#Venetië schilderijen

[toosvanholstein]

Campo, Ponte, Riva en Donna Leon, een ReisKunst-Verhaal

Een ReisKunst-Verhaal van Toos van Holstein in haar TOOS&ART over de inspiratie die Venetië haar elke keer weer oplevert en haar Venetië-schilderijen als gevolg daarvan. Met op de achtergrond de boeken van Donna Leon, spelend in La Serenissima. #art#expo

Toos van Holstein, Campo (olieverfschilderij, 90-100 cm) “Verrek, daar loopt Donna Leon”, hoor ik levensgezel naast me ineens zeggen. We zaten aan een heerlijk koud pilsje op de Campo Santa Maria Formosa, vlakbij het appartement waar we al jaren verblijven als we weer eens in Venetië zijn. Ik zit wat te tekenen, hij is verdiept in zijn ‘Donna Leon’. Want richting Venetië betekent ook altijd de…

[joostjongepier]

Wat?   Dresden vom rechten Elbufer oberhalf der Augustusbrücke (1747), Der Neumarkt in Dresden vom Jüdenhofe aus (ca. 1748-1749), Die Frauenkirche in Dresden (ca. 1751-1752) en Der Zwingerhof in Dresden (ca. 1751-1752) door Canaletto

Waar?   Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden

Wanneer?    4 augustus 2024

Wie Canaletto zegt, zegt Venetië. Nadat de Nederlander Caspar van Wittel de ‘vedute’ (het stadsgezicht) in Italië had geïntroduceerd, heeft Giovanni Antonio Canal, beter bekend als Canaletto, het vervolmaakt. Sinds ik in Rome voor het eerst werk van deze achttiende-eeuwse schilder zag, was ik fan. Prachtige gedetailleerde stadsgezichten worden ‘aangekleed’ met tal van kleine figuren die allemaal op zichzelf interessant zijn om te bestuderen. Overigens zijn de schilderijen niet zo realistisch als ze op het eerste gezicht lijken. Canaletto kon, als dat de zichtlijnen ten goede kwam, een gebouw wel eens een stukje opschuiven of een gebouw dat nog in aanbouw was schilderen alsof het er al stond. Kortom: hij fotoshopte avant la lettre.

Twee jaar geleden zag ik in het Maritiem Museum in Greenwich een prachtige tentoonstelling met werk van deze schilder. Allemaal beelden uit Venetië. Maar Canaletto heeft vanaf 1747 ook jarenlang in het stadje Pirna en daarna in Dresden gewerkt, onder meer als hofschilder van de Saksische keurvorst. Resultaten hiervan zijn te zien in de Gemäldegalerie. Een reeks grote werken laat zien hoe deze plaatsen er in Canaletto’s tijd moeten hebben uitgezien.

Ook waar het Dresden betreft koppelt Canaletto architectonische precisie aan charmante details uit het toenmalige stadsleven (spelende kinderen, vrouwen die de was ophangen etc.). De Dresdener doeken zijn misschien wat minder waterrijk dan de Venetiaanse, maar zeker niet minder interessant. En ook al is het geen Canal Grande, de Elbe is ook mooi!

[peterpijls1965]

Tajiri: een Limburgse samoerai uit Los Angeles

Op 22 november 2014 nam ik in Venray met mijn zoon de bus naar Venlo om daar de vier Wachter-beelden van Shinkichi Tajiri op de Maasbrug te bezoeken. Ik maakte die tocht ook omdat Elmer Yuuki een Japanse moeder heeft. Ik was benieuwd wat hij zou vinden van de Venlose bewakers van Tajiri, zelf nooit een echte Japanner.

Tajiri werd in Los Angeles geboren als kind van Japanse immigranten. Zijn vader was de laatste telg uit een samoeraifamilie. De beelden op de Maasbrug stellen ronin voor; samoerai zonder meester; negen meter hoog en alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdenkend, maar ook waarschuwend tegen geweld en agressie.

Dat wilde ik mijn zoon laten meemaken, en ik meen dat hij de beelden begreep, zonder dat ik in de bus naar Venlo veel toelichting had gegeven. Het had geloof ik nog heel wat voeten in aarde voordat Venlo de wereldberoemde kunstenaar uit Baarlo kon betalen. Koningin Beatrix onthulde de Wachters uiteindelijk in 2007. De brug zag zwart van de mensen. De kleine Tajiri werd gezien, hij kreeg applaus, en dat moet hem goed hebben gedaan.

In Los Angeles kreeg de jonge Shinkichi met racisme te maken. Hij was een Jap. Amerikaanse Japanners werden in de Tweede Wereldoorlog geïnterneerd omdat ze als een vijfde colonne van mogelijke verraders werden gezien, zo ook Tajiri en zijn familie. Hij nam dienst in het leger om te ontsnappen, werd in Italië in zijn been geraakt door een Duitse sluipschutter, en kon weer thuis in Amerika niet meer aarden. Hij was nog steeds die Jap. Zijn droom om vliegtuigingenieur te worden gaf hij op. Hij besloot dat het de kunsten gingen worden. Alleen zo zou hij kunnen ontsnappen aan raciale vooroordelen, meende hij.

Hij deed een jaar het Art Institute in Chicago, vertrok in 1948 naar Parijs om daar les te nemen bij beeldhouwer Ossip Zadkine. Hij ontmoette prominente Nederlandse Cobrakunstenaars en vooral zijn latere vrouw Ferdine Jansen, zelf kunstenaar, maar ook avonturier en feministe. Zij leerde de stille Tajiri lassen. Daar zou hij later uitgebreid zijn voordeel mee doen, en niet alleen om de 9 meter hoge Wachters in Venlo te maken van gietijzer.

Hij kreeg 2 dochters met ´Ferdi Tajiri´, Ryu en Giotta, en kwam via Amsterdam in 1962 in kasteel Scheres in Baarlo terecht, waar hij zijn hele leven zou blijven werken aan een wereldberoemd geworden oeuvre van beelden, maar ook van foto´s, schilderijen en films. In Parijs maakte hij in 1955 een film over blowen, wat hij zelf graag deed. The Vipers kreeg een legendarische status en is nog steeds online te bekijken.

Met zoon Elmer hing ik een half uur rond op de brug in Venlo om de roestige beelden te fotograferen. Daarna gingen we shoppen in een skatezaak, en vlaai eten op een terras. Op weg terug naar Venray, in de bus, las ik op Elmers mobieltje wat Tajiri bedoelde met de ronin-beelden op de Maasbrug: `Zij drukten mijn behoefte uit om mij te zuiveren van de gruwelen van de oorlog.´

Tajiri moet zich thuis hebben gevoeld in Limburg, tot zijn dood op 85-jarige leeftijd in 2009 – hij was toen koud een jaar Nederlands staatsburger. In Baarlo alleen al zijn 6 beelden van hem te vinden, raadselachtige knopen, en ooit hoorde ik het mogelijk apocriefe verhaal dat hij wel grafmonumentjes ontwierp voor gewone mensen, begraven op het plaatselijke kerkhof. Verder ging hij nooit voor 5 uur ´s ochtends slapen en keek hij in een torenkamer van het kasteel op de televisie veel naar baseballwedstrijden, terwijl hij wiet zat te roken.

Zijn productie en successen mochten er zijn. Tajiri vertegenwoordigde Nederland tijdens de Documenta´s van 1959 en 1965, en tijdens de Biënnale van Venetië, in 1962. Zijn beelden staan op Schiphol, bij Paleis Noordeinde, in het Utrechtse Hoog Catharijne en in de beeldentuin van het Kroller-Muller. In Berlijn werd hij in 1969 docent aan de Hochschule der Kunste. Daar begon hij met fotograferen, waarvan ik het resultaat ooit zag in het Maastrichtse Bonnefantenmuseum.

Enigszins tot mijn verbazing wordt Shinkichi Tajiri wel gezien als Cobrakunstenaar. Zijn zentuin bij het Cobramuseum mag er wezen, maar ik denk dat Tajiri op de eerste plaats een ontwortelde oorlogsveteraan was die als een ronin zonder meester moest gaan zwerven om in kasteel Scheres in Baarlo de rust en de ruimte vinden om te excelleren als de stateloze archeoloog van de ziel die hij was.

Over zijn tijd als Amerikaans soldaat, vechtend in Italië, zei hij ooit: ´Wij moesten vechten tegen de beste mannen: de SS´ers.´ Dat was bijna een ironische speling van het lot, want Japan kon het destijds nogal goed vinden met nazi-Duitsland. Het kon de Duitse sniper kennelijk niet deren. Tajiri genas een half jaar in een ziekenhuis in Rome van de schotwond.

In het Japans betekent Shinkichi onder meer ´verandering´ en ´nieuw maken´. Mogelijk koos zijn vader, de laatste telg uit een samoerai-geslacht, voor die naam, bijna als een opdracht. Kort voor zijn dood, op zijn sterfbed in het ziekenhuis van Venlo, kreeg de geslaagde zoon uit Los Angeles bezoek van een Limburgse journalist die hem voor de laatste keer kwam interviewen. Ik herinner me dat ik het artikel in de plaatselijke krant destijds met belangstelling las. Ik bewaarde het niet, maar de journalist vroeg de Baarlose kunstenaar, die aan alvleesklierkanker leed, ongeveer of hij iets tekort was gekomen in zijn leven. ´Ik had graag wat langer willen zijn´, antwoordde Shinkichi Tajiri. Hij stierf uiteindelijk thuis als kasteelheer en poortwachter van Baarlo.

Foto: Elmer Pijls.

[twafordizzy]

Francesco Guardi schilderde Venetië losjes

Francesco Guardi schilderde Venetië losjes

Francesco Lazzaro Guardi (1712–1793) was een Italiaans schilder van stadsgezichten, edelman en lid van de Venitiaanse School. Hij wordt gezien als één van de laatste vertegenwoordigers van die klassieke Venitiaanse school. In het begin van zijn loopbaan werkte hij samen met zijn oudere broer Gian Antonio en maakten ze religieuze schilderijen. Na Gian Antonio’s dood in 1760, concentreerde…

[martetackk-blog]

4.11ZO

Een vroege ochtend, want het is de dag van het vertrek. We sprongen op de trein naar Zaventem en voor we het wisten waren we al in Venetië. Op het vliegtuig zelf was er al een kleine verwondering, in het venster zie je een klein cirkeltje, toen we door een kouder gebied vlogen kwam hier wat vries rond. Maar ook op het vliegveld zelf was iets leuks te zien, op schilderijen werd een projectie van cupido getoond. Eens aangekomen zette we de bagage af in het hostel en vertrokken we naar San Giorgio. Dit lag vlak naast het eiland van ons hostel. We gingen wat op verkenning en het eerste dat we tegenkwamen was een muur gemaakt uit glazen blokken. Als we dichter keken zagen we dat deze dan nog eens waren gevuld met een soort verf wat voor een heel mooi effect zorgde. We ontdekten ook dat er een stukje van de Biënnale te zien was daar. Wat me het meest er van bijbleef was een muur in een soort kapel. Met stenen die erop werden geplaatst werd een patroon gevormd wat zorgde voor een heel mooi effect. Wat me ook opviel waren de ‘onperfecties’ zoals een barst in een kerk, of vuilnis dat zomaar rondslingerde, en ook dit vond ik boeiend. Na het bezoek aan SG zijn we nog het stad in gegaan, daar viel ons dan weer op dat veel gebouwen of delen ervan scheef staan, we vroegen ons af of dit kwam door het stijgen van het water nu en dan. We sloten de avond gezellig af in het hostel. 

[ldgvenezia2017]

Palazzo Ducale

Vandaag een regendag maar volgens de vooruitzichten de enige en trouwens helemaal goed gemaakt door ons bezoek aan het Dogenpaleis! Wie vooraf online geen tickets reserveerde moet aanschuiven (reken op een uurtje) maar prachtige zalen, immense schilderijen (grootmeesters uit 15de/16de eeuw) en een rondgang doorheen de brug der zuchten naar de cellen! ICasanova werd hier ooit gevangen gezet en ontsnapte op onvoorstelbare wijze via het dak! In alle opzichten een indrukwekkend gebouw. Terzefdertijd liep er een tentoonstelling van Hieronimus Bosch! Samen met het zicht op de basiliek voor ons de enige reden om dit deel van Venetië te bezoeken. Immers door het gewoel van de massa toeristen voor de rest een onleefbare wijk!

[christusleeft]

New Post has been published on In de hemel is wél bier !

New Post has been published on http://bit.ly/2l5bu5B

Europa's medelevende haat tegen Israël

Vandaag zijn we getuige van de opkomst van het wereldwijde kalifaat. Deze uitdrukking betekent dat de islamitische kijk op de geschiedenis op dit moment algemeen geldend is bij internationale instellingen. We zien het met de Jeruzalem-verklaring van de UNESCO, dit paleis van revisionisme. De Jeruzalem-verklaring probeert de oude geschiedenis van het volk van Israël te islamiseren, met behulp van de vele regeringen in Europa en andere christelijke landen.

De verklaring van Venetië van 1980, die werd uitgegeven door de Europese Gemeenschap, probeerde Israël te dwingen om te overleven in een onverdedigbaar gebied, heeft haar verdwijning al voorgeschreven evenals de vervanging door een volk dat zichzelf nog nooit had gemanifesteerd voor 1969 – en dat alles met behulp van de Sovjet-Unie en met name Frankrijk. De islamisering van Jeruzalem en de delegitimisering van de staat Israël is reeds uiteengezet in de verklaring van Venetië, die tot op heden door de Europese Unie is bekeken als geldig.

De verklaring van Venetië van 1980 was een geschenk van de Europese Gemeenschap aan de Arabische Liga, en was gericht op herstel van de goede economische betrekkingen met de Arabische landen, die verontwaardigd waren over het vredesverdrag tussen Israël en Egypte in 1979, een vrede die Europa niet heeft kunnen voorkomen. De Joodse heilige plaatsen en het voortbestaan van de Joodse staat werden daarna door de Europese Gemeenschap opgeofferd in ruil voor oliedollars.

Sinds die tijd heeft de Europese Unie wroeging uitgesproken voor de Holocaust en een liefde en compassie voor Israël. Maar het ging onderhand verder met het ondersteunen, financieren en stimuleren van een bevolking waarvan de missie is: de vernietiging van Israël, zoals het in zijn doctrines heeft afgekondigd. Europa is daar heel vertrouwd mee. Europese landen besteden heel ijverig hun miljarden ter bevordering van een wereldwijde Palestijnse campagne van haat tegen de staat Israël. Zij erkennen overal het terrorisme behalve in Israël, waar zij zelf de bondgenoten zijn van deze terroristen, die zij “vrijheidsstrijders” noemen of “militanten”, en dat tegen de “bezetting”. De zogenaamde “Joodse bezetting” van Judea en Samaria verwijst naar het land dat was veroverd in de oorlog en bezet was door Jordanië van 1949 tot 1967, en waar de Palestijnse Joden werden gedood, of onteigend en verdreven.

Doet dit beleid, wat verdedigd wordt door Frankrijk, u niet aan iets herinneren? Tijdens WO-II zochten de alliantie van Pétain-Hitler en de fascisten, samen met de moefti van Jeruzalem, het hoofd van de Moslimbroederschap in Palestina, de uitroeiing van het Joodse volk, dat ze ervan beschuldigden de oorzaak te zijn van het kwaad. Vandaag de dag heeft dezelfde Alliantie met hetzelfde beleid dezelfde doelstelling geformuleerd met dezelfde motivatie: Israël is voor hen de oorzaak van de oorlogen in het Midden-Oosten en moeten worden uitgeroeid. Mannen uit de jaren 1940 zijn voorbijgegaan, maar hun erfgenamen hebben hun beleid aangehouden, en vermommen het onder een compassie en liefde, die Israël naar zelfmoord duwt van het “eigen goed”. Natuurlijk!

Tijdens WO-II trachtte het Bondgenootschap van Pétain en Hitler met de moefti van Jeruzalem te komen tot een uitroeiing van het Joodse volk, dat ze ervan beschuldigden de oorzaak te zijn van het kwaad. Vandaag de dag heeft dezelfde Alliantie met hetzelfde beleid dezelfde doelstelling geformuleerd met dezelfde motivatie: Israël moet worden uitgeroeid.

Dus, met de verklaring van de UNESCO zijn we getuige van de onderdrukking van de geschiedenis van het Israëlische volk – de “Holocaust Herinnering” zoals gedefinieerd door Giulio Meotti – waaraan de EU meedoet.

Maar wat betekent de UNESCO-verklaring voor Europa en het christendom? Is niet het christendom geboren in Israël? De kerken vertellen de geschiedenis van het volk van Israël in hun schilderijen, beeldhouwwerken en gebrandschilderde ramen? En is niet de Bijbel, dit historische heiligdom van het volk van Israël, reeds meer dan twee millennia opengeslagen op elke preekstoel van deze kerken? Is het niet gelezen? Met commentaren door twintig eeuwen heen? Was Jezus geen Joodse Judeër, zoals zijn apostelen en evangelisten dat ook waren?

Of was het islam wat Jezus preekte, in het Arabisch en in de moskeeën?

Als Israël nooit een geschiedenis had in Judea, dan zijn het christendom en de Bijbel beide leugens. Zijn dan ook de oude teksten waaruit het bestaan van Israël blijkt uit de tijd van de farao’s, Assyrië, de Grieken, de Romeinen allemaal leugens? En de boog van Titus in Rome, met de Menorah erop, kwam die uit een moskee? Er waren niet eens moskeeën op dat moment – zelfs niet in Arabië.

Lees verder

[toosvanholstein]

De Magie van La Serenissima, een ReisKunst-Verhaal

De magie van Venetië. Een nieuw ReisKunst-Verhaal in mijn blog TOOS&ART. Van drukte tot rustige, betoverende avondschemering en 's nachts aangelichte paleizen aan het Canal Grande – Altijd weer volop inspiratie voor mijn Venetië-schilderijen #Venice #art

Toos van Holstein, Venezia (olieverfschilderij 130-100 cm) Lang, lang geleden was ik er voor ‘t eerst. Nog met m’n ex. Lang, lang geleden dus. Toen bewoog ik me, zoals bijna al die dagjestoeristen dan altijd doen, door een drukke, lange en ingewikkeld kronkelende soort Kalverstraat. Lopend vanaf het station richting Piazza San Marco. Om nou te stellen dat die dag een diepe indruk maakte. Nee,…

[joostjongepier]

Wat?   Yayoi Kusama, Naked Body Festival, Schiedam November 1967, Stedelijk Museum Schiedam (1967) door Ton den Haan, Voedselobsessie (Macaroni-broek) (1965), Fallisch meisje (1967), Voedselobsessie (Dienblad) (1965), Narcissus Garden (1966) en Infinity love room (1967) door Yayoi Kusama

Waar?   Tentoonstelling Yayoi Kusama – De Nederlandse jaren in Stedelijk Museum Schiedam, Schiedam

Wanneer?   28 december 2023

Yayoi Kusama is terug in het Stedelijk Museum Schiedam. Niet in persoon, maar in de vorm van een expositie gewijd aan de periode dat ze in Nederland verbleef. In 1967 zorgde een performance van de Japanse kunstenares in dit zelfde museum voor  een heuse rel. Tijdens een ‘happening’ beschilderde ze het lichaam van haar collega-kunstenaar Jan Schoonhoven. Het gebeuren leidde tot een brief van 59 verontruste burgers die vonden dat het museum zich moest richten op moderne kunst en niet op ‘dergelijk vertoon’. De VVD-fractieleider in de gemeenteraad stelde vragen en voor museumdirecteur Hans Paalman dreigde ontslag.

De in Japan geboren en opgegroeide Yayoi Kusama verhuisde in 1957 naar Amerika. In New York ontmoet ze de Nederlandse kunstenaar Hans Peeters, een van de oprichters van de Nul-groep. Ze komt in 1965 naar Nederland, waar Peeters haar in contact brengt met de directeuren van Internationale Galerij Orez, waar ze haar eerste solopresentatie in Europa krijgt. Het is het begin van een jarenlange samenwerking. In 1967 presenteert Kusama haar werk in het Stedelijk Museum Schiedam.

Kusama sluit met haar werk aan op de seksuele revolutie, maar haar beelden komen voort uit een meer persoonlijke bron: haar eigen jeugd. Ze heeft een obsessie voor eten, bloemen en fallussen die onlosmakelijk verbonden is met een (seksueel) trauma uit haar jeugd. Al van jongs af aan heeft ze te kampen met waanbeelden en visioenen die haar hele leven en haar werk sterk beïnvloeden. Kusama’s obsessies komen voort uit haar grootste angsten. Door motieven eindeloos te herhalen bedwingt ze die angsten. “Ik ben doodsbang voor het idee dat iets langs en lelijks als een penis bij mij naar binnenkomt, en daarom maak ik er zoveel van. Ik maak er zoveel dat ik mezelf begraaf in het proces van het maken. Dit noem ik ‘obliteration’.”

Speciaal voor de tentoonstelling in Schiedam maakt Kusama een gouden en een zilveren Phallic Girl, etalagepoppen bedekt met katoenen fallussen en bespoten met goud- en zilververf.

Yayoi Kusama wordt beroemd met haar ‘polka dots’: eindeloos herhaalde stippen. Rond het midden van de jaren zestig begint ze haar fallusobjecten op deze manier te decoreren. Op de vraag wat de polka dots betekenen, antwoordde Kusama in 1967: “Ik wil de mensen gelukkig maken met mijn polka dots. Zij moeten een doorlopende lijn vormen en eenheid brengen. Eigenlijk zou ik overal polka dots willen aanbrengen, op straat, op de gevels van huizen.”

Een bijzonder werk op de huidige tentoonstelling in Schiedam is Narcissus Garden. Op de Biënnale van Venetië in 1966 presenteert de kunstenares, buiten het officiële programma, in een park Narcissus Garden: honderden spiegelende bollen. De kunstenares biedt de bollen voor twee dollar per stuk te koop aan, maar de organisatie van de biënnale verbiedt haar de bollen voor zo weinig geld te verkopen. Met de bollen houdt de kunstenares het biënnalepubliek een spiegel voor. Het is een stevige kritiek op het marktgerichte kunstsysteem.

Najaar 1967 opent Galerie Orez de tweede solotentoonstelling van Yayoi Kusama: Infinity love room. De obsessieve herhaling van stippen beperkt zich niet langer tot  haar schilderijen en objecten. Ze bedekken nu ook de galerie en uiteindelijk de bezoekers. Tijdens de opening beschildert Kusama mensen en nodigt ze de aanwezigen uit dat ook te doen.

[joostjongepier]

Wat?   Venetian Boy Catching a Crab (1892-1893) door Henrietta Skerrett Montalba, Helen of Troy, (na 1812), Theseus and the Minotaur (1782) en The Three Graces (1814-17) door Antonio Canova, The Fallen Angel (1895-1900) en The Age of Bronze (gemodelleerd 1876-77, voor het eerst gegoten in brons 1880) door Auguste Rodin en Thetis Dipping Achilles in the River Styx door Thomas Banks (1790)

Waar?   Victoria & Albert Museum, Londen

Wanneer?   10 januari 2023

Het is decennia geleden dat ik het Victoria and Albert Museum (meestal V&A genoemd) bezocht. Wat me er nog van bijstaat is een grote verzameling mode en een afdeling met heel veel muziekinstrumenten. Van kunst is me van dat bezoek weinig bijgebleven. Op de laatste middag van mijn bezoek aan Londen besluit ik het V&A opnieuw te bezoeken. Vanaf het metrostation leidt een lange tunnel naar een ingang van het museum die direct uitkomt op de afdeling sculptuur. Ik heb het hele museum bekeken. Nou ja, bekijken is natuurlijk een te groot woord voor zo’n immens museum volgepakt met duizenden voorwerpen. Ik zag fraaie schilderijen van Constable en Turner, kartons van Rafaël en Tippoo’s Tijger. Maar omdat je nu eenmaal niet alles goed kunt bekijken, besloot ik me te concentreren op de afdeling beeldhouwkunst. Deze bevat een zeer fraaie verzameling werken met grote namen.

Centraal in de hal staat een werk dat ik herken, maar waarvan de kunstenares mij volledig onbekend is. Het gaat om Venetian Boy Catching a Crab van Henrietta Skerrett Montalba (1848-1893). Ze studeerde aan de National Art Training School (nu: Royal College of Art) en aan de Accademia de Belle Arti in Venetië. Ze specialiseerde zich in portretbustes van terracotta, waarmee ze talloze prijzen won. Het fraaie beeld van de Venetiaanse vissersjongen werd in 1893 tentoongesteld in de Royal Academy en op de World’s Columbian Exposition in Chicago.

Hoewel zijn werken erg gladjes zijn, ben ik toch een immens bewonderaar van Antonio Canova. Zijn Amor en Psyche in het Louvre behoort (met werken van Bernini) tot de allermooiste beeldhouwwerken die ik ken. Hier in de V&A staan een aantal werken van zijn hand. Naast een buste van Helena van Troje, is dat Teseus and the Minotaur. De held uit de Griekse mythe heeft de Minotaurus (een monter, half-mens, half-stier) gedood. Op de rots liggen de spoelen met draad die Theseus moeten helpen uit het labyrint te komen. Canova was in de twintig toen hij dit indrukwekkende beeld maakte. En dan is er als derde The Three Graces. Zij representeren vrolijkheid, elegantie en jeugd en schoonheid. De hertog van Bedford gaf opdracht voor dit beeld toen hij Rome bezocht. Hij plaatste het in een speciaal ontworpen ‘tempel’ in zijn huis.

Van de geïdealiseerde beelden van Canova naar de veel ruwere en modernere beelden van Rodin. The Fallen Angel toont een geveugelde figuur die op de grond is gevallen en vastgehouden wordt door een naakte vrouw. Het beeld is bijna een zoekplaatje. Waar houdt het ene lichaam op en begint het andere? The Age of Bronze was Rodin’s eerste levensgrote beeld. Hij gebruikte een soldaat als model omdat hij de houdingen van professionele modellen te conventioneel vond. Toen het werk voor het eerst werd tentoongesteld, vond men het zo levensecht dat critici de kunstenaar ervan beschuldigden dat het een afgietsel was. Rodin moest bewijzen dat de kwaliteit van het beeld te danken was aan zijn zorgvuldige observatie.

Een paar dagen gelden schreef ik dat het altijd leuk is om een werk tegen te komen dat je herkent, omdat je het eerder in een totaal andere context hebt gezien. Dat is ook vandaag weer het geval. In januari 2020 bezocht ik de tentoonstelling Troy, myth and reality in het British Museum. Daar zag ik een beeld, dat blijkbaar thuis is in het Victoria & Albert Museum, namelijk Thetis Dipping Achilles in the River Styx. Uit mijn kunstdagboek van toen: “Thetis, de moeder van Achilles, doopt hem in de rivier de Styx om hem zo onkwetsbaar te maken. Omdat ze de baby vasthoudt bij zijn hiel, vormt dat, inmiddels spreekwoordelijke, lichaamsdeel later zijn enige kwetsbare plek. De hiel zal hem uiteindelijk fataal worden.”

[toosvanholstein]

Wat zijn die Surrealistische Vrouwen Hot!

Een mannen en kunstverslindster met als gevolg een prachtige expo van surrealistische vrouwen en mannen in het Palazzo Infinito, het onaffe paleis, in Venetië. Het museum van de Peggy Guggenheim Collection. Geniet samen met Toos van Holstein in TOOS&ART.

Peggy Guggenheim op het boventerras haar palazzo aan het Canal Grande Peggy Guggenheim lustte er wel pap van. Van zowel mannen, zo ongeveer duizend volgens haar eigen zeggen, als van kunst, ook zo’n duizend schilderijen en beelden. Dat liep dus aardig gelijk op met elkaar. Maar daardoor liep ik vorige maand in Venetië wel over min of meer heilige kunstgrond. In het palazzo non finito, het niet…

[joostjongepier]

Wat?   Neushoorn (Rhonocerus) door Albrecht Dürer (1515), Neushoorn door Johann Gottlieb Kirchner, Meissener Porzellan Manufaktur (1731), Clara in Middelburg in Pieter Boddaert: Aantekeningen van allerhande nature (1742), Clara in Mannheim (1747), Clara in Parijs door Jean-Baptiste Oudry (1749), Klok met neushoorn als drager door J.J. de Saint-Germain (1755), Neushoorn toegeschreven aan Peter Antoon Verschaffelt (1765-1770) en Neushoorn door Pozellanmanufaktur Frankenthal (1765-1770)

Waar?   Tentoonstelling Clara de neushoorn in Rijksmuseum, Amsterdam

Wanneer?   30 september 2022

Clara was een Indische neushoorn. Haar moeder werd gedood toen ze slechts een maand oud was. Zij werd in huis genomen door de directeur van de VOC-vestiging in Bengalen tot zij in 1740 naar Nederland werd verscheept.

Tot Clara in juli 1741 in Rotterdam voet op Europese bodem zette, bepaalde Albrecht Dürers houtsnede Rhinocerus uit 1515 hoe men op ons continent dacht dat een neushoorn eruitzag. De daarop afgebeelde neushoorn werd begin zestiende eeuw naar Lissabon verscheept. Dürer had het dier zelf niet gezien, maar baseerde zich op beschrijvingen en een tekening van een onbekende kunstenaar. De afbeelding bevatte een aantal foute anatomische details (zoals een huid van harnasachtige platen en een extra hoorntje op de rug). Nog in 1731 produceerde de Meissener porseleinfabriek een neushoorn voor de porseleinen dierentuin van de hertog van Saksen die was gebaseerd op de houtsnede van Dürer.

Zodra Clara in Nederland was aangekomen, werd ze tentoongesteld. De belangstelling voor het exotische dier was overweldigend. Een jarenlange toer door Europa volgde en overal stonden mensen in de rij om Clara te zien. Toen zij op 1 augustus 1742 tentoon werd gesteld op de Dam in Middelburg, kwam advocaat Pieter Boddaert meteen naar haar kijken. Hij plakte het aanplakbiljet dat in de stad was verspreid in een notitieboek. Hij vermeldde erbij dat de afbeelding niet klopte met de neushoorn die voor hem stond. De afbeelding was dan ook nog gebaseerd op de houtsnede van Dürer.

Clara werd tijdens haar leven bestudeerd door wetenschappers en afgebeeld door kunstenaars. Zij werd een ware beroemdheid. De afbeeldingen van Clara begonnen het langzamerhand te winnen van de Rhinocerus van Dürer. In Venetië schilderde Pietro Luonghi in opdracht twee schilderijen van Clara met vooraanstaande families.

In 1747 verscheen een nieuwe prent van Clara. Daarop zijn ook haar eigenaar, voormalig VOC-kapitein Douwe Jansz Mout, en het schip waarop Clara naar Europa werd verscheept afgebeeld.

Ervaren dierenschilder Jean-Baptiste Oudry schilderde in 1749 een levensgroot portret van de beroemde neushoorn. Ze kijkt de beschouwer recht aan. In werkelijkheid is het zicht van een neushoorn echter beperkt.

Bronsgieter en klokkenmaker Jean-Joseph de Saint-Germain maakte exclusieve klokken voor de elite. Na haar bezoek aan Parijs in 1749 gebruikte hij een beeld van Clara als drager van zo’n klok, staand op een muziekdoos.

Op 14 april 1758 stierf Clara op eenentwintigjarige leeftijd. Ze had haar hele leven nooit een andere neushoorn gezien. In 1758, kort na haar dood, maakte hofkunstenaar Peter Antoon Verschaffelt een natuurgetrouw marmeren beeld van Clara. De porseleinfabriek in Frankenthal verkocht porseleinen beeldjes van het beroemde dier die waren gebaseerd op het werk van Verschaffelt.

[joostjongepier]

Wat?   John Soane en John Soane Junior en George Soane door William Owen, huis en kunstcollectie van John Soane

Waar?   Sir John Soane’s Museum, Londen

Wanneer?   6 augustus 2023

Vanochtend bezocht ik het vroegere woonhuis van architect John Soane (1753-1873). Soane was zoon van een metselaar, maar ontwikkelde zich tot een veelgevraagd architect. De Royal Academy onderkende het talent van de jonge Soan en kende hem een reisbeurs toe, waardoor hij een Grand  Tour door europa kon maken. Terug in Engeland begon hij een enorme collectie kunstvoorwerpen aan te schaffen. De voorwerpen variëren van schilderijen tot beeldhouwwerken, van architectuurtekeningen tot modellen en van Griekse vazen tot een Egyptische sarcofaag.Toen ik in januari van dit jaar Sambourne House bezocht, dacht ik dat een huis niet meer kunstvoorwerpen kon bevatten dan dat. Soane’s House wint het op alle fronten!  Zijn huis is nagelaten aan de staat met de clausule dat het in de staat moest blijven waarin het was bij Soan’s dood. Het resultaat is dit bijzondere museum.

In plaats van gewoon een bezoek aan het museum te brengen, heb ik een rondleiding geboekt. Dat heeft het voordeel dat ik ook een kijkje mag nemen in de kleine privévertrekken en de Picture Room. Het huis is door Soan zorgvuldig ontworpen met het oog op zijn collectie. Overal zijn lichtkoepels aangebracht, in de zogenaamde Breakfast Room, waar hij potentiële gasten ontving is er naast zo’n koepel in het dak ook geel glas aangebracht, dat zorgt voor een zuidelijk aandoend licht. Talloze spiegels zorgen bij bepaalde lichtinval voor een spectaculair effect.

De kunstvoorwerpen staan van de kelder tot verdieping, maar het meest intrigerende vertrek is de Picture Room. Gebouwd om de schilderijencollectie van Soane te herbergen. Het is een niet zo heel grote vierkante ruimte. Centraal hangt een schilderij van Venetië door Canaletto. Ook is er een serie van vier werken van Hogarth: The Election. Maar de echte verrassing moet nog komen. Aan beide zijden van de kamer bestaan de wanden uit twee beweegbare panelen. Zodra deze worden geopend komen er meer werken tevoorschijn, waaronder de serie A Rake’s Progress door William Hogarth. Achter de rechterpanelen bevinden zich nogmaals twee beweegbare panelen, waarachter zich nog meer kunstwerken bevinden.

Dat John Soane een geobsedeerd man was, lijdt geen twijfel. Iemand die zo gedreven verzamelt en zijn hele huis op die verzameling bouwt en inricht, durf ik wel fanatiek te noemen. Of het een erg aangenaam mens was, waag ik te betwijfelen. Hij dwong zijn twee zoons om architectuur te gaan studeren. Zijn oudste zoon George, die liever schrijver wilde worden, lag dwars. George’s levenswandel was verre van voorbeeldig. Hij kwam gevangen te zitten omdat hij schulden niet kon afbetalen. Toen hij uiteindelijk vrij kwam schreef hij in een krant artikelen vol kritiek op Sloane Seniors werk en persoon. Het leidde tot een onherstelbare breuk. Soane onterfde zijn zoon en liet zijn huis na aan de staat. Jammer voor George, maar een geluk voor alle bezoekers die tot op de dag van vandaag dit bijzondere huis in originele staat kunnen bewonderen.

[joostjongepier]

Wat?   Artbite door Frederike Upmeijer (Vrije Academie) over De slag bij Lepanto door Cy Twombly

Waar?   Thuis in mijn studeerkamer

Wanneer?   21 april 2020

Corona-tijd voelt voor een museumjunkie zoals ik als een cold turkey. Zo ben je je koffer aan het pakken voor een tripje naar Gent om de grote Van Eyck-tentoonstelling te gaan bekijken; twee dagen later gaat België in quarantaine en zit Van Eyck op slot.

Musea doen hun best om ondanks de gedwongen sluiting hun klanten te bedienen. Mijn mailbox vult zich dagelijks met virtuele museumbezoeken, rondleidingen per gsm en korte lezingen over kunsthistorische onderwerpen. Zo bezocht ik de eregalerij van het Rijksmuseum per Streeview, werd ik door de curator rondgeleid op de tentoonstelling Breitner-Israëls in het Kunstmuseum Den Haag en volgde ik bij de Vrije Academie korte lezingen onder de titel Artbites. Allemaal heel boeiend, maar het bleef surrogaat en voedde eerder de heimwee dan dat het mijn kunsthonger verzadigde. Nu kan ik dat natuurlijk onmogelijk kwalijk nemen aan de musea en kunstinstellingen. Ze doen wat ze kunnen in deze vreemde tijd en dat is een hoop. En ik ben ze daar ook dankbaar voor.

Gisteren keek ik naar een Artbite van de Vrije Academie. Frederike Upmeijer, een van de docenten, besprak werk van Cy Twombly. De minilezing voerde me naar München, waar ik vorig jaar een weeklang musea bezocht, nudeln at en grote pullen Dunkles achteroversloeg.

Een van de meest verrassende musea daar vond ik Museum Brandhorst, een museum voor hedendaagse kunst. Daar zag ik voor het eerst werk van de door Upmeijer besproken kunstenaar. Veel van zijn werk (heel veel scheepjes) nam ik voor kennisgeving aan. Maar toen kwam ik in de zaal waar ook deze Artbite over gaat. De zaal is geheel gewijd aan een serie doeken die Twombly schilderde voor de Biënnale in Venetië: De slag bij Lepanto. Deze legendarische zeeslag tussen de christelijke Europese mogendheden en het Ottomaanse rijk vond plaats in 1571 en werd talloze malen door schilders vereeuwigd. Toen ik de zaal binnenkwam, hapte ik haast naar adem. Wat een overweldigende ervaring. Als een van de schilderijen afzonderlijk aan een museummuur had gehangen, had ik er waarschijnlijk niet heel lang voor stilgestaan, maar samengebracht in één zaal is het een overweldigende beleving. Soms is kunst niet om naar te kijken, maar om te ondergaan en dat gebeurde me in Museum Brandhorst.

Misschien is dat wel wat ik nu vooral mis. Er zijn websites waarop je schilderijen in extreme details kunt bekijken. Er zijn kunstboeken met prachtige reproducties; ik heb er genoeg in mijn kast staan. Maar het blijven reproducties. De ervaring die ik in München had en waar ik (met dank aan de Vrije Academie) gisteren aan herinnerd werd, dat is iets wat je alleen kunt beleven met originele kunst. Ik zie dan ook verlangen uit naar de dag dat ik, al dan niet op anderhalve meter van mijn medemuseumbezoekers, weer live van kunst zal kunnen genieten. En tot dan toe ben ik al die musea en culturele instellingen dankbaar die me dagelijks van Artbites en andere culturele hapjes voorzien.

[toosvanholstein]

Venetiaanse sferen in Middelburg op 1 en 2 juli

Op 1 en 2 juli verkeert Middelburg in Venetiaanse sfeer met echte Venetianen in gondels en met Venetiaanse kunst. #kunst#Venetië#expo#art

Zomer in Zeeland, het hele jaar Middelburg800 (jaar stadsrechten) en daardoor komend weekeinde Voga Veneta, roeien op z’n Venetiaans in de Middelburgse grachten. Met als extraatje Venetiaanse kunst in de Abdij en in mijn atelier aan de Korendijk 56. Zeg maar eens dat ‘t op Walcheren, afgezien van de branding aan de kust, niet bruist.

Maar hoe komen die Venetiaanse roeiers en hun boten in…

[joostjongepier]

Wat?  The Piazza San Marco, looking east along the central line, The Grand Canal with the Rialto Bridge from the South (met detail), The Scuola di San Rocco, The Molo from the Bacino di San Marco (met detail), The Cannaregio, looking North-West to the Three-Arched Bridge and the Palazzo Surian-Bellotto from the Palazzo Testa door Canaletto

Waar?   Tentoonstelling Canaletto’s Venice revisited in het National Maritime Museum, Greenwich

Wanneer?   1 augustus 2022

Als je nu Venetië bezoekt, koop je wellicht een paar ansichtkaarten van de hotspots. In de achttiende eeuw werden jongeheren uit de betere standen door hun vaders op Grand Tour gestuurd. Deze reis vormde de afsluiting van hun opvoeding en liet de jongemannen kennismaken met andere landen, cultuur, kunst en geschiedenis. Italië vormde meestal het hoogtepunt van de reis. Souvenirs zijn van alle tijden, dus de jongemannen op Grand Tour wilden een aandenken aan hun reis. Schilders als Canaletto specialiseerden zich in het genre. John Russell, de vierde hertog van Bedford, schafte meteen maar een hele serie schilderijen aan. De vierentwintig gezichten op Venetië die hij aanschafte, zijn nu te zien in het Maritiem Museum in Greenwich.

Canaletto viel me voor het eerst op in een museum in Rome, vele jaren geleden. Sindsdien kom ik zijn werken regelmatig tegen (zijn productie was blijkbaar groot!) en bekijk ze altijd met veel interesse. Zelden echter zag ik ze zo fraai geëxposeerd als hier. De schilderijen hangen in een donkere zaal, stuk voor stuk prachtig uitgelicht. Daar kunnen heel wat gerenommeerde kunstmusea nog wat van leren.

Canaletto was een fotoshopper avant la lettre. Wanneer het de compositie aantrekkelijker maakte veranderde hij zichtlijnen of voegde hij een pleintje toe waar het niet was (Scuola di San Rocco). Verder geven zijn schilderijen een getrouw beeld van hoe Venetië er in zijn tijd uitzag en, in veel gevallen, nog steeds uitziet.

De gebouwen, de pleinen, de Rialto Brug, het Canal Grande: het is allemaal een lust om naar te kijken. Toch is er een ander aspect van Canaletto’s werk dat mij nog meer boeit. Dat betreft de vele menselijke figuurtjes die zijn scènes bevolken. Vooral wat zich aan boord van de talloze bootjes afspeelt, biedt materiaal voor een hele studie. Daarnaast is er nog een uiterst charmant detail dat veel hedendaagse toeristen, Canaletto navolgend, in Italiaanse steden met hun mobieltjes vereeuwigen: wasgoed aan de lijn.