#historisch overzicht | Explore Tumblr Posts and Blogs

thedreamlifeofbalsosnell · 3 months

Text

‘Mijn hoofd is een zieke vulkaan’ van Charles Baudelaire: de brieven van een protopunker

Hij heeft er 200 jaar op moeten wachten, maar Charles Baudelaire (1821-1867) is eindelijk opgenomen in het pantheon van Privé-domein. Mijn hoofd is een zieke vulkaan is de eerste, uitgebreide selectie van Baudelaires correspondentie in het Nederlands, vakkundig bezorgd en bevlogen vertaald door Kiki Coumans. Deze meer dan lezenswaardige brieven geven niet alleen een verrassend en bij momenten onthutsend beeld van de ultieme poète maudit, maar ontkrachten ook enkele vastgeroeste mythes over de auteur van Les fleurs du mal en Le Spleen de Paris of plaatsen deze op zijn minst in een ruimere, literair-historische context.

In haar inleiding verbaast Coumans zich erover dat Baudelaires brieven tot nu toe onvertaald bleven. De poëtische meesterwerken werden vertaald in de jaren 1980 en 1990 — op zich al vrij laat —, net als de kunstkritieken, maar niemand waagde zich aan de correspondentie, die toch uit zo’n 1.500 bewaard gebleven brieven bestaat, geschreven tussen 1832 en 1866, tussen de dichters tiende en zijn vierenveertigste levensjaar, en in de Pléiade — dat andere literaire pantheon — 2 lijvige delen omvat, samen goed voor bijna 2.500 pagina’s. Mijn hoofd is een zieke vulkaan vult met andere woorden een langdurende lacune op en alleen daarom al verdient de ontsluiting van deze briefwisseling alle lof.

Mijn hoofd is een zieke vulkaan is een prestige-uitgave, in de gekende strakke, luxueuze vormgeving van een Privé-domein. Een fotokatern in kleur zit middenin (met onder andere enkele verbluffende facsimile-beelden van brieven, cholerisch onderstreept door Baudelaire, als hallucinante proeve van zijn opvliegend karakter). Achterin geven 205 aantekeningen meer uitleg bij te duiden passages. Een selectieve bibliografie zet aan tot verdere lectuur en een gedetailleerde bronvermelding verklaart de herkomst van alle brieven. Een extensief personenregister ten slotte, geeft een overzicht van Baudelaires leefwereld, met de namen van afzenders en geadresseerden telkens in cursief, een aardigheidje dat mooi oogt en toekomstig opzoekwerk faciliteert.

In een verantwoording doet Coumans haar werkwijze uit de doeken: bij het maken van een selectie wilde ze ‘een zo rijk mogelijk beeld’ geven van ‘het doen en denken van Baudelaire’, een speurtocht die zelfs verrassende vondsten opleverde. Zeldzame brieven waarin de dichter het over zijn ideeën, zijn plannen of zijn oeuvre heeft, werden bij wijze van spreken blindelings geselecteerd, net als brieven aan zijn belangrijkste contacten, in het bijzonder andere schrijvers (Victor Hugo, Gustave Flaubert, Théophile Gautier, Alfred de Vigny) en kunstenaars (Richard Wagner, Franz Liszt, Édouard Manet, Félicien Rops). Stilistisch zijn de meeste brieven geen hoogvliegers, maar Baudelaire had een aantal hebbelijkheden die zijn taal een grote levendigheid geven. Zo gebruikte hij graag gedachtestreepjes, een tic die Coumans bij de tekstbezorging zoveel mogelijk handhaafde. Dito voor woorden onderstrepen: onderstreepte woorden zijn cursief gezet; woorden die dubbel onderstreept zijn, staan in kleinkapitalen. Woorden die meerdere malen zijn onderstreept, krijgen een aantekening en in één geval zelfs een foto in de middenkatern.

Leven en werk zijn bij Baudelaire onafscheidelijk, zoveel is duidelijk. In dat verband citeert de twintigjarige Menno Wigman in zijn voorwoord van De bloemen van het kwaad — een vroege berijmde vertaling van 27 fleurs du mal, nu opnieuw uitgegeven op initiatief van Coumans — de dichter J.H. Leopold: ‘Baudelaire is een van die weinige kunstenaars, die door hun leven en door hun persoonlijkheid niet minder boeien dan door hun werk. Men kan zich bij de beoordeling van dit laatste niet geheel losmaken van het eerste, en dat lijkt mij niet noodig (sic) ook.’ Het is dan ook de juiste keuze van Coumans om in haar inleiding een uitvoerig overzicht te geven van de belangrijkste gebeurtenissen in Baudelaires leven, om zo bij te dragen tot een beter begrip van de woede, frustraties en ja, soms ook vreugde, in de brieven.

De eerste brieven van de tienjarige Baudelaire in Mijn hoofd is een zieke vulkaan zijn aandoenlijk, maar laten tegelijk de latere plantrekker in de dichter reeds vermoeden. Zo brengt de knaap aan zijn 16 jaar oudere halfbroer Alphonse vanuit Lyon verslag uit over een reis die hij met zijn moeder maakte: ‘Ik bedacht dat altijd reizen me een mooie manier van leven leek’. Een paar maanden later schrijft hij de profetische woorden: ‘Ik hoor bij de rebellen.’ Soms tekent hij met Carlos of met Baudelaire Dufaÿs, zijn familienaam aangevuld met de meisjesnaam van zijn moeder. Aan zijn moeder en stiefvader belooft hij als twaalfjarige hen geen verdriet meer te doen: ‘Jullie hoeven niet mijn hart te corrigeren, mijn hart is goed.’ Als hij al fouten heeft gemaakt, dan komt dat door zijn ‘onbedwingbare neiging tot luiheid’, zo verzekert hij. In een brief aan Alphonse verzucht moeder Caroline: ‘Hij heeft zoveel capaciteiten dat we wel veeleisend moeten zijn.’

Baudelaires jeugdjaren zijn woelig: zijn vader sterft als hij nog maar 6 is, kort nadien hertrouwt zijn moeder met de autoritaire en oerburgerlijke generaal Jacques Aupick. De band met zijn moeder is fragiel en capricieus, maar altijd innig en temperamentvol (‘jij bent tenminste een eeuwigdurend boek’); zijn stiefvader echter blijkt al snel een eeuwige stoorzender, die zijn nieuwbakken kind in het gareel wil doen lopen. Aan de andere kant moet het beeld van de boze stiefvader, een idee dat er vooral is gekomen door Jean-Paul Sartres bekende en invloedrijke monografie over de dichter van Les fleurs du mal, op basis van de correspondentie worden bijgesteld. In enkele kostschoolbrieven bijvoorbeeld schrijft de jonge Baudelaire: ‘ik hou veel van deze vader’, en later, als zeventienjarige, noemt hij Aupick zelfs ‘mijn vriend’.

Baudelaire zit op kostschool eerst in Lyon, later in Parijs, waar hij van school wordt gestuurd, blijkens een pittig bericht van de rector aan Aupick: de toekomstige dichter heeft een briefje dat hem door een medeleerling is overhandigd, ingeslikt en weigert de bron van het bericht te onthullen. Dergelijke brieven van derden over Baudelaire, in totaal een vijfentwintigtal, zijn een absolute meerwaarde van Mijn hoofd is een zieke vulkaan en bieden een alternatieve kijk op de complexe persoonlijkheid die de dichter ongetwijfeld is geweest.

Na het schoolincident werpt Baudelaire zich vol overgave op la vie de bohème, met alle gevolgen vandien. In 1839, op zijn achttiende, loopt hij zijn eerste druiper op (in een vrij hilarische brief bedankt hij Alphonse terloops voor de doorverwijzing naar een apotheker gespecialiseerd in venerische ziektes), en in 1941, erger nog, syfilis, een kwaal die hem zijn hele leven pijn bezorgde, een pijn die hij probeerde te verzachten door de artificiële paradijzen van laudanum, opium en hasjiesj op te zoeken. In 1840 schrijft Baudelaire een eerste brief aan Victor Hugo, de enige auteur die hij samen met Sainte-Beuve naar waarde weet te schatten, zo stelt hij. In een andere geweldige brief uit die periode moet Baudelaire zijn uitgaven oplijsten aan zijn broer, die hem in zijn antwoord lik op stuk geeft en tot de orde roept.

Maar de pret is van korte duur, een familieraad plaatst Baudelaire onverbiddelijk onder curatele. De dichter is woedend en reageert met een (eerste) vlammende reeks brieven, vol emotionele chantage en dreigementen: ‘Ik zeg het je heel nuchter, omdat ik mezelf beschouw als door jou veroordeeld, en ik weet zeker dat je niet naar me zult luisteren: maar besef allereerst dat je me willens en wetens oneindig veel pijn doet, zonder dat je de omvang daarvan kunt bevatten.’, schrijft hij aan zijn moeder. In een brief aan zijn bewindvoerder en kwelduivel Narcisse Ancelle dreigt hij zelfs met zelfmoord, maar vraagt de jurist in één beweging de erfenis voor zijn minnares Jeanne Duval te regelen.

De brieven die Baudelaire vanaf dan aan zijn moeder stuurt, druipen van het pathos en zijn meestal onverbloemde smeekbedes om geld. Om de curatele en de toorn van Aupick te omzeilen, zien moeder en zoon elkaar weinig of niet. Baudelaire stuurt haar zijn artikelen, losse gedichten of gepubliceerde boeken. Ze volgt zijn werk met belangstelling, maar neemt er ook afstand van, omdat ze het te duister vindt, obsceen zelfs. Aan Ancelle, inmiddels een vriend van de familie, vraagt ze niet altijd te kennen te geven dat ze haar zoon meehelpt: ‘Ondanks mijn verwijten jegens hem hoop ik dat u mijn zwakte ziet, ik zou niet boos zijn als u hem bedekt te kennen zou geven dat hij deze hulp op mijn instigatie krijgt, maar ik wil niet dat hij het weet, u weet dat ik eraan hecht gebrouilleerd met hem te blijven. Ik kan en wil de kwetsende woorden die hij tot mij, zijn moeder, heeft durven richten niet zo snel vergeten.’

De brieven in Mijn hoofd is een zieke vulkaan getuigen eveneens van de moeizame liefdesrelaties waarin Baudelaire verwikkeld was. Zijn bekendste geliefde was de ‘Zwarte Venus’ Jeanne Duval. Uit enkele brieven blijkt hoezeer hij zich voor haar inspande, ook na hun scheiding, en haar tot aan zijn dood in zijn hart droeg. De bekende courtisane en salonnière Appolonie ‘Madame’ Sabatier werd dan weer zijn belangrijkste muze en inspireerde hem tot enkele van de mooiste fleurs du mal en enkele sensuele brieven. Hetzelfde geldt voor toneelspeelster Marie Daubrun, voor wie hij in een brief aan George Sand in het stof kruipt in een poging haar aan een rol te helpen, hoewel hij om onduidelijke redenen een hekel had aan Sand en vooral voor eigen gewin zaakjes probeerde te regelen.

Vrouwen en Baudelaire, het is nooit wat geworden. Zijn vrouwenhaat is berucht, tot op vandaag, net als zijn hekel aan de natuur. In de brieven duiken dan ook enkele misogyne uitspraken op die menig hedendaags lezer op de kast zal jagen. In een brief aan zijn moeder, met wie hij overigens openlijk over zijn syfilis communiceert, klaagt hij over zijn ondraaglijke zenuwpijn ‘zoals vrouwen hebben’. Elders klinkt het: ‘Een kind krijgen is het enige dat een vrouw morele intelligentie geeft.’ En wat dacht u van: ‘Uiteindelijk heeft u voor mij bewezen wat ik graag als onmogelijk had beoordeeld, namelijk dat een meisje in boeken serieus vermaak kan vinden, heel anders dan het zo domme en ordinaire vermaak waarmee het leven van alle vrouwen is gevuld.’

In de nasleep van het proces schreef Baudelaire een bekende brief aan zijn vriend en eerste biograaf Charles Asselineau, waarin hij een prachtige droom beschrijft, een droom die zo tot de verbeelding spreekt dat hij Michel Butor en Roberto Calasso inspireerde om er eigen literaire werken van te maken. Andere hoogtepunten in de correspondentie, zeker ook stilistisch, zijn de brieven als reactie op het proces van ervaringsdeskundige Gustave Flaubert (‘U lijkt op niemand — wat de grootste aller kwaliteiten is.’) en leermeester Victor Hugo, die de veroordeling door het ‘huidige regime’ hekelt: ‘Zijn zogenaamde rechtspraak heeft u veroordeeld uit naam van zijn zogenaamde moraal. Dat is nog een extra bekroning. Dichter, ik schud u de hand.’

Uit vele brieven blijkt de grootheidswaanzin van Baudelaire, die geregeld gewag maakt van niet-gerealiseerde plannen, zoals het schrijven van een roman of het opvoeren van toneelstukken (een lucratieve bezigheid in die tijd). Andere epistels zijn ronduit absurd, op het surrealistische af: zo waarschuwt hij in een vreemde brief de socialistische denker Pierre-Joseph Proudhon voor een complot, hoewel daar geen enkele aanwijzing voor bestaat. Aan de directeur van de posterijen schrijft hij om zijn beklag te doen over de dienstverlening en aan keizerin Eugènie de Montijo vraagt hij of ze misschien wil bemiddelen bij het verlagen van zijn boete na het kwade bloemen-proces.

Brieven zijn voor Baudelaire vaak een uitlaatklep voor opgekropte woede, met als onbetwiste climax een brief aan zijn moeder over Ancelle: (‘Ancelle is een ellendeling en IK GA HEM OP ZIJN GEZICHT SLAAN IN HET BIJZIJN VAN ZIJN VROUW EN ZIJN KINDEREN’), of een middel om dreigementen over te maken, zoals in een brief aan zijn zetter Rigaud: ‘Ik zal u tot het einde blijven lastigvallen.’ Van zijn meest opportunistische kant toont Baudelaire zich wanneer hij in een ‘bevlieging’ absoluut wil toetreden tot de Académie française. In een artikel bewierookt hij Hugo’s Les misérables, in de hoop op een goed woordje van de meester voor zijn toetreding tot het exclusieve kliekje. Enkele weken later noemt hij in een brief aan zijn moeder Hugo’s beroemde roman ‘weerzinwekkend’ en diens bedanking voor de vriendelijke woorden ‘volkomen belachelijk’: ‘Wat dit betreft heb ik laten zien dat ik de kunst van het liegen beheers.’

In april 1864 neemt Baudelaire de benen naar Brussel, op de vlucht voor zijn schulden. De Belgische hoofdstad wordt al snel zijn persoonlijke hel (zie ‘België uitgekleed’ in Mijn hart blootgelegd en Arm België). Belgen zijn ‘domkoppen, leugenaars en dieven’ of kortweg ‘atheïstische apen’. Behalve Félicien Rops dat is ‘de enige ware kunstenaar […] die ik in België heb kunnen vinden.’ In 1866 in het bijzijn van Rops krijgt Baudelaire een hersenbloeding, aan de gevolgen waarvan hij maanden later, terug in Parijs, zal bezwijken, op 31 augustus 1857, hij is dan 46 jaar en volledig uitgeteerd door syfilis. Enkele aangrijpende brieven tussen zijn moeder, Asselineau en uitgever Auguste Poulet-Malassis sluiten Mijn hoofd is een zieke vulkaan af.

Het titanenwerk van Coumans valt niet genoeg te prijzen: Mijn hoofd is een zieke vulkaan is op alle vlakken — vertaling, ontsluiting, tekstbezorging — een uitschieter in de indrukwekkende reeks Privé-domein. Baudelaires bicentenaire heeft enkele nieuwe vertalingen geïnstigeerd, met als kroon deze niet te missen correspondentie. Maar in 2021 vieren nog 2 andere negentiende-eeuwse literaire mastodonten hun tweehonderdste geboortedag: Gustave Flaubert en Fjodor Dostojevski. Hopelijk worden de kluizenaar van Rouen en de meester van Sint-Petersburg op gelijkaardige wijze gevierd en gehuldigd.

Verschenen op: Mappalibri, 5 mei 2021 (ingekorte versie)

Mijn hoofd is een zieke vulkaan van Charles Baudelaire, een keuze uit de correspondentie, gekozen, vertaald, ingeleid en geannoteerd door Kiki Coumans, De Arbeiderspers, ISBN 9789029543781, 372 pp.

#Charles Baudelaire #Kiki Coumans #Privé-Domein #De Arbeiderspers

0 notes

rotterdamvanalles · 3 months

Text

Museum Boijmans Van Beuningen.

Museum Boijmans Van Beuningen is een museum voor beeldende kunst, gelegen aan het Museumpark in de stad Rotterdam. Het museum bezit creaties op het gebied van beeldende kunst, toegepaste kunst en design. De collectie tekeningen is een van de belangrijkste ter wereld. Boijmans Van Beuningen biedt een overzicht van Nederlandse en Europese kunst, van de vroege middeleeuwen tot in de 21e eeuw. Tot de collectie behoren onder andere de schilderijen 'De kleine toren van Babel' uit 1563 van Bruegel, 'De drie Maria's' van Jan van Eyck, en 'Titus aan de lezenaar' van Rembrandt, maar ook de 'Lippenbank' van Salvador Dalí. De instelling behoort tot de top van de Nederlandse kunstmusea.

Het museumgebouw uit 1935, ontworpen in traditionalistische jarendertigarchitectuur, omvat naast tentoonstellingszalen een prentenkabinet en een bibliotheek.

Het museum ging in 2019 dicht voor een ingrijpende verbouwing. Het Depot Boijmans van Beuningen is sinds 2021 voor het publiek toegankelijk.

Het museum ontstond dankzij het legaat van de verzamelaar Frans Jacob Otto Boijmans (1767-1847) aan de stad Rotterdam in 1841. De schilderijen en andere kunstvoorwerpen werden ondergebracht op de eerste verdieping van het historische Schielandshuis. In 1849 werd in Het Schielandshuis het Museum Boijmans geopend.

Bij een brand op 15 februari 1864 ging een groot deel van de collectie verloren, waaronder 293 van de 480 schilderijen en 700 tekeningen, een kwart van de tekeningen.[4]. Dertien van de 31 mappen met tekeningen van Nederlandse kunstenaars verdwenen, de kunstenaars met initialen C tot S bleven behouden. De bibliotheek, prentenkabinet, een verzameling tekeningen van oud-Italiaanse meesters en de porselein-verzameling gingen in zijn geheel verloren. Het redden werd bemoeilijkt doordat het water in de gracht bevroren was en de sleutel van de kunstopslag onvindbaar was.

Na uitkering van de verzekeringspremie werden nieuwe aankopen gedaan waaronder voor de tekeningencollectie 'Christus aan het kruis' van Peter Paul Rubens. Ook door schenkingen werd de collectie daarna weer gestaag aangevuld. Een erfenis van de Rotterdamse kunstverzamelaar Dirk Vis Blokhuyzen in 1869 met onder meer De kantwerkster van Vermeer werd vanwege kostenoogpunt echter afgewezen.

Adriaan Jacob Domela Nieuwenhuis schonk in 1923 zijn kunstcollectie, die voor een belangrijk deel uit grafische kunst bestond, aan het museum.[7] In 1935 werd het Van der Steurgebouw betrokken, ontworpen door de stadsarchitect Ad van der Steur. Van der Steur en de toenmalige museumdirecteur Dirk Hannema hadden één ideaal: het nieuwe museumgebouw moest een plek zijn waar je naartoe ging om van kunst te genieten. Geen overvolle wanden en slecht licht zoals in het 17e-eeuwse Schielandshuis, maar een modern gebouw dat geheel was toegerust voor zijn taak.

Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van het museum was de aankoop van een valse Vermeer. Han van Meegeren verkocht in 1937 aan het museum, de "pas ontdekte" Emmausgangers van Vermeer. Maar het was geen echte Johannes Vermeer maar een echte Van Meegeren, geschilderd in de stijl van Vermeer zo bleek later. Van Meegeren had veel vooraanstaande kunstkenners, inclusief Boijmans Van Beuningen directeur Dirk Hannema, om de tuin geleid

In 1958 verwierf het museum de collectie van havenbaron D.G. van Beuningen. Dat was zo’n mijlpaal dat de naam van het museum werd veranderd in Museum Boijmans Van Beuningen.

Ook aan andere particuliere verzamelaars heeft het museum veel te danken Hun gevariëerde belangstelling legde de basis voor de verscheidenheid van de collectie. En dankzij hun gedrevenheid bezit het museum nu als enige in Nederland schilderijen van Van Eyck, Titiaan, Jheronimus Bosch, Pieter Bruegel de Oude en Dalí. In de tweede helft van de twintigste eeuw werden de eigen aankopen van het museum steeds talrijker, maar nog altijd profiteert het museum van de generositeit van verzamelaars. Zo verwierf het museum in 1981 dankzij het echtpaar Van Beuningen-de Vriese een omvangrijke verzameling pre-industriële gebruiksvoorwerpen.

In 1958 verwierf[8] het museum de collectie van havenbaron D.G. van Beuningen. Dat was zo’n mijlpaal dat de naam van het museum werd veranderd in Museum Boijmans Van Beuningen.[9]

In 2004 werd een groot deel van de Koenigscollectie, die in de Tweede Wereldoorlog was verdwenen, aan het museum teruggegeven. In 2005 werd Stichting H+F Mecenaat opgericht; een samenwerkingsverband van Han Nefkens met Museum Boijmans Van Beuningen. Het H+F Mecenaat stelt zich ten doel op een internationaal niveau hedendaagse kunst en kunstenaars te stimuleren en onder de aandacht te brengen van een nieuw publiek. Met behulp van het H+F Mecenaat zijn verschillende aanwinsten mogelijk gemaakt, zoals de installatie "Laat je haar neer" van Pipilotti Rist en de installatie "Notion Motion" van de Deen Olafur Eliasson.

Op 20 april 2012 ontving het museum een particuliere schenking met een waarde van 30 miljoen euro. De Rotterdamse galeriehouder en kunstverzamelaar Hans Sonnenberg schonk 15 kunstwerken uit zijn privéverzameling met werken van onder meer Constant Nieuwenhuijs, David Hockney en Jean-Michel Basquiat.

gemeenteraad in met de wijziging van het bestemmingsplan in het Museumpark, waardoor plannen voor een bijzonder kunstdepot gerealiseerd konden gaan worden, Depot Boijmans van Beuningen. Depot Boijmans Van Beuningen is ontworpen door architect Winy Maas en moet na voltooiing geheel openbaar toegankelijk zijn. Er zullen 70.000 werken te zien zijn, op een totale oppervlakte van ongeveer 15.000 m2.

Op zondag 26 mei 2019 sloot de toegangspoort van Museum Boijmans Van Beuningen voor een verbouwing. In deze transitieperiode loopt het programma door en blijft de collectie zichtbaar bij buurmusea, het Erasmus MC en in Rotterdamse schoolklassen. Ook reizen topstukken naar musea over de hele wereld. Vanaf 2021 is de hele collectie te zien in het Depot Boijmans Van Beuningen.

In november 2019 werden enkele oudere kunstvoorwerpen uit de collectie in beslag genomen, omdat deze van diefstal afkomstig zouden zijn.

Zomer 2021 werd bekend dat Robbrecht & Daem, de architecten van de nieuwbouwvleugel uit 2003, het museum zou gaan dagvaarden. De Rotterdamse wethouder Bas Kurvers had namelijk een brief naar de gemeenteraad gestuurd dat de vleugel gesloopt zou worden ten behoeve van de renovatieplannen. Volgens de architecten heeft het museum te weinig aannemelijk gemaakt waarom de door hen ontworpen vleugel gesloopt moet worden.

Informatie komt van wikipedia.

0 notes

cryptogids · 7 months

Text

Crypto Update: Ethereum's Toekomst, Ripple vs. SEC-rechtszaak en Cardano Prijsvoorspellingen

Het landschap van Ethereum's ontwikkeling wordt verrijkt met de inspanningen van Vitalik Buterin, medeoprichter van Ethereum, die onlangs de voordelen van Verkle Trees benadrukte in een post op het platform. Dit is een belangrijke mijlpaal in de voortdurende evolutie van Ethereum, gericht op het bereiken van een "end game" in zijn ontwikkeling, zoals eerder uiteengezet door Buterin. Terwijl Ethereum zich voorbereidt op de integratie van Verkle trees, biedt dit artikel een diepgaand overzicht van deze technologische verbetering, evenals een update over de lopende Ripple vs. SEC-rechtszaak en de voorspellingen voor Cardano's prijsactie. Hier volgt een verzameling van alle belangrijke updates van de afgelopen 48 uur: Ethereum's Toekomst Glanst met Implementatie van Verkle Trees, Vitalik Buterin Verzekert Buterin had eerder een vijftraps, incrementeel proces uiteengezet om de smart contract blockchain te sturen naar wat hij de "endgame" van Ethereum's ontwikkeling noemde. Ethereum solo-stakers en netwerknodes staan op het punt beloningen te oogsten van de incorporatie van Verkle Trees, zoals verklaard door Vitalik Buterin. De Ethereum-medebouwer prees de voordelen van deze technologische verbetering aan Ethereum's protocol in een recente post. Verkle Trees worden verwacht "stateless validator clients" te vergemakkelijken, waarbij Buterin hun vermogen benadrukte om stakende nodes te laten werken met "bijna nul harde schijfruimte en bijna onmiddellijke synchronisatie". Dit markeert een belangrijke stap in de voortdurende ontwikkeling van Ethereum, die begon met de langverwachte activering van de Beacon Chain in september 2022. Verkle bomen vormen een onderdeel van de routekaart zoals gedeeld door Buterin eind 2022, onderdeel van de derde fase van Ethereum's ontwikkelingstraject. Wanneer eindigt de Ripple vs. SEC-rechtszaak? Crypto Expert Voorspelt Schikking In April — XRP naar $1? De juridische strijd tussen Ripple en de U.S. Securities and Exchange Commission (SEC), die begon in december 2020, nadert zijn climax met het einde van de ontdekkingsfase gisteren(20 februari). Een crypto-expert suggereert dat we een schikking kunnen zien in april, terwijl de gemeenschap de uitkomst van de zaak nauwlettend volgt. De voorspellingen over de uitkomst van deze zaak hebben ook invloed op de prijsactie van XRP, dat in de afgelopen week met 6.5% is gestegen. $8 Cardano Prijs Waarschijnlijk in deze Bull Cyclus, Maar ADA Kan in Gecentraliseerde Fase Blijven Tot April 2024 In de wereld van altcoins voorspelt een marktanalist een opwaartse prijscorrectie voor Cardano (ADA) op de lange termijn. Ondanks de recente langzame groei van ADA, blijven de ADA-stieren actief. De prijsactie van ADA wordt gevolgd door een analyse van historische patronen en on-chain data die inzicht biedt in marktsentimenten. De evolutie van Ethereum, de uitkomst van de Ripple vs. SEC-rechtszaak en de prijsactie van Cardano bieden een boeiend beeld van de huidige stand van zaken in de cryptowereld. Blijf op de hoogte van Crypto-gids voor verdere updates en analyses over deze en andere belangrijke ontwikkelingen in de wereld van cryptocurrency en blockchain. Volg ons op social media en abonneer je op ons YouTube-kanaal voor exclusieve content. Tot de volgende keer! Read the full article

1 note · View note

jurjenkvanderhoek · 1 year

Text

ANTON VERHEYS' GESCHIEDSCHRIJVING IN SCHILDERACHTIGE BEELDEN

Het blijft aan je kleven. Waar je gaat of staat, wat je doet of laat. Of je ervoor beter werk of erna best werk hebt nagelaten, doet weinig ter zake. Een misstap wordt niet snel vergeten. Groot ophef blijft lang hangen. Het staat te boek en blijft je dwars zitten. Jou werk wordt wit gesausd of verdwijnt achter een gordijn. Het mag niet gezien worden omdat het geen recht doet aan de realiteit zo is de mening. Het verdwijnt bij rechterlijke uitspraak voor decennia in een afgesloten kluis of ergens achter in de opslag. Meerdere kunstenaars hakken wel met dit bijltje, maar Anton Verhey schijnt er zijn roem in de kunstwereld aan te danken. Eigenlijk is hij er berucht door, terwijl zijn verdienste met verf en penseel vele malen groter is dan het gewraakte portret van koningin Beatrix.

Bij de presentatie van het schilderij viel vrijwel de hele Nederlandse bevolking over hem heen. Want de koningin bleek een grotesk aangezicht te hebben en baadde zich op de afbeelding in overdadige luxe en voor die tijd beschamende weldaad. Het schilderij is echter tekenend voor de manier waarop Verhey zijn composities opzet. Hij heeft een voorkeur voor pracht en praal, voor oudheid en historie. En weet een mens op het voordeligst maar wel geheel naar zijn idee vast te leggen. Het door hem gemaakte portret is zoals de geportretteerde hem in zijn beleving voordoet. En dat kan minder flatteus zijn, zoals de critici de koningin op zijn schilderij beschouwden. De compositie werd door de overheid gekocht van de opdrachtgever gemeente Weststellingwerf, en verdween al snel in de kelders van het Rijk.

De consternatie over en het verhaal achter dit staatsieportret staat zwart op wit gedrukt in een uitgave die het totale oeuvre van Anton Verhey aankaart. "De heftige reacties op dit schilderij waren toe te schrijven aan de toenmalige tijdgeest die absoluut anti-monarchistisch was...", schrijft biograaf Perry Pierik in het boek en citeert daarmee Anton Verhey: "Als reactie daarop wilde ik de glorie van de monarchie verbeelden in al zijn voor mij zo aantrekkelijke pracht en praal!" Waarschijnlijk was dat weelderige vertoon niet eens zozeer waarover men viel, maar veel meer de gelijkenis van de adellijke dame met de werkelijkheid die, volgens de criticasters, kant noch wal raakte en ver bezijden de waarheid was.

De uitgave "Anton Verhey, het complete werk' met teksten van Pierik geeft een overzicht van de werken van deze kunstenaar en vertelt het complete verhaal van zijn leven en werken. Opgesplitst naar de thema’s die hem bezig houden en waarin hij zijn schilderijen onderbrengt. Met een sterke voorkeur voor de vaderlandse geschiedenis en internationale historie. De schrijver volgt Verheys’ levensweg van het prille begin tot de plek die de schilder via omwegen en dwaalpaden uiteindelijk in de kunstwereld heeft gevonden. Hij schraagt zijn verhaal op de autobiografie van Verhey zelf. Het nu voorliggende boek is verschenen bij Uitgeverij Aspekt en geeft een flamboyant overzicht van de veelbesproken kunstenaar. Net toen de storm rondom Beatrix geluwd was ontstond er ophef over de historische stukken van Verhey. Want waar zouden deze schilderijen getoond kunnen worden. Als een soort van kruiswegstatie vond het eerst plek in het gemeentehuis van Weststellingwerf, de opdrachtgever. Want een deel van de werken hebben namelijk betrekking op de Friese situatie. Maar gaandeweg verdwenen de gewelddadige platen naar de achtergrond. Zouden niet meer van deze tijd zijn. De historische avonturen zijn echter een spiegel voor de mensheid, waaruit lering getrokken kan worden.

In deze uitgave komt de duistere geschiedenis van ons land gezien door de ogen van Verhey gedetailleerd aan het licht. Want de schilder gaat niet over één nacht ijs en probeert door studie zijn werk zo waarheidsgetrouw mogelijk weer te geven. Hij is een meester de figuren te verpersoonlijken, ook al maken ze deel uit van een groter geheel. Iedere kop heeft een eigen gezichtsuitdrukking. De mens door het penseel van Verhey is een individu. Hij schets de karakters en heeft daardoor eigenlijk omvangrijke cartoons gemaakt. Illustraties bij het verhaal van de geschiedenis. Schoolplaten waarop de kinderen in de klas een eigen fantastisch verhaal kunnen loslaten. De uiterst gedetailleerde schilderijen houden door de uitgebreide uitwerking de aandacht vast. Om alle onderdelen en afzonderlijke elementen in het werk te beschouwen is tijd nodig. De werken zijn ware kijkplaten om het publiek de historische gebeurtenissen haarfijn uit de doeken te doen.

De uitgave laat de kunststukken zien naast een historisch verantwoorde uitleg. Zo krijgt de lezer kennis van de gegevens waarop Anton Verhey zijn schilderijen heeft gebaseerd. Het maakt van de uitgave een kunstboek en tevens een geschiedenisboek. Een lesboek bij de vaderlandse geschiedenis. Maar niet alleen belicht dit het hebben en houden van onze voorvaderen, ook richt de schilder zijn peilen op de buitenlandse historie. Ik zie Napoleon ten strijde trekken tegen de Pruisen, zijn jammerlijke aftocht uit Rusland en de Slag bij Waterloo. Al de door Verhey verbeeldde veldslagen en oorlogsconflicten zijn uiterst levend in beeld gebracht. Niet enkel episodes uit oude tijden halen het canvas, ook handelingen in de moderne tijd hebben beeld gekregen. Tanks doorkruisen de velden, vliegtuigen jagen in de, lucht. Wanneer Anton Verhey nog tijd van leven heeft ben ik benieuwd hoe hij de oorlog in de Oekraïne in verf zal vastleggen. Hoe hij de terreur aldaar een gezicht zal geven. Want Verhey is wat dat betreft toch een soort van oorlogsverslaggever. Niet met pen en papier, niet met de fotocamera in de aanslag, maar met penseel en palet.

Goed beschouwd is dat portret van Beatrix het sleutelwerk in het oeuvre van Anton Verhey, het omslagpunt in zijn werkbare leven als kunstschilder. In de jaren ervoor richtte hij zich vooral op de satire. In zijn werk nam hij meermalen de wereld op de hak. In beelden protestliederen op de maatschappij. Zijn afgebeelde mensen zijn volumineus in rijkdom en uitgemergeld bij armoede. De mens is minder zichzelf maar meer een karakter om een gevoel uit te drukken. Ook dan al heeft Verhey een scherp oog voor detail en maakt ook in die tijd van zijn schilderijen een kijkbeleving van hoog niveau. In zijn portretten uit die tijd en na het keerpunt in 1980 toont Verhey zijn serieuze vakmanschap. Hij weet de emotie overduidelijk vast te leggen en wordt nergens sentimenteel abstract. Hij raakt het individuele model scherp aan in verf op doek.

Ondanks dat Verhey vasthoudt aan het onwerkelijke van zijn geschilderd realisme, is de mens door hem afgebeeld zo werkelijk dat deze zo van het doek zou kunnen lopen. Niet de fotografische werkelijkheid geeft de doorslag, maar de kunstzinnige gevoeligheid. Beatrix lijkt dan een opstap naar of model te staan voor de figuren die hij weergeeft op zijn historische stukken. Want laten we eerlijk zijn, er is minder gelijkenis in dit staatsieportret als in het latere 'Zelfportret met majesteit', een schilderij een jaar na het gewraakte portret gemaakt. Verhey kijkt daarop van zijn schilderhand weg naar het model dat buiten beeld valt maar uitdrukking krijgt in de schildering. De schilder beziet nauwlettend het model en hoeft zijn fantasie niet over deze mens te laten gaan. Het is niet zijn beleving die hier uitdrukking krijgt, maar de werkelijkheid die hem beroerd.

Op de historische stukken kan hij wel zijn fantasie botvieren. Want slechts enkele van de figuren zijn historisch verantwoord afgebeeld. Van de grote mensen met bekende namen zullen elders platen en portretten voorhanden zijn, zodat Verhey op zijn historische zoektocht met deze beelden zijn voordeel heeft kunnen doen. Al die andere naamloze figuranten zijn uit zijn fantasie voortgekomen. Met een duidelijk gespannen mimiek en een gedetailleerde stofuitdrukking. Verhey weet het drama van de historie karakteristiek vast te leggen. Veldslagen in de verleden tijd en de tegenwoordige eeuw hebben schijnbaar de voorkeur. Vooral composities met overvloedig veel actie, bevolkt door grimmige strijders en een angstige bevolking. Het wapengekletter klinkt vanaf de doeken, dood en verderf is bij wijze van spreken in geuren en kleuren weergegeven. Maar amper druipt het onnodig verspilde bloed van de doeken. Hoewel alle gebeurtenissen meer dan geloofwaardig en schilderachtig zijn weergegeven, geef ik toch de voorkeur aan het oudere werk van Anton Verhey. Dat werk dat een beroep doet op de fantasie en waarin de humor een groot aandeel heeft. In dit werk is Verhey de surrealist, later de realist. Zweeft hij eerst boven zichzelf en de werkelijkheid, later doet hij op dramatische manier verslag van de waarheid.

Anton Verhey, het complete werk. Perry Pierik. Uitgeverij Aspekt, 2023.

#anton verhey #uitgeverij aspekt #perry pierik #geschiedenis #schilderijen #kunst #boekbespreking

0 notes

jafias · 2 years

Text

Historische hutspot recepten

HISTORISCHE HUTSPOT RECEPTEN Een overzicht van verschillende hutspot recepten, stammend uit onder andere 1601, 1771 en 1850. Laat ons vooral weten hoe de historische hutspotten smaakten!☺ Hutspot uit 1601 Hoe de Spaanse hutspot uit 1574, die in het verlaten Spaanse legerkamp door een Leidenaar werd ontdekt, eruit zag, weten we niet. Waarschijnlijk heel anders dan de hedendaagse hutspot, omdat…

View On WordPress

0 notes

garadinervi · 4 years

Photo

Ulises Carrión, (1980), Stempelkunst. Een historisch overzicht, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madrid, Facsimile Edition, 2016 [El MUSAC, Museo de Arte Contemporáneo de Castilla y León, León]

#graphic design #art #mail art #exhibition #book #ulises carrión #museo nacional centro de arte reina sofía #el musac #museo de arte contemporáneo de castilla y león #1980s #2010s

18 notes · View notes

regioonlineofficial · 28 days

Text

Warmond - In 2024 vieren en herdenken we dat Leiden 450 jaar geleden werd ontzet, een keerpunt in de Nederlandse geschiedenis. Het Spaanse beleg duurde een jaar en had verwoestende effecten. Niet alleen op Leiden, maar op de hele regio. Dorpen werden bezet en kastelen afgebroken. Tijdens de fietsroute ‘Sporen van 3 Oktober’ komt deze historische gebeurtenis tot leven dankzij 360° Virtual Reality (VR). Bezoekers kunnen op 26 historisch belangrijke locaties in en rond Leiden het verleden beleven in geluid én beeld. Zie waar schansen of kastelen stonden, of kijk zelfs 360 graden rond in 1574! Dit kan dankzij gebruik van nieuwste Virtual Reality-technieken. Samen vormen al deze punten een unieke (fiets)route door de regio. Niet alleen leer je prachtige omgeving kennen, maar ook de verhalen die erin verborgen liggen. QR-codes vertellen het verhaal QR-codes op de locaties tonen digitale reconstructies van verdwenen bouwwerken, zoals de legerschans in Oegstgeest, de afgebrande kerk van Warmond en de verdwenen Schans Lammen in Leiden. Andere locaties combineren historische en moderne beelden, bijvoorbeeld op de plek waar het verdwenen kasteel Huis Te Zwieten in Zoeterwoude ooit stond. Ook kunnen bezoekers de geschiedenis van plaatsen zoals het dorpsplein van Voorschoten en het legerkamp in Leiderdorp ontdekken. Audioverhalen Naast digitale reconstructies zijn er audioverhalen die historische figuren zoals geuzen, Spanjaarden en boeren tot leven brengen. Alle beelden en verhalen zijn gebaseerd op uitgebreid historisch onderzoek en bieden zo goed inzicht in de gebeurtenissen van toen. De totale fietsroute is ruim 50 kilometer lang, maar kan in twee afzonderlijke routes gereden worden: een route met o.a. Voorschoten, Oegstgeest en Warmond en een route met o.a. Leiden, Leiderdorp en Zoeterwoude. Deze routes zijn ieder circa 30 kilometer lang. Lancering 14 september ‘Sporen van 3 Oktober’ wordt tijdens het weekend van Open Monumentendag gelanceerd. Op beide dagen zijn er in de deelnemende gemeentes (Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Warmond en Zoeterwoude) fietsstartpunten waar verschillende activiteiten worden georganiseerd. Activiteiten Warmond In Warmond worden op 14 september de volgende activiteiten georganiseerd: 11:00 – 11:15 uur Opening door wethouder en Heer en Vrouw van Warmond vóór de protestantse kerk (Herenweg 82) met haring en wittebrood. 11:20 – 12:20 uur Schminken voor kinderen en fotomoment met heer en vrouw van Warmond bij de begraafplaats en Oude Toren 11:20 – 13:00 uur Rondleiding bij de Oude Toren 12:30 – 14:00 uur Rondleiding bij Huys te Warmont Daarnaast is het weekend van 14 en 15 september Open Monumentenweekend en vinden de Schippertjesdagen dat weekend plaats. Op zaterdag is er ook nog een tentoonstelling in de Roekenhof: “Sporen van 3 october 1574 in Warmond” en is er van alles te beleven ín de protestantse kerk. Een actueel overzicht van activiteiten is te vinden via: https://3october.nl/event/regiodag-aftrap-fietsroute-sporen-van-3-october/. Tijdreizen, ook ná 3 Oktober Alle verhalen en reconstructies op de route blijven ook na 14 september toegankelijk via zowel de (gratis) app History5D als www.sporen3oktober.nl. De route blijft dus bestaan of is te ontdekking vanachter je eigen pc. Samenwerking in de regio Het project ‘Sporen van 3 Oktober’ komt voort uit een bijzondere samenwerking tussen de 3 October Vereeniging, álle gemeenten uit de regio en Stichting Verborgen Stad. Het project is mede mogelijk gemaakt dankzij een waardevolle bijdrage van de Provincie Zuid-Holland en het Mondriaan Fonds. Dit project wordt ondersteund door historische verenigingen, musea en archieven in Leiden en omgeving.

0 notes

earaernl · 4 years

Text

Welke regionale en lokale aanpassingen kunnen blijvend zijn na de COVID-19 crisis?

Foto: Orthodoxe kathedraal Lviv (Oekraïne)

De COVID-19-pandemie is nog volop aan gang. Virologen kondigen al een tweede golf aan en zijn ervan overtuigd dat we nog een heel jaar met het virus zullen moeten leren leven, alvorens er een vaccin beschikbaar zal zijn ten vroegste in het midden van 2021. We hopen dat sommige delen van de wereld, zoals Afrika, zoveel mogelijk van het virus zal gespaard blijven, gezien de situatie van de plaatselijke gezondheidscentra die een dergelijke pandemie niet aankan. China, waar alles begonnen is, zet zich schrap voor een tweede golf van besmettingen; zo doet ook Zuid-Korea. In Europa versoepelen vele landen geleidelijk aan de quarantaine maar met zeer kleine stapjes en soms met een terugval. Deze déconfinement aanpak gebeurt meer en meer per regio en betrekt regionale administraties bij de handhaving maar ook bij de ontsluiting. De verspreiding van werelddeel naar werelddeel is minder aan de orde gezien de meeste vliegtuigen aan de grond staan en er dus niet meer massaal wordt gereisd tussen continenten.

Maar, hoewel we in Europa, en weldra misschien in Noord-Amerika terugkeren naar een normaler leven, zullen er bepaalde attitudes en gebruiken moeten ontstaan die gericht zijn op het beducht zijn voor een nieuwe uitbraak van het virus. Anderzijds merken we ook dat bepaalde nieuwe attitudes misschien voordelig zijn voor de bevolking en blijvend kunnen worden geïntroduceerd in onze samenleving. We zijn hierbij de cynische uitspraak van Winston Churchill indachtig: “Never let a good crisis go to waste”[1]. In dit artikel geven we een overzicht van de wijzigingen die we hebben vastgesteld en waarvan het misschien wenselijk is dat ze bestendigd worden. We behandelen daarbij volgende maatschappelijke aspecten: economie &management, openbaar bestuur & openbare financiën, gezondheidszorg, maatschappij en meningsuiting & media.

1. Economie & management

De schade voor de economie als gevolg van de lockdown van twee maanden is bijzonder ernstig. Het aantal werklozen steeg in vele delen van de wereld tot ongeziene hoogten. In Europa, met zijn goed uitgewerkte sociale zekerheid, konden velen terugvallen op een systeem van tijdelijke werkloosheid, waarbij de overheid een deel van loonlast overneemt. In de VS, waar dit niet bestaat, werden werknemers massaal ontslagen (22 miljoen) en vielen terug op aalmoezen en voedselbonnen. Een loonbeschermingsprogramma werd door het Congres in maart 2020 in het leven geroepen om stilliggende KMOs te ondersteunen die hun werknemers in dienst houden,[2] maar het is overbevraagd. Het lobby van de grootindustrie, die zijn arbeiders voor de crisis niet respecteerde, is in de VS echter zo machtig, dat het risico van “business as usual” er nadien erg groot is. Het feit dat de vleesverwerkende nijverheid die louter met latino’s en illegalen werkt, zichzelf heeft laten uitroepen tot een noodzakelijke industrie, is een eerste teken voor wat zal volgen.[3]

Er zijn echter winnaars en verliezers in het economisch strijdperk. De 5 grootste aandelen uit de Standard & Poors 500 (Microsoft, Apple, Amazon.com Inc, Alphabet & Facebook) hebben thans een even groot gewicht dat de 350 laagst gequoteerde in diezelfde overzichtstabel. Zij zijn de absolute winnaars. Ook de pharma- , de agro-industrie en de food distributiesector hebben poen geschept. De verliezers situeren zich in de diensten sector. In de VS, maar ook in Europa zullen duizenden bars, restaurants & cafés, massagesalons, evenement- en concertorganisatoren, reinigingsfirma’s, voetbalclubs etc zullen het de volgende maanden hard te verduren hebben. Als zij al naar adem hapten voor de pandemie, worden zij vogels voor de kat.

Maar aan de andere kant zijn er minder in het zicht lopende winnaars: kleine landbouwbedrijven die hun producten niet meer aan de grootdistributie aanboden maar zelf een hoevewinkel of een hoevewebsite ontwikkelden[4], plukken u de vruchten van hun inspanning. Kleine zelfstandigen, zelfs boekenwinkels, die met veel inzet, hun klanten met een afstand zijn blijven bedienen, worden thans in de armen gesloten. Kleinschaligheid en kwaliteit wordt terug geapprecieerd, weliswaar door een beperkte groep, maar die voldoende groot is om winst te maken. Steden en regio’s maken zich op om deze trend te ondersteunen want de nabijgelegen kleinschalige producent garandeert toelevering aan steden. De Brusselse Minister van Leefmilieu Alain Maron besliste recent een steunmechanisme op te zetten voor de stadslandbouw sector: ‘De covid-19-crisis heeft de veerkracht van korte ketens aangetoond. Dit is precies het model dat we in het Brussels Gewest willen ontwikkelen, een voedselsysteem dat de mens, zijn gezondheid en het milieu respecteert. Ik zal dan ook de nodige aandacht blijven besteden aan deze sector die één van de belangrijkste zal zijn voor het economische herstel aan het einde van deze crisis.’[5]

Een tweede fenomeen is dat van de reshoring of herindustrialisering. China, “de fabriek van de wereld”, ligt aan de basis van de pandemie, mede door de eigenaardige eetgewoonten van de bevolking, die -door virussen besmette- wilde dieren op markten in stadscentra levend koopt en ter plaatse laat slachten om te consumeren.[6] De epidemie van COVID-19 is in een van de Chinese megasteden ontstaan en verplichtte de overheid van een drastische lockdown te organiseren, waardoor de industriële productie stilviel. Vermits China echter instaat voor het grootste deel van de productie van basismaterialen voor pharma, auto’s, medisch materiaal etc., viel ook de export stil en de toelevering aan alle andere fabrieken in de wereld, aan de hospitalen, aan labo’s, etc.[7] Voor de gevolgen van deze doorgeslagen globalisering waarbij één land de sleutels voor de productie in de hele wereld in handen heeft, was reeds geruime tijd gewaarschuwd. Maar overheden in de Westerse wereld voelden zich machteloos tegen de multinationals die de economie beheersten. Van de ene dag op de andere stonden overheden plots veel sterker en begonnen ze initiatieven te nemen om kleinere bedrijven uit te nodigen de ontbrekende voorraden lokaal te produceren. De – al dan niet chirurgische- mondmaskers en de ontsmettingsgels waren de voortrekkers. Basisingrediënten voor farmaceutische producten volgden. Japan en de EU speelden een voortrekkersrol om multinationals ertoe aan te zetten hun productie te diversifiëren naar andere landen en liefst dichter bij de finale –Westerse of Japanse- afzetmarkt. Over ‘strategische’ producten zullen afspraken worden gemaakt met overheden. In de EU is het de Europese commissie die hierin een voortrekkersrol op zich neemt. Want men gaat er in rest van de wereld van uit dat eetgewoonten van anderhalf miljard mensen niet zomaar veranderd zullen worden en dat het risico van nieuwe pandemieën die in China ontstaan niet uitgesloten is.[8]

Op managementsvlak is er een grote doorbraak geweest, die duidelijk een blijvend karakter zal hebben: het telewerken en het afstand vergaderen. Vele bedrijfsleiders hadden onvoldoende vertrouwen in hun personeel om telewerken grootschalig door te voeren. De gedwongen invoering ervan bij gezinnen waarbij de ouders door de quarantaine thuis moesten blijven, werken en tevens op hun kinderen dienden te passen, is verhelderend geweest. Daardoor zijn apps zoals Skype, Zoom, Webex Meet, Microsoft Teams etc gretig in gebruik genomen, waardoor deze in een snel tempo zich hebben kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Zoom heeft dat hardhandig moeten ondervinden door nietsontziende hackers die de vergaderingen binnendringen en vergaderaars met grove beledigingen, porno en zelfs kinderporno overstelpten, waardoor Afrikaanse landen het gebruik van de app zijn gaan verbieden. [9]

2. Openbaar bestuur & openbare financiën

In Europa was het bij de corona-uitbraak in een eerste periode “Ieder voor zich”. Dit had te maken met het feit dat gezondheidszorg door het Verdrag van Maastricht specifiek als “nationale materie” was vastgelegd, waarbij Europa zelfs geen advies- of ondersteuningsbevoegdheid had. Zoals de jongste twintig jaar steeds vaker gebeurt, zijn politici in zwaar geteisterde landen zoals Italië en Spanje hun bevolking dan gaan wijsmaken dat de EU hen niet had ondersteund en dat er niets van de EU te verwachten viel. Maar het “Ieder voor zich” principe bracht ook mee dat grenzen werden gesloten voor personenvervoer, maar ook voor vrachtverkeer, dat bedrijven belet werden nog strategische producten, zoals mondmaskers, te exporteren. Erger nog: alle EU landen begonnen hun manier van zieken en overlijdens tellingen op een andere manier te doen en dan meewarig op andere Europese landen neerkeken die het “toch niet zo goed als zij deden.”

Het heeft een maand geduurd en vele overlijdens later, vooraleer nationale regeringen begonnen in te zien dat een supranationaal niveau zoals de EU veel meer soft power heeft in de wereld dan elk EU afzonderlijk, zelfs al is het Frankrijk of Duitsland; en dat Europa is reeds te zeer versmolten om terug grensbarrières door te voeren. Intern vrachtverkeer werd per onmiddellijke ingang hersteld en landen konden verkoop van strategische goederen aan andere landen binnen de EU niet blokkeren. [10] Kwaliteitskranten uit zeven lidstaten, waaronder Berliner Morgenpost , Le Soir, Gazeta Wyborcza en Ouest-France deden een oproep om de verworvenheden van Europa niet overboord te gooien, maar ze in tegendeel te versterken in de coronacrisis. [11] Tegenwoordig wordt het EU-grensbeleid gecoördineerd, stroomt medische apparatuur binnen de interne markt en worden patiënten van het ene land naar het andere overgevlogen om intensieve zorg te krijgen. Bovendien beginnen Europeanen binnen de unie te doen wat China niet kan: elkaar te helpen navigeren door de ernstige sociaaleconomische gevolgen van deze historische crisis. In landen die minder zwaar getroffen werden zoals Duitsland en de Scandinavische landen beseft men dat een houding van “Ieder voor zich” en verwijten dat de zwaarder getroffen landen krekels zijn geweest en zijzelf mieren, een foute houding is omdat de eigen economieën ook afhangen van de export naar de rest van Europa. [12]

Een tweede belangrijke conclusie die kan gemaakt worden, is dat beslissingen op nationaal niveau nemen voor het volledige territorium om het gelijkheidsprincipe te respecteren niet van opperste efficiëntie getuigt en bepaalde regio’s zelfs discrimineert. Men dient te veelomvattende beslissingen te nemen met te weinig mensen zonder kennis van het plaatselijke kader. Men kiest daardoor te vaak voor grootschaligheid daar waar gemultipliceerde kleinschaligheid tot veel betere en minder maatschappelijk omwentelende resultaten leidt. Regionale en lokale autoriteiten kennen ook hun middenveld en hun bedrijven. Zij hebben geregelde contacten en kennen de mensen met het hart op de juiste plaats alsook de profiteurs. Ze zullen deze laatste links laten liggen. De nationale overheid laat zich vaak door deze laatsten in de luren leggen.

In Rusland heeft president Poetin het principe om het beslissingsniveau op het niveau van de gouverneurs doorgevoerd uit angst om zelf voor foutieve beslissingen veroordeeld te worden. Zijn gouverneurs zijn echter apparatsjiks die juist gekozen zijn omwille van hun kleurloosheid en gezagsgetrouwheid. In Duitsland worden de beslissingen voor volksgezondheid door de deelstaten genomen. Dit heeft meegebracht dat deze snel afdoende beslissingen voor hun regio hebben kunnen nemen, gebruikmakend van de infrastructuur en de controlelabo’s die te hunner beschikking stonden. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen. In België was het gezondheidsbeleid te versnipperd tussen deelstaten en federale staat, waardoor het initiatief bij de federale staat is gelegd, die inderdaad de fouten van de hierboven beschreven grootschaligheid heeft gemaakt. Zo werden testen in het begin geconcentreerd in 1 hospitaal voor het hele land en zijn de bestellingen voor mondmaskers grootschalig geplaatst vanuit 1 openbare aanbesteding aan een bedrijf dat geen controle had op de Chinese leverancier, waardoor 3 miljoen maskers werden geleverd die niet aan de gevraagde kwaliteitsnormen beantwoordden.

Nationale overheden hebben echter snel bijgeleerd. Tijdens de deconfinement werden de regels in Spanje en in Frankrijk per regio vastgelegd en werd de doorvoering ervan en controle eveneens gedecentraliseerd. Het gelijkheidsbeginsel moest losgelaten worden , maar de efficiëntie voor de bevolking is er des te meer op vooruitgegaan.

Staten verhogen hun schulden zeer drastisch waarbij economen denken dat een hele generatie zal nodig zijn om terug tot normaal te komen. Economen hebben ook uitgedokterd dat regeringen de coronacrisis kunnen bestrijden zonder dat dit tot extra besparingen moet leiden. De schulden die ze daarvoor maken, zullen door de jaren heen geleidelijk verwateren en uiteindelijk verdwijnen. De halveringstermijn van de overheidsschuld door de verwatering zal echter nog steeds 30 tot 35 jaar in beslag nemen, en dit zal heus niet de laatste economische crisis zijn die de overheid moet opvangen. Het is bovendien cruciaal om te benadrukken dat het verwateringsprincipe alleen van toepassing is voor een schuldstijging door eenmalige (tijdelijke) overheidsuitgaven, en dus niet door loonsverhogingen.[13]

De Europese Commissie zal naar verwachting binnenkort voorstellen indienen over een COVID-19 herstelfonds, maar er is al grote verdeeldheid over bijvoorbeeld de vraag of landen leningen of subsidies moeten krijgen.[14] De Commissie stelt ook een noodplan op om te voorkomen dat landbouwers, bedrijven en organisaties die op EU-middelen rekenen, met een onderbreking geconfronteerd worden wanneer de goedkeuring van de langetermijnbegroting vertraging oploopt.

De Europese Centrale Bank heeft zelf ook belangrijke inspanningen geleverd om landen en bedrijven de mogelijkheid te bieden hun economieën te ondersteunen. Dit heeft, opnieuw, tot controverses geleid. Zo heeft het Duitse Grondwettelijke Hof de beslissingen van de Europese Centrale Bank overruled. Maar uit het gekibbel binnen Europa komen meestal toch resultaten, want er is geen enkel land die er maar over denkt uit de EU te stappen na de afstotelijke wijze waarop de Brexit reeds drie jaar alle verdere inspanningen heeft gehinderd. Maar iemand zal dit wel moeten betalen. Grote fortuinen staan meer en meer onder druk om bij te dragen tot belastingen en deze niet meer te ontlopen. In vele Europese landen wordt met veel aandacht naar de doelgroep van multinationals en grote vermogens gekeken die tot nog toe slechts minimaal hebben bijgedragen tot de openbare financiën. Het uitgangspunt is hierbij dat in het verleden de winsten steeds naar het individu gingen en de verliezen dienden te worden gedragen door de samenleving.

3. Gezondheidszorg

Van sector waarin de jongste jaren driftig werd bespaard, vooral door neoliberale en populistische regeringen, is gezondheidszorg plots een thema geworden waaraan niet meer mag geraakt worden, meer nog waarin opnieuw meer moet worden geïnvesteerd met belastinggeld. Er is een discussie ontstaan over grootschaligheid en kleinschaligheid.

Elke Brit zweert bij de NHS, de Nationale Health Service. En hoewel er in tempore non suspecto heel veel kritiek was op dit systeem dat traag was waardoor mensen vaak stierven vooraleer behandeld te kunnen worden, blijkt het robuust wanneer het aankomt op het behandelen van een pandemie. Vooral omdat er slechts 1 line of command is, die dan nog een rechtstreeks oor van een minister heeft die snel budgetten kan vrijmaken. In de VS met zijn publieke en privé hospitalen, met honderden verschillende eigenaars, die niet georganiseerd zijn, is die line of command diffuus en een struikelsteen voor een snelle aanpak van een pandemie. Heel duidelijk is daarbij het gebrek aan empathie gebleken bij de meeste instellingen die vanuit commercieel oogpunt gerund worden. Daar staat de eigenaar en niet de klant/patiënt centraal. Overleg met deze instellingen gebeurt ook veel moeizamer omdat de eigenaars vaak in andere staten en zelfs in het buitenland zetelen.

En heel ander uitgangspunt geldt voor non-profit organisaties die vanuit religieuze of maatschappelijke betrokkenheid een netwerk van zorginstellingen hebben uitgebouwd. Hoewel daar ook kostenbewustzijn een hoofdfocus vormt, is de toegevoegde waarde voor de klant in de missie en in het DNA van de instellingen vervat. Deze netwerken dienen systematische partners van de autoriteiten te zijn zowel op nationaal als ook regionaal niveau. Daarbij mogen partijideologieën die religie verafschuwen, niet meespelen.

Het principe dat Duitsland en Zwitserland ervoor heeft gekozen het beheer van de gezondheidszorg op het niveau van de deelstaten of cantons te leggen, is ingegeven door het besef dat kleinschaligheid leidt tot inspelen op lokale noden, stimuleren van menselijke inzet en zoeken naar oplossingen met lokale partners uit middenveld en bedrijfsleven. Grootschaligheid anderzijds leidt tot uniformiteit in beleid en tot een kostenbeheersend aankoopbeleid. Frankrijk, Italië en België worstelen met deze twee principes. Zij hebben academische ziekenhuizen die nationaal gefinancierd worden, publieke ziekenhuizen en rusthuizen, die lokaal gefinancierd worden, maar ook sterke religieuze ordes die, hoewel zij niet meer over veel religieuzen beschikken, toch gerund worden vanuit de geest en missie van de orde. Deze zijn overkoepelend door de orde bestuurd volgens het principe van beheer van de goede huisvader.

Wij spreken ons hierbij niet uit over de meest optimale vorm, hoewel we te allen tijde voorstander van een aanpak dicht bij de patiënt zijn. We beseffen echter ook dat bepaalde behandelingen zo kostenopslorpend zijn, dat ze slechts nationaal en zelfs niet regionaal kunnen worden georganiseerd. Maar we hameren erop dat alle betrokkenen zich organiseren zodanig dat zij mee in overleg kunnen gaan met de overheid opdat de inspanningen ten goede kunnen komen van de patiënten en de bevolking.

4. Mobiliteit

We voelen in deze periode een conflict tussen de principes van ecologie en gezondheid. De principes van ecologie gaan uit van een samenleving met minder fijn stof. Dit fijn stof wordt in eerste instantie uitgestoten door wagens die zich voortbewegen door fossiele brandstof. Er wordt dus reeds jaren gepleit zowel in Europa als in de megasteden in de VS, China en India om een efficiënt openbaar vervoer te organiseren zodat transport met individuele wagens kan vermeden worden. Het is vooral in stedelijke gebieden waar zich veel kantoorgebouwen bevinden, waarnaar mensen zich ’s ochtends begeven en ’s avonds terug uit vertrekken dat de densiteit van fijn stof een gezondheidsprobleem vormen. Het openbaar vervoer, bij voorkeur met hernieuwbare energie, werd daarvoor aangeprezen en uitgebouwd. Het mooiste voorbeeld is de stad Los Angeles, waar tot in de jaren 90 van de vorige eeuw geen openbaar vervoer was, en waar nu in snelvaart tempo metro en tramlijnen worden geïnstalleerd die de stad doorkruisen en het polluerende privévervoer trachten uit te schakelen.

Corona stelt dit allemaal terug on vraag. De Britse premier Boris Johnson deed in zijn TV-toespraak van 11-5-2020 de verrassende uitspraak: “Vermijd openbaar vervoer waar het enigszins kan”. Want inderdaad, dit kan niet georganiseerd worden volgens de regels van social distancing. Bovendien is de ventilatie er vaak kunstmatig waardoor verspreiding van een virus er aan ijltempo zich kan doorzetten. Wagens krijgen dus de voorkeur op openbaar vervoer dat minder snel kan gedesinfecteerd worden. Dit heeft natuurlijk nare gevolgen voor de mobiliteit en riskeert binnen de kortste keren verkeersinfarcten te doen ontstaan.

Wanneer we dan toch ecologie met gezondheid dienen te verzoenen -en het is essentieel dat we de Green Deal doelstellingen handhaven- dient het wagenpark versneld fossielvrij te worden en dient er een versneld verbod te komen op wagens met niet-duurzame energie. Er wordt ook door veel stedenbouwkundigen en architecten gepleit voor het promoten van de fiets, ook en vooral in het stadscentrum. Waarbij de capaciteit van veilige fiets- en wandelpaden dient te worden opgedreven, missing links weggewerkt en de fietssnelwegen worden uitgebreid met veilige, afgescheiden fietsnetwerken binnen woonwijken. Overstapplaatsen aan de rand van de stad zijn nodig om het verkeer van buiten de directe periferie op te vangen.[15]

Een tweede pijnpunt is het transport via vliegtuig en de plezierreis via cruiseschip. Vervoersmiddelen met natuurlijke ventilatiesystemen die snel en efficiënt kunnen gedesinfecteerd worden krijgen een publieke voorkeur op transportmiddelen die ventileren met geperste lucht en die snel, zonder veel onderhoud of desinfectie tijdens landingsperiodes, terug moeten kunnen vertrekken met nieuwe reizigers aan boord, die nauwelijks gecontroleerd zijn op ziekteverschijnselen. Japans onderzoek heeft uitgewezen dat in dergelijke omstandigheden waarin mensen gedurende geruime tijd dezelfde ruimte delen en dicht op elkaar gepakt samenleven voor verscheidene uren, virussen zich razendsnel kunnen verspreiden. Het is dus duidelijk dat investeringen in hoge-snelheidstreinen en –lijnen en in elektrische of met waterstof aangedreven reisbussen in de toekomst de voorkeur zullen krijgen op reizen op cruiseschepen of in vliegtuigen. En dat reizigers zich ook kort voordien voor kiemvrij zullen dienen te laten verklaren alvorens aan boord te worden gelaten.

5. Maatschappij

Allereerst een belangrijke vaststelling. De wijze waarop burgers betrokken zijn bij de aanpak van de COVID-19 crisis verschilt van streek tot streek. Toch stellen we over het algemeen vast dat het georganiseerde middenveld een belangrijke rol kan spelen, vaak met vrijwilligers en met knowhow. De boeiende verhalen van start-ups die hun 3-D printers hebben ingezet om tussenstukken te printen voor geïmproviseerde beademingstoestellen, [16]van hospitalen waarvan de druk niet te hoog lag die verpleegsters gingen delegeren naar zwaar geteisterde rusthuizen, van burgers die zich hebben ingezet voor voedselaanmaak en –bedeling voor minder fortuinlijk medeburgers, tonen een belangrijke weerbaarheid van de burger aan. Vaak zijn het lokale mandatarissen geweest die vraag en aanbod bij elkaar hebben gebracht. Er moeten dan ook naar regionale en lokale mogelijkheden zijn om deze bereidwillige en kundige burgers bij beleid en bestuur te betrekken op een structurele manier.[17] Zij mogen niet beschouwd worden als pottenkijkers, zij moeten aangemoedigd worden om positief mee te denken over beleidsvraagstukken. In een wereld waar vele partijen polarisering als strijdwapen hanteren zal dit natuurlijk niet eenvoudig zijn.

Een tweede vaststelling is dat massamanifestaties niet meer kunnen plaatsvinden. Voetbalwedstrijden in stadia van 70.000 zitjes, festivals met 40.000 jongeren op een weide, wielerwedstrijden met 30.000 toeschouwers langs de weg, zullen nog geruime tijd te mijden zijn. Sport wordt terug een gezondheidsproduct en niet meer een massaproduct om onwezenlijk veel geld mee te verdienen. (Populaire) Cultuur wordt terug een ontspanningsproduct en niet meer een kuddegeestproduct om massa’s geld mee te verdienen. Is dit erg? Ja, voor al de mensen die er een normaal loon voor opstrijken. En dat zijn er duizenden. Dit bewijst nogmaals dat de Westerse economie te hard is doorgeslagen naar de dienstensector. We pleiten dan ook voor meer maakindustrie, voor meer industrie die gericht is op het hergebruiken van bestaande materialen en voor minder bullshit jobs.[18] Dit zal noodzakelijk gepaard gaan met meer automatisering en aanwending van artificiële intelligentie. Als maatschappij moeten we waakzaam zijn bij die evolutie, maar niet het kind met het badwater weggieten.

6. Meningsuiting & media

De rol van sociale media is nog meer in vraag te stellen dan voorheen. FB & Google hebben gefaald in hun opzet om fake news een halt toe te roepen. De EU heeft een bijzonder organisme opgericht om fake news in verband met de Coronacrisis te melden en te bestrijden. De hallucinante verhalen van EUvsDISINFO [19] zijn een bewijs dat sociale media meer en meer misbruikt worden door landen, verenigingen en criminelen met kwade bedoelingen en dat de initiatiefnemers tegen dit soort desinformatie niet opgewassen zijn. Zij zijn te groot geworden en dienen dus opgesplitst. Europa dient een eigen FB en Google te ontwikkelen die meer rekening houdt met de privacy en meer fake news vanuit Rusland en China afblokken.

De pers heeft in de hele COVID-19 crisis een erg dubbelzinnige rol gespeeld. Ze gaan enerzijds de berichtgeving van de overheid verspreiden maar gaan die ook onmiddellijk onderuithalen door allerlei figuren op te voeren die er afwijkende meningen op na houden. In tijden van onheil, zoals oorlog of epidemie, zou er een eensgezind gedrag zou moeten ontstaan om een gezamenlijke vijand de baas te kunnen. Deze ingewortelde houding van de pers als dusdanig –ook de publieke omroepen- om persé scoops te halen, dient dan ook als laakbaar te worden bestempeld.

Tot slot wil ik mijn opinie nog geven over de toenemende cybercriminaliteit. Vergaderinstrumenten en technische middelen zoals contact detecting via telefoon saboteren is een gedrag waarmee veel te laks wordt omgesprongen. Mensen die zoiets doen, dienen snel en lang uit de maatschappij te worden verwijderd want zij zijn door en door slecht. Als een burger in een Westers land tot 5 mails per dag krijgt van verschillende bronnen, die er enkel op gericht zijn om zijn computerbestanden uit te wissen of om zijn bankrekeningnummers of paswoorden in handen te krijgen en hem dan letterlijk zijn geld afhandig te maken, dan is dit een plaag, die veel steviger dient bestreden te worden dan de zoektocht naar Al-Qaeda of ISIS. Dan gaat dit veel meer op de zenuwen werken van individuen die willen werken en hun leven leiden, dan de aanwezigheid in het straatbeeld van Syriërs die hun in puin geschoten land hebben ontvlucht en terug proberen een leven op te bouwen. Maar deze onbekende vijand is niet sexy en biedt dus geen mogelijkheid om partijen tegen elkaar op te zetten. Daarom wordt hij dan ook maar doodgezwegen of met een schouderophalen te worden afgedaan.

Louis Delcart, lid raad van bestuur European Academy of the Regions, www.ear-aer.eu

[1] Blijkbaar heeft hij dat nooit gezegd, maar het werd een van de vele citaten die aan Churchill werden toegeschreven. Er bestaat echter een rapport "Never waste a good crisis". Het rapport riep de industrie op om de Grote Recessie te gebruiken als een kans om de prestaties te veranderen. https://en.wikipedia.org/wiki/Never_Waste_a_Good_Crisis, retrieved 14-05-2020

[2] Bas den Hond, Werkloosheid VS maakt enorme sprong, steunprogramma’s raken overbelast,( US unemployment is booming, support programs are overloaded) in Trouw, 5-05-2020, https://www.trouw.nl/buitenland/werkloosheid-vs-maakt-enorme-sprong-steunprogramma-s-raken-overbelast~b57df230/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F, retrieved 12-05-2020

[3] Daniel Arkin, Tyson Foods chairman warns 'the food supply chain is breaking', in NBCNews, April 27, 2020, https://www.nbcnews.com/news/us-news/tyson-foods-chairman-warns-food-supply-chain-breaking-n1193256 Retrieved 28-4-2020

[4] Ine Renson, Plots komt de lokale boer weer in beeld,( Suddenly the local farmer comes back into the picture) in De Standaard, 2 mei 2020

[5] Amaury Michaux, Stadslandbouw is belangrijk voor economisch herstel (Urban agriculture is important for economic recovery), in De Standaard, 11 mei 2020 https://www.standaard.be/cnt/dmf20200510_04953363 Retrieved 11-05-2020

[6] MARWAAN MACAN-MARKAR, Coronavirus an unlikely gift in Thailand's fight to save wildlife, China's Xi bans illicit trade as epidemic's link to smuggling becomes clear, Nikkei Asian Review, February 29, 2020, https://asia.nikkei.com/Spotlight/Coronavirus/Coronavirus-an-unlikely-gift-in-Thailand-s-fight-to-save-wildlife, retrieved 3-03-2020

[7] Robert Boute, Coronavirus legt de zwakheden bloot van de wereldwijde verstrengeling van bedrijven, (Coronavirus exposes the weaknesses of the global entanglement of companies), in VRTNews, 29 feb, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/28/coronavirus-legt-de-zwakheden-bloot-van-de-wereldwijde-verstreng/ retrieved 29-04-2020

[8] KATSUJI NAKAZAWA, Xi fears Japan-led manufacturing exodus from China, The year of the metal rat returns every 60 years -- and brings calamity with it, in Nikkei Asian Review, April 16, 202, https://asia.nikkei.com/Editor-s-Picks/China-up-close/Xi-fears-Japan-led-manufacturing-exodus-from-China retrieved 17-04-2020

[9] Hugues Mugemana, Rwanda warns against the use of Zoom over security concerns, in The New Times, April 10, 2020, https://www.newtimes.co.rw/technology/rwanda-warns-against-use-zoom-over-security-concerns, retrieved 11-4-2020 - Edwin Ashimwe, Rwanda: Zoom Clears the Air Over Security and Safety Issues, in The New Times, 4 April 2020, https://allafrica.com/stories/202004040152.html, retrieved 13-05-2020

[10] Nathalie Tocci, How coronavirus will upturn the global order, As the epidemic heightens tensions between Beijing and Washington, it’s up to Europe to step into the breach, in Politico 9-4-2020, https://www.politico.eu/article/coronavirus-upturns-global-order-china-united-states/ retrieved 13-05-2020

[11] Es ist Zeit für einen gemeinsamen Weckruf für Europa, Ein Appell europäischer Medien an die Regierungschefs, (It is time for a common wake-up call for Europe. An appeal by European media to the heads of government) in Berliner Morgenpost, 7-04-2020, https://www.e-pages.dk/bmberlinermorgenpost/540/article/1116302/1/1/render/?token=a2926138d4d53f0b266afa6a7ca41111 retrieved 09-04-2020

[12] Jens Südekum, Gabriel Felbermayr, Michael Hüther, Moritz Schularick, Christoph Trebesch, Peter Bofinger, Sebastan Dullien, Europa muss jetzt finanziell zusammenstehen,(Europe must now stand together financially) in Frankfurter Allgemeine Zeitung, 21-03-2020, https://zeitung.faz.net/faz/wirtschaft/2020-03-21/europa-muss-jetzt-finanziell-zusammenstehen/439713.html?GEPC=s5 retrieved 23-03-2020

[13] Gert Peersman, Alleen de coronaschulden verdwijnen vanzelf (Only the corona debt disappears after a while) in De Standaard 12-05-2020

[14] https://www.politico.eu/wp-content/uploads/2020/05/recovery-fundFRnonpaper_copy.pdf retrieved 14-05-2020

[15] Annekatrien Verdickt, Gideon Boie & Jens Aerts, Naar de exit zonder auto, (Towards the exit without car), in De Standaard 12 mei 2020

[16] Ine Roox, Het verdriet van Italië, eenzaam in Europa,( The sorrow of Italy, lonely in Europe) in De Standaard, 18-04-2020

[17] Sven Tuytens: Brusselse is drijvende kracht achter burgerinitiatief in Spaans dorpje: "Geweldig om te zien hoe groot solidariteit is" (Brussels lady is driving force behind citizens' initiative in Spanish village: "Great to see how great solidarity is") – in VRTNews, 18 apr 2020 https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/17/sven-tuytens-brusselse-in-madrid/ retrieved 30-4-2020

[18] Louis Delcart, RE-INDUSTRIALIZATION: EUROPEAN REGIONS HAVE A LOT OF BENEFITS, in: blog Principles of regional approach, 4-07-2019 https://lodelcar.tumblr.com/post/186112943925/re-industrialization-european-regions-have-a-lot retrieved 14-05-2020

[19] https://euvsdisinfo.eu/ retrieved on 28-3-2020

#EuropeanAcademyoftheRegions #regionale ontwikkeling

1 note · View note