#ode aan het woord
Text
January 27, 2024
#amsterdam#oba#open podium#oosterdok#20 jaar#feest#taal is van iedereen#jos#verrast#wat een middag#het was prachtig#ode aan het woord#toespraken#gedichten#liefde#liefdevol#gelukkig#overweldigend#geraakt#emotie#tranen#vreugde
0 notes
Text
Persoonlijkheid op je pols: Armband graveren!
Persoonlijkheid op je pols: Armband graveren!
Hey there, armband lovers! Ready to add a personal touch to your wrist game? We've got just the thing for you – armband graveren! That's right, personalizing your bracelets has never been easier or more stylish. Whether you're looking to make a statement or gift something truly unique, this trendy trend is sure to catch your attention. So, grab a cuppa and dive into the world of personality on your wrist. Let's explore the art of armband graveren together!Inhoudsopgave- "Maak een statement met een gegraveerde armband: Persoonlijkheid op je pols!"- "De kracht van persoonlijke gravures: Waarom een armband graveren?"- "Van namen tot symbolen: Tips voor de perfecte gravure op jouw armband"- "Een uniek en betekenisvol cadeau: Armband graveren voor een geliefde"- "Tijdloze herinneringen op je pols: Armband graveren als ode aan dierbarenVragen en antwoordenOm af te ronden- "Maak een statement met een gegraveerde armband: Persoonlijkheid op je pols!"Maak een statement met een gegraveerde armband: Persoonlijkheid op je pols!
Ben je op zoek naar een unieke en persoonlijke manier om je stijl te laten zien? Zoek dan niet verder! Met een gegraveerde armband kun je je persoonlijkheid op een subtiele maar krachtige manier laten zien. Of je nu een boodschap wilt delen, een belangrijke datum wilt herinneren of gewoon een speciaal symbool wilt dragen, een gegraveerde armband is de perfecte manier om dit te doen.
Het mooie van een gegraveerde armband is dat je deze volledig kunt personaliseren. Kies een armband die bij jouw stijl past, zoals een elegante zilveren schakelarmband of een stoere leren band. Vervolgens kun je de armband laten graveren met een tekst, datum of symbool dat voor jou een speciale betekenis heeft. Het kan een inspirerende quote, de initialen van een geliefde of zelfs een woord in een andere taal zijn. De mogelijkheden zijn eindeloos!
Wanneer je een gegraveerde armband om je pols draagt, draag je niet alleen een sieraad, maar ook een verhaal. Het is een manier om jezelf te uiten en een statement te maken. Het is ook een geweldig cadeau-idee voor een geliefde. Door een persoonlijke boodschap op een armband te laten graveren, geef je een uniek en betekenisvol geschenk dat voor altijd gekoesterd zal worden. Dus waar wacht je nog op? Kies jouw favoriete armband en maak een statement met een gegraveerde armband!- "De kracht van persoonlijke gravures: Waarom een armband graveren?"Het graveren van een armband is een geweldige manier om een persoonlijke touch toe te voegen aan je sieradencollectie. Of je nu op zoek bent naar een uniek cadeau voor een geliefde of gewoon je eigen stijl wilt laten zien, een gegraveerde armband is de perfecte keuze. Met een assortiment aan stijlen en materialen om uit te kiezen, kun je een armband graveren die perfect bij je past.
Een van de grootste voordelen van het graveren van een armband is dat je het een betekenisvolle boodschap kunt geven. Of het nu gaat om een speciale datum, een naam of een inspirerend citaat, de gravure geeft een armband een diepere betekenis. Het is een manier om je persoonlijkheid en emoties te uiten, en het maakt de armband uniek en speciaal voor jou. Bovendien kan het ook een betekenisvol cadeau zijn voor iemand anders. Door te kiezen voor een armband met een persoonlijke gravure, laat je zien dat je echt om diegene geeft en hebt nagedacht over het cadeau.
Met een gegraveerde armband kun je je eigen stijl laten zien en een statement maken. Of je nu kiest voor een klassieke zilveren armband met een subtiel initialen- of symboolgravure, of juist een opvallende leren armband met een inspirerende quote, je kunt je creativiteit de vrije loop laten. De gravure maakt de armband echt uniek en persoonlijk, en voegt een vleugje individualiteit toe aan je outfit. Het is een manier om jezelf te uiten en je eigen persoonlijkheid te laten zien.
Dus waar wacht je nog op? Kies een armband en laat het graveren met iets speciaals!- "Van namen tot symbolen: Tips voor de perfecte gravure op jouw armband"Een armband graveren is een geweldige manier om je persoonlijkheid te uiten en een unieke twist toe te voegen aan je sieradencollectie. Of je nu een cadeau wilt geven aan een geliefde of jezelf wilt verwennen, een gepersonaliseerde armband is altijd een speciaal item om te dragen. Bij het kiezen van de perfecte gravure is het belangrijk om rekening te houden met verschillende factoren, zoals de betekenis van namen en symbolen en de stijl van de armband.
Om te beginnen, kun je ervoor kiezen om namen te graveren op je armband. Dit kan de naam zijn van een geliefde, een kind, of zelfs je eigen naam. Het toevoegen van namen geeft een emotionele betekenis aan de armband en laat zien wie je dierbaar zijn. Denk ook aan de verschillende lettertypen en groottes die beschikbaar zijn om de gravure helemaal naar jouw smaak aan te passen.
Naast namen kunnen symbolen ook een prachtige toevoeging zijn aan je armband. Symbolen zoals harten, sterren, kruisen en initialen kunnen een diepere betekenis hebben en je persoonlijkheid weerspiegelen. Geometrische vormen kunnen bijvoorbeeld staan voor evenwicht en harmonie, terwijl bloemmotieven een gevoel van schoonheid en groei kunnen symboliseren. Voel je vrij om symbolen te kiezen die een speciale betekenis hebben voor jou of de persoon aan wie je de armband cadeau wilt doen. Laat je creativiteit de vrije loop en creëer een armband die helemaal bij jou past!- "Een uniek en betekenisvol cadeau: Armband graveren voor een geliefde"Armbanden zijn een geweldige manier om je persoonlijkheid uit te drukken en je stijl te laten zien. Maar wat als je die armband nog specialer kunt maken? Het personaliseren van een armband door middel van graveren is een prachtige manier om een uniek en betekenisvol cadeau te creëren voor een geliefde.
Met een gegraveerde armband draag je niet alleen een stijlvol sieraad, maar ook een herinnering of boodschap die dicht bij je hart ligt. Of je nu een naam, datum of speciale zin laat graveren, het resultaat is altijd een persoonlijk en waardevol geschenk. Een armband graveren is een geweldige manier om je partner, vriend, familielid of zelfs jezelf te verrassen met een uniek cadeau dat voor altijd gekoesterd zal worden.
Bij het graveren van een armband zijn er talloze mogelijkheden om uit te kiezen. Je kunt kiezen voor een subtiel ontwerp met een discrete gravure aan de binnenkant van de armband, of ga voor een opvallendere gravure aan de buitenkant. Daarnaast kun je ook kiezen uit verschillende lettertypen en symbolen om de gravure nog persoonlijker te maken. Denk bijvoorbeeld aan een hartje, sterretje of initialen. Het personaliseren van een armband met een gravure is een geweldige manier om je liefde, vriendschap of waardering te tonen. Dus waar wacht je nog op? Geef een uniek en betekenisvol cadeau met een gegraveerde armband!- "Tijdloze herinneringen op je pols: Armband graveren als ode aan dierbarenEr zijn momenten in het leven die we nooit willen vergeten. Herinneringen aan onze geliefden, belangrijke mijlpalen of misschien zelfs een speciale boodschap die ons inspireert. Wat als je die tijdloze herinneringen altijd bij je kunt dragen? Een armband graveren kan een prachtige manier zijn om een ode te brengen aan je dierbaren en tegelijkertijd je persoonlijkheid te laten zien.
Met een gegraveerde armband kun je een stukje van jezelf of je geliefde heel dicht bij je dragen. Of je nu kiest voor een naam, een datum of een betekenisvolle quote, het is een unieke manier om een persoonlijke touch aan je sieraden te geven. Laat je creativiteit de vrije loop en kies een gravure die echt bij je past. Of het nu gaat om een subtiel symbool, een woord dat kracht geeft of een speciale boodschap waar je altijd naar kunt kijken, de mogelijkheden zijn eindeloos.
Vragen en antwoordenQ: Wat is de betekenis van het artikel "Persoonlijkheid op je pols: Armband graveren!"?
A: Het artikel gaat over het graveren van armbanden als een unieke manier om je persoonlijkheid te uiten en een persoonlijke touch aan je sieraden toe te voegen.
Q: Hoe kan het graveren van een armband mijn persoonlijkheid weerspiegelen?
A: Door het graveren van een armband kun je een speciale boodschap, een betekenisvolle quote of zelfs een belangrijke datum toevoegen. Dit kan helpen om je persoonlijkheid en je waarden op een subtiele manier te tonen.
Q: Zijn gegraveerde armbanden alleen geschikt voor speciale gelegenheden?
A: Absoluut niet! Gegraveerde armbanden zijn perfect voor zowel alledaags gebruik als voor speciale gelegenheden. Ze zijn een geweldige manier om je stijl te laten zien en een persoonlijke touch aan je outfit toe te voegen.
Q: Kan ik mijn armband ergens laten graveren?
A: Ja, er zijn verschillende juweliers en online winkels waar je je armband kunt laten graveren. Je kunt zelfs kiezen uit verschillende lettertypes en symbolen om je gravure nog unieker te maken.
Q: Kan ik kiezen wat ik laat graveren op mijn armband?
A: Zeker weten! Het graveren van een armband geeft je de vrijheid om te kiezen wat je wilt laten graveren. Of het nu je initialen zijn, een inspirerende quote of een speciale datum, de keuze is helemaal aan jou.
Q: Hoe lang duurt het graveren van een armband?
A: De duur van het graveren kan variëren, afhankelijk van de juwelier of de online winkel waar je je armband laat graveren. Over het algemeen duurt het proces tussen de paar dagen tot een week, maar het kan ook sneller zijn, afhankelijk van de beschikbaarheid.
Q: Is het graveren van een armband duur?
A: De kosten van het graveren van een armband hangen af van verschillende factoren, zoals het materiaal van de armband en de complexiteit van de gravure. Over het algemeen zijn de kosten echter redelijk en kunnen ze variëren van enkele euro's tot enkele tientallen euro's.
Q: Is het mogelijk om een gegraveerde armband als cadeau te geven?
A: Absoluut! Een gegraveerde armband is een geweldig cadeau-idee. Het is persoonlijk en toont dat je moeite hebt gedaan om iets speciaals te vinden. Het is een perfect cadeau voor een geliefde, een vriend of zelfs voor jezelf!
Q: Kan ik mijn gegraveerde armband later nog aanpassen?
A: In sommige gevallen is het mogelijk om een gravure op een armband te laten aanpassen, maar dit kan afhankelijk zijn van de mogelijkheden van de juwelier. Het is altijd het beste om dit vooraf te bespreken voordat je je armband laat graveren.
Q: Zijn er bepaalde zorginstructies voor gegraveerde armbanden?
A: Over het algemeen zijn gegraveerde armbanden gemakkelijk te onderhouden. Vermijd echter zware stoten en contact met agressieve chemische stoffen om beschadiging van de gravure te voorkomen. Reinig de armband regelmatig met een zachte doek om hem mooi en glanzend te houden.
Q: Waarom zou ik een armband laten graveren in plaats van een ander sieraad?
A: Een armband is een veelzijdig sieraad dat gemakkelijk dagelijks kan worden gedragen. Het is zichtbaar en kan een statement maken zonder te opvallend te zijn. Een gegraveerde armband kan een subtiele manier zijn om je persoonlijkheid te tonen, terwijl het ook een tijdloos stuk kan zijn dat bij elke outfit past.
Q: Heeft het graveren van een armband enige symbolische betekenis?
A: Het graveren van een armband kan zeker symbolische betekenis hebben. Het kan een herinnering zijn aan een speciale persoon, een mijlpaal of zelfs een motto dat je leven vertegenwoordigt. Het is een manier om iets belangrijks voor jezelf dicht bij je te dragen en het te laten zien aan de wereld om je heen. Om af te rondenEn dat brengt ons aan het einde van deze blogpost over het graveren van een armband om je persoonlijkheid op je pols te laten schitteren! We hopen dat
je geïnspireerd bent geraakt om een unieke en betekenisvolle armband te laten graveren die past bij jouw stijl en karakter.
Een gegraveerde armband is niet alleen een fashion statement, maar ook een tastbare herinnering aan belangrijke momenten, geliefden of inspirerende woorden. Het is een accessoire dat je keer op keer kunt dragen en waar je telkens weer een glimlach van krijgt.
Dus waar wacht je nog op? Ga op zoek naar een mooie armband die past bij jouw smaak en laat deze personaliseren met een betekenisvolle gravure. Of het nu gaat om je eigen initialen, een datum die je dierbaar is of een motiverende quote, de mogelijkheden zijn eindeloos.
Een gegraveerde armband is niet alleen een stijlvolle toevoeging aan je sieradencollectie, maar ook een waardevol en persoonlijk cadeau voor jezelf of een geliefde. Dus waarom zou je niet deze unieke manier van zelfexpressie omarmen?
We hopen dat deze blogpost je geholpen heeft bij het verkennen van de mogelijkheden van het graveren van een armband. Vergeet niet om je persoonlijkheid en stijl te laten stralen, zelfs op je pols!
Tot de volgende keer, en blijf jezelf uitdrukken op een unieke manier!
Liefs,
Het team van [Blognaam]
0 notes
Text
GEZICHTEN EN GEDICHTEN OVER WATER IN WOORD EN BEELD
Water. Het is overal, om ons heen, in ons. Het heeft kracht, water, aantrekkingskracht. Het geeft kracht, om te leven. Het is niet grijpbaar en onbegrijpelijk. Het vloeit. Als stof tussen de vingers. Het is zichtbaar, water. Maar geeft geen houvast. Het wateroppervlak draagt niet. Het slokt op, de diepte trekt. De vloer is plafond tegelijk. Onder nul is het voelbaar. Draagt het water. Boven honderd verdwijnt het in de atmosfeer. Vergast het water, vervluchtigt. Het heeft geen geur en kleur. Levend water. Het is om ons, het is ons.
We klagen wanneer teveel van boven komt. We klagen wanneer te weinig van boven komt. Kunnen er in wentelen, het tot ons nemen. Het verkwikt, het laaft en reinigt. De wereld spiegelt erin. Reflectie als selfie. Mijn hand door het dynamisch gladde vlak grijpt in het niets en laat de beeltenis verdwijnen. Water geeft leven en kan het opslokken. Water is onbereikbaar. Het is magisch, mysterieus en magnetisch. Water is paradoxaal. Trekt aan en stoot af. Geeft vertier en verdriet. Langs de oever wordt gelachen en gehuild. Water bepaalt leven. “En God scheidde de wateren, de tweede dag.”
Jan Toorop, Zee, 1899, Kröller-Müller Museum Otterlo
Geen wonder dat het kunstenaars beweegt water als onderwerp te nemen. Het inspireert. Schilders, tekenaars, zelfs beeldhouwers wijden er hun werk aan. Dichters, schrijvers en muzikanten zetten water op papier. Componisten laten noten kabbelen en orkesten stromen. Filmers en fotografen nemen water voor hun lens. De creatieve geest laat ons recreatief genieten. En wij, wij vleien ons op het strand en kijken uit over zee, het watervlak waaraan geen einde lijkt te komen. Zitten op de oever aan het water of springen er lustig vanaf en vrolijk erin.
In beeld neemt water een vaste vorm aan. In woord blijft water vluchtig en treft de emotie. Dat wijst het boek “Aan ’t water” uit. Een publicatie van Uitgeverij Thoth in samenwerking met Museum MORE, waarin 100 watergedichten 100 watergezichten begeleiden. Ofwel waarin 100 watergezichten 100 watergedichten illustreren. De woorden zijn evenwel niet opgeschreven naar aanleiding van de beelden. De beelden geven geen commentaar op de woorden. Maar op een moment passen ze bij en sluiten op elkaar aan.
Co Breman, De IJssel, 1908, particuliere collectie
De beelden zijn langs of op het water gemaakt. Als voorbijganger beschouw ik het. Zit op de oever, loop over de brug, laat me vervoeren door een boot of het veer. Heen en weer. De kunstenaar laat het zich allemaal aanzien en geeft commentaar. Ik kan ervan genieten, de realiteit verbeeldt door potlood of penseel. Impressies en expressies, portretten van het landschap en de mensen daarin. Altijd gerelateerd tot het water. Gefigureerd naar de werkelijkheid, maar nergens versimpeld tot abstractie.
Voor bovenzinnelijke indrukken spel ik de woorden, ga de zinnen met mijn vinger langs de regels, lees ik de gedichten nauwkeurig zoals ik de beelden met de ogen betast. Het water versimpelt zich niet in de poëzie, het verbeeldt zich juist meer welsprekend in de taal. Het beeld is er, grijpbaar, wel in de geest en met de gedachte van de kunstenaar. De taal draagt de realiteit tot emotionele hoogten en gevoelvolle diepten. De taal maakt het beeld meer zichtbaar, niet zoals het zich voordoet maar op de manier dat het aanvoelt.
Marian Plug, Vijver, 2003, Museum Lakenhal Leiden
Lyrisch boven episch met een dosis dramatiek. Tevens merk ik humor in de gedichten. Tref ik lichte verzen met een glimlach en zware teksten met een grimlach. De dichter neemt het water op de korrel en daarbij meteen de wereld en de mens daarin. Persoonlijke beschrijvingen en afstandelijke commentaren. Een verhalend moment, een sprekend ogenblik. Water stroomt door de uitgave “Aan ’t water”. Het is een ode aan het water, een lofdicht in beeldspraak. Voorstellingen als metafoor van de beleving.
De samenstellers hebben uit het omvangrijke archief van de literatuur en de beeldende kunst deze bloemlezing opgediept. Oude meesters en jonge talenten, en alles wat daaraan aan creatieve geesten tussen zit. In beelden en gezichten van Jan Toorop, Theo van Doesburg en Piet Mondriaan tot Christiaan Kuitwaard, Siemen Dijkstra en Wendelien Schönfeld via Leo Gestel, Willem Hussem en Rein Dool. Ze durven het allemaal aan het water als lijdend onderwerp te nemen en op een eigen manier uit te diepen en op te scheppen.
Ferdinand Erfmann, Liggende baadsters, 1952, Bonnefanten Museum Maastricht
Tussen de dichters vind ik klassiekers als Constantijn Huygens, Nicolaas Beets en J. Slauerhoff. Maar ook Toon Tellegen, Rutger Kopland en Judith Herzberg. Mij onbekende poëten die herkenbare regels schreven, waartegen ik mijn gevoel kan plaatsen en die sluiten aan mijn ervaring. En de humor van Drs.P, Wim de Vries en Micha Hamel. Het maakt de uitgave tot een verfrissend boek om mee te nemen voor een verpozen in een strandstoel met uitzicht op zee, zittend op een bank langs de vijver in het park, een zoel terras pikkend langs het water achter een fijn glas bubbels. Proost! (hoewel “Aan ’t water” niet gaat over dat vocht)
Aan ’t water, 100 watergedichten en 100 watergezichten. Samengesteld door Boudewijn Bakker, Helmi Goudswaard en Nicolaas Matsier. De publicatie verscheen tegelijk met de tentoonstelling Aan ’t water in Museum MORE, 23 maart tot 9 september 2024 te zien. Uitgave Museum MORE i.s.m. Uitgeverij THOTH, 2024.
0 notes
Text
Station Rotterdam Centraal (1957)
Het Station Rotterdam Centraal was een stationsgebouw dat tussen 1957 en 2007 diende als het Centraal Station van Rotterdam. Het gebouw was ontworpen door de architect Van Ravesteyn. Het was onderdeel van de wederopbouw van Rotterdam. Het gebouw werd in 1957 geopend. In 2007 werd het gesloten en het jaar erop gesloopt om plaats te maken voor de nieuwbouw die in 2014 geopend werd. In 2007 maakten dagelijks zo'n 110.000 reizigers gebruik van het Centraal Station in Rotterdam.
In 1954 kwam de Nederlandse Spoorwegen met plannen om een nieuw station te bouwen als uiteinde van een nieuwe verkeersader. Het station zou ook het (tweede) Station Rotterdam Delftsche Poort vervangen dat door het bombardement van 14 mei 1940 ernstig beschadigd was geraakt. Tussen 1941 en 1953 maakte architect Sybold van Ravesteyn zijn ontwerpen voor het nieuwe station.[1] Daarvoor had Van Ravesteyn inspiratie opgedaan bij het modernisme dat bij Italiaanse stationsbouw gebruikt werd. De inspiratie was terug te vinden in de flauwe bocht van het gebouw aan het het stationsplein en gevelopbouw waarbij gewerkt is met de werking van licht en schaduw. Het hal had een schalenplafond, de betonnen overkapping van het perron was sierlijk. Bij zijn eerste ontwerp had Van Ravesteyn nog een centrale toren, maar de gemeente Rotterdam drong aan om een meer moderne dan klassieke opzet, waardoor Van Ravesteyn in vervolgontwerpen zich meer richtte op het functionalisme. Toen de Nederlandse Spoorwegen in 1954 kwam met de uiteindelijke bouwplannen, duurde het tot 13 maart 1957 voordat het nieuwe station werd opgeleverd. Op 21 mei 1957 werd het officieel geopend.
Voor 2025 werd gerekend op 320.000 reizigers per dag.[3] Om deze toename aan te kunnen was een nieuw station nodig. Ook was het bestaande station, met name de reizigerstunnel, te klein geworden om het grote aantal passagiers te verwerken. In 2004 werd begonnen met een totale herbouw van het station en zijn omgeving om het toenemende verkeer van treinen, bijvoorbeeld de hogesnelheidstrein tussen Amsterdam, Brussel en Parijs, te kunnen verwerken en om de RandstadRail zijn plaats te kunnen geven. In juni 2004 gaven Prorail en de Gemeente Rotterdam de opdracht aan Team CS, een coöperatie tussen Benthem Crouwel Architekten, MVSA Meyer &Van Schooten Architecten, en West 8 om de plannen uit te werken tot een ontwerp voor het nieuwe centraal station.
Op 16 mei 2006 onthulde burgemeester Opstelten een kunstwerk van Onno Poiesz bestaande uit het woord EXIT, dat achter de ramen van de voorgevel bevestigd werd. Een deel van de letters "CENTRAAL STATION" die tot aan de sluiting van het station op het gebouw stonden is door Peter Hopman en Margien Reuvekamp van Bureau Lakenvelder in een andere volgorde gezet zodat zij tot aan de sloop van het gebouw de ode "TRAAN LATEN" toonden. De definitieve sluiting van het verouderde station vond plaats op 2 september 2007, in aanwezigheid van burgemeester Ivo Opstelten, om een begin te kunnen maken met de afbraak. Tussen 16 januari 2008 en eind maart 2008 werd het stationsgebouw geheel afgebroken.
Voor de Tweede Wereldoorlog had Rotterdam geen echt Centraal Station, maar vier stations in en rond het centrum: Delftse Poort (richting Schiedam, Den Haag HS en Amsterdam CS), Beurs (richting Dordrecht), Maas (richting Gouda en Utrecht) en Hofplein (richtingen Den Haag HS/Scheveningen). Treinen uit de richting Utrecht eindigden van 1858 tot 1953 op station Maas. Sindsdien worden zij via de Ceintuurbaan (met stopplaats Rotterdam Noord) naar het Centraal Station geleid.
Foto komt uit de collectie van @stadsarchief010 en Informatie komen van wikipedia.
0 notes
Text
MacAndrew wilt onderzoek naar belofte materiële zaken aan leden Jeugdraad Suriname
De minister van Arbeid, Werkgelegenheid en Jeugdzaken (AWJ), Steven Mac Andrew, zal komende week een commissie installeren onder leiding van directeur Jeugdzaken, Genti Mangroe, met de uitdrukkelijke opdracht om na te gaan als er materiële zaken zijn beloofd aan leden van de Jeugdraad Suriname voor de verkiezingen van haar leiding op 8 september 2023. Dat laat AWJ in haar berichtgeving.
Dit besluit heeft minister Mac Andrew genomen tijdens het eerste beleidsoverleg tussen de minister en de Jeugdraad Suriname op zaterdag 14 oktober 2023 in de conferentiezaal van het ministerie van Openbare Werken (OW). Op deze bijeenkomst is gebleken, dat bepaalde leden waren uitgenodigd door de Vicepresident van de Republiek Suriname voor een meeting, waarbij er een stemadvies is gegeven.
Vorige maand werd de samenleving opgeschrikt door een bericht van Ceejay Wiebers op social media, waar hij min of meer aangeeft dat leden zouden zijn omgekocht om hun stemmen uit te brengen tijdens de laatst gehouden bestuursverkiezingen van de Jeugdraad Suriname. Wiebers geeft in zijn post op social media aan, dat leden een auto, iPads en andere zaken zijn beloofd. Uit zijn eigen waarneming zag Wiebers leden van de jeugdraad vertrekken uit het NJI-gebouw gevestigd aan de Prins Hendrikstraat. In eerste instantie dacht Wiebers dat er een vergadering is gehouden zonder zijn medeweten. Wiebers zou de directeur en de onderdirecteur van het Jeugdinstituut hebben geconfronteerd.
In eerste instantie hield de directie hem voor dat de leden aanwezig waren voor uitbetaling van hun vervoerskosten. Dit zou volgens Wiebers onwaarschijnlijk zijn geweest, omdat leden van Paramaribo ook aanwezig waren. De onderdirecteur gaf toen aan Wiebers aan dat hij zaken eerlijk zou vertellen. Nadat die woorden zijn uitgesproken zou de directeur Mitesh Bhaggoe de ruimte hebben verlaten. Daar zou de OD hebben verklaard dat er beloften zouden zijn gedaan en materiële zaken zouden zijn beloofd voor het stemmen op bepaalde leden. “Ik heb geen bewijs, maar ik weet wat ik heb gehoord. Ik zou eigenlijk het gesprek opnemen, maar uit respect voor de directeur en de onderdirecteur heb ik dat niet gedaan. Dus het is nu eigenlijk mijn woord tegen die van hem, maar de OD en ik weten beide wat er gezegd is toen”, zegt Wiebers om een reactie gevraagd.
Mac Andrew, die initieel geen voorstander was van een commissie, omdat de leden van de Jeugdraad Suriname op democratische wijze hun stem hebben uitgebracht op 8 september, ging overstag, omdat tijdens het beleidsoverleg zaken zijn aangehaald, die een nader onderzoek vereisen. De leden die hebben geparticipeerd aan deze meeting hebben allen benadrukt, dat er geen materiële zaken aan hun is beloofd. Minister Mac Andrew zal ook een onderhoud met de Vicepresident van de Republiek Suriname aanvragen over eerdergenoemde kwestie te praten.
Bij het eerste beleidsoverleg tussen de minister en de Jeugdraad Suriname is ook gefocust op de verdere operalisatie van de Jeugdraad Suriname, alsook de plannen van het Directoraat Jeugdzaken en het Nationaal Jeugd Instituut (NJI), voor 2024. Vele leden van de Jeugdraad Suriname hebben tijdens het agendapunt “Wat verder ter tafel komt” de aandacht gevraagd voor issues op scholen of het onderwijs-rakende in hun respectievelijke districten. Mac Andrew heeft beloofd deze te zullen doorsturen naar zijn college van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur.
De bewindsman gaf voor de afsluiting van het beleidsoverleg aan, dat er een gedragscode zal worden opgesteld, waarbij aan de leden ook hun input gevraagd zal worden. Als voorbeeld haalde hij aan dat conform het Staatsbesluit alleen de voorzitter van de Jeugdraad Suriname in en buiten rechte de Jeugdraad Suriname kan vertegenwoordigen.
Read the full article
0 notes
Text
Remedie tegen zonde
‘Ik vul mijn hart met uw woorden, dat is de enige manier om niet te zondigen en U geen verdriet te doen.’ Psalmen 119:11 HTB
Zonder twijfel het langste hoofdstuk en de langste psalm in de bijbel. Als die bij ons thuis vroeger aan de beurt was, als we na het eten uit de bijbel lazen, werd die steevast in stukken gehakt
Het is een ode op de wet, het woord van God en vandaag wordt dat…
View On WordPress
0 notes
Text
Ode aan Matthijs de Ligt
Daar liep je dan. Ogen dik van ellende, je had jezelf net omhooggewerkt van het gras waar je het liefst je gezicht in had begraven. Je klapte zachtjes, als verdoofd in je handen om het publiek te bedanken dat door haar eigen hartverscheurende verdriet heen minutenlang een oorverdovend en welverdiend applaus van de tribunes liet klateren. Prachtig moment wel trouwens. Bitterzoet. Iedereen stond. Niemand begreep wat hier was gebeurd. Wij niet. Jij niet. Je maatjes niet. Maar onze harten zwollen van trots.
Je bent 19 jaar. Negentien! Ja, ik zeg het nog maar een keer, want dat weet je je zelf natuurlijk ook wel, maar wij als toeschouwers, fans en tv-kijkers vergeten dat nog wel eens als we je bezig zien. In het veld, als je de meest gevreesde spitsen er wereld opvreet en onzichtbaar maakt. Als je ballen als granaten achter keepers kopt op belangrijke momenten, leiding geeft in het veld en werkelijk elk persoonlijk duel wint. Van iedereen. Altijd.
Maar we vergeten het vooral als we je buiten het veld zien. Als je de pers te woord staat kort na deze wrede uitschakeling bijvoorbeeld. Dan ben je echt een enorme grote Matthijs. Een gigant. Ik krijg weer tranen in mijn ogen als ik er aan denk. Ik ben 43, maar ik zou het niet kunnen. Echt niet. Grote, majesteitelijke klasse zoals je daar stond, koud na de wedstrijd met de kolere in je lijf, weer de juiste woorden, weer die coole no nonsens benadering. Zoals je dat ook in betere tijden doet, met die ontwapenende grijns op je gezicht. Geen hoogdravende shit, geen arrogantie, gewoon spot on en benen op de grond.
Dit was een enorme klap. Voor iedereen die jou en Ajax een warm hart toedraagt, binnen, maar ook ver buiten de grenzen. Want jij, Frenkie, Hakim, Dusan, Andre, Nico, Daley, Donny en al die anderen hebben harten gestolen tot in Antarctica. De wereld stond versteld van jullie. Ik ook. De halve finale bereiken, maar vooral, en juist de manier waarop. Dat is de winst Matthijs, die manier waarop. Daar praten mensen nog jaren over en daar ben ik jullie eeuwig dankbaar voor. Om met de woorden van Rinus Michels te spreken: ‘bedankt, en we zullen het nooit, nooit vergeten.’
Je bent 19 jaar. Jouw moment gaat nog komen. Je hebt een hele mooie, lange carrière voor je. Je gaat prijzen winnen, zoveel is wel zeker.
Het zou zo ontzettend mooi zijn als je nog een jaartje in Amsterdam bleef. Frenkie gaat en het is hem gegund, maar jij kunt nog zoveel betekenen voor die mooie club in het rood en wit. We zouden het fantastisch vinden. En als je toch besluit te gaan, dan gun ik het je ook van harte.
Dan zal ik je blijven volgen. Op de voet. Want voor mij hoor jij nu al bij een heel selectief rijtje spelers dat voor altijd een speciaal plekje in mijn hart heeft. Rijkaard. Litmanen. Kanu. Petterson. Sneijder. De broertjes De Boer en nog een klein handjevol anderen. Zij deden er jaren over om daar te komen. Daar sta jij tussen. Nu al. Voor altijd.
Ik zag je debuteren op je 17e. Thuis tegen Willem II, voor de beker. ‘De Ligt, eigen jeugd. Piepjong’, zei de man links van mij op de tribune met een Amsterdamse tongval. Ik zag het meteen. Deze is er een voor de eeuwigheid.
6 notes
·
View notes
Text
Recensie : Wat beweegt de brommerpiloot
Recensie : Wat beweegt de brommerpiloot
Wat beweegt de brommerpilootAuteur: Marike VierstraUitgever : De Meent9789083167374
Wat beweegt de brommerpiloot is een originele, tragikomische, bij vlagen absurdistische roman over hoe het is om wees te zijn in een rijk en verwend land als het onze. Een land waar menigeen een mat heeft liggen met het woord ‘Welkom’ erop, terwijl de voordeur gesloten blijft. Behalve een ode aan de inmiddels…
View On WordPress
1 note
·
View note
Text
Een levenscinema in Goodbye, Dragon Inn
Een greep uit een cinedagboek
I.
“En het is me duidelijk waarom ik de cinema heb omhelsd: opdat hij op zijn beurt mij omhelst. Opdat hij me leert onvermoeibaar met mijn blik af te tasten op welke afstand van mij de ander begint.” (Daney, 36), zo beëindigt de Franse filmcriticus Serge Daney het enige afgewerkte deel van zijn door de dood onderbroken ‘cinebiografie’, en in zekere zin dus ook zijn leven. Want voor hem waren het leven en de cinema onafscheidelijk verbonden. Zijn persoonlijke geschiedenis liet zich slechts schrijven aan de hand van een geschiedenis van de film. Leven deed hij in de marges van licht en duister, wiens lege ruimten hij vervolgens volschreef met het woord als zijn enige mogelijke bijdrage tot de filmkunst. Leven betekende voor hem kijken en, misschien wel nog meer, bekeken worden door “de jonge gijzelaars van onze toekomstige biografie.” (Daney, 19) Ik zou nooit een leven kunnen leiden zoals het zijne, maar Daney kon dan ook niet leven zonder de cinema.
II.
Het valt moeilijker te achterhalen wanneer ik ben beginnen houden van de cinema, op welk punt in de tijd mijn geschiedenis van de film zich laat schrijven. Het ontbreekt mij aan een dergelijk oorsprongspunt waaraan Daney, als het ware, zijn gehele leven toeschrijft wanneer hij zich zijn eerste kennismaking met Jacques Rivette en diens artikel ‘Over het abjecte’ ter herinnering brengt. Ik zou tevens kunnen teruggrijpen naar mijn middelbare leerkracht plastische opvoeding, wiens filmposters de muren van zijn klaslokaal in verwondering en afleiding bekleedden. Of naar de eerste keer dat ik 2001: A Space Odyssey zag, toen het beeld zich voor het eerst in haar aangrijpende schoonheid toonde zodat ik me ervan bewust werd dat film ook kunst kon zijn. Maar geen van deze punten zijn omvattend genoeg om werkelijk als een begin beschouwd te kunnen worden; allen verraden ze een blik die nog te benauwd was en werpen ze mij terug op een wijze van kijken waar ik niet langer achter kan noch wil staan.
Want behelst niet elke geschiedenis van de film tevens een geschiedenis van de blik? In deze zin biedt elke film een indirect antwoord op de vraag wat het betekent om te kijken. Ergens tussenin, waar het licht van het witte doek ons treft in het duister van onze ogen, ontmoeten kijker en regisseur elkaar in een snijpunt van blikken. In deze ontmoeting wordt de cinema een kwestie van ethiek.
Wanneer ik terugkijk op de eerste jaren van mijn filmgeschiedenis, zie ik dat ik mij tot de cinema wendde om mijzelf terug te vinden, om mijzelf te herkennen in wat mij eigen was. Van hoeveel films heb ik niet gezegd dat zij werkelijk mijn leven verbeeldden? Ik was de aleph[1] van mijn eigen dromen. Mijn blik capteerde niet meer dan de soevereine eis van mijn onuitgesproken wensen en verlangens. Indien we de cinema werkelijk kunnen opvatten als een ontmoetingsplek, dan sloot ik de mogelijkheid om aangesproken te worden reeds bij voorbaat af. Nog al te zeer in de ban van de figuur van het Zelfde, bekeek ik veel films, maar gaf ze nog niet de kans om terug te kijken naar mij.
III.
Nog geen twee jaar geleden kwam ik voor het eerst in aanraking met het oeuvre van de Taiwanese regisseur Tsai Ming-Liang. Meer bepaald Goodbye, Dragon Inn (Bú Sàn), een ingetogen ode aan de filmkunst die de laatste avond in een vervallen cinemacomplex verhaalt. Deze ervaring kan nog niet formatief genoemd worden, als zou zij een breukvlak hebben beduid waarop mijn blik een andere gedaante is gaan aannemen. Onvermijdelijk was ik reeds eerder gestuit op films die fundamenteel weerstand boden aan mijn blik, en mij dwongen op een andere manier te leren kijken of blijvend mijn toevlucht te nemen tot de geborgenheid van mijn zelfidentiteit. Maar Goodbye, Dragon Inn kwam mij gaandeweg voor als de articulatie van een onuitgesproken besef dat zich doorheen de jaren in mijn kijken had genesteld, en bleef als dusdanig nog ruim nadien in mijn gedachten sluimeren, net zoals de niet aflatende moessonregen doorheen de film in elke barst, scheur en opening van de cinema sijpelt.
Als ik na die eerste keer 82 minuten aan iemand had moeten beschrijven waarover deze film gaat, zou ik verlegen zijn gebleven om woorden. Omdat het in deze film hoegenaamd niet gaat om wat er wel, maar veeleer om wat er niet gebeurt. Goodbye, Dragon Inn speelt zich af in het gekraak van de pellicule, in de stilte die woorden scheidt van elkaar. Zij bekleedt een tussenruimte, ergens in het midden van waken en dromen, waar de tijd zichzelf bestendigt in haar eigen ontgaan. Zij is een spoor dat nergens toe leidt; – de cinema als een betonnen tuin van zich splitsende paden. Indien ik mijzelf zou willen terugvinden in dit labyrint van verloren herinneringen en onvervulde verlangens, zou mijn blik stuklopen op een beeld dat zich onmogelijk laat assimileren. (In het beeld pur sang, stelt het buiten zich tegenover de soevereiniteit van het Zelfde.)
Maar op het punt waar mijn blik stukloopt op zijn eigen grenzen, vertelt deze film tegelijkertijd misschien wel meer over mijzelf dan dat ik ooit over haar zou kunnen vertellen. Zij wijst mij op het andere van mezelf, op al wat ik niet ben en nog niet kan zijn. Tegenover mijn blik stelt zij een uiterste grens en proclameert ‘Tot hier, en niet verder.’ Op dit punt gekomen, besef ik dat ik nooit louter naar een beeld kijk, maar mijzelf geconfronteerd weet met een gelaat dat altijd ook terugkijkt naar mij. In het aanschijn van dit gelaat word ik buiten mezelf geplaatst en zie ik me, weerspiegeld in de blik van het andere, voor een keuze gesteld: al dan niet te verzaken aan mijn soevereiniteit. Hier, in deze wederkerige ontmoeting van blikken, vind ik het beginpunt van een onmogelijke gemeenschap.
IV.
Omstreeks halfweg sluiten de muren van de tijd zich in en mondt de film uit in een eerste stille climax. De manke pas van een van de hoofdpersonages (of wat daarvoor moet doorgaan), een receptioniste ogenschijnlijk op zoek naar de affectie van de projectionist, is als een metronoom wiens doffe echo de maat van het trage voortschrijden van de tijd aangeeft. Tijd is een gemoed, eerder dan een eenheid. Men went, sneller dan men doorheeft, aan deze tergend langzame pas (alsof Tsai Ming-Liang ons verder wou uitdagen, alsof traag nog niet traag genoeg was.) Maar wanneer haar pas tot stilte verstomt eens zij de verlaten projectieruimte bereikt, dijt de tijd uit en treedt zij, samen met ons, toe tot een ruimte van opperste stase. Oog in oog nog slechts met een brandende sigaret, ziet zij zich geconfronteerd met een spoor van afwezigheid en de onmogelijkheid van haar verlangen.
In werkelijkheid duurt deze scène slechts een tweetal minuten, maar in haar blik bereikt de tijd een breekpunt en brandt een hele levensloop weg. En over ons ontfermt zich een diepe tristesse, die ons toch altijd nog op een afstand houdt, geborgen als wij zijn door de schijn van het witte doek. Op dit punt gebeurt iets onwerkelijks: voorwerpen evenzeer als hele ruimten nemen een autonomie geheel van zichzelf aan. Zij verhouden zich niet langer tot de verscheidene personages, alsof het geesten waren, of het zou als ontheemden moeten zijn. In deze ontheemding, echter, rest hen niets dan het gewicht van de tijd, in wiens vergaan zij een pathos verkrijgen die enkel aan hen toegeschreven kan worden. De sigaret brandt dan niet louter weg in het aanzicht van onze protagoniste; hij is een ziekelijke adem die haar boosaardig nastaart. En de cinema, ingevreten door hectoliters van zure regen, is een kathedraal van verloren tijd, opgetrokken uit herinneringen die wij nooit hebben geleefd en dromen die ons nooit hebben toebehoord.
V.
Ja, ik zie nu dat de filmgeschiedenis een aanvang neemt in Goodbye, Dragon Inn. Soms nog hoor ik dezelfde regen en hetzelfde afscheidslied weerklinken in mijn hart: “I remember, under the moon / I remember, before the flowers / So much of the past lingers in my heart / Half is bitter, half is sweet / Year after year, I can’t let go / Can’t let go, can’t let go / Under the moon, before the flowers / Can’t let go, can’t let go / I’ll remember with longing forever…” Ik had nooit kunnen voorzien dat zij tot een jonge gijzelaar van mijn toekomstige biografie zou worden, maar op de een of andere manier keert elke film die ik ooit gezien heb en elke film die ik nog zal zien, terug tot Goodbye, Dragon Inn. Zij is een singulier punt waar de filmgeschiedenis op zichzelf terugplooit en de tijd tot inkeer komt. Eenmaal buiten de muren van de cinema, duurt zij nog slechts voort in de verlaten kamers van mijn hart.
En blijft niet elke film min of meer weergalmen? Waar gaan schaduwen tenslotte heen eens het duister verdwijnt in haar eigen verschijning? Misschien betekent elke film die wij zien een hernieuwd punt in de geschiedenis van de cinema, een veranderde manier van kijken. En wellicht laten wij onze eigen filmgeschiedenis pas schrijven in die onbewaakte momenten wanneer zij meer naar ons kijkt dan wij naar haar. Daar, echter, waar onze blik de filmische blik in ontvangst neemt, in die immer ontvankelijke ruimte die we kunnen beschouwen als een plaats van reserve in de tijd; – daar komt als het ware de hele cinema samen en ontmoeten wij, keer op keer, een volstrekt nieuwe wereld, die zich in haar uiterste openheid nooit laat bevatten maar slechts ogenblikkelijk laat zien, als vibrerend sterrenlicht in de diepte van de nacht.
VI.
“Want de kracht van de film is dat hij ons op een prachtige manier toegang geeft tot andere ervaringen dan de onze en ons de mogelijkheid heeft gegeven te delen in iets volkomen anders, al was het maar voor een paar seconden. En wat wij gemeen hebben zijn juist die paar seconden.” (Daney, 138) Op dit punt, in deze paar seconden die wij gemeen hebben, ontmoet ik Daney opnieuw en zie ik dat onze levens verwant zijn in hun verschil. Ik ontmoet hem in Goodbye, Dragon Inn, ook al heeft hij deze film nooit in zijn eigen levensloop naar hem terug kunnen laten kijken; – ik ontmoet hem in dezelfde regen die ook hem zo vaak omvat moet hebben, in hetzelfde lied dat als een onbestemde echo ook in zijn hart verkeerd moet hebben. En ik besef nu dat ik hem zo vaak al ontmoet moet hebben, telkens wanneer een film een spoor van afwezigheid in mij naliet. En ik besef dat wij elkaar ontmoeten op het snijpunt van die sporen, keer en keer opnieuw. De cinema is een open ruimte waarin wij kunnen delen met elkaar in datgene wat ons scheidt. Zij is een ruimte om nooit te verlaten, zoals de oorspronkelijke, Taiwanese titel Bú Sàn zo treffend capteert, omdat zij haar intrek neemt in die tussenruimten waar wij het relaas van ons bestaan onophoudelijk laten schrijven. Daar, in die oneindige verbeelding, vind ik tenslotte de mogelijkheid van een onuitsprekelijke gemeenschap, waar wij elkaar van gelaat tot gelaat kunnen treffen.
Alle citaten zijn afkomstig uit Volharden (Octavo publicaties, 2011) van Serge Daney. De Engelse songtekst komt uit de ondertitels van de gerestaureerde versie van Goodbye, Dragon Inn.
[1] ‘De Aleph’ is een kortverhaal van Jorge Luis Borges. Een aleph is “een van de punten in de ruimte […] die alle punten omvat.” Of ook: “[…] de plek waar alle plekken op aarde onvermengd aanwezig zijn, gezien vanuit alle hoeken.” (Borges, 418)
0 notes
Photo
Bijbels Dagboek: De schatkamer van David
10 Die in duisternis en de schaduw des doods zaten, gebonden met verdrukking en ijzer; 11 Omdat zij wederspannig waren geweest tegen Gods geboden, en den raad des Allerhoogsten onwaardiglijk verworpen hadden. 12 Waarom Hij hun het hart door zwarigheid vernederd heeft; zij zijn gestruikeld, en er was geen helper. 13 Doch roepende tot den HEERE in de benauwdheid, die zij hadden, verloste Hij hen uit hun angsten. 14 Hij voerde hen uit de duisternis en de schaduw des doods, en Hij brak hun banden. 15 Laat hen voor den HEERE Zijn goedertierenheid loven, en Zijn wonderwerken voor de kinderen der mensen; 16 Want Hij heeft de koperen deuren gebroken, en de ijzeren grendelen in stukken gehouwen. 17 De zotten worden om den weg hunner overtreding, en om hun ongerechtigheden geplaagd; 18 Hun ziel gruwelde van alle spijze, en zij waren tot aan de poorten des doods gekomen. 19 Doch roepende tot den HEERE in de benauwdheid, die zij hadden, verloste Hij hen uit hun angsten. 20 Hij zond Zijn woord uit, en heelde hen, en rukte hen uit hun kuilen. 21 Laat hen voor den HEERE Zijn goedertierenheid loven, en Zijn wonderwerken voor de kinderen der mensen. 22 En dat zij lofofferen offeren, en met gejuich Zijn werken vertellen.
Gods woorden moeten niet licht worden opgenomen, en zij die zich aan zulke opstandigheid wagen, zullen zichzelf in de slavernij voeren. Dat was de algemene oorzaak van de slavernij onder het oude volk van God, zij werden aan hun tegenstanders overgeleverd omdat zij de Heere niet trouw bleven. In hun ellendige toestand gingen de opstandige Israëlieten wat minder hoogmoedig denken, en waren zij milder gestemd over God en hun zonden tegen Hem. Wanneer een ziel merkt dat al haar pogingen tot zelfverlossing mislukken, en beseft dat zij nu volkomen krachteloos is, dan is de Heere bezig de trots van de mens weg te nemen en de beproefde bereid te maken tot het ontvangen van Zijn genade. De geestelijke toestand die hier beeldend wordt beschreven is wanhopig, en dat biedt een des te geschikter terrein voor goddelijke tussenkomst; sommigen van ons herinneren zich goed hoe helder de genade in onze gevangenis scheen, en welke muziek de boeien maalden toen ze van onze handen vielen. Uitsluitend de liefde van de Heere had ons kunnen bevrijden; zonder die hadden wij absoluut moeten omkomen.
De verzen 17-20 beschrijven een door zonde gekwelde ziel, dwaas maar toch ontwaakt tot een besef van schuld. Ze weigert door wie of wat ook te worden getroost, en een verdoving van wanhoop verlamt haar. Naar haar eigen inzicht rest er niets meer dan totale vernietiging in vele gedaanten: de poorten des doods staan voor haar open en volgens haar eigen vrees ijlt ze daarheen voort. Dan wordt de ziel ertoe gebracht in de bitterheid van haar leed tot de Heere te roepen, en Christus, het eeuwige Woord, komt in de uiterste nood met genezende kracht, met een buitengewone redding.
Het is wonderlijk dat mensen kunnen herstellen van ziekte en toch weigeren de Heere te loven. Het lijkt wel onmogelijk dat zij zo’n grote gunst zouden vergeten, want wij zouden verwachten dat zijzelf en de vrienden aan wie zij zijn teruggegeven, samen zouden kiezen voor een levenslange houding van dankbaarheid. Toch gebeurt het zelden dat er meer dan één terugkeert om God de eer te geven als er tien zijn genezen. Helaas, waar zijn de negen?
Als er geestelijke genezing wordt bewerkstelligd door de grote Heelmeester, is lofprijzing een van de meest ondubbelzinnige tekenen van de herstelde gezondheid. Een geest die is bevrijd van de ziekte van de zonde en de vermoeiende kwellingen van het oordeel, moet en zal de genezende God aanbidden; toch zou het goed zijn als zelfs dit duizendmaal vaker voorkwam. Laten er in zo’n situatie behalve woorden ook geschenken en offergaven zijn. Laat de goede Heelmeester Zijn honorarium der dankbaarheid ontvangen. Laat het leven een offerande worden voor Degene Die het heeft verlengd, laat de daad van zelfverloochenende dankbaarheid steeds opnieuw herhaald worden, tal van vrolijke offergaven moeten er geschonken worden om de wonderbaarlijke weldaad te vieren. Zulke dingen verdienen het te worden verteld, want de persoonlijke verklaring eert God, verlicht onszelf, troost anderen, en brengt alle mensen op de hoogte van feiten omtrent de goddelijke goedheid die zij niet zullen kunnen negeren.
Overweging:
Wij moeten Gods goedheid voor de mensenkinderen en voor de kinderen van God erkennen: voor anderen evengoed als voor onszelf.
0 notes
Text
Ons christelijk-socialistische wereldbeeld is hard aan vervanging toe (2)
Vooral door onwetendheid lijdt de mens, leerde Boeddha ons al. We weten niet wie we zijn en wat we kunnen en zoeken daarom zingeving buiten onszelf, bij goeroes en kerken. Maar die zingeving zit al in ons, betoogt filosoof, schrijver en ondernemer Eric Bartels. Integreer liever spiritualiteit, economie en persoonlijk leven in 'één zingevende werkelijkheid'. Dan heb je geen religie of socialisme meer nodig.
Wat voorafging
Voor het eerst gepubliceerd op Follow The Money
Naar aanleiding van de terreuraanslagen in Parijs en de massa aanrandingen in Duitsland schreef ik vorige week het artikel: Ons christelijk-socialistische wereldbeeld is hard aan vervanging toe. Ik beschrijf daarin dat tegen het einde van de 19e eeuw radicale verschuiving plaatsvond in de wijze waarop wij in het Westen tegen menselijk gedrag aankijken. Voor dat kantelpunt zagen wij gedrag als een resultante van het individuele karakter van de mens. Ieder mens was individueel aan te spreken op een eigen karakter en daarmee op het eigen gedrag. Als je negatief gedrag vertoonde was dat een teken van een slecht karakter en als je positief gedrag vertonen een teken van een goed karakter. En je karakter bestond uit aan te leren vaardigheden. Ieder individueel mens was dus zelf verantwoordelijk voor het ontwikkelen van een goed karakter. Na het genoemde kantelpunt begonnen wij menselijk gedrag te zien als de resultante van sociale krachten. Je bent zelf niet meer verantwoordelijk voor je gedrag, het is de schuld van je sociale context. Een christelijk-socialistische conditionering die ons nog steeds parten speelt, zoals ik in het genoemde artikel heb beschreven. Deze week las ik een intrigerende discussie op facebook tussen twee vrienden van mij die allebei enige bekendheid genieten: Tijn Touber, spiritueel leraar en auteur van spirituele boeken en prof. dr. Jan Keppel Hesselink, arts-farmacoloog en auteur van verschillende wetenschappelijke artikelen en boeken. De discussie lijkt over kanker gaan, maar gaat ook hier weer in essentie over de christelijk-socialistische conditionering die ik heb beschreven. Toen ik dat las, realiseerde ik me dat ik nog een dimensie heb toe te voegen aan mijn betoog in dat artikel.
Pseudo-psychologie
De discussie tussen Keppel Hesselink en Touber gaat over de behandeling van kanker. Touber heeft een artikel geschreven in het tijdschrift Ode; het staat tevens op zijn website. In dat artikel beschrijft hij het werk van de Duitser Lothar Hirneise, een voormalige sportwinkeleigenaar die zich is gaan verdiepen in kanker omdat een vriend van hem deze ziekte kreeg. Zijn artikel vormt in wezen een aanklacht tegen de Westerse medische wetenschap, met alle clichés die daarbij horen. Met, vervolgens, een cocktail van natuurgeneeskunde, pseudo-psychologie en spiritualiteit. Keppel Hesselink reageert daar furieus op en geeft aan dat Hirneise 'vreselijke onzin' uitkraamt. Touber stelt in zijn reactie daarentegen dat Hirneise een slimme man is met een frisse kijk op kanker. En dat, zolang de reguliere medische wetenschap "er niet veel van bakt in de ‘war against cancer,"' hij openstaat voor alternatieven. Keppel Hesselink verwijt Touber vervolgens 'container-begrippen' te hanteren die een zinnige discussie onmogelijk maken. Hij wijst er tevens op dat de hedendaagse geneeskunde inmiddels een aantal vormen van kanker met succes kan genezen, zoals 'testis kanker, de melanomen en de lymfeklierkankers'. Deze discussie over kanker gaat in feite over botsende wereldbeelden. Toubers betoog past precies in de christelijk-socialistische conditionering die ik in mijn vorige artikel heb beschreven. Het getuigt van een bepaalde visie op de westerse maatschappelijke ordening, een visie die je ook terugvindt in de reacties op bijvoorbeeld de massa-aanranding in Keulen. Ik realiseer me door deze discussie dat ik dat nog specifieker moet beschrijven dan ik in mijn vorige artikel heb gedaan.
Kapitalisme
In het christelijk-socialistische wereldbeeld bestaat een ambivalente houding ten aanzien van onze westerse maatschappelijke ordeningen. Deze ordeningen worden voornamelijk als kapitalistisch gezien. En 'kapitalistisch' staat in het genoemde wereldbeeld voor plat consumptief, oppervlakkig, onrechtvaardig en ontdaan van elke menselijke waardigheid. Iedereen die succesvol en rijk is in deze kapitalistische ordeningen wordt als verdacht gezien.
Iedereen die succesvol en rijk is in deze kapitalistische ordeningen wordt als verdacht gezien
Waarschijnlijk heeft deze persoon misbruik gemaakt van anderen om deze positie te bereiken, is dan de gedachte. Deze geconditioneerde reactie komt rechtstreeks voort uit de gebeurtenissen aan het einde van de 19e eeuw toen arbeiders zich massaal begonnen te verzetten tegen hun erbarmelijke arbeidsomstandigheden. Zoals gedurende de arbeidersopstanden in 1861 in de Verenigde Staten. De werkelijkheid is sindsdien totaal veranderd, maar onze geconditioneerde reactie bestaat nog steeds en uit zich in bovenstaande. Deze conditionering zie je nog steeds in allerlei discussies opduiken. Ook in het artikel van Tijn Touber. Ook Touber gebruikt allerlei containerbegrippen die daarop duiden. In zijn laatste reactie op Keppel Hesselink heeft hij het bijvoorbeeld over 'het grote geld' dat de medische professie corrumpeert. Een klassieke christelijk-socialistische reactie, die volledig haaks staat op de feiten. Het zijn onderbuikgevoelens die nergens op zijn gebaseerd. En als je die gevoelens ergens tegenkomt dan is het wel in de wereld van religie, spiritualiteit en zelfhulp-boeken. Daarom is het interessant om dit onderwerp nog een keer vanuit die hoek onderzoeken. Ook al omdat ik het woord ‘christelijk’ gebruik om de genoemde conditionering te beschrijven.
Verlichting
Laten we beginnen met het boeddhisme. De Indiase neuro-psycholoog Siddharta Gautama (ook wel Boeddha genoemd) heeft 2.500 jaar geleden een methode ontwikkeld om te komen tot verlichting. De vraag die zich dan meteen aandient is: wat is verlichting? Iedereen gebruikt dat woord, maar ik heb de indruk dat er weinig wordt nagedacht over wat dat precies betekent. Als je de suta’s leest uit de Pali-canon (de oudste bewaard gebleven geschriften over de Boeddha) kun je in ieder geval vaststellen dat
voor Siddharta Gautama stond verlichting gelijk aan het vrij zijn van lijden
voor Siddharta Gautama verlichting gelijk stond aan het vrij zijn van lijden. En lijden definieert Siddharta Gautama als iedere vorm van mentaal ongemak: van ergernissen en irritaties tot aan datgene wat wij tegenwoordig lijden zouden noemen. Als je vervolgens onderzoekt wat Siddharta Gautama ziet als de oorzaak van het lijden, kun je daar ook bepaalde conclusies uit trekken over het begrip ‘verlichting’. In essentie ziet hij drie oorzaken voor menselijk lijden: (1) begeerte (2) afkeer (3) onwetendheid Als je dat verder onderzoekt, blijft alleen onwetendheid over. Onwetendheid over de ware aard van de werkelijkheid, waartoe ook ook de werkelijkheid van ons gedrag behoort en onze bijbehorende neurologie. Volgens Siddharta Gautama ontstaan door het niet-weten allerlei aannames: meningen, overtuigingen, waarden en andere uitingen van niet-weten. En dus ook meningen, overtuigingen en waarden over ons eigen gedrag en ons eigen zijn.
Identiteit
Dat wat wij ‘identiteit’ of ‘ik’ noemen is geen feitelijkheid, maar een verzameling aannames. Volgens Siddharta Gautama een illusoir construct dat wij zelf hebben geschapen en dat we koste wat het kost in stand willen houden. Vanuit diezelfde onwetendheid ontstaan begeerte en afkeer, omdat we abusievelijk aannemen dat ons welbevinden en dus onze neurologische staat worden bepaald door de buitenwereld. We nemen een oorzaak-gevolg verband aan tussen dat wat buiten gebeurt en hoe we ons van binnen voelen. En dus begeren we dat waarvan we denken dat we er gelukkig van worden en hebben we een afkeer van datgene waarvan we denken dat we er ongelukkig van worden. Als we deze logica van Siddharta Gautama volgen, staat verlichting gelijk aan weten, aan kennen. In die zin was Siddharta Gautama de eerste empirische wetenschapper, wiens methode erop is gericht dat wij zuiver empirisch onze eigen neurologie en gedrag onderzoeken. Dat is ook de reden dat hij steeds weer stelde dat we hem niet blind moeten volgen, maar dat we steeds weer ons eigen verstand moeten gebruiken en zelf moeten oordelen. Een ware empirist dus.
De verlichting die Siddharta Gautama voorstelt wijkt dus helemaal niet af van de Westerse filosofische traditie
De verlichting die Siddharta Gautama voorstelt wijkt dus helemaal niet af van de Westerse filosofische traditie. Het is wat de Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt bijvoorbeeld het 'niet-denken’ noemt - volgens haar in ultieme vorm de oorzaak van de monsterachtige daden van de nazi’s als Adolf Eichmann - is dat wat Siddharta Gautama ‘samsara' noemt. Het ‘denken' van Hannah Arendt staat dus gelijk aan dat wat Siddharta Gautama nirvana of verlichting noemt.
Zingeving
Ik heb verschillende spirituele stromingen diepgaand onderzocht. Zo bestudeer en beoefen ik al 12 jaar het boeddhisme. Aanvankelijk de zen-variant ervan en de laatste 10 jaar de Tibetaanse variant. Als je je in dergelijke stromingen verdiept, kom je natuurlijk veel lotgenoten tegen. Gedurende de jaren ben ik steeds meer een patroon in het gedrag van die lotgenoten gaan zien. Wat men lijkt te zoeken is zingeving. En men zoekt die zingeving, omdat men deze zingeving in het dagelijkse leven niet vindt. Ik vind dat heel tragisch. We hebben een geweldige maatschappelijke ordening geschapen met gelijkwaardigheid voor iedereen, universele rechten van de mens, scheiding der machten en democratie en toch heb ik sterk de indruk dat de grote meerderheid van de burgers in deze maatschappelijke ordeningen niet gelukkig zijn omdat ze geen zingeving ervaren. De natuurlijke neiging van de meeste mensen lijkt het dan om de schuld te geven aan de maatschappelijke ordening. Volgens Siddharta Gautama is het de standaardreactie van de onwetende mens om de oorzaak van zijn of haar neurologische staat buiten zichzelf te zoeken. Terwijl de oorzaak van je neurologische staat altijd in jezelf ligt. Gebeurtenissen in de buitenwereld zijn hooguit een aanleiding, maar nooit de oorzaak van je neurologische staat. De wijze waarop je je geest gebruikt, bepaalt wat de invloed is van de aanleiding op je neurologische staat. Als ik lezingen geef, zeg ik wel eens het volgende: 'Stel je eens twee vrouwen voor. Tegen beide vrouwen zeg ik: 'je bent een ongelofelijke hoer!’ De ene vrouw wordt woedend en roept: "dát laat ik me niet welgevallen!" En is vervolgens de rest van de dag van slag. De andere vrouw kijkt me lachend aan en zegt: "Dankjewel Eric, maar ik ben het niet met je eens." En gaat vervolgens over tot de orde van de dag'. Eén aanleiding, twee vrouwen, twee totaal verschillende reacties. Als je aan de eerste vrouw aan het einde van de dag zou vragen waarom ze zo down is, zou ze ongetwijfeld antwoorden dat ze verschrikkelijk beledigd is door ene Eric Bartels. En dat die belediging de oorzaak is van haar neurologische staat. Zo reageren de meeste mensen. Dat is volgens Siddharta Gautama onzin. En neurologisch heeft hij volkomen gelijk.
Keuze
Dat mensen geen zingeving ervaren, komt niet door de maatschappelijke ordening, maar door de wijze waarop zij met de werkelijkheid omgaan. De Oostenrijkse psychiater Victor Frankl kwam gedurende de Tweede Wereldoorlog als jood in drie concentratiekampen terecht: Dachau, Theresienstadt en Auschwitz. Hij schrijft in zijn boeken dat de mensen die de onmenselijke behandeling van de nazi's psychologisch het beste doorstonden, diegenen waren die zich realiseerden dat de nazi's één plek in jezelf nooit konden raken en dat is hoe je omgaat met de omstandigheden. Als je gelooft in het oorzaak-gevolg adagium, zul je psychologisch aan de onmenselijke omstandigheden ten onder gaan. Als je begrijpt dat niemand je de keuze kan ontnemen hoe om te gaan met de omstandigheden, zul je de erbarmelijke omstandigheden psychologisch wel kunnen dragen. Jij bent niet slachtoffer van de externe omstandigheden, jij bent in principe meester over je eigen reactie daarop. U ziet in deze existentiële waarneming van Frankl exact het verschil tussen de westerse visie op gedrag voor het einde van de 19e eeuw en na het einde van de 19e eeuw. De mensen die de concentratiekampen psychologisch goed overleefden gingen uit van de visie op gedrag van vóór het einde van de 19e eeuw. De mensen in de concentratiekampen die psychologisch ten onder gingen aan de terreur van de nazi's gingen uit van de visie op gedrag van ná het einde van de 19e eeuw. In de gedragspositie van voor het einde van de 19e eeuw zie je jezelf als meester over je eigen bestaan, in de gedragspositie van na het einde van de 19e eeuw zie je jezelf per definitie als slachtoffer.
Het christelijk-socialistische wereldbeeld is een slachtoffer-wereldbeeld
Het christelijk-socialistische wereldbeeld is een slachtoffer-wereldbeeld. Als je vanuit dat wereldbeeld leeft zie je de werkelijkheid voortdurend in termen van slachtoffer/machthebber. En die machthebbers zijn dan je werkgever, de overheid, politici, verzekeringsmaatschappijen, de medische wetenschap, vermogende mensen, het kapitalisme, ad infinitum. Je praat dan in termen als ‘het grote geld’, ‘rijke stinkerds’, ‘medisch establishment’, ‘die kapitalisten’, ’ze houden kanker in stand want dan verdienen ze er alleen maar aan’ en ‘wij hebben die terroristische aanslagen in Parijs en de verkrachtingen in Keulen aan onszelf te wijten’. De westerse maatschappelijke ordening als grote kapitalistische boeman, de immorele opperbaas. In het humanistisch-existentiële wereldbeeld is de mens volledig verantwoordelijk voor het scheppen van zichzelf. De buitenwereld is een omstandigheid, maar nooit een oorzaak. Nooit een oorzaak voor jouw gedrag, jouw gevoelens, jouw leven. Een aantal toonaangevende psychologen en wetenschappers, zoals de eerdergenoemde Victor Frankl, maar ook de Amerikaanse psychologen en wetenschappers Abraham Maslow, Martin Seligman en Mike Csikzsentmihalyi, voegen daar nog een Aristoteliaans sausje aan toe. Het gaat volgens hen niet om een willekeurig gewild scheppen van jezelf, maar om de volledige realisatie van je innerlijke talenten.
In het humanistisch-existentiële wereldbeeld is de mens volledig verantwoordelijk voor het scheppen van zichzelf
Het gaat er dus volgens hen om jezelf te laten worden wat je diep van binnen al bent. Er is dus wel degelijk een bepaalde richting in je ontwikkeling maar die richting zit in jou en heeft niets met de buitenwereld te maken. Zingeving is het gevoel dat ontstaat als je volledig gerealiseerde zelf waarde toevoegt aan de wereld. Laten we dat verder onderzoeken.
Zelfrealisatie
Aangezien de overgrote meerderheid van de mensen geloven in het oorzaak-gevolg adagium, zoeken ze zingeving buiten hun dagelijkse omstandigheden. Ze zoeken deze zingeving dus niet in hun werk, in de wijze waarop ze met hun gezin omgaan of met vriendschappen. Ze zoeken deze zingeving in het private domein van de religies en spiritualiteit. Recentelijk schreef Tijn Touber nog dat hij aan het begin van zijn spirituele carrière geprobeerd had een muzikale vriend ervan te overtuigen dat hij geen rocker was, maar een ziel. Ik schreef Tijn daarop dat de ziel van zijn muzikale vriend 'rocker' ís. Dat is wat ik het innerlijke waarom noem. Zoals een kastanje zich volledig realiseert in een kastanjeboom, zo kunnen wij mensen ons realiseren in een bepaalde zijnsvorm. Sterker nog, het is volgens mij de natuurlijke beweging van ieder mens en zelfs van de mensheid zelf om te komen tot volledige realisatie. Echter, omdat wij mensen met onze wilskracht de natuurlijke beweging van zelfrealisatie kunnen dwarsbomen, komen maar heel weinig mensen tot deze volledige zelfrealisatie. En zelfrealisatie is het volledig realiseren van de eigen potentialiteit. Dat is wat Touber ziel noemt. En die gerealiseerde potentie staat niet op zichzelf, maar dient de omgeving. Een kastanjeboom geeft O2 aan de omgeving, wij ademen O2 in en scheiden vervolgens CO2 uit. Deze CO2 stelt de kastanjeboom weer in staat te leven. Wederkerige betekenis noem ik dat.
Zingeving
Als wij mensen zouden zien dat onze volledige realisatie altijd de wereld dient, zouden we allemaal zingeving ervaren in ons dagelijks bestaan. Zouden we dan nog religies of spiritualiteit nodig hebben? Ik vermoed van niet. Ik denk dat in de zelfrealisatie voldoening, zingeving en verlichting volledig samenvallen. Het is juist het splitsen van zingeving, voldoening en verlichting dat het menselijke leed veroorzaakt. We hebben ons werk, we hebben een gezin en we gaan naar de kerk. Drie gescheiden entiteiten. En vervolgens zijn we verbaasd dat niet gelukkig zijn en geen zingeving ervaren. En dit dualisme wordt door iedereen in stand gehouden. Ook door de spirituele meesters.
We hebben ons werk, we hebben een gezin en we gaan naar de kerk. Drie gescheiden entiteiten
De ellende die daaruit voortvloeit zien we niet alleen op micro-niveau terug in de vorm van menselijke ontevredenheid en menselijk lijden, maar ook op macro-niveau in de vorm van religieus geweld en ontspoorde islamitische culturen. Onbedoeld en meestal met de beste intenties houdt iedere religie en iedere spirituele meester deze dualiteit in stand. Terwijl de enige weg naar permanente voldoening, zingeving en geluk volgens mij ligt in een volledige versmelting van spiritualiteit, dagelijks werk en dagelijks zijn. Dat is wat John Lennon volgens mij bedoelt als hij zingt: Imagine there's no heaven; It's easy if you try; No hell below us; Above us only sky; Imagine all the people; Living for today. En dat is waar ik een bijdrage aan probeer te leveren met mijn Inner Why-filosofie. In het realiseren van je eigen innerlijke waarom dien je de wereld, lever je een unieke waardebijdrage en ervaar je zingeving en geluk. Als we ons realiseren dat het hele leven bestaat uit wederkerige betekenis, ontstaat zingeving in alles wat we doen. Bomen geven zuurstof, wij kunnen daardoor leven, ademen kooldioxide uit waardoor de boom weer kan leven. Een eindeloze kring van wederkerige betekenis.
IJs verkopen
Ik merk vaak tijdens mijn onderzoekswerk dat heel veel mensen hun werk niet als zingevend ervaren; 'Ja Eric, ik verkoop ijs, dat is natuurlijk niet echt zingevend!' En dus gaan ze naar de kerk, boeken ze een spirituele cursus en kopen ze zelfhelpboeken. Terwijl elke bijdrage die je vanuit je eigen natuurlijke talenten levert aan de wereld het hele menselijke systeem dient. Het verkopen van ijs, het geven van meditatie-trainingen en het verstrekken van micro-kredieten aan arme Indiase boeren zijn in die visie gelijkwaardige bijdragen aan het menselijke systeem. Iedere vorm van natuurlijke bijdrage aan het geheel is daarmee volledig zingevend. Als we ons dat zouden realiseren en allemaal onze natuurlijke bijdrage zouden leveren aan de wereld om ons heen, zouden we de dualiteit tussen ons dagelijkse werk, ons privé-leven en ons spirituele leven volledig kunnen opheffen. Toch wordt deze dualiteit nog steeds in stand gehouden. De vraag is waarom. We gaan weer even terug naar de spiritualiteit.
Golf GTI
Ik ben er na 12 jaar boeddhisme langzaam van overtuigd geraakt dat de meeste mensen die spiritualiteit beoefenen helemaal niet verlicht willen worden. Ze begrijpen niet eens wat het betekent. Vorig jaar wilden ze een nieuwe Golf GTI, dit jaar willen ze spiritualiteit. Of een perfecte papa. Liefde. Aandacht. Warmte van anderen. Lekker samen zijn. Even het jachtige bestaan ontvluchten. 'Gaan we naar de sauna of gaan we mediteren?' Wat mij daarbij opvalt is dat het door veel mensen wordt gezien als een soort contrapunt tegenover onze westerse maatschappijvorm met haar kapitalistische economieën. In die visie draait onze maatschappij om geld, consumeren en winstbejag en dan is spiritualiteit een prachtige tegenhanger daarvan. Een soort Garden of Eden, een vredige tuin van barmhartigheid, een prachtig paradijs vol liefde en altruïsme, het land van de Hobbits. Dit uit onwetendheid voortkomende, vaak onbewuste, sentiment leeft met name sinds het einde van de 19e eeuw, maar kwam aan de maatschappelijke oppervlakte in de jaren zestig van de vorige eeuw. Sindsdien leeft dit sentiment weer onder de oppervlakte en komt het tot uiting in een hang naar esoterie, spiritualiteit, vage natuurfilosofieën, een afkeer van reguliere wetenschap, alternatieve geneeskunde en onderbuikreacties op maatschappelijke gebeurtenissen als de terreuraanslagen in Parijs en de massa-aanrandingen in Duitsland. Een sentiment dat onderdeel uitmaakt van het christelijk-socialistische wereldbeeld dat ik eerder heb beschreven.
Esoterisch fundamentalisme
Een dergelijk sentiment staat mijlenver af van spiritualiteit en verlichting zoals Siddharta Gautama dat ooit heeft beschreven. Het heeft helemaal niets te maken met ontwaken. Het is juist een beweging in de tegenovergestelde richting. Het is nog dieper Plato's grot in. En dat sentiment is vooral gebaseerd totale onwetendheid. Een utopisch dromenland. Een diepe coma. Wanneer je onze comateuze vrienden hiermee confronteert, kijken ze je meewarig lachend aan. Je krijgt dan te horen dat je 'teveel in je hoofd zit', 'alleen je linker hersenhelft gebruikt' of dat je 'teveel gelooft in de rede'. Het is een soort esoterisch fundamentalisme. Een geloofsysteem waaraan alles wordt afgemeten.
Alles wat niet mechanisch te doorgronden is, is per definitie verdacht
Aan de andere kant van het spectrum zie je precies hetzelfde. Fundamentalistische wetenschappers die de werkelijkheid zien als een machine die aan mechanische wetten gehoorzaamt. Alles wat niet mechanisch te doorgronden is, is per definitie verdacht. Een voorbeeld daarvan is de Vereniging voor Kwakzalverij, een verzameling fanatici die alles vanuit hun mechanische wereldbeeld benaderen. Deze twee groepen houden elkaar perfect in evenwicht. Siddharta Gautama zou beide fenomenen zien als een voorbeeld van onwetendheid en samsara. Niet voor niets noemt Gautama zijn aanpak de middenweg.
Het christelijk-socialistische wereldbeeld
Het esoterisch fundamentalisme maakt onderdeel uit van ons christelijk-socialistische wereldbeeld, waarvan ik eerder schreef dat het hard aan vervanging toe is. Het schept een scheiding tussen de 'goede' slachtoffers en de 'slechte' machthebbers. Het ziet de westerse maatschappelijke ordening, vaak onbewust, als een kapitalistische machthebber. Het ziet ons als slachtoffer van de machthebber. Asielzoekers zijn slachtoffer van de omstandigheden in hun land, maar die omstandigheden zijn weer een resultaat van onze imperialistische westerse maatschappelijke ordening. In dat wereldbeeld is de westerse maatschappelijke ordening kapitalisme en is kapitalisme de oorzaak van al het kwaad. Vanuit dat wereldbeeld mag je de relatie tussen de islam, de cultuur in islamitische landen en het gedrag van asielzoekers en terroristen niet onderzoeken. Want dan ‘stigmatiseer’ je een religie en een cultuur. Op één van mijn vorige artikelen reageerde iemand op Twitter dat ik 'de witten superieur vind[t]'. Als u mijn artikelen leest, zult u zien dat dit een absurde beschuldiging is. Maar het geeft goed aan vanuit welk wereldbeeld deze man reageerde. Vanuit een typische vorm van cultuurrelativisme die je voortdurend tegenkomt in discussies over dit onderwerp. Een opvatting die een teken is van het christelijk-socialistische wereldbeeld dat ik beschrijf. Het artikel en de reacties van Tijn Touber duiden op precies hetzelfde. De krampachtige vlucht in spirituele modegrillen, esoterische rituelen en instant zelfhelp-boeken idem dito.
Word wakker en word jezelf
Wat zong John Lennon ook alweer in het nummer Working class hero? 'There ain’t no guru who can see through your eyes.' Juist ja! Vergeet al die goeroes, vergeet al die spirituele leraren, vergeet al die religies, vergeet al die zelfhulpboeken, vergeet de psychiaters, psychologen en andere experts die je vertellen wat je moet doen en hoe je moet leven, vergeet ideologieën en heilige boeken, wees gewoon jij. Alle kennis, alle autoriteit, alle spiritualiteit, alle richting, alle zingeving, alle voldoening, elk geluk zit allang in jou. Je hoeft helemaal niet op zoek. Het is er allang. Jij bent de meester van jouw universum. Laat het gewoon gebeuren. Word volwassen en laat papa en mama eindelijk eens los. Je hebt ze totaal niet meer nodig. Zodra je ophoudt je geluk in de buitenwereld te zoeken en de buitenwereld de schuld te geven van jouw werkelijkheid, gaat er een totaal nieuwe wereld voor je open. Jezus Christus, Tijn Touber, Eckart Tolle, Pappa en Mamma, Ken Wilber, de Dalai Lama, moeder Teresa, Mohammed, Boeddha, Krishna, Mozes en zelfs God gaan jou niet gelukkig maken. Je zoekt het geluk dan nog steeds buiten jezelf. En in essentie vind je jezelf dan niet goed genoeg. Zodra je naar goeroes en spirituele systemen op zoek gaat, vind je jezelf niet goed genoeg. Het is onvolwassen kind-gedrag. Daarom moet ik altijd enorm lachen als mensen zichzelf boeddhist noemen. Waarom heb je dat label nodig? Omdat je jezelf niet goed genoeg vindt! Wees gewoon jij. Jij bent helemaal perfect zoals je bent. Je moet het alleen nog zelf ontdekken.
Het loslaten van het christelijk-socialistische wereldbeeld is de volwassenwording van de mensheid
Het loslaten van het christelijk-socialistische wereldbeeld is daarom dan ook de volwassenwording van de mensheid. Het integreren van spiritualiteit, economie en persoonlijk leven in één zingevende werkelijkheid. Een werkelijkheid waarin mensen alleen nog maar werken vanuit hun natuurlijke talenten en innerlijk waarom. Een werkelijkheid waar religies, kerken, tempels, zelfhelpboeken en geluksgoeroes niet meer nodig zijn. Laat staan fundamentalisme en moordende, verkrachtende godsdienstwaanzinnigen. Een werkelijkheid waarin ons eigen leven onze eigen tempel is. Of, zoals John Lennon zong: Nothing to kill or die for, And no religion too, Imagine all the people, Living life in peace
Eric Bartels
0 notes
Text
“Love aims to close all distance”. Over liefde in tijden van eenzaamheid, met John Berger als gids
I. “As soon as space and therefore separateness is the condition of existence, love contests this separation. Love aims to close all distance.” (John Berger, And Our Faces, My Heart, Brief As Photos)
Ik lees John Bergers woorden eind juli, op een schaduwrijk plekje onder de Franse zomerzon. In de verte weerklinken kinderstemmen. Ik breng hier een deel van de vakantie door met familie en vrienden, een bubbel voor een week. Na maanden waarin het adagium was om afstand te houden, is het een verademing van jewelste om weer ruimte en tijd met elkaar te delen. Om te schommelen met mijn nichtje op schoot, samen rond het vuur te zitten, voor elkaar te koken. Zelfs de sterrenhemel voelt dichterbij, nu, en de Melkweg die zich hier bijna ontstellend helder aan ons vertoont. Wat ik nog niet kan vermoeden, is dat mijn terugkeer naar Antwerpen ook de terugkeer naar een capsulair leven zal betekenen, waarin vele vormen van toenadering weer onmogelijk zullen worden door, in de woorden van Elsschot, ‘wetten en praktische bezwaren’.
Het citaat van Berger komt uit een essay over Caravaggio. Berger probeert er de spanning te beschrijven die uit Caravaggio’s doeken spreekt. Die spanning neemt vaak de vorm aan van liefde en verlangen, soms ook van haat en geweld. Berger benadrukt dat die ogenschijnlijk tegengestelde passies iets gemeenschappelijks hebben, in de zin dat ze er beide naar streven om afstand te overwinnen: “their energy is that of bringing and holding together – the lover with the loved, the one who hates with the hated.”
Soms zijn beide aanwezig in een en hetzelfde beeld, zoals in Caravaggio’s voorstelling van Judith die Holofernes onthoofdt. Uit haar blik spreekt zowel kracht als kwetsbaarheid, vastberadenheid én medelijden. “I have seen a not dissimilar expression on the face of animals”, schrijft Berger, “before mating and before a kill.”
Diezelfde ambiguïteit zag ik ook elders deze zomer. Is er bijvoorbeeld geen diepe verwantschap tussen de blik van Judith in Caravaggio’s schilderij en die van Lady Lyndon uit Stanley Kubricks film Barry Lyndon? Haar gelaatsuitdrukking wanneer ze Redmond Barry voor het eerst ziet, aan de speeltafel, is vurig én ijzig tegelijk. Ze kan net zo goed diepe verachting als ademloos verlangen uitdrukken. Ook in de rest van de film – niet minder mooi dan de mooiste werken van Caravaggio – blijkt overigens hoe dicht die sentimenten bij elkaar liggen. En net als bij Caravaggio suggereert de oppervlakte, in deze sleutelscène halfweg de film, een onmetelijke diepte, zoals Michael Newton schrijft in zijn mooie ode aan Barry Lyndon: “it’s the depths hinted at in each surface gesture, how she looks all but ill as she realises she’s falling in love with him, how she distances herself in order to come closer”. Alweer: afstand en (het streven naar) nabijheid, en de energie die ontspringt uit hun co-existentie.
Bergers beschrijvingen van de werken van de Italiaanse meester zijn bijna even tintelend als die werken zelf. Dat hij er niet voor terugdeinst om een bijna metafysische betekenis toe te schrijven aan de verschijning van lichamen en het daarin steeds aanwezige verlangen naar onderling contact (zij het een streling of een dolkstoot), raakt bij mij een gevoelige snaar terwijl ik daar in Frankrijk in de hangmat lig. In de lente waren er weken voorbijgegaan waarin ik geen mens had aangeraakt; ik kan de keren dat dat wel was gebeurd op één hand tellen. In de weekendbijlages van de krant las ik over een pandemie van ‘huidhonger’. Een mooi woord, maar het steekt net als die analyses in de media bleek af tegen het bijna transcendente karakter van Bergers essay. Neem bijvoorbeeld deze gewoonweg adembenemende passage:
“A body flares with light in a interior of darkness. The impersonal surroundings - like the world outside the window - can be forgotten. The desired body disclosed in the darkness, the darkness which is not a question of the time of day or night but of life as it is on this planet, the desired body, flaring like an apparition, beckons beyond – not by provocative gesture, but by the undisguised fact of its own sentience, promising the universe lying on the far side of its skin, calling you to leave. On the desired face an expression which goes further, much further, than invitation; for it is an acknowledgment of the self, of the cruelty of the world and of the one shelter, the one gift: to sleep together. Here. Now.”
II. “Love aims to close all distance. Yet if separation and space were annihilated neither loved one nor lover would exist. Between space and love there is first opposition – that opposition which is contained as energy within the original act of creation.” (John Berger, And Our Faces, My Heart, Brief As Photos)
Bergers essay over Caravaggio culmineert in een op elk vlak ver-reikend slotstuk. Bijna vertwijfeld legt hij ons voor: wat voor een onmetelijke afstanden, in ruimte en tijd, omringen ons? Waar zijn we veilig, waar zijn we thuis in dit onherbergzame en onbevattelijke universum, 25000 miljoen lichtjaar groot? Of het nu de big bang theory is of de vele antieke oorsprongsmythen: in elke theorie over de oorsprong van ons universum is er sprake van een oorspronkelijke eenheid die versplinterd raakt. Het was de onvermijdelijke prijs die betaald moest worden voor de aanwezigheid van leven, van levende wezens en van dingen die een vorm hebben, dat een aanvankelijk vormeloze eenheid verdeeld raakte, zich opsplitste, uiteenviel.
Met afstand en afscheiding wordt ook het verlangen tot verbinding in het leven geroepen. Onbezielde lichamen trekken elkaar aan. En ook bezielde lichamen willen één zijn. Die eenwording beschrijft Berger in een ander essay als een ‘samenzwering’, “a conspiracy of two”, die beiden even vrijstelt van alle lijden:
“Desire, when reciprocal, is a plot, hatched by two, in the face of, or in defiance of, all the other plots which determine the world. (…) The plan is to offer to the other a reprieve from the pain of the world. Not happiness (!) but a physical reprieve from the body’s huge liability towards pain.”
Is het toeval dat nog een andere oorsprongsmythe, de psychoanalyse, een parallel verhaal vertelt over de grond van onze meest fundamentele verlangens? Of het nu gaat om seksuele drift, verliefdheid of een meer bezadigde genegenheid: het zijn evenzovele pogingen om het trauma te helen dat ontstaat bij het stuklopen van onze eerste, absolute en allesomvattende liefde. Dat trauma is de mogelijkheidsvoorwaarde voor die verlangens (“desire is inconceivable without a wound”) én blijft er altijd de motor van. In Liefde in tijden van eenzaamheid suggereert Paul Verhaeghe zelfs dat het verlies van onze eerste liefde – de pre-talige, harmonieuze eenheid met de moeder – aan de bron ligt van alle menselijke passie en gedrevenheid. “Elk van ons moet zijn eerste liefde verliezen, om er alles voor te doen om haar terug te winnen, zij het dan elders. In dat gebaar ontstaat cultuur. Sterker: cultuur ís die beweging.”
In één adem benadrukt Verhaeghe dat dit streven tot mislukken gedoemd is. Geen werk is ooit echt af, geen relatie zonder frictie, geen aanraking duurt eeuwig. Waar wordt dit mooier geïllustreerd dan bij, alweer, Caravaggio. In zijn schilderij De waarzegster zien we een jongeman als betoverd in de ogen van een jonge vrouw kijken, die zijn hand voorzichtig vasthoudt. Maar wat op het eerste gezicht een teder gebaar is, blijkt bij nader inzien (ook) iets anders: stiekem steelt ze zijn ring. “Better to have loved and lost...”
Ook bij Berger verschijnt de moederschoot trouwens als de onbewuste bron van alle verlangen. Een verlangen dat in wezen niks nieuws nastreeft, maar enkel de restauratie van iets wat er ooit was, de herhaling van wat onherroepelijk voorbij is. In de slotalinea van de tekst over Caravaggio lezen we:
“He lies with his head between her legs. How many millions of men have lain like this? How many women, placing a hand on their heads, and smiling reflectively, have thought of birth? Everything here is re-enactment, everything here is return. Home is the return to where distance did not yet count.”
Hoewel Berger hier en elders benadrukt dat de genderrollen net zo goed omgekeerd kunnen worden, spreekt uit deze passage (en uit de psychoanalyse in het algemeen) toch een rigide opvatting van de man-vrouw-verhouding. De man streeft rusteloos naar harmonie, de vrouw schenkt rust. De rolpatronen, al geschetst in de mythische figuren van Hermes (de man als reiziger) en Hestia (de vrouw als hoedster van huis en haard) liggen schijnbaar voor eeuwig vast. Wat dan met een relatie tussen twee vrouwen? Zou Adèle Haenel, regisseur van Portrait de la jeune fille en feu, misschien Freud in het achterhoofd hebben gehad toen ze onderstaand beeld componeerde? Eerder dan zichzelf te kunnen verliezen in de schoot van de ander, wordt de protagonist geconfronteerd met zichzelf en dus met de onvervulbaarheid van haar diepste verlangens.
III. “Love aims to close all distance. Death achieves the same end.” (John Berger, And Our Faces, My Heart, Brief As Photos)
Een tweetal jaar geleden bezocht ik in Brussel een expo over cineast Chris Marker. Ik ontdekte daar dat Marker ooit een televisieserie maakte over de blijvende invloed van het oude Griekenland op onze hedendaagse cultuur. Pas deze zomer kwam ik ertoe de reeks, L’héritage de la chouette, te bekijken. Bij het begin van de negende aflevering komt filosoof Michel Serres aan het woord. Hij mag de spits afbijten en doet een uiterst beleefd geformuleerd verzoek: “Je souhaiterai que vous commenciez peut-être par les fameux cycladiques...” Daarmee bedoelt hij de vele beeldjes die archeologen hebben opgegraven op de Cycladen, een eilandengroep in de Egeïsche Zee. Sommige van die vondsten zijn maar liefst vijfduizend jaar oud.
Na Serres’ welbespraakte introductie volgt een ronduit hypnotiserende rondreis door het Museum voor Cycladische Kunst. Marker maakte een visuele collage met beelden uit het museum, omsloten door een bevreemdend klankentapijt. Het effect is, opnieuw, een combinatie van afstand en nabijheid. Want is het mogelijk dat deze sculpturen werkelijk vijfduizend jaar oud zijn? Ze zien er immers ongelooflijk modern uit. (Hun abstracte vormen vormden een bron van inspiratie voor onder andere Brancusi en Moore.) Ook de beeldjes zelf zijn zowel herkenbaar als mysterieus. Heel vaak gaat het om vrouwenfiguren met gekruiste armen. Marker focust meermaals op die armen, op de handen en vingers die op de eigen romp rusten. Het is een universeel herkenbaar gebaar, in dit geval niet van strengheid, maar eerder van intimiteit. En tegelijk hebben we er het raden naar wat deze figuren precies representeren.
Veel van de beeldjes werden aangetroffen in graven. Dat hoeft volgens archeologen niet te betekenen dat ze geproduceerd werden met dat doel. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk dat ze al tijdens het leven van de overledene een rol speelden als talisman, en ze hem of haar ook na de dood gezelschap bleven houden. Aangezien we waarschijnlijk voor eeuwig in het ongewisse zullen blijven over hun eigenlijke bedoeling, geef ik mezelf de toestemming om aan die interpretatie geloof te hechten. Ze biedt troost. Ten dele verklaart ze ook waarom ik zo ontroerd werd door iets wat ik tegelijk wel en niet begreep.
De beeldjes omarmen en beschermen zichzelf, alsof ze voor zichzelf een bubbel creëren en daarin verdwijnen. Een daad van liefde. Ze vergezellen en beschermen een overledene. Een daad van liefde. Zo proberen ze te doen wat enkel de dood zelf, ten langen leste, helemaal klaarspeelt: onze kwetsbaarheid en onze eenzaamheid opheffen. Freud identificeerde ze al, deze nabijheid tussen liefdesverlangen en doodsdrift. De prijs die we betalen voor een allesomvattende liefde is immers vaak dat we onszelf prijsgeven, iets van onze autonomie opgeven en (op allerlei manieren) ophouden te bestaan als individu. Volgens Verhaeghe ligt daar de reden dat de liefde ons steeds weer teleurstelt; ze slokt ons op en spuwt ons dan, gedesillusioneerd, weer uit. Ook Berger wijst op de gelijkenis tussen de ‘kleine dood’ van de liefdesextase en het ultieme zelfverlies:
“Desire promises exemption. Yet an exemption from the existing natural order is tantamount to disappearance. And this is precisely what desire, at its most ecstatic, proposes: let’s vanish.
Maar anders dan Verhaeghe ziet Berger de vlucht in de armen van de ander als een wederzijds geschenk:
The lover’s disappearance cannot be counted as an evasion, a flight; it is, rather, a shift elsewhere: an entrance into a plenitude. (...) The sirens wail down the streets. As long as you are in my arms, no harm will come to you.
IV. “Longing, we say, because desire is full of endless distances.” (Robert Hass, “Meditation at Lagunitas”)
(Chungking Express, Wong Kar-wai, 1994)
0 notes
Text
GEDICHTEN DATEREN ALS JAARRINGEN DE TIJD
Hij geeft het in zijn eerste sonnet "Aan de lezer" als woord vooraf al aan, dat de vrije vogel zich in een keurslijf heeft gestoken. Dat hij daarmee moet voldoen aan strenge wetten die zomaar kunnen gaan knellen. De dwangbuis van het dichten, echter niet een strak driedelig pak om zijn vrije geest te temmen. In de nieuwe bundel "Sonnetten bij de tijd" schaart Rikkert Zuiderveld zich ongedacht en niet gewild bij de grote dichters van onze en verleden tijd door serieuze poëzie van dood en leven, liefde en nostalgie in de maat van het klinkdicht, een veertienregelig metrum, te gieten - of beter te dwingen.
Deze gedichtenbundel is een samenraapsel van gedichten die hij door de tijd heeft geschreven over de tijd: leeftijd, de tand en de geest des tijds, de verleden tijd, de actualiteit en de toekomende tijd. Met vooruitziende blik voorbij de waan van de dag, maar evengoed over de schouder terug kijkend. Niet chronologisch van kaft tot kaft opgenomen, maar op alfabetische volgorde van de titel. Het opschrift dat in een enkel woord het vers omvat. Zo valt de voortschrijdende tijd niet na te lezen, maar komen er momenten willekeurig naar voren. Vele kennen geen tijd, blijven actueel of bij de tijd. Andere zijn op een specifiek ogenblik geschreven en zetten daarmee dat tijdstip even stil.
Ondanks het figuurlijke korset, de letterlijke belemmering, weet Zuiderveld zich vrij en ongebonden te verwoorden. Met een scherpe blik beschouwt hij de wereld, slijpt de messen en doopt zijn pen in vitriool. Maar de dichter zal geen bittere woorden of boosaardige zinnen die bijtend rijmen dichten. Hij blijft omfloerst zijn gedachten spuien, waarbij er meerdere addertjes onder het gras zich roeren. Met diepzinnige overpeinzingen die kant en wal raken brengt hij de maatschappij en de mensen daarin voor het beklaagdenbankje. Er is veel te klagen, maar niet zo dat het negatieve ervan afspat. Rikkert Zuiderveld is een liedjesschrijver, geen cabaretier die met venijnige grappen deuren van heilige huisjes intrapt. Met zachte woorden fluistert hij harde standpunten, die al lezende zich steeds doordringender van het papier schreeuwen. Heb je naaste lief is het devies, en tot op zekere hoogte volgt hij dat advies. Het woord uit een hoger plan is de leidraad, dus zullen zijn zinnen altijd bedekt venijnig zijn.
Hoewel de onderwerpen wel zwaar op de hand kunnen zijn, want niets meer serieus dan oorlog en vrede, is de beschrijvende blik van Zuiderveld dat nooit. Met een lichte toets maakt hij het leven luchtig hoe somber dit ook kan zijn. De achtergrond of voedingsbodem van liedjesschrijver, waarbij de teksten op zijn mooist makkelijk mee te zingen zijn, helpt hem adem te blijven halen ook al beneemt de actualiteit hem dat meerdere malen. Dat wegschrijven van al te serieuze zaken zet hem niet in de rij van rijmelarijen. Zijn kijk en schrift blijft transparant, waarin de tegencultuur van bloemenkinderen weerklinkt: vrijheid, spontaniteit, creativiteit en plezier. Met een dikke streep eronder en een vet uitroepteken erachter van de goede god.
Het is niet allemaal pais en vree, maar door de woorden van Zuiderveld licht de wereld iets op, moet deze oppassen niet te gaan stralen. Wordt negativiteit positief omgebogen. Is de vluchteling als gast ontvangen, de asielzoeker krijgt onderdak. Hij legt troostend een vinger op de zere wond en kan het daarna venijnig open krabben. Geen enkel onderwerp blijft voor deze dichter verborgen, elk thema krijgt een ode, een lofdicht. Maar niet zo dat het zich op de borst mag kloppen, op een voetstuk gaat. Zuiderveld blijft in zijn zinnen met beide benen op de grond, onder de mensen, hij spreekt een ieder aan. Daarom staat zijn dichtwerk zonder drempel in de belangstelling, voor elk begrijpelijke taal.
Zijn sonnet is een kort verhaal, in veertien regels afgerond. Met een duidelijk plot, een onverwachte wending en een verrassend slot. Nergens gaat Zuiderveld te ver in zijn gedichten, hoewel hij in gedachten toch weleens over grenzen zou willen gaan. Is zijn wens de vader van de gedachte? Gelooft Rikkert iets omdat hij wil dat het zo is. Of is de wens de moeder van de teleurstelling. Verwacht Zuiderveld weinig van anderen om niet gefrustreerd te raken. Hij verwacht juist veel, ziet het goede in de mens en krijgt daarmee voldoende terug om mee te leven. Zijn hand doet echter veelal niet wat zijn geest wil, er zit een vertaalslag tussen. Scherpe kanten krijgen op schrift ronde hoeken, de soep wordt niet zo heet gegeten als het is opgediend. Want "Wanneer ga je te ver? Er zijn toch grenzen / die afgesproken zijn of gedicteerd. / Dan blijf je even stilstaan, of passeert / bewust die lijn, gemaakt voor bange mensen."
Rikkert Zuiderveld kan wat mij betreft een tijdlang dichter des vaderlands zijn. Ik benoemde hem al eens bij het lezen van de eerdere bundel "Kleine vergezichten" het geweten van Nederland. Het geheugen, de ziel van mijn bestaan. Hij kiest de woorden zorgvuldig, overdacht. Maar het schijnt hem zo gemakkelijk af te gaan, alsof hij de muze zelf is, zijn eigen inspiratie. Hij is begeesterd door een andere geestdrift, een bezieling van een heilige ziel begiftigd zijn gedachten. Had hij een halve eeuw geleden al dat scherpe mes dat in zwak vlees sneed, die botte bijl waarmee hij normen en waarden omver hakte. Nu is de liedjessmid op leeftijd en werd een cynisch dichter, of nee, een woordkunstenaar met ironische toon. Bezonnen, bij zinnen. Ernstig, evenwichtig, kalm en koel.
Hoewel goedmoedig niet goedhartig, want uitwassen, kwalen en misstanden probeert hij nog altijd te ontregelen. Dat doet hij met zachte hand, met milde woorden en een kalm gemoed. Maar onder die mantel der liefde steekt een Kaïn die tot Abel werd, een Esau die Jacob is en Johannes die Jezus doopt. Die Jezus die de tempel schoonveegt en ontdoet van kooplui en geldhandelaars, zoals Rikkert de taal ontdoet van harde woorden en vloekende zinnen.
Rikkert is geen god, maar kan dit in het diepst van zijn gedachten wel zijn. Hij haalt herinneringen op, voorvallen die door de tijd uit het geheugen dreigen te verdwijnen. Maar ook ziet hij in het nu en geeft zingende regels aan zaken die morgen uit de actualiteit verdwenen zijn. Een blik in de toekomst geeft Zuiderveld voorspellende gaven. Maar die troon wil hij niet bestijgen: "Ik hoor bij de eenvoudigen van geest / en ik ben nooit een hoogvlieger geweest."
Bescheidenheid siert de mens. Want zijn vogelview, zijn blik op de wereld van boven om de tijd geen kans te geven de aarde te verstoffen, maakt hem wel tot helder licht en slimmerik. Ik lees een bemoedigend woord, ik voel een troostende arm om mijn schouder en ik heb het beeld van een zachtmoedig mens. Maar deze mens kan ook uit zijn slof schieten wanneer het sprookjesland, de prinsjesdag en het Binnenhofse Bos woorden van afkeur verdienen. Hij is een liedjessmid, een woordenwever en de protestzanger in hem is nog lang niet dood. Er blijft altijd iets te protesteren, tegen te ageren, maar zijn tijd heeft geleerd dat dit beter beklijft met minder harde woorden en een zachte menselijkheid. Radertjes in de tijd.
“Mijn vingers glijden tastend langs het woord, / alsof ik blind ben. Zo ben ik geboren: / om tekens te ontcijferen, te horen / hoe lippen prevelen. Ik rijg een koord / / van kralen, letters, raadsels, zwarte inkt. / Ze vragen: grijp ons vast, breng ons tot leven! / Of staan wij hier ten dode opgeschreven? / Maak ons een woord dat duizendtalig klinkt. / / Ik heb geproefd, getast, gekust, gekeken, / een stamelend begin. Wat is gezegd / is maar een woord, een klank die weer verdwaalt / / totdat het vlees wordt en het zacht gaat spreken / en zich verlegen aan mijn lippen legt / en zegt: mijn kind, ik heb naar u getaald.”
Sonnetten bij de tijd. Rikkert Zuiderveld. Gedichtenbundel. Een uitgave in samenwerking met de EO. Uitgeverij Ark Media (Royal Jongbloed Publishing), 2022.
0 notes
Text
Het Centraal Station in 1967.
Het Station Rotterdam Centraal was een stationsgebouw dat tussen 1957 en 2007 diende als het Centraal Station van Rotterdam. Het gebouw was ontworpen door de architect Van Ravesteyn. Het was onderdeel van de wederopbouw van Rotterdam. Het gebouw werd in 1957 geopend. In 2007 werd het gesloten en het jaar erop gesloopt om plaats te maken voor de nieuwbouw die in 2012 geopend werd. In 2007 maakten dagelijks zo'n 110.000 reizigers gebruik van Centraal Station in Rotterdam.
In 1954 kwam de Nederlandse Spoorwegen met plannen om een nieuw station te bouwen als uiteinde van een nieuwe verkeersader. Het station zou ook het (tweede) Station Rotterdam Delftsche Poort vervangen dat door het bombardement van 14 mei 1940 ernstig beschadigd was geraakt. Tussen 1941 en 1953 maakte architect Sybold van Ravesteyn zijn ontwerpen voor het nieuwe station. Daarvoor had Van Ravesteyn inspiratie opgedaan bij het modernisme dat bij Italiaanse stationsgebouw gebruikt werd. De inspiratie was terug te vinden in de flauwe bocht van het gebouw aan het het stationsplein en gevelopbouw waarbij gewerkt is met de werking van licht en schaduw. Het hal had een schalenplafond, het de overkapping van het perron betonnen was sierlijk. Bij zijn eerste ontwerp had Van Ravesteyn nog een centrale toren, maar de gemeente Rotterdam drong aan om een meer moderne dan klassieke opzet, waardoor Van Ravesteyn in vervolgontwerpen zich meer richtte op het functionalisme. Toen de Nederlandse Spoorwegen in 1954 kwam met de uiteindelijke bouwplannen, duurde het tot 13 maart 1957 voordat het nieuwe station werd opgeleverd. Op 21 mei 1957 werd het officieel geopend.
Voor 2025 werd gerekend op 320.000 reizigers per dag. Om deze toename aan te kunnen was een nieuw station nodig. Ook was het bestaande station, met name de reizigerstunnel, te klein geworden om het grote aantal passagiers te verwerken. In 2004 werd begonnen met een totale herbouw van het station en zijn omgeving om het toenemende verkeer van treinen, bijvoorbeeld de hogesnelheidstrein tussen Amsterdam, Brussel en Parijs, te kunnen verwerken en om de RandstadRail zijn plaats te kunnen geven. In juni 2004 gaven Prorail en de Gemeente Rotterdam de opdracht aan Team CS, een coöperatie tussen Benthem Crouwel Architekten, MVSA Meyer &Van Schooten Architecten, en West 8 om de plannen uit te werken tot een ontwerp voor het nieuwe centraal station.
Op 16 mei 2006 onthulde burgemeester Opstelten een kunstwerk van Onno Poiesz bestaande uit het woord EXIT, dat achter de ramen van de voorgevel bevestigd werd. Een deel van de letters "CENTRAAL STATION" die tot aan de sluiting van het station op het gebouw stonden is door Peter Hopman en Margien Reuvekamp van Bureau Lakenvelder in een andere volgorde gezet zodat zij tot aan de sloop van het gebouw de ode "TRAAN LATEN" toonden. De definitieve sluiting van het verouderde station vond plaats op 2 september 2007, in aanwezigheid van burgemeester Ivo Opstelten, om een begin te kunnen maken met de afbraak. Tussen 16 januari 2008 en eind maart 2008 werd het stationsgebouw geheel afgebroken.
Voor de Tweede Wereldoorlog had Rotterdam geen echt Centraal Station, maar vier stations in en rond het centrum: Delftse Poort (richting Schiedam, Den Haag HS en Amsterdam CS), Beurs (richting Dordrecht), Maas (richting Gouda en Utrecht) en Hofplein (richtingen Den Haag HS/Scheveningen). Treinen uit de richting Utrecht eindigden van 1858 tot 1953 op station Maas. Sindsdien worden zij via de Ceintuurbaan (met stopplaats Rotterdam Noord) naar het Centraal Station geleid.
De prent komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van Wikipedia.
0 notes
Text
MacAndrew wilt onderzoek naar belofte materiële zaken aan leden Jeugdraad Suriname
De minister van Arbeid, Werkgelegenheid en Jeugdzaken (AWJ), Steven Mac Andrew, zal komende week een commissie installeren onder leiding van directeur Jeugdzaken, Genti Mangroe, met de uitdrukkelijke opdracht om na te gaan als er materiële zaken zijn beloofd aan leden van de Jeugdraad Suriname voor de verkiezingen van haar leiding op 8 september 2023. Dat laat AWJ in haar berichtgeving.
Dit besluit heeft minister Mac Andrew genomen tijdens het eerste beleidsoverleg tussen de minister en de Jeugdraad Suriname op zaterdag 14 oktober 2023 in de conferentiezaal van het ministerie van Openbare Werken (OW). Op deze bijeenkomst is gebleken, dat bepaalde leden waren uitgenodigd door de Vicepresident van de Republiek Suriname voor een meeting, waarbij er een stemadvies is gegeven.
Vorige maand werd de samenleving opgeschrikt door een bericht van Ceejay Wiebers op social media, waar hij min of meer aangeeft dat leden zouden zijn omgekocht om hun stemmen uit te brengen tijdens de laatst gehouden bestuursverkiezingen van de Jeugdraad Suriname. Wiebers geeft in zijn post op social media aan, dat leden een auto, iPads en andere zaken zijn beloofd. Uit zijn eigen waarneming zag Wiebers leden van de jeugdraad vertrekken uit het NJI-gebouw gevestigd aan de Prins Hendrikstraat. In eerste instantie dacht Wiebers dat er een vergadering is gehouden zonder zijn medeweten. Wiebers zou de directeur en de onderdirecteur van het Jeugdinstituut hebben geconfronteerd.
In eerste instantie hield de directie hem voor dat de leden aanwezig waren voor uitbetaling van hun vervoerskosten. Dit zou volgens Wiebers onwaarschijnlijk zijn geweest, omdat leden van Paramaribo ook aanwezig waren. De onderdirecteur gaf toen aan Wiebers aan dat hij zaken eerlijk zou vertellen. Nadat die woorden zijn uitgesproken zou de directeur Mitesh Bhaggoe de ruimte hebben verlaten. Daar zou de OD hebben verklaard dat er beloften zouden zijn gedaan en materiële zaken zouden zijn beloofd voor het stemmen op bepaalde leden. “Ik heb geen bewijs, maar ik weet wat ik heb gehoord. Ik zou eigenlijk het gesprek opnemen, maar uit respect voor de directeur en de onderdirecteur heb ik dat niet gedaan. Dus het is nu eigenlijk mijn woord tegen die van hem, maar de OD en ik weten beide wat er gezegd is toen”, zegt Wiebers om een reactie gevraagd.
Mac Andrew, die initieel geen voorstander was van een commissie, omdat de leden van de Jeugdraad Suriname op democratische wijze hun stem hebben uitgebracht op 8 september, ging overstag, omdat tijdens het beleidsoverleg zaken zijn aangehaald, die een nader onderzoek vereisen. De leden die hebben geparticipeerd aan deze meeting hebben allen benadrukt, dat er geen materiële zaken aan hun is beloofd. Minister Mac Andrew zal ook een onderhoud met de Vicepresident van de Republiek Suriname aanvragen over eerdergenoemde kwestie te praten.
Bij het eerste beleidsoverleg tussen de minister en de Jeugdraad Suriname is ook gefocust op de verdere operalisatie van de Jeugdraad Suriname, alsook de plannen van het Directoraat Jeugdzaken en het Nationaal Jeugd Instituut (NJI), voor 2024. Vele leden van de Jeugdraad Suriname hebben tijdens het agendapunt “Wat verder ter tafel komt” de aandacht gevraagd voor issues op scholen of het onderwijs-rakende in hun respectievelijke districten. Mac Andrew heeft beloofd deze te zullen doorsturen naar zijn college van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur.
De bewindsman gaf voor de afsluiting van het beleidsoverleg aan, dat er een gedragscode zal worden opgesteld, waarbij aan de leden ook hun input gevraagd zal worden. Als voorbeeld haalde hij aan dat conform het Staatsbesluit alleen de voorzitter van de Jeugdraad Suriname in en buiten rechte de Jeugdraad Suriname kan vertegenwoordigen.
Read the full article
0 notes
Text
De linkse zaak tegen open grenzen
Voorwoord
Het onderstaande artikel verscheen in 2018 in American Affairs (zie bronvermelding onderaan). Hoewel in eerste instantie gericht op een Amerikaans lezerspubliek en handelend over het Amerikaans beleid, is de situatie met betrekking tot het onderwerp immigratie in aanzienlijke mate gelijkaardig voor West-Europa. De opvattingen en visies van de nochtans in aanhang grotere maar steeds machtelozer wordende Europese linkerzijde, zijn ten aanzien van de migratieproblematiek grotendeels gelijkaardig. Angela Nagle werd bekritiseerd omwille van dit artikel, maar zelden of nooit dringt die kritiek door tot de kern van de zaak: open grenzen dienen in eerste instantie de belangen van het kapitaal en zeker niet de belangen van de arbeidersklasse.
Woord en wederwoord met betrekking tot dit gevoelig onderwerp kan enkel maar een positief resultaat opleveren. De kritiek die Nagle voor dit artikel kreeg, berustte vooral op de stelling dat er eigenlijk geen open grenzen zijn en het kapitaal immigratie vooral wil verhinderen (bv. het optrekken van grensmuren, het versterken van grenspolitiediensten zoals ICE in de Verenigde Staten, Frontex in Europa). Met de Zannekinbond menen we dat de realiteit iets complexer is dan dat. We moeten durven stellen dat de machtselite in Europa en de VS in de eerste plaats probeert – maar daar niet altijd in slaagt – om migratiestromen te reguleren op maat van het kapitaal. Dit op twee domeinen: haar economisch vraag- en-aanbodmechanisme (bv. grootschalige inzet van illegale arbeiders in de tuinbouw en in knelpuntberoepen allerhande) alsook de aanhoudende zoektocht naar kostenreductie (Europese sociale zekerheidsstelsels zijn een verliespost voor het kapitaal, lagere sociale bijdragen in thuislanden, enz.). De toenemende vraag op de nationaal georganiseerde, dure sociale zekerheidssystemen brengen deze onder existentiële druk en vergemakkelijkt hun afbouw of privatisering. De hardnekkige mythe dat immigratie zal bijdragen aan de betaalbaarheid van pensioenen (door de vergrijzingsproblematiek) wordt nog steeds wijd verspreid.
De Zannekinbond meent dan ook dat het discours en de argumentatie die Angela Nagle naar voren brengt, zinvol is en vooral ook voor de politieke linkerzijde in Europa een noodzakelijk deel vormt, om in de toekomst nog een politieke rol van betekenis te kunnen vervullen en de Europese werkende klasse niet verder te verliezen aan extreemrechts. Wij benadrukken (!) dat het geenszins de bedoeling kan of mag zijn om migranten of vreemdelingen te viseren op basis van het beargumenteerd afwijzen van grootschalige immigratie richting Europa of welke andere reden ook. Wat geviseerd moet worden, zijn de kapitalistische mechanismen en de beleidskeuzes vanwege burgerlijke partijen en politici, die geweld, corruptie, uitbuiting en andere uitwassen van imperialisme in het zuiden van de wereld uitlokken en de directe of indirecte oorzaak vormen van hedendaagse migratiestromen.
“Als elke afwijzing van verdere centralisatie van de EU wordt verdacht van nationalisme, of als de opvatting dat de armen in deze wereld vooral ter plaatse moeten worden geholpen, in plaats van door het bevorderen van migratie, zelfs als "racistisch" wordt beschouwd, dan helpt dit uiteindelijk partijen als de AfD. Want als redelijke standpunten door velen als "rechts" worden beschouwd in het publieke debat, dan trekken veel mensen de conclusie dat hun mening enkel nog door een rechtse stem kan vertegenwoordigd worden.” ~ Sahra Wagenknecht, Fokus, 14/07/2019
De linkse zaak tegen open grenzen (Angela Nagle)
Voordat er "Bouw de muur" klonk, was er "Sloop deze muur!". In zijn beroemde toespraak uit 1987 eiste Ronald Reagan dat het "litteken" van de Berlijnse Muur werd verwijderd en drong erop aan dat de aanstootgevende beperking van de beweging die het vertegenwoordigde niets minder was dan een “kwestie van vrijheid voor de hele mensheid”. Hij zei verder dat degenen die “weigeren lid te worden van de gemeenschap van vrijheid achterhaald zouden geraken”, als gevolg van de onweerstaanbare kracht van de wereldmarkt. En dat deden ze ook. Ter viering regisseerde Leonard Bernstein een uitvoering van “Ode aan de vreugde" en Roger Waters voerde “The Wall" uit. Barrières voor arbeid en kapitaal kwamen over de hele wereld naar beneden; het einde van de geschiedenis werd uitgeroepen; en decennia van door de VS gedomineerde globalisering volgden.
In zijn negenentwintigjarige bestaan stierven ongeveer 140 mensen die de Berlijnse Muur probeerden over te steken. In de beloofde wereld van wereldwijde economische vrijheid en welvaart stierven vorig jaar alleen al 412 mensen die de VS-Mexicaanse grens over wilden steken en stierven er meer dan drieduizend het jaar daarvoor in de Middellandse Zee. De popsongs en Hollywood-films over vrijheid zijn dan nergens te vinden. Wat ging er mis?
Natuurlijk eindigde het Reagan-project niet met de val van de Sovjet-Unie. Reagan – en zijn opvolgers in alle partijen – gebruikten dezelfde triomfalistische retoriek om de uitholling van vakbonden, de deregulering van banken, de uitbreiding van outsourcing en de globalisering van markten verder te ontwikkelen, weg van het zogenaamde dode gewicht van nationale economische belangen. Centraal in dit project stond een neoliberale aanval op de nationale grenzen die de arbeids- en kapitaalstromen onder controle hielden. Thuis hield Reagan ook toezicht op één van de belangrijkste pro-migratie hervormingen in de Amerikaanse geschiedenis, de Reagan Amnesty uit 1986 die de arbeidsmarkt uitbreidde door miljoenen illegale migranten de wettelijke status te geven.
Populaire bewegingen tegen verschillende elementen van deze visie na de Koude Oorlog kwamen aanvankelijk vanuit links in de vorm van de antiglobaliseringsbewegingen en later Occupy Wall Street. Maar zonder de onderhandelingsmacht om internationaal kapitaal uit te dagen, kwamen protestbewegingen nergens. Het geglobaliseerde en financiële systeem hield stand ondanks alle verwoestingen die het veroorzaakte, zelfs doorheen de financiële crisis van 2008.
Tegenwoordig neemt veruit de meest zichtbare antiglobaliseringsbeweging de vorm aan van de anti-migrantenreactie onder leiding van Donald Trump en andere “populisten”. Links lijkt ondertussen geen andere optie te hebben dan terug te schrikken van Trumps “moslimverbod” en nieuwsverhalen over ICE (de Amerikaanse federale politiedienst m.b.t. immigratie en douane) die op migrantengezinnen jaagt; het kan alleen reageren tegen wat Trump doet. Als Trump voor immigratiecontrole is, dan zal links het tegenovergestelde eisen. En dus is er vandaag sprake van “open grenzen” in het reguliere liberale discours, daar waar het zich ooit beperkte tot radicale vrijemarktdenktanks en libertaire anarchistische kringen.
Hoewel geen enkele serieuze politieke partij van links concrete voorstellen voor een werkelijk grenzeloze samenleving aanbiedt, heeft links zichzelf ingesloten door de morele argumenten van links met open grenzen en de economische argumenten van denktanks over de vrije markt te omarmen. Als “geen mens illegaal is!”, zoals het een protestlied luidt, aanvaardt links impliciet het morele argument voor helemaal geen grenzen of soevereine naties. Maar welke implicaties heeft onbeperkte migratie voor projecten zoals universele openbare gezondheidszorg en onderwijs, of een federale banengarantie? En hoe zullen progressieven deze doelen overtuigend aan het publiek uitleggen?
Tijdens de primary-campagne van de Democraten in 2016, toen Vox-redacteur Ezra Klein aan Bernie Sanders een open-grenzenbeleid voorstelde, gaf de senator zijn ondertussen beroemd en generationeel gekleurd antwoord: “Open grenzen? Nee. Dat is een voorstel van de gebroeders Koch”.(1) Dit verwarde even het officiële verhaal en Sanders werd er al snel van beschuldigd te “klinken als Donald Trump”. Onder de generatieverschillen die in deze uitwisseling aan het licht zijn gekomen, is er echter een groter probleem. De vernietiging en het verlaten van de arbeidspolitiek betekent dat immigratiekwesties op dit moment alleen kunnen spelen in het kader van een cultuuroorlog, die volledig op morele gronden wordt gevochten. In de verhoogde emoties van het Amerikaanse publieke debat over migratie heerst een eenvoudige morele en politieke tweedeling. Het is “rechts” om “tegen immigratie” te zijn en “links” om “voor immigratie” te zijn. Maar de economie van migratie vertelt een ander verhaal.
Nuttige idioten
De transformatie van open grenzen naar een “linkse" positie is een heel nieuw fenomeen en druist fundamenteel in tegen de geschiedenis van de georganiseerde linkerzijde. Open grenzen zijn al lang een schreeuw van het bedrijfsleven en de vrije markt. Op basis van neoklassieke economen hebben deze groepen gepleit voor de liberalisering van migratie op basis van marktrationaliteit en economische vrijheid. Ze verzetten zich tegen beperkingen van migratie om dezelfde redenen dat ze zich verzetten tegen beperkingen van het kapitaalverkeer. Het door Koch gefinancierde Cato Institute, dat ook voorstander is van het opheffen van wettelijke beperkingen op kinderarbeid, heeft al decennia lang radicale open grenzen bepleit en beweert dat steun voor open grenzen een fundamenteel principe van libertarisme is, en “vergeet de muur al, het is tijd voor de VS om open grenzen te hebben”.(2) Het Adam Smith Institute heeft ongeveer hetzelfde gedaan door te stellen dat “immigratiebeperkingen ons armer maken”.(3)
In navolging van Reagan en figuren als Milton Friedman, pleitte George W. Bush voor liberalisering van migratie vóór, tijdens en na zijn presidentschap. Grover Norquist, een ijverige pleitbezorger van de belastingverlagingen van Trump (en Bush en Reagan), heeft jarenlang geklaagd over het gebrek aan liberalisme van de vakbonden en herinnerde ons eraan: “ vijandigheid tegenover immigratie is van oudsher een oorzaak van de vakbond".(4)
Hij is niet verkeerd. Van de eerste wet die immigratie in 1882 beperkte tot César Chávez en de beroemde multi-etnische United Farm Workers die in 1969 protesteerden tegen het gebruik en het aanmoedigen van illegale migratie door werkgevers, hebben vakbonden zich vaak verzet tegen massamigratie. Ze zagen de opzettelijke invoer van illegale, laagbetaalde werknemers als een verzwakking van de onderhandelingsmacht van de arbeid en als een vorm van uitbuiting. Het valt niet te ontkennen dat de macht van vakbonden per definitie afhankelijk is van hun vermogen om het aanbod van arbeid te beperken en in te trekken, wat onmogelijk wordt als een volledig personeelsbestand gemakkelijk en goedkoop kan worden vervangen. Open grenzen en massa-immigratie zijn een overwinning voor het patronaat.
En de bazen ondersteunen het bijna universeel. De denktank en lobbyorganisatie van Mark Zuckerberg, Forward, die pleit voor de liberalisering van het migratiebeleid, maakt een lijst van zijn “oprichters en financiers": Eric Schmidt en Bill Gates, evenals CEO's en senior executives van YouTube, Dropbox, Airbnb, Netflix, Groupon, Walmart, Yahoo, Lyft, Instagram en vele anderen. De cumulatieve persoonlijke rijkdom die op deze lijst wordt weergegeven, is voldoende om de meeste regerende instellingen en parlementen zwaar te beïnvloeden, zo niet volledig om te kopen. Hoewel vaak gevierd door progressieven, zijn de motivaties van deze “liberale” miljardairs duidelijk. Hun vrijgevigheid jegens dogmatisch anti-arbeid Republikeinen, zoals Jeff Flake van de beroemde Gang of Eight Bill (een liberale hervorming van de immigratiewetgeving voorgesteld door acht Amerikaanse senatoren), zou geen verrassing moeten zijn.
Toegegeven, de oppositie van de vakbond tegen massale migratie was in eerdere periodes soms vermengd met racisme (dat in de hele Amerikaanse samenleving aanwezig was). Wat wordt weggelaten in libertaire pogingen om vakbonden te besmeuren als “de echte racisten”, is echter dat ze in die hoogdagen van sterke vakbonden ook hun macht gebruikten om campagnes van internationale solidariteit met arbeidersbewegingen over de hele wereld op te zetten. Vakbonden verhoogden het loon van miljoenen niet-blanke leden, terwijl het inboeten van de vakbondsmacht vandaag de dag naar schatting zwarte Amerikaanse mannen gemiddeld 50 dollar per week kost.(5)
Tijdens de neoliberale revolutie van Reagan werd de vakbondsmacht een klap toegebracht waarvan ze zich nooit heeft hersteld, en de lonen stagneren al tientallen jaren. Onder deze druk heeft links zelf een transformatie ondergaan. Bij afwezigheid van een krachtige arbeidersbeweging is het radicaal gebleven op het gebied van cultuur en individuele vrijheid, maar kan het weinig meer bieden dan tandeloze protesten en oproepen te voldoen aan wettelijke verplichtingen op het gebied van economie.
Met obscene beelden van lageloonmigranten die door ICE als criminelen worden achtervolgd, anderen die in de Middellandse Zee verdrinken en de zorgwekkende groei van anti-immigrantensentiment over de hele wereld, is het gemakkelijk in te zien waarom links illegale migranten wil verdedigen als slachtoffers tegen zij die hen viseren. En terecht. Maar handelend op de juiste morele impuls om de menselijke waardigheid van migranten te verdedigen, heeft links uiteindelijk de frontlinie te ver naar achteren getrokken en effectief het uitbuitende systeem van migratie zelf verdedigd.
De goedbedoelende activisten van vandaag zijn de nuttige idioten van grote bedrijven geworden. Met hun goedkeuring van open grenzen-belangenbehartiging – en een fel moreel absolutisme dat elke beperking aan migratie als een onuitsprekelijk kwaad beschouwt – wordt elke kritiek op het uitbuitende systeem van massamigratie feitelijk afgedaan als godslastering. Zelfs gevestigde linkse politici, zoals Bernie Sanders in de Verenigde Staten en Jeremy Corbyn in het Verenigd Koninkrijk, worden door critici beschuldigd van “nativisme” als ze de legitimiteit van grenzen of migratiebeperkingen op enig moment erkennen. Dit open grenzen-radicalisme komt uiteindelijk ten goede aan de elites in de machtigste landen ter wereld, ontkracht verder georganiseerde arbeid, berooft de ontwikkelingslanden van broodnodige professionals, en zet werknemers tegen elkaar op.
Maar links hoeft mijn woord niet te geloven. Vraag het maar aan Karl Marx, wiens positie ten aanzien van immigratie hem vandaag een verbanning zou opleveren vanwege modern links. Hoewel migratie met de snelheid en schaal van vandaag ondenkbaar zou zijn geweest in de tijd van Marx, uitte hij een zeer kritische kijk op de effecten van de migratie die plaatsvond in de negentiende eeuw. In een brief aan twee van zijn Amerikaanse medereizigers beweerde Marx dat de import van laagbetaalde Ierse immigranten naar Engeland hen dwong tot vijandige concurrentie met Engelse arbeiders. Hij zag het als onderdeel van een uitbuitingssysteem, dat de arbeidersklasse verdeelde en dat een uitbreiding van het koloniale systeem vertegenwoordigde. Hij schreef:
“Vanwege de voortdurend toenemende concentratie van erfpacht, stuurt Ierland voortdurend haar eigen overschot naar de Engelse arbeidsmarkt, waardoor de lonen worden verlaagd en de materiële en morele positie van de Engelse arbeidersklasse wordt verlaagd.
En het allerbelangrijkste! Elk industrieel en commercieel centrum in Engeland bezit nu een arbeidersklasse verdeeld in twee vijandige kampen, Engelse proletariërs en Ierse proletariërs. De gewone Engelse arbeider haat de Ierse arbeider als een concurrent die zijn levensstandaard verlaagt. Met betrekking tot de Ierse arbeider beschouwt hij zichzelf als een lid van de heersende natie en bijgevolg wordt hij een hulpmiddel van de Engelse aristocraten en kapitalisten tegen Ierland, waardoor hun dominantie over zichzelf wordt versterkt. Hij koestert religieuze, sociale en nationale vooroordelen tegen de Ierse arbeider. Zijn houding tegenover hem is vrijwel dezelfde als die van de “arme blanken” ten opzichte van de negers in de voormalige slavenstaten van de VS. De Ier betaalt hem terug met rente in zijn eigen geld. Hij ziet in de Engelse arbeider zowel de handlanger als het stomme hulpmiddel van de Engelse heersers in Ierland.
Dit antagonisme wordt kunstmatig levend gehouden en geïntensiveerd door de pers, de preekstoel, de stripbladen, kortom, met alle middelen die de heersende klassen ter beschikking staan. Deze tegenstelling is het geheim van de impotentie van de Engelse arbeidersklasse, ondanks haar organisatie. Het is het geheim waarmee de kapitalistische klasse haar macht behoudt. En die laatste is zich hiervan terdege bewust.”(6)
Marx ging nog verder door te stellen dat de prioriteit voor arbeidsorganisatie in Engeland was om “ de Engelse arbeiders te laten beseffen dat voor hen de nationale emancipatie van Ierland geen kwestie is van abstracte gerechtigheid of humanitair sentiment, maar de eerste voorwaarde voor hun eigen sociale emancipatie". Hier wees Marx de weg naar een benadering die vandaag nauwelijks wordt gevonden. De invoer van laagbetaalde arbeid is een middel van onderdrukking dat werknemers verdeelt en de machthebbers ten goede komt. De juiste reactie is daarom niet abstract moralisme over het verwelkomen van alle migranten als een ingebeelde daad van liefdadigheid, maar eerder het aanpakken van de diepere oorzaken van migratie in de relatie tussen grote en krachtige economieën en de kleinere of ontwikkelende economieën waaruit mensen migreren.
De menselijke kosten van globalisering
Voorstanders van open grenzen zien vaak de kosten van massamigratie voor ontwikkelingslanden over het hoofd. Globalisering creëert inderdaad vaak een vicieuze cirkel: een geliberaliseerd handelsbeleid vernietigt de economie van een regio, wat op zijn beurt leidt tot massale emigratie uit dat gebied, waardoor het potentieel van het land van herkomst verder wordt uitgehold en de lonen voor de laagst betaalde werknemers in het land van bestemming worden gedrukt. Een van de belangrijkste oorzaken van de arbeidsmigratie vanuit Mexico naar de Verenigde Staten is de economische en sociale verwoesting veroorzaakt door de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA). NAFTA dwong Mexicaanse boeren om te concurreren met de Amerikaanse landbouw, met desastreuze gevolgen voor Mexico. De Mexicaanse import verdubbelde en Mexico verloor duizenden varkenshouderijen en maïstelers aan de Amerikaanse concurrentie. Toen de koffieprijzen onder de productiekosten daalden, verbood de NAFTA staatsinterventie om de telers overeind te houden. Bovendien mochten Amerikaanse bedrijven infrastructuur kopen in Mexico, waaronder bijvoorbeeld de belangrijkste noord-zuidspoorlijn van het land. De spoorweg stopte vervolgens met de passagiersdienst, wat resulteerde in de decimering van het spoorwegpersoneel nadat een wilde staking was verpletterd. Tegen 2002 was het Mexicaanse loon met 22 procent gedaald, hoewel de productiviteit van de werknemers met 45 procent was gestegen.(7) In regio's zoals Oaxaca verwoestte emigratie de lokale economieën en gemeenschappen, terwijl mannen emigreerden om te werken in de Amerikaanse slachthuizen of als landarbeiders, en daarbij vrouwen, kinderen en ouderen achterlieten.
En hoe zit het met de aanzienlijke geschoolde en administratieve arbeidsmigranten? Ondanks de retoriek over “shithole-landen” of landen “die niet hun best doen”, is de tol van de hersenmigratie op ontwikkelingslanden enorm geweest. Volgens de cijfers van het Census Bureau voor 2017 heeft ongeveer 45 procent van de migranten die sinds 2010 in de Verenigde Staten zijn aangekomen een universitaire opleiding genoten.(8) Ontwikkelingslanden worstelen met het behouden van hun geschoolde en professionele burgers, vaak opgeleid tegen hoge openbare kosten, omdat de grootste en de rijkste economieën die de wereldmarkt domineren, de rijkdom hebben om hen te veroveren. Tegenwoordig geldt Mexico ook als een van 's werelds grootste exporteurs van hoogopgeleide professionals, en de economie lijdt bijgevolg onder een aanhoudend "gekwalificeerd werkgelegenheidstekort". Dit ontwikkelingsrecht is zeker niet beperkt tot Mexico. Volgens het tijdschrift Foreign Policy “zijn er tegenwoordig meer Ethiopische artsen in Chicago dan in heel Ethiopië, een land van 80 miljoen inwoners”.(9) Het is niet moeilijk te begrijpen waarom de politieke en economische elites van de rijkste landen ter wereld “hun best doen”, ongeacht de gevolgen voor de rest van de wereld. Maar waarom biedt de moraliserende, pro-open grenzen linkerzijde een humanitair gezicht voor dit pure eigenbelang?
Volgens de beste analyse van de kapitaalstromen en de wereldwijde rijkdom van vandaag, verrijkt globalisering de rijkste mensen in de rijkste landen ten koste van de armsten, niet andersom. Sommigen noemen het “hulp in omgekeerde richting”. Miljarden aan rentebetalingen gaan van Afrika naar de grote banken in Londen en New York. Enorme particuliere rijkdom wordt elk jaar in extractieve grondstoffenindustrieën en door arbeidsarbitrage gegenereerd en teruggestuurd naar de rijke landen waar de multinationale ondernemingen zijn gevestigd. Triljoenen dollars in kapitaalvlucht komen voor omdat internationale bedrijven profiteren van belastingparadijzen en geheimhoudingsgebieden, mogelijk gemaakt door de liberalisering van de “handelsinefficiënte” factureringsregels en ander beleid van de Wereldhandelsorganisatie.(10)
Wereldwijde ongelijkheid in rijkdom is de belangrijkste drijfveer voor massamigratie en de globalisering van kapitaal kan hiervan niet worden gescheiden. Er is ook de aantrekkingsfactor van uitbuitende werkgevers in de Verenigde Staten die willen profiteren van niet-geüniformeerde, laagbetaalde werknemers in sectoren zoals de landbouw en door de invoer van een groot aantal bedienden die al in andere landen zijn opgeleid. Het nettoresultaat is een geschatte bevolking van elf miljoen mensen die illegaal in de Verenigde Staten wonen.
Zakelijke belangen en morele chantage
Open grenzen hebben geen openbaar mandaat, maar een immigratiebeleid dat de handhavingsdruk legt op werkgevers in plaats van op migranten, biedt overweldigende steun. Volgens een onderzoek van de Washington Post en ABC News is de steun voor het verplicht stellen van het gebruik van het federale werkgelegenheidsverificatiesysteem (E-Verify), dat zou voorkomen dat werkgevers illegale arbeid uitbuiten, bijna 80 procent, meer dan het dubbele van de steun voor het bouwen van een muur langs de Mexicaanse grens.(11) Dus waarom draaien presidentiële campagnes rond het bouwen van een enorme grensmuur? Waarom draaien de huidige migratiedebatten om controversiële ICE-tactieken om zich op migranten te richten – vooral wanneer de meer humane en populaire methode om werkgevers in de eerste plaats te belasten met het aannemen van legale arbeid het meest effectief is?(12) Het antwoord is, kort gezegd, dat zakelijke lobby's al tientallen jaren de inspanningen zoals E-Verify blokkeren en saboteren, terwijl links met het opengrenzendiscours elke serieuze discussie over deze kwesties heeft verlaten.
Onlangs blokkeerden onder meer de Western Growers Association en de California Farm Bureau Federation een wetsvoorstel dat E-Verify verplicht zou hebben gesteld, ondanks verschillende concessies voor bedrijven.(13) Democraten leken totaal afwezig te zijn in dit debat. Dientengevolge zullen werknemers uit economieën die zijn verwoest door de Amerikaanse landbouw blijven worden uitgenodigd met de belofte van werk om goedkoop en illegaal te worden uitgebuit. Bij gebrek aan volledige wettelijke rechten zullen deze niet-staatsburgers onmogelijk te verenigen zijn en zullen ze voortdurend bang zijn gearresteerd en gecriminaliseerd te worden.
Het is nu een gemeenschappelijke slogan geworden onder voorstanders van open grenzen - en veel reguliere commentatoren - dat “er geen migrantencrisis is." Maar of ze het nu leuk vinden of niet, radicaal transformatieve niveaus van massamigratie zijn niet populair in elk deel van de samenleving en overal in de wereld. En de mensen onder wie het niet populair is, de burgers, hebben het recht om te stemmen. Migratie vormt dus in toenemende mate een crisis die fundamenteel is voor de democratie. Elke politieke partij die wil regeren, moet ofwel de wil van het volk accepteren, of het zal het meningsverschil moeten onderdrukken om de opengrenzenagenda op te leggen. Velen aan de libertaire linkerkant behoren tot de meest agressieve voorstanders van deze laatste. En voor wat? Morele dekking bieden voor uitbuiting? Om ervoor te zorgen dat linkse partijen die één van deze kwesties op een dieper internationaal niveau zouden kunnen aanpakken, van de macht verstoken blijven?
De immigratie-uitbreiders hebben twee belangrijke wapens. Eén daarvan is de bedrijfswereld en de financiële belangen die allemaal aan hun zijde werken, maar een even krachtig wapen – deskundiger gehanteerd door de links leunende pro-immigratiemensen – is morele chantage en publieke schaamte. Mensen hebben gelijk als ze de mishandeling van migranten als moreel verkeerd beschouwen. Veel mensen maken zich zorgen over de groei van racisme en ongevoeligheid voor minderheden die vaak gepaard gaat met anti-immigratiesentiment. Maar de opengrenzenpositie voldoet zelf niet aan haar eigen beleden morele code.
Er zijn veel economische voor- en nadelen aan hoge immigratie, maar het is waarschijnlijker dat ze een negatieve invloed hebben op laaggeschoolde en laagbetaalde autochtone werknemers, terwijl ze profiteren van rijkere autochtone werknemers en het bedrijfsleven. Zoals George J. Borjas heeft betoogd, functioneert het als een soort opwaartse herverdeling van rijkdom.(14) Een studie van de National Academy of Sciences uit 2017 met de titel “De economische en fiscale gevolgen van immigratie” concludeerde dat het huidige immigratiebeleid heeft geleid tot onevenredig negatieve effecten op arme en tot minderheden behorende Amerikanen, een bevinding die niet als een verrassing zou zijn gekomen voor figuren als Marcus Garvey of Frederick Douglass. Ongetwijfeld zouden ook zij volgens de huidige normen, hiervoor waarschuwend, als “anti-immigrant" moeten worden beschouwd.
In een openbare toespraak over immigratie zei Hillary Clinton: “Ik geloof dat wanneer we miljoenen hardwerkende immigranten hebben die bijdragen aan onze economie, het zelfvernietigend en inhumaan zou zijn om te proberen ze eruit te schoppen".(15) In een gelekte privérede afgeleverd aan Latijns-Amerikaanse bankiers, ging ze verder: “Mijn droom is een hemisferische gemeenschappelijke markt, met open handel en open grenzen, ergens in de toekomst met energie die zo groen en duurzaam is als we kunnen krijgen".(16) Hoewel ze later beweerde dat ze alleen maar grenzen bedoelde die openstaan voor energie. Deze uitspraken maakten de anti-immigratie aanhang in het Trump-kamp natuurlijk helemaal gek. Misschien nog onthullender is echter de convergentie tussen de opengrenzenlinkerzijde en het “fatsoenlijke” rechts dat zich pro-zakenwereld opstelt, zoals Clintons opmerkingen belichaamden. In een recent artikel in de National Review als reactie op het “nationalisme van Trump", schreef Jay Cost: “Om het bot te zeggen, we hoeven elkaar niet aardig te vinden, zolang we maar geld aan elkaar blijven verdienen. Dat is wat ons bij elkaar zal houden”. In dit monsterlijke sub-Thatcherisme klinken de Buckleyieten precies zoals de liberale kosmopolieten – maar dan zonder de glamour of flair voor moreel zelfbedrog.
Als kind van migranten en iemand die het grootste deel van mijn leven in een land met een aanhoudend hoog niveau van emigratie heeft doorgebracht – Ierland – heb ik de migratievraag altijd anders bekeken dan mijn goedbedoelende vrienden aan de linkerkant in grote, werelddominerende economieën. Toen bezuinigingen en werkloosheid Ierland troffen – nadat miljarden aan overheidsgeld in 2008 werden gebruikt om de financiële sector te redden – zag ik mijn hele peer group vertrekken en nooit meer terugkeren. Dit is niet alleen een technische kwestie. Het raakt het hart en de ziel van een natie, net als een oorlog. Het betekent de constante bloeding van idealistische en energieke jonge generaties, die normaal een samenleving verjongen en opnieuw verbeelden. In Ierland zijn er, net als in elk land met een hoge emigratie, altijd anti-emigratiecampagnes en bewegingen geweest, geleid door links, die volledige werkgelegenheid eisten in tijden van recessie. Maar ze zijn zelden sterk genoeg om aan de krachten van de wereldmarkt te weerstaan. Ondertussen zijn de schuldige en nerveuze elites in functie tijdens een periode van volkswoede maar al te blij om een potentieel radicale generatie zich over de hele wereld te zien verspreiden.
Ik ben altijd verbaasd over de arrogantie en de vreemde imperialistische mentaliteit van Britse en Amerikaanse pro-opengrenzen progressieven die geloven dat ze een daad van verlichte liefdadigheid verrichten wanneer ze hoogopgeleiden uit Oost-Europa of Midden-Amerika “verwelkomen", hen rondleiden en eten serveren. In de rijkste landen lijkt opengrensbeïnvloeding te fungeren als een fanatieke cultus onder ware gelovigen – een product van big business en vrije marktlobby wordt gedragen door een grotere groep van de stedelijke creatieve, tech-, media- en kenniseconomieklasse, die hun eigen objectieve klassenbelangen dienen door hun vluchtige levensstijl goedkoop te houden en hun carrière intact te houden terwijl ze de institutionele ideologie van hun bedrijfswereld in de weg staan. De waarheid is dat massamigratie een tragedie is en dat moralisatie in de hogere middenklasse een farce is. Misschien kunnen de ultrarijken zich veroorloven om te leven in de grenzeloze wereld waar ze agressief voor pleiten, maar de meeste mensen hebben – en willen – een coherent, soeverein politiek lichaam om hun rechten als burgers te verdedigen.
Immigranten verdedigen, zich verzetten tegen systemische uitbuiting
Als open grenzen “een voorstel van de broers Koch” zijn, hoe zou een authentieke linkse positie over immigratie dan eruitzien? In dit geval moet links, in plaats van Milton Friedman te kanaliseren, zijn eigen lange tradities laten bepalen. Progressieven moeten zich richten op het aanpakken van de systemische uitbuiting aan de basis van massamigratie in plaats van zich terug te trekken in een oppervlakkig moralisme dat deze uitbuitende krachten legitimeert. Dit betekent niet dat linksen onrechtvaardigheden tegen immigranten moeten negeren. Ze moeten migranten krachtig verdedigen tegen onmenselijke behandeling. Tegelijkertijd moet elke oprechte linksdenkende een harde lijn innemen tegen de zakelijke, financiële en andere actoren die de wanhopige omstandigheden creëren die ten grondslag liggen aan massamigratie (die op zijn beurt de populistische reactie daartegen veroorzaakt). Alleen een sterk nationaal links in de kleine en ontwikkelingslanden – in samenspraak met een links dat zich inzet voor het beëindigen van de financiële en wereldwijde arbeidsuitbuiting in de grotere economieën – kan enige hoop hebben om deze problemen aan te pakken.
Om te beginnen moet links stoppen met het citeren van de nieuwste propaganda van het Cato Institute om de effecten van immigratie op nationale arbeid te negeren, vooral de werkende armen die waarschijnlijk onevenredig zullen lijden onder uitbreiding van de arbeidspool. Het immigratiebeleid moet zo worden ontworpen dat de onderhandelingsmacht van werknemers niet in gevaar wordt gebracht. Dit geldt met name in tijden van loonstagnatie, zwakke vakbonden en enorme ongelijkheid.
Met betrekking tot illegale immigratie moet links de inspanningen ondersteunen om E-Verify verplicht te stellen en te streven naar zware straffen voor werkgevers die zich niet aan de regels houden. Werkgevers, niet immigranten, moeten de primaire focus vormen van handhavingsinspanningen. Deze werkgevers maken gebruik van immigranten die geen gewone wettelijke bescherming hebben om een race naar de bodem in lonen te bestendigen, terwijl ze ook de loonheffingen en andere voordelen ontlopen. Dergelijke prikkels moeten worden weggenomen als werknemers eerlijk moeten worden behandeld.
Trump had zijn beruchte klaagzang over mensen die uit “shithole-landen”van de Derde Wereld kwamen en stelde Noren voor als een voorbeeld van ideale immigranten. Maar Noren kwamen ooit in grote getale naar Amerika – toen ze wanhopig en arm waren. Nu ze een welvarende en relatief egalitaire sociale democratie hebben, gebouwd op publiek eigendom van natuurlijke hulpbronnen, willen ze dat niet langer.(17) Uiteindelijk zal de motivatie voor massale migratie blijven bestaan zolang de onderliggende structurele problemen blijven bestaan.
Het verminderen van de spanningen van massamigratie vereist dus het verbeteren van de vooruitzichten van de armen in de wereld. Massale migratie zelf zal dit niet bereiken: het creëert een race naar de bodem voor werknemers in rijke landen en een braindrain in arme landen. De enige echte oplossing is om de onevenwichtigheden in de wereldeconomie te corrigeren en een systeem van globalisering radicaal te herstructureren dat was ontworpen om de rijken ten koste van de armen te bevoordelen. Dit omvat om te beginnen structurele veranderingen in het handelsbeleid die noodzakelijke, door de staat geleide ontwikkeling in opkomende economieën voorkomen. Handelsakkoorden zoals NAFTA, die tegen de arbeidersklasse gericht zijn, moeten ook worden tegengewerkt. Het is evenzeer noodzakelijk om een financieel systeem aan te pakken dat kapitaal wegvoert van de ontwikkelingslanden en naar ongelijkheid verhogende activa-bubbels in rijke landen brengt. Hoewel het roekeloze buitenlandse beleid van de regering George W. Bush in diskrediet is gebracht, lijkt de verleiding om militaire kruistochten voort te zetten nog voort te leven. Dit moet worden tegengewerkt. Door de VS geleide buitenlandse invasies hebben miljoenen gedood in het Midden-Oosten, miljoenen vluchtelingen en migranten gecreëerd en de fundamentele infrastructuur verwoest.
Marx’ argument dat de Engelse arbeidersklasse de Ierse natie als een potentieel compliment voor hun strijd moet zien, in plaats van als een bedreiging voor hun identiteit, zou vandaag moeten resoneren, aangezien we getuige zijn van de opkomst van verschillende identiteitsbewegingen over de hele wereld. De troostende waan dat immigranten hier komen omdat ze van Amerika houden, is ongelooflijk naïef – net zo naïef als suggererend dat de negentiende-eeuwse Ierse immigranten die Marx beschreef van Engeland hielden. De meeste migranten emigreren uit economische noodzaak, en de overgrote meerderheid heeft liever betere kansen thuis, onder hun eigen familie en vrienden. Maar dergelijke kansen zijn onmogelijk binnen de huidige vorm van globalisering.
Net als de situatie die Marx in zijn tijd in Engeland beschreef, verzamelen politici zoals Trump hun basis door anti-immigratiesentiment aan te wakkeren, maar zelden of nooit pakken ze de structurele uitbuiting aan – zowel thuis als in het buitenland – terwijl dat de hoofdoorzaak van massamigratie is. Vaak maken ze deze problemen erger, vergroten ze de macht van werkgevers en kapitaal tegen arbeid, terwijl ze de woede van hun aanhangers – vaak de slachtoffers van deze machtigen – tegen andere slachtoffers, namelijk immigranten keren. Maar ondanks alle uitlatingen van Trump tegen immigratie, heeft zijn administratie vrijwel niets gedaan om de implementatie van E-Verify uit te breiden, in plaats daarvan wordt liever opgeschept over een grensmuur die zich nooit lijkt te realiseren.(18) Terwijl families gescheiden zijn aan de grens, heeft de administratie een oogje dichtgeknepen voor werkgevers die immigranten als pionnen gebruiken in een spel van arbeidsarbitrage.
Ondertussen kunnen leden van de open-grenzenlinkerzijde proberen zichzelf ervan te overtuigen dat ze een radicale positie innemen. Maar in de praktijk vervangen ze gewoon het nastreven van economische gelijkheid door de politiek van grote bedrijven, vermomd als een deugdzaam progressief identitarisme. Amerika, nog steeds één van de rijkste landen ter wereld, moet in staat zijn om niet alleen volledige werkgelegenheid te bieden, maar ook een leefbaar loon voor al zijn mensen, inclusief in banen waarvan open-grenzenaanhangers zeggen dat Amerikanen ze niet willen doen. Werkgevers die migranten voor illegale goedkope arbeid inzetten – met een groot risico voor de migranten zelf – moeten de schuld krijgen, niet de migranten die gewoon doen wat mensen altijd hebben gedaan wanneer ze geconfronteerd worden met economische tegenspoed. Door onopzettelijk dekking te bieden voor de zakelijke belangen van de heersende elite, riskeert links een significante existentiële crisis, omdat meer en meer gewone mensen overlopen naar extreemrechtse partijen. Op dit moment van crisis is de inzet te hoog om het verkeerd te blijven doen.
(Dit artikel verscheen oorspronkelijk in American Affairs Volume II, nummer 4 (winter 2018), blz. 17–30)
Noten:
1. KLEIN, Ezra, “Bernie Sanders: The Vox Conversation”. In: Vox, 28 juli 2015.
2. MIRON, Jeffrey, “Forget the Wall Already, It’s Time for the U.S. to Have Open Borders”. In: USA Today, 31 juli 2018.
3. BOWMAN, Sam, “Immigration Restrictions Make Us Poorer”. In: Adam Smith Institute, 13 april 2011.
4. NORQUIST, Grover G., “Samuel Gompers versus Reagan”. In: American Spectator, 25 september 2013.
5. SUNKARA, Bhaskar, “What’s Your Solution to Fighting Sexism and Racism? Mine Is: Unions”. In: The Guardian, 1 september 2018.
6. WILSON, David L., “Marx on Immigration”. In: Monthly Review, 1 februari 2017.
7. BACON, David, “Globalization and NAFTA Caused Migration from Mexico”. In: People’s World, 15 oktober 2014.
8. LÓPEZ, Gustavo, BIALIK, Kristen en RADFORD, Jynnah, “Key Findings about U.S. Immigrants”. In: Pew Research Center, 14 september 2018.
9. TULENKO, Kate, “Countries without Doctors?”. In: Foreign Policy, 11 juni 2010.
10. HICKEL, Jason, “Aid in Reverse: How Poor Countries Develop Rich Countries”. In The Guardian, Jan. 14, 14 januari 2017.
11. “Immigration, DACA, Congress, and Compromise,”. In: Washington Post, 20 oktober 2017.
12. ORRENIUS, Pia M. en ZAVODNY, Madeline, “Do State Work Eligibility Verification Laws Reduce Unauthorized Immigration?”. In: IZA Journal of Migration 5, nummer 5, december 2016.
13. WHEAT, Dan, “AG Groups Split over Latest House Labor Bill”. In: Capital Press, 17 juli 2018.
14. BORJAS, George, “Yes, Immigration Hurts American Workers”. In: Politico, September-oktober 2016.
15. BORJAS, ibidem.
16. MATTHEWS, Chris, “What’s Important about the Clinton Campaign’s Leaked Emails on Free Trade”. In: Fortune, 11 oktober 2016.
17. CALAMUR, Krishnadev, “Why Norwegians Aren’t Moving to the U.S.”. In: Atlantic, 12 januari 2018.
18. JAN, Tracy, “Trump Isn’t Pushing Hard for This One Popular Way to Curb Illegal Immigration”. In: Washington Post, 22 mei 2018.
Read the full article
#arbeidsmarkt#BernieSanders#deregulering#DonaldTrump#economischevrijheid#extreemrechts#Frontex#globalisering#illegalearbeid#immigratie#immigratiecontrole#KarlMarx#migratie#MiltonFriedman#NAFTA#neoliberalisme#ongelijkheid#opengrenzen#racistisch#RonaldReagan#SahraWagenknecht#uitbuiting#vakbonden#vraag-enaanbod#vrijehandel#vrijemarkt
0 notes
Last Seen Blogs
floydrowlandlosangeles
FloydRow
captainditrag
Captain Ditrag's Movie Reviews & Singing Videos
flowgorillapowers
Gorilla Flow
floofymareep
floofymareep
eurydicepaine
bug/charlie