the court officials, even the imperial administrators, according to Eastern customs, must sit on the ground.

The next day, the Soesoehoenan traveled about half an hour from Surakarta to meet Prince MAAS SAID, who awaited His Highness there. Upon seeing him arrive, the Prince stepped forward, having removed his headgear—a so-called warrior’s hat—and his staff, and threw himself at the Emperor’s feet. However, the Emperor kindly raised him up and had him sit beside him on a bench. Then, both the Emperor and Chief Fra assured him that no harm would come to him. Thus, he swore an oath of loyalty and entered Surakarta with about 500 men alongside the Emperor, where he was assigned a residence.

The following day, he had his Pepatti, KOEDONO WERSO, bring his mother from the inaccessible mountains, as well as the only remaining European, whom he handed over to the Company as a sign of goodwill, with a request for pardon for him. However, he could not be persuaded to swear an oath of loyalty to the Sultan. The hatred between the two ran too deep. Indeed, he declared that he would rather die than swear loyalty and friendship to him. All that could be obtained from him at that time was a promise never to undertake any actions against the Sultan or his territories without orders from the Soesoehoenan or the Company.

The Sultan, having learned of this fortunate outcome, seemed quite satisfied, though it is certain that the Sultan would have preferred MAAS SAID to come over to his side. Nevertheless, he was content that the Prince would henceforth live peacefully in his granted territories. Mr. HARTINGH was extremely pleased that his measures had resulted in the desired outcome, and on March 12th, he departed for Salatiga with Major STEENMULDER and his company of dragoons, Captain VAN HOGEWITZ, merchants DE MAN and MUNNIK, assistant merchant HEMSINGH, and several others, along with the chief regent of Samarang, some coastal regents, native captains, their subordinates, and a few Samarang friends. They were escorted by the Soesoehoenan’s imperial administrator, MANGKOE PRODJO, and by Prince MAAS SAID’s brother, Prince TIMOR. Meanwhile, the Sultan’s imperial administrator and Commissioner DONKEL met them two hours outside Salatiga.

The day after Mr. HARTINGH’s arrival in Salatiga, the Soesoehoenan and his consort arrived with a procession of approximately 4,000 people. Their Highnesses were solemnly received with cannon fire from the fortress and musket fire from the infantry. The native companies were under arms, as were the coastal populations, notably those under the chief regent of Samarang.

Shortly thereafter, Prince MAAS SAID also arrived, accompanied by his wife, the Sultan’s daughter, and a troop of about 400 men, most dressed in striped jackets. Their firearms were mostly defective, revealing their poor state of provision. The Prince himself was dressed in a striped jacket, a pair of red cloth trousers, silk stockings, and shoes with golden buckles. His head was wrapped with a handkerchief, topped with a feathered headpiece. Though small in stature, he was surprisingly agile and energetic, with fiery eyes.

When he was ceremonially escorted by representatives to the Governor’s residence, the Governor came to meet him. After the Prince handed over his headpiece, he was warmly welcomed, embraced, and received. Initially, he was very emotional and unsettled, yet he conducted himself with a mix of indifference and wildness. As he calmed down, he remained reluctant to express his desires, even with the Soesoehoenan’s encouragement. Mr. HARTINGH, noticing this, decided to postpone any discussion until a more suitable time when the Prince might be more at ease.

The next day, Mr. HARTINGH invited the Soesoehoenan, the Prince, and their consorts to a meal to gradually build trust in the latter. During the meal, the Prince appeared calmer and, as they drank and conversed, became more open and forthright, which was remarkable for a man who had spent over sixteen years roaming the wilderness. Even during the serving of dessert, he displayed great agility, clearing dishes from the table and helping others set new ones. He also showed his willingness to comply with the Governor’s wishes. Although the Prince had been drinking only gin, which he seemed to love, he stopped immediately upon being told by the Governor that it was an unsuitable drink for a Prince and switched to red wine like the other guests. Consequently, it was decided that the next day, March 17th, the work of establishing general peace would be completed.

Early that morning, the Governor sent customary gifts to the Soesoehoenan and the Prince, including velvet, gold trimmings, and silk garments. Shortly afterward, both arrived and, after sharing a cup of tea, retreated with the Governor and Chief ABRAHAMSZ to a private chamber. After three hours of deliberation, SAID finally presented his requests. It was agreed that he would receive 4,000 households located in Kadoewang, Laro, Matesse, and the southern mountains, along with the honorary title of Pangeran Depatti MANGKOE NAGARA. Pleased with this arrangement, he pledged to remain in Surakarta, attend the court on ordinary imperial days, and obey the ruler’s orders. He then swore an oath of loyalty to the Company, the Soesoehoenan, and the Sultan, and was handed a certificate sealed by both the Emperor and the Company.

After this, the imperial administrators, along with the titular Major DONKEL, were invited inside and informed of the proceedings. For further clarification, we have included here the letter written to Their Excellencies, detailing all that occurred, which contains the following:

In accordance with the decree, I traveled to Salatiga with a modest entourage. The day after my arrival there, I had the honor of receiving the Soesoehoenan and the Ratu, accompanied by a procession of approximately 4,000 people, and about fifteen minutes later, Prince ARIA MANGKOE NAGARA, along with his wife, the Sultan’s eldest daughter, accompanied by a troop of about 400 men.

The said Prince was initially quite emotional; however, after taking some liquid courage, he appeared calm yet wild and, though small in stature, very agile. Since everyone was drenched from the rain, this meeting ended on a friendly note after some food and drink, without discussing any formal matters. However, the ruler whispered to me that, despite his efforts, MANGKOE NAGARA could not be persuaded to make a request.

Since it was evident that the Prince was deeply unsettled and burdened with a troubled heart, I resolved to invite His Highness, the Ratu, the Prince, and his consort—whom he seemed to regard as a guarantee—for a meal the next day, to gently instill trust in him over time. During the meal, he appeared much calmer, and as he sipped on some appropriate beverages, he gradually became resolute and open-hearted (contrary to the Javanese nature). One could observe trust taking root within him and fear dissipating. Therefore, it was planned that the next day, Thursday, the 17th of this month, discussions with him would take place.

Early in the morning, I sent gifts of encouragement, following court customs, both to the Soesoehoenan and the Prince. They arrived almost simultaneously, and after having a cup of tea, we retreated to a private chamber with Chief ABRAHAMSZ, where deliberations, requests, and discussions continued for three hours. The Prince did not want to make any demands or requests unless the ruler commanded him to, which the latter eventually did.

However, his requests were significant and involved lands associated with the Sultan. These were carefully explained to him. The ruler even informed him that he was well aware of Java’s division between the Company-controlled coasts and the conditions of the inland territories. We eventually reached an agreement whereby he would be granted 4,000 households located in Kadoewang, Laro, Matesse, and the southern mountains. Finally, he humbly begged the ruler for the honorary title of Pangeran Adipattij MANGKOE NAGARA, stating that otherwise, he would feel deeply ashamed. The ruler pondered this for about fifteen minutes before consenting, and both parties appeared satisfied.

MANGKOE NAGARA pledged to reside in Solo, appear at court on regular imperial days, and respectfully obey the ruler’s orders. To this end, he handed over his brother TIMOR, MAAS GOENTOR (half-brother of MAAS GRENDIE or the Chinese Emperor), two sons of the fallen Prince ADIWIDJAJA from Kadoe, and Tommangong PRINGALAYA. The Prince was provided with a certificate of this agreement, sealed with the ruler’s and the Company’s marks. Subsequently, the Prince took an oath on the Alcoran of loyalty to the Company and the rulers.

The Sultan’s imperial administrator, along with titular Major DONKEL, was then summoned and informed of the agreements. The Sultan’s contribution to the households was exchanged, thereby concluding the conference.

In my opinion, everything seems to be proceeding well, especially as the ruler shares my perspective that hard knots can be softened over time, a process that has been subtly initiated. The general joy over this outcome, Your Excellencies, is indescribable; the roads were crowded with people, particularly upon my return to Samarang.

Regarding the permanence of this peace, prayers to JEHOVAH will be necessary, although everything currently appears favorable. It would indeed be unnecessary to describe the fickle nature of India’s princes and nobles, as history provides ample evidence of their past behavior.

Furthermore, it has been deemed appropriate to withdraw the all-consuming and punitive encampments affecting the Javanese, although Solo will remain somewhat fortified. Approximately 200 natives have already been discharged, and the remainder will soon arrive from Mantjanagara.

The Sultan has congratulated the Soesoehoenan and, in a letter, sent a pair of silk garments to his daughter, who now bears the title RADEEN AJOE ARIA MANGKOE NAGARA. She, in turn, sent her regards to her father and husband, announcing that she is three months pregnant and requesting support from Kamagettan, although I assume this will not materialize. The Sultan, as far as I can infer, would have preferred the Prince to join him, offering him 5,000 households, but this outcome has now shifted in favor of balance on the other side.

The rulers and Prince will soon congratulate Your Excellencies, but as their formalities are typically lengthy, I thought it prudent to inform you of this joyful outcome first. However, I cannot prevent them from raising their requests regarding bird nests and the tobacco monopoly in Kadoe, for which I will conscientiously submit a declaration.

Finally, I request that Your Excellencies approve the reimbursement of my necessary expenses and correspondence costs, amounting to 2,500 Rds, which have been spent generously and even double. Considering the successive journeys, these expenses far exceed this amount, for which I seek indemnity.

With prayers for continued prosperity and blessings upon the Company’s esteemed interests worldwide, I remain, with deep respect, etc. (Margin note) Samarang, March 28, 1757.

The immense joy upon hearing this news is beyond words. Satisfaction was evident on the faces of both great and small. However, no one had more reason to thank God and be fully content than Mr. HARTINGH, who took charge of Java’s administration during its precarious and declining state, when peace was elusive, and the land was a theater of war.

Shortly after the Emperor and the Prince returned to Surakarta, His Excellency also commenced his return journey to Samarang. Upon reaching Patjerongan, a place about half an hour from the city, he was welcomed by all qualified officials and citizens. The city cavalry, in full regalia, also arrived to accompany him. After enjoying tea and some refreshments, he entered a carriage drawn by four horses and proceeded slowly toward the city, followed by the rest of the entourage, including Company dragoons, mounted civilians, and Javanese on foot and horseback. Upon entering the city through the East Gate, he was saluted by the officer on duty, who presented arms to the beat of the march. He then proceeded through rows of natives under their captains, along with Moors and native Christians, all standing in double lines from the East Gate to the Government House.

Finally, I request Your Excellencies to approve the reimbursement of my necessary expenses and correspondence costs, amounting to a sum of 2,500 Rds, which have been generously and even doubly spent. Considering the successive expeditions, this amount falls far short, with no gains to offset it, for which I seek indemnity.

With prayers for continued prosperity and blessings upon the Company's esteemed interests worldwide, I remain, with deep respect, etc. (Margin note) Samarang, March 28, 1757.

The immense joy upon hearing this news is indescribable. The flush of satisfaction could be seen on the faces of both the great and the humble. However, no one had more reason to thank God and be fully content than Mr. HARTINGH, who had taken charge of Java’s administration during its precarious and declining state, when peace was elusive, and the land was nothing but a theater of war.

Shortly after the Emperor and the Prince returned to Soerakarta, His Excellency also commenced his return journey to Samarang. Upon reaching Patjerongan, a place about half an hour from the city, he was welcomed by all qualified officials and citizens. The city cavalry, in full regalia, had also arrived to accompany him. After enjoying tea and some refreshments, he entered a carriage drawn by four horses and proceeded slowly toward the city, followed by the rest of the entourage, including Company dragoons, mounted civilians, and Javanese on foot and horseback. Upon entering the city through the East Gate, he was saluted by the officer on duty, who presented arms to the beat of the march. He then proceeded through rows of natives under their captains, along with Moors and native Christians, all standing in double lines from the East Gate to the Government House.

Terjemahan Indonesia

Gubernur menyarankan dan mendorongnya untuk menyerah, dan ia pun menyatakan bahwa waktunya telah tiba untuk bertindak dengan sungguh-sungguh. Ia ingin hidup dan mati dalam perdamaian dan persahabatan dengan Soesoehoenan dan Kompeni. Ia juga bersedia pergi ke Surakarta, tetapi masih agak ragu karena pasukan belum ditarik. Di antara pasukan itu terdapat saudara ipar Sultan, Raden Tumenggung PROWO DIREDJO, yang membuatnya merasa malu. Namun, ia tidak ingin berurusan dengan Sultan dan akhirnya memohon agar Soesoehoenan menemuinya sedikit di luar Surakarta. Dalam pertemuan itu, ia berjanji akan menunjukkan penyerahannya tetapi meminta agar diperbolehkan duduk di kursi, seperti Pangeran Madura. Sebab, menurut adat Timur, bahkan para pejabat istana dan penguasa negara harus duduk di lantai.

Keesokan harinya, Soesoehoenan pergi ke sebuah tempat sekitar setengah jam dari Surakarta, di mana Pangeran MAAS SAID menunggunya. Ketika melihat Soesoehoenan mendekat, Pangeran maju ke depan, melepaskan topi atau helm militernya dan tongkatnya, lalu bersujud di kaki Kaisar. Kaisar dengan ramah membangunkannya dan mempersilakannya duduk di bangku di sampingnya. Gubernur dan Kaisar berjanji bahwa tidak ada bahaya yang akan menimpanya. Dengan demikian, ia mengucapkan sumpah setia dan masuk ke Surakarta bersama sekitar 500 pengikut, ditemani oleh Kaisar, di mana ia diberikan tempat tinggal.

Keesokan harinya, ia mengirim Pepatti KOEDONO WERSO ke pegunungan terpencil untuk menjemput ibunya, serta seorang Eropa yang tersisa, yang ia serahkan kepada Kompeni sebagai tanda niat baiknya sambil meminta pengampunan. Namun, ia tidak dapat dibujuk untuk bersumpah setia kepada Sultan; kebencian di antara mereka terlalu dalam. Ia bahkan menyatakan bahwa lebih baik mati daripada bersumpah setia dan bersahabat dengannya. Satu-satunya janji yang dapat diperoleh darinya adalah bahwa ia tidak akan bertindak melawan Sultan atau wilayahnya tanpa perintah dari Soesoehoenan atau Kompeni.

Sultan, yang mendengar hasil yang menguntungkan ini, tampaknya cukup puas, meskipun ia lebih suka jika MAAS SAID bergabung dengannya. Namun, ia merasa tenang bahwa ia dapat hidup damai dan aman di wilayah yang diperolehnya. Tuan HARTINGH sangat senang bahwa langkah-langkahnya menghasilkan hasil yang diinginkan, dan ia berangkat pada 12 Maret ke Salatiga, ditemani oleh Mayor STEENMULDER dan pasukan dragonnya, Kapten VAN HOGEWITZ, pedagang DE MAN dan MUNNIK, asisten pedagang HEMSINGH, dan beberapa lainnya, termasuk Bupati Kepala Semarang dan bupati-bupati pesisir lainnya, serta kapten-kapten pribumi dan pengikut mereka. Mereka didampingi oleh penguasa wilayah Soesoehoenan, MANGKOE PRODJO, dan saudara Pangeran MAAS SAID, Pangeran TIMOR. Penguasa wilayah Sultan dan Komisaris DONKEL bertemu mereka sekitar dua jam dari Salatiga.

Hari berikutnya setelah kedatangan Tuan HARTINGH di Salatiga, Soesoehoenan dan permaisurinya juga tiba dengan iring-iringan sekitar 4000 orang. Mereka disambut secara resmi dengan tembakan meriam dari benteng dan salvo senapan dari infanteri, serta disambut oleh pasukan pribumi yang berdiri dengan hormat. Rakyat pesisir juga menonjol, terutama mereka yang berada di bawah Bupati Kepala Semarang.

Tidak lama kemudian, Pangeran MAAS SAID tiba bersama istrinya, putri Sultan, dan pasukan sekitar 400 orang. Sebagian besar dari mereka mengenakan baju bergaris, dan senjata api mereka sebagian besar rusak, menunjukkan keadaan mereka yang buruk. Ia sendiri mengenakan baju bergaris, celana wol merah, kaus kaki sutra, dan sepatu dengan gesper emas. Kepalanya dibalut dengan saputangan, di atasnya terdapat topi yang dihiasi dengan bulu. Ia bertubuh kecil tetapi sangat lincah dan cepat, dengan mata yang berapi-api.

Ketika ia secara seremonial diterima oleh Komisioner dan dibawa ke dekat kediaman Gubernur, Gubernur keluar untuk menemuinya. Setelah menyerahkan topinya, ia disambut dengan hangat, dipeluk, dan diterima. Pada awalnya, ia sangat terharu dan gelisah, tetapi segera ia mendapatkan ketenangannya kembali. Namun, ia tetap acuh tak acuh dan liar dalam sikapnya. Melihat hal ini, Tuan HARTINGH memutuskan untuk tidak membahas apa pun hari itu tetapi menunggu momen yang lebih tepat ketika kegugupannya sedikit mereda.

Keesokan harinya, Tuan HARTINGH mengundang Soesoehoenan, Pangeran, dan para permaisuri mereka untuk makan bersama untuk secara perlahan menanamkan rasa percaya diri pada Pangeran melalui pendekatan yang lembut. Selama makan, ia tampak lebih tenang dan, sambil minum dalam kondisi yang sesuai, menjadi semakin terbuka dan jujur. Sangat luar biasa, seorang pria yang telah berkeliaran di hutan belantara selama lebih dari enam belas tahun dapat bertingkah laku dengan begitu sopan. Bahkan saat dessert, ia dengan cekatan mengambil piring dari meja dan membantu orang lain menyusunnya kembali. Ia menunjukkan kesediaannya untuk beradaptasi demi Gubernur. Misalnya, meskipun Pangeran hanya minum gin sampai saat itu, yang tampaknya sangat ia sukai, ia beralih ke anggur merah ketika Gubernur menyarankan bahwa gin tidak pantas untuk seorang pangeran.

Pada 17 Maret, persiapan dibuat untuk menyelesaikan pekerjaan perdamaian umum.

Pagi-pagi sekali, Tuan Gubernur mengirimkan beberapa hadiah kepada Soesoehoenan dan Pangeran, sesuai dengan kebiasaan, berupa beludru, hiasan emas, pakaian sutra, dan lain-lain. Tak lama kemudian, Yang Mulia, hampir bersamaan dengan Pangeran, tiba dan setelah mereka meminum secangkir teh, mereka memasuki ruang pribadi bersama Tuan Gubernur dan Kepala ABRAHAMSZ. Setelah mempertimbangkan segala sesuatunya selama tiga jam, dan akhirnya SAID mengutarakan permintaannya, diputuskan untuk memberinya pemeliharaan atas 4000 keluarga atau rumah tangga yang terletak di wilayah Kadoewang, Laro, Matesse, dan Pegunungan Selatan. Atas permintaannya, ia juga dianugerahi gelar kehormatan Pangeran Adipati MANGKOE NAGARA. Puas dengan hasil ini, ia berjanji untuk tetap tinggal di Surakarta, hadir di istana pada hari-hari kerajaan biasa, dan mematuhi perintah penguasa. Ia kemudian mengucapkan sumpah setia kepada Kompeni, Soesoehoenan, dan Sultan, dan diberikan sertifikat resmi yang dibubuhi segel Kaisar dan Kompeni.

Setelah itu, para pejabat tinggi kerajaan dan Mayor Tituler DONKEL dipanggil masuk dan diberi tahu tentang kejadian tersebut. Untuk memberikan kejelasan lebih lanjut, sebuah surat disusun kepada Yang Mulia yang merinci semua yang telah terjadi. Surat tersebut menyebutkan bahwa setelah tiba di Salatiga dengan rombongan kecil yang cukup, keesokan harinya Soesoehoenan, beserta Ratu, tiba dengan iring-iringan sekitar 4000 orang, dan setengah jam kemudian, Pangeran ARIA MANGKOE NAGARA tiba bersama istrinya, putri tertua Sultan, dengan pasukan sekitar 400 orang.

Pangeran tersebut, pada awalnya, sangat terharu; namun, setelah minum sedikit untuk menenangkan diri, ia menjadi lebih tenang meskipun tetap tampak liar. Walaupun ia bertubuh kecil, ia sangat energik. Karena semua orang basah kuyup akibat hujan, pertemuan ini diakhiri dengan suasana ramah setelah mereka makan dan minum bersama, tanpa membahas hal-hal resmi. Namun, Sultan secara diam-diam memberitahu saya bahwa semua usaha untuk membuat MANGKOE NAGARA menyampaikan permintaan atau usulan tidak berhasil.

Karena terlihat jelas bahwa Pangeran tersebut sangat gelisah dan penuh ketakutan, saya memutuskan untuk tidak membahas apapun lebih lanjut hingga keesokan harinya. Saya mengundang Yang Mulia, Ratu, Pangeran, dan istrinya untuk makan bersama dengan harapan dapat secara perlahan menumbuhkan rasa percaya dirinya. Selama makan, ia tampak lebih tenang dan, sambil menikmati beberapa hidangan, mulai lebih terbuka dan jujur, yang cukup luar biasa mengingat ia telah menghabiskan lebih dari enam belas tahun di hutan belantara.

Keesokan paginya, pada hari Kamis, 17 bulan ini, saya mengirim hadiah untuk mendorong kepercayaan diri Pangeran dan keluarganya. Hadiah-hadiah tersebut diterima hampir bersamaan dengan kedatangan mereka, dan setelah meminum teh, kami memasuki ruang kecil bersama Kepala ABRAHAMSZ untuk membahas berbagai hal. Pertemuan ini berlangsung selama tiga jam. Awalnya, Pangeran tidak ingin menyampaikan permintaan apa pun kecuali diperintahkan oleh Sultan, yang akhirnya memberikan izin tersebut.

Permintaan Pangeran cukup besar, termasuk melibatkan wilayah Sultan, yang dijelaskan kepadanya dengan jelas. Sultan juga menekankan bahwa ia memahami pembagian wilayah Jawa, pantai berada di bawah Kompeni, dan pedalaman dikelola oleh kerajaan. Akhirnya, kami berhasil mencapai kesepakatan bahwa Pangeran puas dengan 4000 rumah tangga di Kadoewang, Laro, Matesse, dan Pegunungan Selatan. Ia juga memohon dengan sangat hormat agar diberikan gelar kehormatan Pangeran Adipati MANGKOE NAGARA, dengan mengatakan bahwa ia akan sangat malu tanpanya. Setelah mempertimbangkannya selama sekitar lima belas menit, Sultan menyetujuinya, dan kedua belah pihak tampak puas.

Pangeran MANGKOE NAGARA menyatakan akan tinggal di Solo, hadir pada hari-hari istimewa kerajaan, dan menghormati perintah raja. Sebagai bukti, ia menyerahkan saudara-saudaranya, TIMOR dan MAAS GOENTOR (saudara tiri dari MAAS GRENDIE atau Kaisar Cina), dua putra dari Pangeran ADIWIDJAJA yang tewas di Kadoe, dan Tumenggung PRINGALAYA. Sertifikat resmi diserahkan kepadanya dengan segel kerajaan dan segel Kompeni, diikuti dengan sumpah setia di atas Alquran kepada Kompeni dan kerajaan.

Pejabat kerajaan Sultan, bersama Mayor Tituler DONKEL, kemudian dipanggil untuk diberi tahu tentang keputusan ini dan pengalihan wilayah Sultan. Dengan demikian, konferensi ini mencapai akhirnya. Dalam pandangan saya, semuanya akan berjalan dengan baik, terutama karena Sultan tampaknya setuju dengan pandangan saya bahwa masalah-masalah sulit ini akan mereda dengan sendirinya melalui pendekatan yang lembut.

Kegembiraan secara umum, Yang Mulia, sangat besar dan sulit digambarkan. Jalan-jalan dipenuhi orang-orang, terutama saat saya kembali ke Semarang. Mengenai keberlanjutan perdamaian ini, kita hanya bisa berdoa kepada JEHOVAH agar semuanya berjalan baik dan menguntungkan. Kita tidak perlu menjelaskan tentang sifat tidak stabil para pangeran dan bangsawan India, karena sejarah telah menjadi saksi yang cukup akan hal ini.

Selain itu, telah diputuskan untuk membubarkan kamp-kamp militer yang selama ini menjadi momok bagi orang Jawa, namun Surakarta tetap diperkuat dengan pertahanan tambahan yang wajar. Sebanyak 200 penduduk lokal telah diberhentikan, dan sisanya akan segera dipindahkan dari Mantjanagara.

Sultan mengucapkan selamat kepada Soesoehoenan sebagai tanggapan, dan ia mengirimkan sebuah catatan berisi gelar untuk putrinya, RADEEN AJOE ARIA MANGKOE NAGARA, bersama dengan sepasang tjindjes atau kain sutra. Sebagai balasan, putrinya menyampaikan salam kepada ayahnya dan suaminya, sembari mengabarkan bahwa ia telah mengandung selama tiga bulan, serta meminta dukungan keuangan untuk dirinya di Kamagettan. Namun, saya berpendapat bahwa permintaan ini tidak akan terpenuhi. Sebab, dari yang dapat saya simpulkan, Sultan lebih suka jika Pangeran bergabung dengannya, di mana ia mungkin akan memberinya 5000 rumah tangga, tetapi situasi saat ini menghasilkan keseimbangan yang menguntungkan pihak lain.

Para bangsawan dan Pangeran akan segera menyampaikan ucapan selamat kepada Yang Mulia. Namun, karena gaya mereka yang biasanya sangat panjang lebar, saya merasa perlu untuk segera melaporkan hasil yang menggembirakan ini kepada Anda. Meski demikian, saya tidak dapat menghindari kemungkinan bahwa mereka juga akan mengajukan permintaan untuk memperbarui monopoli sarang burung walet dan pajak tembakau Kadoe, yang akan saya tanggapi dengan hati nurani.

Akhirnya, saya memohon kepada Yang Mulia untuk mengizinkan saya mencatat dalam laporan keuangan sejumlah 2500 gulden sebagai penggantian pengeluaran yang telah dikeluarkan untuk korespondensi dan kebutuhan mendesak lainnya. Biaya ini jauh melebihi jumlah tersebut, dan jika saya menghitung semua perjalanan yang dilakukan, jumlah itu masih jauh dari mencukupi. Tidak ada keuntungan yang diperoleh sebagai kompensasi, sehingga saya memohon kelonggaran.

Dengan demikian, setelah memanjatkan doa untuk keberuntungan dan berkah lebih lanjut atas kepentingan Kompeni yang berharga di mana pun, saya tetap menghormati Anda dengan penuh rasa hormat, dan setia selamanya.

(di margin) Semarang, 28 Maret 1757.

Betapa besarnya kegembiraan ketika berita ini diterima, sulit untuk digambarkan dengan kata-kata; senyum kebahagiaan tampak di wajah semua orang, baik tua maupun muda. Namun, tidak ada yang memiliki alasan lebih besar untuk bersyukur kepada Tuhan dan merasa benar-benar puas selain Tuan HARTINGH, yang mengambil alih kepemimpinan Jawa dalam situasi yang genting dan lemah, ketika perdamaian sulit ditemukan dan tanah itu hanyalah panggung perang.

Segera setelah itu, Kaisar dan Pangeran kembali ke Surakarta, dan Yang Mulia juga memulai perjalanan kembali ke Semarang. Setibanya di Patjerongan, sebuah tempat sekitar setengah jam dari kota, ia disambut oleh semua pejabat dan warga terkemuka. Bahkan, kavaleri warga juga hadir di sana dalam formasi penuh untuk mengiringinya. Setelah menikmati secangkir teh dan beberapa kudapan, ia naik ke sebuah kereta yang ditarik oleh empat kuda dan perlahan-lahan melanjutkan perjalanan menuju kota. Ia diikuti oleh rombongan lainnya, termasuk pasukan dragoon Kompeni, warga berkuda, serta penduduk pribumi dan orang Jawa, baik yang berjalan kaki maupun berkuda. Dalam perjalanan ini, ia memasuki kota melalui Gerbang Timur, di mana ia disambut oleh perwira yang berjaga dengan penghormatan militer, diiringi dentuman drum. Ia melanjutkan perjalanan melalui barisan penduduk pribumi yang berjajar di bawah kapten mereka, bersama dengan orang Moor dan umat Kristen pribumi, semuanya berdiri dalam barisan ganda dari Gerbang Timur hingga Gedung Pemerintahan.

Original Dutch Text

Gouverneur, die hem aanraadde en aanspoorde, zich te onderwerpen, waarop hij betuigde, dat het thans ware ernst was, en dat hij in vrede en vriendschap met den Soesoehoennan en de Maatschappij wilde leven en sterven. Hij was ook genegen, mede naar Soerakarta te vertrekken, maar nog enigszins bedeesd van harte, omdat het leger nog niet ingetrokken was, en daarin zich bevond de zwager van den Sultan, Radeen Tommangong PROWO DIREDJO, voor wien hij beschaamd was; echter wilde hij niet gaarne te doen hebben met den Sultan; en eindelijk smeekte hij, dat de Soesoehoennan een weinig buiten Soerakarta hem wilde tegemoet komen, als wanneer hij Zijne Hoogheid de verplichte onderwerping zou betonen, met bede nogtans, dat hij daarna op eenen stoel zou mogen zitten, gelijk de Prins van Madura; want anderzins moeten de Hofgrooten, zelfs de Rijksbestierders, naar Oostersche wijze, op den grond nederzitten.

Des anderen daags begaf zich de Soesoehoennan tot omtrent een half uur van Soerakarta af, alwaar de Pangeran MAAS SAID Zijne Hoogheid opwachtte, welken als hij zag aankomen, zoo trad hij toe, vooraf zijn topje, of een zoogenaamd krijgshoedje, en zijn rotting van zich gegeven hebbende, en wierp zich neder voor des Keizers voeten, die hem echter weder vriendelijk opbeurde, en vervolgens over zich liet nederzitten op eenen bank, waarna het Opperhoofd Fra wel als de Keizer hem beloofden, geen kwaad te zullen geschieden. Dus deed hij den eed van trouw, en trok met omtrent 500 koppen, benevens den Keizer, binnen Soerakarta, daar hem eene verblijfplaats werd aangewezen.

Daags daaraan liet hij door zijnen Pepatti KOEDONO WERSO uit het ontoegankelijk gebergte halen zijne moeder, alsmede den nog enig overgebleven Europeaan, dien hij ten blijke van zijne welmeenendheid aan de Compagnie overgaf, met verzoek van vergiffenis voor hem. Hij was nogtans niet te overreden, den Sultan den eed van trouw te doen; de haat had tusschen die beiden te diepe wortelen geschoten; ja, hij betuigde liever te willen sterven, dan hem trouw en vriendschap te zweren; en alles, wat men voor dien tijd van hem verkrijgen kon, was, dat hij beloofde, nooit tegen dien Vorst of zijne landen, buiten bevel van den Soesoehoennan of de Compagnie, iets te zullen ondernemen.

De Sultan, van deze gelukkige uitkomst de weet gekregen hebbende, scheen daar zeer wel mede te vrede te zijn; en schoon het zeker is, dat die Vorst liever gezien had, dat MAAS SAID tot hem was overgekomen, vergenoegde dit hem echter, dat hij gerust en vreedzaam voortaan in zijne verkregene landen zoude mogen leven. De Heer HARTINGH was ten uiterste verheugd, dat zijne genomen maatregelen achtervolgd waren van de gewenschte uitkomst, en vertrok den 12den maart naar Salatiga met den Majoor STEENMULDER en zijne compagnie dragonders, den Kapitein VAN HOGEWITZ, de Kooplieden DE MAN en MUNNIK, den Onderkoopman HEMSINGH en eenige anderen, den Samarangschen Hoofdregent, en eenige andere strandregenten, benevens de Inlandsche Kapiteins en hunne onderhoorige volkeren, en nog eenige Samarangsche vrienden, wordende van wege den Soesoehoennan afgehaald door deszelfs Rijksbestierder MANGKOE PRODJO, en van wege den Pangeran MAAS SAID door zijnen broeder Pangéran TIMOR, terwijl des Sultans Rijksbestierder, en de Kommissiant DONKEL zijn WelEd. twee uren van Salatiga af tegemoet kwamen.

Daags na de aankomst van den heer HARTINGH te Salatiga, kwam de Soesoehoennan, benevens deszelfs gemalinne, daar ook aan met eenen toet van omtrent 4000 menschen, werden Hunne Hoogheden plechtiglijk, onder het losbranden van het kanon van de fortres, en van de snaphanen van de infanteristen, ontvangen, en verwelkomd, staande niet alleen de Inlandsche compagnien in het geweer, maar ook de strandvolkeren, onder welke uitmuntten die van den Samarangschen Hoofdregent.

Een weinig tijds daarna, kwam de Pangéran MAAS SAID ook aan, benevens zijne vrouw, des Sultans dochter, met eenen troep van omtrent 400 mannen, meest allen gekleed in gestreepte baatjes, zijnde hun schietgeweer meestendeels bedorven, zoodat men wel bespeuren konde, dat hij thans maar slecht voorzien was. Hij zelf was gekleed ook in een gestreept baatje, aanhebbende eene rood-lakensche broek, zijden kousen, en schoenen met gouden gespen; zijn hoofd was omwonden met eenen neusdoek, en daarboven op een topje, versierd met veeren. Hij is klein van postuur, doch, tot verwondering toe, levendig en rad ter been, stralende hem het vuur uit de oogen.

Zoodra als hij naar zijnen staat door Gecommitteerden afgehaald, en omtrent de huizing van den heer Gouverneur gekomen was, zoo ging dezelve hem tegemoet, en nadat hij zijn topje had afgegeven, werd hij minnelijk ontvangen, omarmd en verwelkomd. Hij was in het eerst zeer aangedaan en onthutst, doch echter in alle zijne handelingen als onverschillig en wild; daarna enigszins bedaard, was hij echter toen niet te overreden, om te verzoeken, wat zijne begeerte was, zelfs niet op aanrading van den Soesoehoennan. De heer HARTINGH, dit bemerkende, vond goed, dien dag ook nergens van te handelen, maar alles tot een bekwamer tijd uit te stellen, wanneer hij de bedeesdheid, waarin hij nog was, enigszins zoude verzet hebben.

Hierop liet de heer HARTINGH des anderendaags den Soesoehoennan, zoowel als den Pangéran, ter maaltijd noodigen, benevens hunne gemalinnen, om den laatstgemelden door eenen zachten weg, langzamerhand, vertrouwen in te boezemen. Wanneer hij ook vrij bezadigder verscheen, en onder het drinken van eenige gepaste conditien, al gaande weg, openhartiger werd, en het was te verwonderen, dat een man, die ruim zestien jaren in het wild gezworven had, thans met zooveel bezadigdheid zich gedroeg. Zelfs bij het aanrigten van het dessert, nam hij de schotels met eene groote behendigheid van tafel af, en hielp weder anderen in plaats zetten. Ook gaf hij een blijk van zijne inschikkelijkheid voor den Heer Gouverneur, want de Pangéran had tot nog toe niets als genever, een drank, waarop hij zeer verzot scheen, gedronken. Doch toen Zijn Ed. hem te kennen gaf, dat dit een drank was, dien niet als gemeene menschen dronken, en niet paste voor eenen Prins, zoo liet hij dien drank aanstonds staan, en dronk, nevens andere gasten, rooden wijn. Waarop dan besloten werd, des anderendaags, zijnde den 17den Maart, het werk van den algemeenen vrede te voltooijen.

Al vroeg zond de Heer Gouverneur aan den Soesoehoennan en Pangéran eenige geschenken, naar gewoonte, van fluweel, gouden passementen, zijden kleedjes enz., waarop Zijne Hoogheid, bijna te gelijk met den Pangéran, aankwam, en nadat zij een kopje thee gedronken hadden, met den Heer Gouverneur in een afgezonderd vertrek traden, nevens het Opperhoofd ABRAHAMSZ, alwaar, nadat, drie uren lang, alles overwogen was, en SAID eindelijk zijn verzoek te kennen gegeven had, besloten werd, hem tot onderhoud te geven 4000 tjatjas of huisgezinnen, gelegen in de landen van Kadoewang, Laro, Matesse en in het Zuidergebergte, en op zijne bede ook den eertitel van Pangéran Depatti MANGKOE NAGARA, die daarmede zeer wel in zijn schik zijnde, beloofde, binnen Soerakarta te zullen blijven, op de gewone Keizersdagen ten Hove te verschijnen, en de bevelen van den Vorst te gehoorzamen, waarop, hij den eed van trouw aan de Compagnie, den Soesoehoennan en den Sultan gedaan hebbende, hem van alles een bewijs, met des Keizers en der Maatschappij zegels bekrachtigd, werd ter hand gesteld.

Hierna werden de Rijksbestierders nevens den titulair Majoor DONKEL binnen verzocht, en hun van het voorgevallene kennis gegeven. Wij hebben, tot meerdere opheldering, hier ingelascht den brief aan Hunne Hoog-Edelheden geschreven, bevattende al het voorgevallene, welke van dezen inhoud is:

Conform het bedeelde, mij naar Salatiga met eene tamelijke suite begeven hebbende, zoo hadde, daags na mijne aankomst aldaar, de eer te ontvangen den Soesoehoennan, nevens de Ratoe, met eenen stoet van circa 4000 menschen, en een half kwartier daarna, den Pangeran ARIA MANGKOE NAGARA, nevens deszelfs vrouw, oudste dochter van den Sultan, met eene troep van een groote 400 mannen.

Gemelde Prins was in het eerste abord zeer aangedaan; echter, mits wat spraakwater daarvoor had ingenomen, tranquil en wild, en, schoon klein van postuur, zeer vif. En mits allen doornat geregend waren, nam deze ontmoeting, na wat gegeten en gedronken te hebben, een vriendelijk einde, zonder over iets zakelijks te discoursëren. Echter beet mij de Vorst in het oor, dat, wat moeite hij ook had aangewend, MANGKOE NAGARA niet was te disponeren tot een verzoek.

En dewijl in alles bleek, dat die Prins zeer onthutst was, en nogal met een benauwd gemoed bezwaard ging, resolveerde ik, om, alvorens van het een of ander te spreken, Zijne Hoogheid, de Ratoe, dien Prins en zijne Gemalin, welke hij tot een waarborg scheen te houden, 's anderendaags ter maaltijd te nodigen, al om hem door zoo eenen zachten weg, langzamerhand, vertrouwen te inspireren. Wanneer hij ook vrij bezadigder verscheen, en onder het drinken van eenige gepaste condities, al gaandeweg, resoluut en openhartig werd (contra den Javaanschen aard). Men konde bespeuren, dat vertrouwen wortel bij hem schoot, en de vrees verging; dus dan beraamd werd, op morgen, zijnde donderdag den 17den dezer maand, met den anderen in gesprek te treden.

's Morgens vroeg zond ik tot encouragement met Gecommitteerden, naar usantie ten Hove, alsook aan dien Prins de geschenken, waarop zij genoegzaam te gelijk aankwamen. En wij, na een kopje thee gedronken te hebben, traden met elkanderen binnen in een apart kamertje, nevens het Opperhoofd ABRAHAMSZ, alwaar dan de over- en wederzijdsche raisonnementen, verzoeken en debatteringen drie uren lang duurden. Willende hij Prins geen eisch of verzoek doen, tenzij de Vorst hem zulks ordonneerde, die zulks toen ook deed.

Edoch, zijne verzoeken waren groot, en de Sultan's landen daar mede gemeleerd, waarvan men hem in verstaanbare termen deverteerde. En de Vorst gaf hem zelfs te verstaan, dat hij immers wel wist, dat Java verdeeld was, de stranden aan de Compagnie, en hoe de bovenlanden gesteld waren; dus bragten wij het eindelijk zo ver, dat hij tevreden was met 4000 tjatjas, gelegen in Kadoewang, Laro, Matesse en in het Zuidergebergte. En tot slot smeekte hij den Vorst al heel demoedig om den eertitel van Pangeran Adipattij MANGKOE NAGARA, zeggende, anders beschaamd te zullen wezen. Waarover deze circa wel een half kwartier zijne gedachten liet gaan, en eindelijk daarin consenteerde, schijnende beiden vergenoegd te wezen.

MANGKOE NAGARA betuigde, op Solo te zullen blijven wonen, op ordinaire Keizersdagen te zullen verschijnen, 's Vorsten orders eerbiedig te zullen gehoorzamen, gevende ook ten dien einde over zijnen broeder TIMOR, MAAS GOENTOR (halven broeder van MAAS GRENDIE of den Chineschen Keizer), twee zonen van den in Kadoe gesneuvelden Pangéran ADIWIDJAJA, en den Tommangong PRINGALAYA. Hiervan wierd gedachten Prins een bewijs ter hand gesteld, bezegeld met 's Vorsten cachet, en van zijn Edelen, waarnevens ik, op hun verzoek, dat van de Ed. Compagnie heb gezet. Doende vervolgens gedachte Pangeran Dipatti op den Alcoran den eed van trouw, zoo aan de Compagnie, als aan de Vorsten.

Des Sultans Rijksbestierder, nevens den titulair Majoor DONKEL, wierden daarop binnen verzocht, en met het gepasseerde bekend gemaakt, ten fine de tjatjas van den Sultan uit te wisselen, waarmede deze conferentie een einde nam.

Alles, zoo het mij toeschijnt, zal wel gaan, te meer de Vorst ook in mijn concept is, dat harde haren wat zacht te kammen, en vanzelf wel zal ontzenuwd raken, waartoe heimelijk order is gesteld. De vreugde hierover in het algemeen, Hoog Edele Heeren, is met geene pennen te beschrijven; ten minste krielden de wegen van menschen, inzonderheid bij mijn retour op Samarang.

En wat de bestendigheid van dien vrede belangt, zal van JEHOVAH dienen te worden afgebeden, schoon alles zich wel en favorabel vertoont. Want het zoude immers onnoodig wezen, den wispelturigen aard der India's Prinsen en Grooten te beschrijven, als zijnde de retroacta sprekende getuigen genoeg.

Voorts is ook goedgevonden, die al verslindende en den Javaan tot geesel strekkende kampementen in te trekken; edoch Solo nog wat buiten ordinair versterkt te houden. Een groote 200 Inlanders zijn reeds afgedankt, en de rest wordt eerstdaags uit Mantjanagara verwacht.

De Sultan heeft den Soesoehoennan in antwoord gefeliciteerd, en zijne dochter met den titel van RADEEN AJOE ARIA MANGKOE NAGARA bij een briefje een paar tjindjes of zijden patholen toegezonden. Zij heeft integendeel haren vader, nevens haren man, doen groeten, onder bekendmaking, dat zij drie maanden zwanger was, verzoekende tot haar onderhoud Kamagettan, waarvan ik echter stel, niet te zullen komen. Want de Sultan, als ik kan afleiden, vrij liever gezien had, dat hij tot hem was overgekomen, en hem dan wel 5000 tjatjas had willen geven, hetwelk echter voor de balanshouding heden ter rechterzijde is uitgevallen.

De Vorsten en Pangéran zullen Uw Hoog-Edelheden eerstdaags feliciteren; edoch, omdat zij ordinaire mode, zeer langdradig vallen, heb ik niet ondienstig geacht, van dezen heugelijken uitslag en rencontre ten eerste kennis te geven. Zullende echter niet kunnen afweren, wat ook bedacht, of tegen ingebracht heb, dat zij hun verzoek om de vogelnestjes en de Kadoesche tabakspacht zullen renoveren, waaromtrent ik mij dan ook, conscientie wege, zal declareren.

Eindelijk verzoeke Uw Hoog-Edelheden voor mijne gedane noodzakelijke despensen en correspondentie-geld te mogen op den trein afboeken een sommetje van 2500 Rds, die ruim en dubbeld zijn uitgegeven. En zoo ik de successive optogten reken, in verre na niet toereiken, en contra niets gewonnen, waarvoor mij blank stelle.

Waarmede na de afsmeeking om verder heil en zegen over Compagnie's dierbare belangen alomme, zoo blijve met diep ontzag enz.

(in margine) Samarang den 28sten Maart 1757.

Hoe groot de vreugde was, toen die blijmare gehoord werd, is met geene pennen te beschrijven; men zag de blos van vergenoegen op de gezichten, zo wel van grooten, als van kleinen. Maar niemand had meerder redenen, om God te danken, en ten volle vergenoegd te zijn, dan de Heer HARTINGH, die Java's bestier in genen hagchelijken, en kwijnenden staat aanvaard had, toen de vrede ver te zoeken en het land niet als een tooneel van oorlog was.

0 notes

feureau · 6 months ago

Text

Dokumen-dokumen ini menjelaskan interaksi antara VOC (Vereenigde Oostindische Compagnie) dan penguasa lokal di Jawa pada akhir abad ke-18. Dokumen ini mencakup upaya untuk mengelola hubungan politik, termasuk penyerahan Maas Said yang berjanji setia kepada Soesoehoenang dan VOC, serta pengangkatan Pangerang Adepatty Sitja-Diningrat sebagai Wedono. Langkah-langkah ekonomi juga diambil untuk mengatasi dampak perang dan panen yang buruk, seperti memberikan pendapatan dari sarang burung walet dan tembakau kepada pemimpin lokal, mencabut larangan ekspor beras, serta memfasilitasi perdagangan barang seperti kopi, gula, kapas, dan nila. Upaya ini mencerminkan strategi VOC untuk mempertahankan kendali, membangun kesetiaan, sekaligus menjaga stabilitas pemerintahan lokal dan perekonomian. The documents outline the Dutch East India Company's interactions with local rulers and territories in Java during the late 18th century. They detail efforts to manage political relationships, including the submission of Maas Said, who pledged allegiance to the Soesoehoenang and the Company, and arrangements for local rulers such as the appointment of Pangerang Adepatty Sitja-Diningrat as Wedono. Economic measures were taken to address the aftermath of war and poor harvests, including granting income from bird's nest cliffs and tobacco to local leaders, lifting export bans on rice, and facilitating trade in goods like coffee, sugar, cotton, and indigo. These efforts reflect the Company's strategies to maintain control and foster allegiance while balancing local governance and economic stability.

314

LI. Gubernur Jenderal Jacob Mossel dan Dewan Hindia kepada Para Pengurus Kompeni Dagang Hindia Timur Belanda (HH. XVII)

Batavia, 31 Desember 1767

Yang Mulia,

Kapal pendahulu, Blydorp, telah tiba.

Mengenai pantai timur Jawa: Seperti yang disarankan oleh Yang Mulia pada akhir Desember tahun lalu, kami awalnya memperkirakan perlu mengambil langkah militer kembali melawan Maas Said pada musim semi ini untuk memaksanya menyerah. Namun, setelah Gubernur Hartingh kembali dari Semarang, situasi berubah menjadi lebih baik.

Pemberontak yang sebelumnya bersembunyi di pegunungan selatan akhirnya mengajukan penyerahan diri melalui surat, disertai janji persahabatan. Ia juga menyatakan kesediaannya untuk mengirim saudaranya, Timor, dan seorang Pringalaya kepada Soesoehoenang.

315

Maas Said menyatakan kesetiaannya kepada Kompeni dan Soesoehoenang, serta niatnya untuk hidup dan mati bersama mereka. Namun, ia terlalu ketakutan untuk segera pergi ke Surakarta, karena pasukan masih berada di dekatnya. Selain itu, ipar Sultan, Raden Tommogong Prowirodiridja, juga hadir, seseorang yang membuat Maas Said merasa malu dan enggan untuk berurusan dengannya.

Oleh karena itu, ia memohon agar Soesoehoenang bersedia menemuinya di luar Surakarta, sehingga ia dapat menunjukkan rasa hormatnya. Ia juga meminta untuk diizinkan duduk di kursi, seperti yang diberikan kepada Pangeran Madura. Kedua permintaan ini diserahkan kepada kebijaksanaan Yang Mulia, sementara pasukan dari Cajoe Manu ditarik ke Solo.

316

Pagi hari, hadiah dikirim ke istana dan kepada Tuan Saif sebagai bentuk dorongan, yang berhasil menciptakan dampak positif. Namun, utusan ingin mengajukan permintaan yang melampaui perintah Kaisar, yang tidak sesuai dengan peraturan yang berlaku. Permintaan tersebut sangat berlebihan hingga melibatkan wilayah Sultan. Gubernur dengan bijaksana mengalihkan permintaan tersebut dan menjelaskan kepada Kaisar bahwa Jawa telah terbagi, dengan pesisir menjadi milik Kompeni, sementara kondisi wilayah pegunungan sudah diketahui.

Akhirnya, kesepakatan tercapai, di mana mereka puas dengan 4000 tjatjas (bidang tanah) yang terletak di Cadoesang, Laro Matesse, dan Pegunungan Selatan. Selain itu, atas permintaan rendah hati, Boesoehoenang diizinkan bersumpah setia kepada Sultan dan Kompeni di Aleoran, dengan janji untuk tinggal di Solo, hadir pada hari-hari resmi kekaisaran, dan mematuhi perintah para penguasa.

Ia diberi gelar kehormatan Pangerang Adepatty Mancoenagara. Administrator negara Sultan, Raden Adepatty Danoeredja, dan Mayor Donkel diberitahu tentang kejadian ini dan diundang ke lokasi yang sama. Semua ini dilakukan untuk memfasilitasi pertukaran tjatjas di distrik yang disebutkan, yang telah selesai dengan kepuasan kedua belah pihak.

317

Sejumlah f 6000 diizinkan untuk dicatat sebagai pengeluaran. Pangeran yang disebutkan menunjukkan sikap yang pantas dan menghormati serta mematuhi Soesoehoenang, yang istananya telah tumbuh dalam reputasi dan populasi sejak itu.

Para penguasa menekankan kemiskinan mereka, serta kondisi menyedihkan yang mereka alami akibat kehancuran perang. Hanya seperempat dari harta mereka yang tersisa. Mereka meminta dukungan dalam bentuk pendapatan dari sarang burung walet dan tembakau Cadoesche. Sesuai dengan saran kuat dari Gubernur, ini diberikan kepada mereka melalui surat khusus tertanggal 1 April tahun ini, dengan syarat mereka bersumpah setia kepada Kompeni untuk selamanya.

Adipati Madura, Pangerang Adepatty Sitja-Diningrat, atas permintaan baru, diangkat pada 25 Februari tahun ini sebagai Wedono (kepala wilayah) untuk wilayah timur dari Grissee hingga Lassum. Wilayah Surabaya, Sumenep, dan Pamacasan dikecualikan dari wewenangnya. Penunjukan ini bersifat pribadi dan tidak dapat diwariskan kepada keluarganya.

Selain itu, Tommogong Japara, kepala wilayah pertama Japara, diberhentikan karena usia tuanya. Ia digantikan oleh keponakannya, Wiero Mantri, yang kini menyandang nama Tommogong Praxa.

Di Cheribon, karena hasil panen buruk selama dua tahun terakhir dan kelangkaan yang terjadi, kantor Kompeni tidak perlu membeli beras atau padi, karena stok mencukupi. Setiap hari, beras dikirim secara pribadi dari Jawa, yang memungkinkan pencabutan larangan ekspor tanpa kekhawatiran, dan pengangkutan kembali diizinkan untuk semua pihak. Pengiriman mencakup 56 muatan beras, 1240 bundel padi, dan jumlah sedang seperti 976.937 pon kopi, 790.437 pon gula, 15.260 pon benang kapas, 5000 pon nila, dan 7875 pon lada.

314

LI. The Governor-General Jacob Mossel and the Council of the Indies to the Directors of the Dutch East India Company (HH. XVII)

Batavia, December 31, 1767

Your Excellency,

The forerunner (the ship) Blydorp, etc.

Regarding Java's eastern coast: Following Your Excellency's advice at the end of last December, it had been considered necessary to again take up arms against Maas Said this spring to bring him to submission. However, after the return of Governor Hartingh, who had been present in Samarang, the situation took a favorable turn.

The rebel, who had been hiding in the southern mountains, eventually submitted himself in writing, accompanied by assurances of friendship. He also expressed his willingness to send his brother Timor and a certain Pringalaya to the Soesoehoenang.

315

Maas Said declared his strong commitment to the Company and the Soesoehoenang, expressing his willingness to live and die with them. However, he was too overwhelmed with fear to travel quickly to Soeracarta, as the army was still nearby and had not yet departed. Additionally, the Sultan's brother-in-law, Radeen Tommogong Prowirodiridja, was present, with whom Maas Said felt ashamed and reluctant to engage.

He therefore pleaded for the Soesoehoenang to meet him outside of Soeracarta so he could show the necessary respect. He also requested to be allowed, like the Pangerang of Madura, to sit on a chair. Both requests were left to the discretion of His Highness, while the army of Cajoe Manu was withdrawn to Solo.

316

In the morning, gifts were sent to the court and Mr. Saif as encouragement, which had the desired effect. However, the representatives wished to submit a request that went beyond the Emperor's orders, which was not in line with the established protocols. This request was so excessive that it involved the Sultan's lands. The Governor tactfully redirected the request and explained to the Emperor that Java was divided, with the coastal areas being Company property, and that the situation in the uplands was well known.

Eventually, an agreement was reached, with satisfaction at receiving 4000 tjatjas (land parcels) located in Cadoesang, Laro Matesse, and the Southern Mountains. Additionally, at his humble request, the Boesoehoenang was allowed to swear loyalty to the Sultan and the Company on the Aleoran, with a promise to remain in Solo, appear on the customary Emperor’s days, and obey the orders of the rulers.

He was honored with the title of Pangerang Adepatty Mancoenagara. The Sultan's state administrator, Radeen Adepatty Danoeredja, and Major Donkel were informed of these events and summoned to the same location. All of this was done to facilitate the exchange of tjatjas in the aforementioned districts, which has already been successfully completed to the satisfaction of both parties.

317

An amount of f 6000 was permitted to be written off. The aforementioned Pangerang conducts himself appropriately and shows the necessary respect and obedience to the Soesoehoenang, whose court and status have since grown in both reputation and population.

The rulers emphasized their poverty, as well as the deplorable condition they were in due to the destruction caused by the war. Only a quarter of their possessions remained. They therefore requested support in the form of income from the bird’s nest cliffs and the Cadoesche tobacco. Following strong advice from the Governor, this was granted to them in a special letter dated April 1 of this year, on the condition of their eternal allegiance to the Company.

The Regent of Madura, Pangerang Adepatty Sitja-Diningrat, was, upon renewed request, appointed by decree on February 25 of this year as Wedono (chief regent) of the eastern territories and provinces from Grissee to Lassum. This excluded the regions of Sourabaya, Sumanap, and Pamacassan, which were outside his jurisdiction. This appointment was strictly personal and not transferable to his family.

Furthermore, the aged Tommogong Japara, the first regent of Japara, was granted resignation due to his advanced years. He was succeeded by his nephew, Wiero Mantri, who now bears the name Tommogong Praxa.

In Cheribon, due to poor harvests over the past two years and the resulting shortages, no rice or paddy had to be purchased by the Company office, as there was sufficient stock available. Daily shipments of rice were delivered privately from Java, which allowed the export ban to be lifted without concern and transportation to resume for everyone. The shipments consisted of 56 loads of rice, 1240 bundles of paddy, and moderate quantities of 976,937 pounds of coffee beans, 790,437 pounds of sugar, 15,260 pounds of cotton thread, 5000 pounds of indigo, and 7875 pounds of pepper.

314

LI. De Gouverneur-Generaal Jacob Mossel en Rade van Indie aan de Bewindhebbers der Generale Oost-Indische Compagnie (HH. XVII)

Batavia, 31 december 1767

WelEdele Hoogachtbare,

De voorlooper (het schip) Blydorp, enz.

Met betrekking tot Java's Oostkust: Ingevolge het door UEd. Hoogachtbare geadviseerde op het einde van december jl., had men overwogen dit voorjaar opnieuw genoodzaakt te zijn om tegen Maas Said de wapenen op te nemen om hem tot het uiterste te brengen. Echter, na de terugkomst van de toenmalig in Samarang aanwezige Gouverneur Hartingh, hebben de zaken een gunstige wending genomen.

De rebel, die zich in het zuidelijke gebergte schuilhield, heeft zich uiteindelijk bij een briefje van onderwerping en met verzekering van vriendschap bereid verklaard zijn broer Timor en een zekere Pringalaya af te zenden naar de Soesoehoenang.

315

Maas Said betuigde dat hij zich serieus verbonden voelde met de Compagnie en de Soesoehoenang, en voortaan bereid was met hen te leven en sterven. Toch was hij te zeer bevangen door angst om zich zo snel naar Soeracarta te begeven, aangezien het leger in zijn nabijheid nog niet vertrokken was en zich daar ook nog de zwager van de Sultan, Radeen Tommogong Prowirodiridja, bevond, voor wie hij zich schaamde en met wie hij niet graag zaken wilde doen.

Hij smeekte daarom dat de Soesoehoenang hem enigszins buiten Soeracarta zou willen ontmoeten, zodat hij de vereiste eerbied kon betuigen. Ook verzocht hij dat, net zoals de Pangerang van Madura, hij op een stoel mocht plaatsnemen. Beide verzoeken werden aan de keuze van Zyn Hoogheid overgelaten, terwijl het genoemde leger van Cajoe Manu naar Solo werd teruggetrokken.

316

’s Morgens werden, ter aanmoediging, geschenken naar het hof en aan de heer Saif gezonden, hetgeen effect sorteerde. De gecommitteerden wilden echter een verzoek indienen buiten het bevel van de Keizer om, wat niet in lijn was met de gegeven orders. Het verzoek was echter zo exorbitant dat het land van de Sultan erbij betrokken werd. De Gouverneur leidde het verzoek met tact af en legde aan de Keizer uit dat Java verdeeld was, waarbij de stranden eigendom van de Compagnie waren, en dat men bekend was met de situatie in de bovenlanden.

Uiteindelijk werd een akkoord bereikt, waarbij men tevreden was met 4000 tjatjas, gelegen in Cadoesang, Laro Matesse en het Zuydgebergte. Daarnaast, op zijn nederig verzoek, werd aan de Boesoehoenang toegestaan om trouw te zweren aan de Sultan en de Compagnie op de Aleoran, met de belofte om in Solo te blijven wonen, op de gewone Keizerlijke dagen te verschijnen en de bevelen van de vorst te gehoorzamen.

Hij werd geëerd met de titel van Pangerang Adepatty Mancoenagara. Over deze gebeurtenissen werden de Sulthans’ rijksbestuurder Radeen Adepatty Danoeredja en majoor Donkel geïnformeerd en naar dezelfde locatie ontboden. Dit alles diende ten behoeve van de uitwisseling van de tjatjas in de genoemde districten, wat reeds tot wederzijds genoegen was afgerond.

317

Een bedrag van f 6000 was gepermitteerd om af te boeken. Voornoemde Pangerang gedraagt zich naar behoren en betoont de verschuldigde eerbied en gehoorzaamheid aan de Soesochoenang, wiens hof en status sindsdien nog meer aanzien en volk heeft gewonnen.

De vorsten hebben nadrukkelijk hun armoede getoond, evenals de beklagenswaardige toestand waarin zij door de verwoestingen van de oorlog waren gebracht. Van hun bezittingen bleef slechts een vierde deel over. Zij verzochten daarom om ondersteuning door middel van inkomsten uit de vogelnestklippen en de Cadoesche tabak. Dit werd, op krachtig advies van de Gouverneur, in een aparte missive van 1 april jl. aan hen toegewezen, op voorwaarde van hun eeuwige trouw aan de Compagnie.

De Regent van Madura, Pangerang Adepatty Sitja-Diningrat, werd, op basis van een vernieuwd verzoek, bij besluit van 25 februari van dit jaar benoemd tot Wedono (opperregent) over de oostelijk gelegen landen en regentschappen, vanaf Grissee tot Lassum. Dit gold echter niet voor de regentschappen Sourabaya, Sumanap en Pamacassan, die buiten zijn bevoegdheid vielen. Deze benoeming was strikt persoonlijk en niet overdraagbaar op zijn familie.

Ook is de oude Tommogong Japara, de eerste regent van Japara, vanwege zijn hoge leeftijd ontslag verleend. Hij werd opgevolgd door zijn neef, Wiero Mantri, die voortaan de naam Tommogong Praxa draagt.

In Cheribon, vanwege de slechte oogsten van de afgelopen twee jaar en de daaruit voortvloeiende schaarste, heeft men bij het comptoir geen rijst of padi hoeven in te kopen, aangezien er voldoende voorraad voorhanden was. Dagelijks werd vanuit Java door particulieren voldoende rijst aangeleverd, waardoor het uitvoerverbod met gerustheid kon worden opgeheven en vervoer weer aan iedereen werd toegestaan. De aanvoer bestond uit 56 lasten rijst, 1240 bossen padi, en gematigde hoeveelheden van onder andere 976,937 pond koffiebonen, 790,437 pond suiker, 15,260 katoenen garen, 5000 pond indigo, en 7875 pond peper.

0 notes