#zonder gezicht

[kevinsdsy]

rip non-dutch sapphics y’all would’ve loved froukje

[gammija]

Een god moet zich voeden.

Een god moet gevoed worden.

Over dit feit zijn alle domeinen van het Schiereiland het eens. Dus, eigenlijk is het enige verschil tussen de mensen geboren voor het water en de mensen geboren voor het land, de exacte aard van de offers die we brengen moeten.

Beppe Glas twijfelde nooit. Ze had haar hele leven doorgebracht op de vlakke weidse uiterwaarden van de benedenloop van de Witte Meve.

Ze was opgegroeid tussen kreeftenvissers en veermannen - grote mannen met baarden, het boegbeeld van mannelijkheid en warme arrogantie - en ze had gezien hoe de rivier hen één voor één opslokte. Vaders en zonen.

Gedurende de lange jaren had ze haar oren en wangen gepierced met zeventien weerhaken van verschillende vormen en maten als toewijding aan de Trawlerman, en ze droeg ze trots, openlijk, zonder zorgen dat ook maar een van onze buren het zou wagen om haar aan de rechtmatige autoriteiten te verlinken.

Beppe Glas vreesde niets wat in deze wereld rondliep.

Ze wist ook wat het betekende om te vrezen wat je liefhebt.

Dat is waarom ze zong als ze naar de bodem van haar tuin waadde, waar het drasland in het water vloeide.

Op de eerste dag van elk nieuwjaar, zonder uitzondering, werd er een postbode of opzichter of dwalende vagebond vastgebonden en geketend aan de paal die de vloedlijn markeerde.

Jute over hun gezicht getrokken. De uitnodigingsgebeden over het hout en hun voorhoofden gekrast. Modder dat over hun heupen en rond hun kelen zwom. Bloed dat naar beneden druppelde over de punten van de kleine zilveren haken.

En dan zong Beppe Glas hardop de liederen van ons geloof, uit vriendelijkheid en sympathie, zodat onze slachtoffers de woorden zouden horen en begrijpen dat hun uitgerekte dood een betekenis had voorbij het alledaagse.

Zodat de Trawlerman zou weten dat er leven aangeboden werd, en een verse vloed zou laten likken aan de ondieptes van onze tuin.

Zodat zijn druipende engelen, in hun krioelende chitine honger, zouden weten dat het tijd was om gevoed te worden.

Vreselijke, wrede, onvergetelijke Beppe Glas.

[arc-en-disco]

Niet vast omlijnd in het donker toch zie ik je staan

Vier keer per seconde: een flits zonder foto onbekenden in het luchtledige ze zweven door jou Zwaaiend, wervelend, om zichzelf heen, ieder een eigen snelheid en een eigen richting duizend kelen schreeuwen zonder gehoord te worden,

maar in jullie cirkel ademt de stilte,

en jouw hart komt boven water

omdat het hier kan kijken naar de golven op zijn gezicht als niemand het ziet, is het oké als niemand het weet niemand

Soms is het je teveel, dat diepe rood en dan verblindend wit gooien scherpe lijnen die hem uittekenen waardoor zo, zo helder is wat hij wel en niet is Maar je duikt niet onder omdat je het niet kunt, niet wilt missen wat nooit meer terug zal komen Want dat weet je best.

Dus je kijkt

Terwijl de wereld deint en hij voor de honderdste nacht het prisma breekt.

[medewerkers]

Hallo Tumblr. Tumblr hier. We hebben een nieuwe livestreamingfunctie voor Tumblr ontwikkeld en noemen deze, nou… Tumblr Live. Met Tumblr Live kun je direct vanaf je dashboard streamen of streams bekijken. Dit betekent dat je je Tumblr-publiek en livestreampubliek kunt samenvoegen. Je kunt de synergie gewoon proeven! In eerste instantie hebben we Tumblr Live alleen naar de Android- en iOS-app en naar de Verenigde Staten uitgerold, maar de tijd is rijp voor de volgende stap. Daarom rollen we Tumblr Live deze week naar meer gebieden en voor alle platforms (Android, iOS en Web) uit. Als je in een van de onderstaande landen of gebieden woont, kun je streams bekijken of je eigen Minecraft-avontuur streamen, je breiclubje, je wandelingen, je Furby-verzameling of wat je dan ook met de wereld wilt delen. De lijst:

Brazilië

Canada

Europese Unie

Japan

Maleisië

Mexico

Turkije

Verenigd Koninkrijk

Zuid-Korea

Zo werkt het:

Via het camera-icoon onder in je dashboard in de mobiele app ga je naar een Tumblr Live-tabblad waar je streams kunt bekijken die op dat moment live zijn. Boven je dashboard worden ook een aantal live livestreams weergegeven.

Zo lang je het netjes houdt, kun je streamen wat je wilt door op "Live gaan" te tikken: de eendjes in het park, een maffe sneeuwpop, je vervloekte borduursels, enz.

Streamen werkt met de voorste en achterste camera's van je telefoon, dus als je verlegen bent, kun je ook streamen zonder je gezicht te laten zien.

Je kunt bekende en vertrouwde kijkers de status van uitsmijter geven. Op die manier kunnen deze kijkers helpen om je stream te modereren door ongewenste gasten te verwijderen terwijl je live bent.

Tik op een live avatar om je als kijker bij die stream aan te sluiten, of je het blog nou volgt of niet.

Je kunt streamers tijdens de livestream cadeautjes sturen als je van de stream geniet.

Er is een speciaal tabblad waar je je favoriete streamers kunt verzamelen.

En dat is het voorlopig weer even. Stel je voor! Gaming-livestreams! Leesclubs! Live paddenstoelen op je feed! DnD-campagnes! Kunstenaar die live tekenen! Feiten over haaien! 'Get Ready With Me'! Cosplay en beursstreams! Gezellig breien! Fotografielessen! Verhalen vertellen! Tips voor plantenverzorging! Live huiskamerconcerten! Furby-workshops! Museumtours! Krabben! (gewoon krabben!) De mogelijkheden zijn eindeloos. We kunnen niet wachten om te zien wat jullie met al deze vrijheid gaan doen. Dat was het. Ga en doe lekker gek! <3

[roderidderhottakes]

De Rode Ridder - De Parel van Bagdad

Toch een cliché er tegenaan gooien: wat is een avontuur in het Midden Oosten zonder dat er een cobra op vijf centimeter van je gezicht staat te hissen?

Het angstzweet parelt van zijn gezicht! De tekening is een cliché, maar je voelt de spanning toch!

[gewoonkarin]

Ik heb nieuwe tanden!!!

Al bijna twee weken. Geen kokhalzen meer en ik kan eten. Ze lijken sprekend op mijn echte tanden en eindelijk krijgt mijn gezicht weer haar eigen vorm. Heerlijk.

Ik maak weer afspraken want ik kan weer op pad zonder kleefpasta en moei bekkie. Een held van een protheticus, dat kan ik je wel vertellen.

Ga ik nu verder met de tuin voor het donker is maar dit moest ik even delen.

[homoerotisch]

De monsterzege van de PVV is slecht nieuws voor Nederland

Dit is het dagelijkse commentaar van NRC. Het bevat meningen, interpretaties en keuzes. Ze worden geschreven door een groep redacteuren, geselecteerd door de hoofdredacteur. In de commentaren laat NRC zien waar het voor staat. Commentaren bieden de lezer een handvat, een invalshoek, het is ‘eerste hulp’ bij het nieuws van de dag.

Zelden heeft een verkiezingsuitslag Nederland meer verdeeld dan de monsterzege van de Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders woensdag. Uitzinnig gejuich over de eigen winst bij PVV (37 zetels), die met vooruitziende blik voor het eerst in jaren een eigen uitslagenavond had georganiseerd. Maar ook bij nieuwkomers Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt (twintig zetels) en de BoerBurgerBeweging van Caroline van de Plas (zeven zetels). De keerzijde waren de ontzetting, het verdriet en het ongeloof bij onder meer GroenLinks-PvdA (25 zetels), D66 (negen zetels) en ChristenUnie (drie zetels).

Die ontzetting betreft niet zozeer de ‘Geert Milders’, het welhaast sympathieke katten knuffelende broertje van Wilders dat met een ogenschijnlijke redelijkheid de afgelopen weken handig gebruik maakte van de hem geboden ruimte in de campagne. Nee, de schrik betreft vooral de échte PVV, die al bijna twintig jaar lang consequent een politiek voorstaat van anti-Europa, het rigoureus schrappen van klimaatmaatregelen, bezuinigingen op cultuur en bovenal: van het uitsluiten van bevolkingsgroepen op basis van geloof en afkomst. Dat is en blijft ronduit ongrondwettelijk en verwerpelijk.

De opkomst van de PVV, en ook van NSC, mag geen verrassing heten. De winst van de twee is een rechtstreeks gevolg van jarenlange uitholling van de ideologische politiek. Burgers vertrouwen de overheid niet meer en dat is mede te danken aan dertien jaar politiek pragmatisme zonder oog voor de samenleving van Mark Rutte. Veelzeggend was wat dat betreft zijn weigering woensdag om commentaar te leveren op de verkiezingsuitslag.

Maar het is niet alleen Rutte die de kiezer boos en teleurgesteld verder weg heeft gejaagd uit het politieke midden. Ook coalitiegenoten CDA, D66 en ChristenUnie speelden het spel van politiek opportunisme jarenlang mee. Ferme beloftes over een nieuwe bestuurscultuur, waarmee D66 de vorige verkiezingen inging en won, verdwenen bijvoorbeeld al snel in de prullenbak. Zo bezien is het verklaarbaar dat de oude coalitie gezamenlijk bijna veertig zetels inleverde. Een ongekende afstraffing.

Wat Wilders ook in de kaart heeft gespeeld is de onwil of de angst om de zegeningen en de noodzaak van internationale samenwerking te benoemen. Kiezers, zo is blijkbaar de analyse, willen geen sterker Europa, hebben niets met internationale samenwerking en sluiten liever de ogen voor geweld dat burgers wordt aangedaan in oorlogsgebieden. Door om electorale redenen af te zien van een hard inhoudelijk debat hierover, en deels zelfs mee te gaan in de analyse dat de problemen in de zorg, op de woningmarkt en in de bestaanszekerheid mede veroorzaakt zijn door migratie, speelde progressief Nederland de conservatieve partijen met hun valse nostalgische nationalisme onbedoeld in de kaart.

Het verst hierin ging de VVD, die na het vertrek van Rutte hoopte met een nieuw gezicht en een onversneden rechts geluid door te kunnen als grootste machtspartij. Al in de staart van de campagne kon worden vastgesteld dat het geflirt van lijsttrekker Dilan Yesilgöz met de PVV en het spelen met vuur door het centraal zetten van het thema migratie in de campagne, in het gezicht van voorheen de liberalen was ontploft. Kiezers zijn niet gek, en diegenen die daadwerkelijk tegen migratie en tegen Europa zijn, wendden zich massaal tot de partij die dat onderwerp al bijna twintig jaar succesvol weet uit te buiten: de PVV. De VVD maakte Wilders, die onder Rutte jarenlang gedwongen aan de zijlijn stond, weer politiek relevant door hem de ruimte te bieden mee te gaan regeren en de campagne-agenda cadeau te doen.

Nu de stemmen geteld zijn begint de traditionele fase van de coalitievorming. Om meerdere redenen zal die ingewikkeld worden. Los van de vier ‘grote’ partijen (in volgorde PVV, GroenLinks-PvdA, VVD en NSC), is er nauwelijks een partij met enig gewicht te vinden in de Kamer. De versplintering is niet afgenomen, nog altijd zijn er vijftien partijen die volgende week hun opwachting maken in de blauwe Kamerbankjes.

Wilders is nu eerst aan zet, hij zal moeten proberen partijen te overtuigen met hem samen te werken. Een half uur na het sluiten van de stembussen zei Wilders al dat hij premier voor alle Nederlanders wil zijn en geen besluiten te zullen nemen die tegen de grondwet ingaan. Dat is een gotspe: de rechtsstaat is geen knopje dat je situatieafhankelijk aan of uit kunt zetten.

Wilders zei ook dat het nodig was om over schaduwen heen te springen, en dat gold wat hem betreft voor zowel de PVV als voor andere partijen. NSC en BBB toonden zich woensdag beide bereid in elk geval te gaan praten met Wilders. Het land moet bestuurd worden, zegt Omtzigt. Dat klinkt uiterst verantwoordelijk, maar toch niet tegen elke prijs. Juist van NSC mag verwacht worden dat de bescherming van de rechtsstaat een ononderhandelbaar punt zal zijn. Of de VVD bereid is onder Wilders te dienen blijft voorlopig ongewis. Yesilgöz durfde na de voor haar dramatische uitslag die beslissing niet op eigen houtje te nemen, zij wil eerst de fractie horen. Ter linkerzijde van de VVD is er nul bereidheid om met de PVV in zee te gaan. Als de traditie overeind blijft dat de grootste partij ook daadwerkelijk gaat regeren, wacht Nederland dus een radicaal rechtse coalitie.

Per saldo is de winst van de PVV slecht nieuws voor Nederland. Een partij die willens en wetens tweederangs burgers creëert op basis van afkomst of religie, die Nederland weg wil halen uit de Europese Unie, die de hulp aan Oekraïne direct wil stopzetten, die de pijlers van de democratie aanvalt („nep-parlement”, „D66-rechters”), die de persvrijheid niet serieus neemt („Journalisten zijn - uitzonderingen daargelaten - gewoon tuig van de richel”). Een partij ook die intern geen democratie of inspraak duldt, die openlijk aanschurkt tegen Vladimir Poetin, die nauwelijks economische plannen noch ervaren mensen heeft om Nederland door de onzekere toekomst te loodsen. Om nog maar te zwijgen over de rol die Nederland internationaal kan spelen. Of beter: niet meer kan spelen. Sommige schaduwen zijn te groot om overheen te springen.

Al deze bezwaren tegen de PVV doen niets af aan de legitieme keuze van ruim twee miljoen kiezers, die met hun stem aangeven genoeg te hebben van de manier waarop er de afgelopen dertien jaar politiek is bedreven. Hun signaal is helder, begrijpelijk ook en daar moet naar geluisterd worden. Niet alleen door Wilders, maar door alle partijen. Het stemt wel treurig en zorgelijk dat Nederland het zo ver heeft laten komen.

[devosopmaandag]

Alphonse Léon Duchesne en Emile Kemper – De gestalte van een vader

“Geen poëzie der herinneringen, geen jubelende toon. [–] Natuurlijk geen enkel plezier in het schrijven van deze onderneming”, lees ik in 'De plek'* van Annie Ernaux. Het is een soort portret van haar vader, Alphonse Léon Duchesne. 'Roman' staat nadrukkelijk op het titelblad. Zoals vaak in haar werk onderbreekt ze de lijn van het verhaal met een commentaar, een kleine beschouwing, een lichte waarschuwing. In het portret van de vader legt ze uit waarom ze bepaalde uitdrukkingen van bij haar thuis cursiveert: ”Niet om de lezer op een dubbelzinnigheid opmerkzaam te maken en hem het plezier te verschaffen van een gevoel van saamhorigheid dat ik in iedere vorm, weemoed, deernis of hoon, afwijs.” Ernaux is hard in haar zachtheid.

Vanuit de meest nederige komaf schopte Alphonse het tot een 'petit bourgeois'. Daar horen kleine dromen bij en grote teleurstellingen. Natuurlijk moest ik denken aan mijn vader die heel goed was in dromen. Voor hem gold dat alles wat het leven hem in het gezicht smeet hij met een zekere gelatenheid onderging. Ik heb er lang over gedaan die gelatenheid als iets bewonderenswaardigs te zien.

Emile werd geboren als zoon van een ongetrouwde vrouw, die op haar beurt het eerste kind was van een Javaanse vrouw en een Belgische huursoldaat. Emiles vader is naamloos in de geschiedenis verdwenen, net als zijn Javaanse grootmoeder. Van haar is slechts haar onechte naam 'Anna' bekend. Zijn moeder trouwt met een autoritaire man die dat vaderloze kind echt. Hij was niet langer een 'Van Kelegom', maar werd een 'Kemper.' Ik draag die naam nu als een terzijde van Ernaux.

Haar vader bracht het van allerarmste landarbeider tot eigenaar van een volkscafé met een kleine kruidenierswinkel, dat hij samen met zijn vrouw dreef. Mijn vader maakte vanaf zijn volwassenheid eerder de omgekeerde beweging. Was hij in Indië ploegleider van de locomotiefwerkplaats in Bandoeng, een baan waar hij eer in legde en vond, eenmaal in Nederland werd hij verplicht omgeschoold tot bankwerker en sleepte hij zich door bijna twintig jaren arbeid heen. De laatste paar jaar voor zijn pensionering wist hij amper vol te houden. Voor Alphonse was de moestuin deels zijn vluchtplek maar ook zijn kleinburgerlijke trots en verbeten plicht. Emile kreeg pas na zijn pensionering een moestuin. Die werd voor hem de plek om weg te dromen naar een voorbij en verlangd leven.

Ernaux schrijft “Maar ik heb naar de gestalte van mijn vader gezocht in de manier waarop mensen in wachtkamers gaan zitten en zich vervelen, hun kinderen roepen en op perrons afscheid van elkaar nemen. In anonieme wezens die ik toevallig tegenkwam en die zonder het te weten, de tekenen van kracht of vernedering vertoonden, heb ik de vergeten werkelijkheid van zijn situatie teruggevonden.” Dat te lezen voelt als een opdracht om zonder teveel poëzie van de herinnering de gestalte van mijn vader tevoorschijn te halen. Deze vos is een heel kleine poging zijn kracht en vernedering te schetsen.

* 'De plek' | Annie Ernaux | vertaling Edu Borger | Uitgeverij de Arbeiderspers | 2023 | oorspronkelijke uitgave 1983

[joostjongepier]

Wat?    Gemummificeerd lichaam van een jongen (1e eeuw na Chr.) met detail en gezichtsreconstructie van de gemummificeerde jongen, Portret van Isourous ( 60-80 na Chr.), Portret van een man (2e-3e kwart 3e eeuw na Chr.), Portret van een man (140-160 na Chr.), Portret van een vrouw (ca. 150-200 na Chr.) en Zelfportret (1922) door Charlie Toorop

Waar?   Tentoonstelling oog in oog – De mensen achter mummieportretten in het Allard Pierson, Amsterdam

Wanneer?   16 november 2023

In de tijd dat Egypte tot het Romeinse rijk behoorde (31 v.Chr. tot 395 na Chr.) leefde de traditie van het mummificeren voort. Daarbij trad een nieuw verschijnsel op, namelijk het bevestigen van mummiepaneelportretten op het gezichtsgedeelte van de gemummificeerde persoon. Het zijn portretten die zijn geschilderd op hout met een mengsel van pigmenten en was, de zogenaamde encaustische schildertechniek.

Het Allard Pierson in Amsterdam presenteert de eerste tentoonstelling van Oudegyptische mummieportretten in Nederland. Achtendertig portretten zijn, van over de hele wereld, in het museum bijeen gebracht voor de tentoonstelling Oog in oog.

Hoewel mummieportretten een zeer levensechte indruk maken, wordt over de vraag in hoeverre het daadwerkelijk om gelijkende afbeeldingen van de overledenen gaat, nog steeds gedebatteerd. Onderzoek naar mummies waarbij het lichaam en het bijbehorende portret met elkaar vergeleken kunnen worden, biedt een genuanceerd beeld. Het lijkt erop dat beide vaker niet dan wel overeenkomen. Op basis van een CT-scan en aanvullend onderzoek is een reconstructie vervaardigd van een kleine anonieme jongen. Het gereconstrueerde gezicht lijkt van een aanzienlijk jonger kind te zijn dan de jongeman die op het mummieportret is afgebeeld. Ook onderzoek naar het lichaam suggereerde dat het kind jonger is dan het portret doet vermoeden.

Er vanuit gaande dat het echte portretten zijn, is niet zeker of de portretten al voor de dood werden gemaakt of postuum. Sommige geportretteerden zijn onder een hoek weergegeven, wat er mogelijk op duidt dat de portrettist hen opgebaard heeft gezien.

Duidelijker is waar de portretten voor dienden: het herdenken van overleden familieleden. Er zijn aanwijzingen dat mummies vaak nog een tijdlang boven de aarde bleven en dat in hun aanwezigheid maaltijden werden gebruikt. Ook na de bijzetting bleef contact met de overledene vaak mogelijk in de vorm van het brengen van offers.

Ruim twintig mummieportretten zijn voorzien van een korte tekst. Daarin wordt soms de naam genoemd van (waarschijnlijk) de geportretteerde. Soms staat de naam op de zwachtels van het gemummificeerde lichaam. Een voorbeeld is het portret van Isarous. Afgebeelde kleding, haardracht en sieraden zeggen vaak iets over de periode waarin de geportretteerde leefde en diens sociale status. Zo toont het portret van een man (Martin von Wagner Museum der Universität Würzburg) een gele mantel, die suggereert dat hij werkzaam was als militair of hoge ambtenaar.

Een opmerkelijk portret is dat van een man die is afgebeeld zonder zichtbare kleding. Zijn linkeroog is opvallend bloeddoorlopen. Mogelijk zeggen deze kenmerken iets over het beroep van de geportretteerde. Wellicht was het een bokser.

Stijl en kwaliteit van de portretten verschilt onderling. Veel mummieportretten doen echter opmerkelijk hedendaags aan. Dat komt mede door de heldere kleuren, de detaillering en niet in de laatste plaats de grote, meestal amandelvormige, ogen. Hierdoor lijken de geportretteerden je recht in het gezicht te kijken. De mummieportretten hebben latere kunstenaars, zoals Charlie Toorop, beïnvloed. Haar geportretteerden hebben vaak dezelfde amandelvormige ogen als de mummieportretten. Op de tentoonstelling hangt als voorbeeld hiervan een zelfportret van de kunstenares uit Kunstmuseum, Den Haag.

[keesdp]

Langs de fjorden

Als het weer je niet bevalt in IJsland wacht dan 5 minuten, zegt de IJslander. Maar wij hebben de laatste dagen vrij stabiel weer. Het is niet meer mistig, het regent niet meer en de temperatuur loopt op tot zomerse waarden van zo'n 14 graden celcius. Het zonnetje komt zelfs af en toe te voorschijn. Maar ik houd mijn wollen vest voorlopig wel aan, al moet ik bij een wandeling bergop de rits soms openzetten.

Langs de fjorden rijden in het noorden langs de Atlantische Oceaan is een adembenemende rit. De natuur is prachtig met fantastische vergezichten en deels besneeuwde bergen aan de overkant. De wegen zijn over het algemeen goed, met hier en daar een onverharde weg. Er is zeer weinig verkeer. Soms wordt je ingehaald door een asobak, daar bedoel ik mee een Amerikaanse pick-uptruck met enorme wielen. Op een asfalt weg is dat niet erg, maar op een grindweg schieten de stenen door de lucht. Gelukkig is het tot nu toe goed gegaan. Ik zei al; het verkeer is schaars. Wat opvalt zijn de vouwwagens die veel auto's achter zich aantrekken. Ook hier en daar een caravan of een huurcamper.

We stoppen bijna voor iedere waterval, die Yvonne moet fotograveren en af en toe een museum. Zo zijn we in het auto(wrakken)museum geweest, het zeehondencentrum, de grafheuvels van de laatste ter doodveroordeelden in 1830, het schapenmuseum en bijna het poolvossenmuseum. Er is meestal niet meer te zien dan wat opgezette dieren en veel tekst over onderzoek naar deze dieren, en je steunt dat onderzoek door een kaartje te kopen. Dat doen we graag, vooral omdat ze meestal een heerlijke maaltijd serveren in het cafe in het museum. We beginnen altijd met wafel en koffie. Dat wordt geserveerd met een bak room en een bakje jam. Dan krijgen we subtiel een menu toegeschoven en voor we het weten zitten we aan de lamsbout of forel. Want lekker eten maken kunnen ze die IJskonijnen.

Levende dieren zien we ook veel onderweg. We spotten een walvis in het smalste fjord op de kaart, een heleboel zonnende zeehonden op een landtong, een kat die kopjes komt geven en heel veel vogels. Yvonne wil dat allemaal vastleggen, maar bij de stern gaat het mis. Ze komt kennelijk te dicht bij het nest en een stern gaat in de aanval. Ze scheert in duikvlucht op Yvonne af en vlak boven haar hoofd stijgt ze weer op om opnieuw de aanval in te zetten.

Dode dieren zien we ook. Zo zien we in de haven van SIglufjordur een vissersboot uitgeladen worden. Grote bakken met kabeljouw staan op de kade. Een tonijn zonder staart en een krab liggen op de kade. gelukkig zijn alle vissen al dood, al is dit toch ook een luguber gezicht. Er is ook een bak met platvissen. 1 grote schol en 3 scharren zijn apart in een bak gegooid samen met een rode poon. Yvonne vraagt aan de eerste de beste uitlader, of ze vis kan kopen. Moet je die grote man met die trui vragen. Oke, can I buy fish from you? vraagt ze. Wat wil je? vraagt hij. Yvonne wijst naar de schol. Hoeveel? vraagt hij. Two, zegt Yvonne er helemaal niet bij stilstaand dat we niet eens Ijslands geld hebben. Oke zegt de man, dan moet je ze alle drie nemen en hij gooit de drie scharren op het dek. Neem maar mee zegt hij. No problem. Op de camping is een gezamelijke keuken, zoals op bijna alle Scandinavische campings. Yvonne googled hoe je ze scoon moet maken en bereiden en we eten die avond een heerlijke verse delicatesse om je vingers bij af te likken.

[walkingclosetogether-blog]

steek je handen maar uit. warm je aan het wit tussen mijn woorden terwijl ik ronde klanken in je mond leg voel je de gloed op je gezicht

hier in het hart van dit gedicht heb ik het vuur voor je aangemaakt hier kunnen we samen zitten zonder dat iemand het ziet

en tederheid uit mijn handpalm ontsnapt.

[fonkeloog]

Bang in het donker

Het donker bekruipt me, zo plotseling maar toch verwacht.

Het donker besluipt me, als een stormachtige nacht.

Het donker neemt me, hoe hard ik me er ook tegen verzet.

Het donker claimt me, wint nogmaals het gevecht.

Het donker maakt me bang, want ik zie haar gezicht niet.

Het donker streelt mijn wang, drinkt de tranen van verdriet.

Het donker komt wanneer ze wil, zonder wat te zeggen.

Het donker grijpt me bij de keel, kan je niet goed uitleggen.

Hoe het voelt om met haar te zijn, want je snapt het toch niet.

Het donker maakt me bang, maar ik verwelkom haar als een oude vriend.

-------------------------------------------------------

Afraid of the dark

The darkness creeps up on me, so sudden yet expected.

The darkness creeps up on me, like a stormy night.

The darkness takes me, no matter how hard I fight.

The darkness claims me, wins the fight again.

The darkness scares me, because she won't show me her face.

Darkness caresses my cheek, drinks the tears of sorrow.

The dark comes quietly whenever she wants, it could be today or maybe tomorrow.

The darkness grabs me by the throat, can't explain you well.

How it feels to be with her, because I don't think you'd understand.

The darkness scares me, but I welcome her like an old friend.

[gezongen-woorden]

Liever dan lief

Wanneer haar stem naar beneden zakt

Ze haar tong inslikt en de kraai op de ramen tikt

Wanneer ze in de schaduw van het licht verwelkt

Ze haar haren niet wast en het feest vermijdt

Dan wil ik zingen, dansen, dichten,

Als een idioot in het rond springen

om het van haar verdriet winnen

Mijn ogen eruit scheuren,

Mijn benen voorbij rennen

Het leven uit mijn longen roken

En de zoveelste voetstuk op mijn nek dragen

Om haar te laten lachen

Maar ze stapt af

Ze stapt af en pakt mijn gezicht vast

Ze strooit met dromen en hopen,

En als ze niet naast me staat,

Kruipt ze in mijn armen

en leven we in

een morgen zonder zorgen

[robbe-nederlandse-held7]

Een personage wordt geconfronteerd met een vijandig figuur.

Raymond liep de trap op met zijn twee emmers verf in de hand, en het glaze flesje opzak. Even keek hij rond of iemand thuis was, nee Gabrielle en Denise waren nog bij het meertje aan het zwemmen. Hij ging de zolder kamer binnen en deed de duer achter zich op slot, hij plaatste the twee emmers met katoen witte verf in het kastje. Het glazen flesje legde hij in de hoek van het zolder kamertje. Hij ging onder het open dakraam van de zolder zitten en schraapte met een lucifer over het strijkvlak van het doosje. Hij bracht de brandende lucifer naar de lont van de kaars en stak hem voorzichtig aan. Toen bracht hij zijn beide handen naar elkaar toe en vormde een biddende houding. In de vlam van de kaars vormde een schimmige contouren van een gezicht. “Moet dit echt” vluisterde Raymond zonder een reactie terug te krijgen. “waarom” vroeg hij hopend op een reactie van het figuur die hij in de vlam zag. Het dakraam van de zolder sloot in een klap “klets”. Raymond schrok overeind. Twee tellen later viel de kast met verf op de grond “bam”. Raymond blies de kaars uit en voelde aan zijn achterzak “putain” hij had zijn pistool in de auto laten zitten. Er werd gewelddadig geklopt op de deur van de zolder. “Wie is daar” riep Raymond. “Je moet je beloftes nakomen” riep het mysterieuse figuur van de andere kant van de deur. “Het komt het komt” zei Raymond. “je kunt dit niet ontlopen” zei het figuur opnieuw. Ik doe het vanavond zei Raymond met angst in zijn stem. “Doe open” riep het figuur met een duidelijke eritatie. Raymond haalde de sleutel uit zijn zak en deed hem voorzichtig in het gat van de deur, hij draaide de sleutel tot dat hij een “klik” hoorde. Snel stapte hij achteruit. De deur viel met een klap open, maar tot de verbazing van Raymond stond er niemand. Raymond twijfelde maar besloot uiteindelijk toch om naar de deur opening te gaan. “fijn, je weet waar ik toe instaat ben” hoorde Raymond die nu bij de deur opening stond. “wat is dit” vroeg Raymond met een rilling in zijn stem. “Dit is je laatste kans” antwoorde de stem die nu van achter Raymond kwam. “waarom ik” vroeg Raymond. “dat zou ik ook aan jou kunnen vragen” zei het figuur. “Ik heb mijn deel gedaan nu jij nog” verkondigde het figuur. Opeens hoorde Raymond een zoef, toen hij achter zich keek zag hij dat de kaars weer aan was. Hij rende naar de kaars toe en tot zijn verbazing lag er een brief bij. Hij opende de brief en las de volgende woorden “vergeet onze afspraak niet, met vriendelijke groet Lucifer”. Raymond slikte, maar besloot toch om akkoord te gaan. Hij kon nu niet meer stoppen hij moest door gaan. Hij pakte de fles uit de hoek van de zolderkamer en verliet de kamer, hij liep de trap af naar de woonkamer. Hij checkte nog één keer of er niemand was en verliet het huis. Hij ging naar de auto en pakte het pistool van onder de stoel vandaan. Hij legde de fles naast zich op de stoel neer. Zonder nog enig twijfel drukte hij het gas pedaal in en vertrok.

[gewoonkarin]

Morgen is het twee weken geleden dat m'n laatste tanden zijn getrokken en een volledig kunstgebit is geplaatst. Het zou de hel worden, zo had de tandarts al gezegd. Nou denk ik bij de hel aan chemo en ongeneeslijk ziek, niet aan een nieuw gebit.

Het is ook niet de hel. Het is op het moment geen leven. Klinkt dramatischer dan het is. Ik kan niet zoveel. Niet eten, ja, vloeibaar of heel zacht en dan bij voorkeur zonder gebit in. Ik kokhals me suf als ik geen smintje ofzo in m'n mond heb. Zelfs met afleiding dus dat psychische gaat niet op.

Begin bij het begin. Trekken, tanden in, bed in. Pijn. Pijnstillers. Dag erna terug, mochten de tanden er even uit. Dag daarna tanden er 's ochtends zelf weer in doen. Bijna flauw gevallen van de pijn. Bellen. De persoon die me zou begeleiden blijkt vakantie te hebben. Tandarts keek, vijlde wat af en het ging weer een beetje. Kokhalzen kwam en bleef. Vrijdag weer terug. Andere tandarts, weer wat eraf. Kokhalzen bleef. Maandag. Weer wat eraf bij een "expert". Kokhalzen bleef een uur weg. Woensdag. Terug naar de "expert". Het gevoel een zeur te zijn was groot en hij frotte er een zacht laagje in "omdat ik bij de kleine groep hoor die niet kan wennen aan een kunstgebit". Dat geeft de burger moed. Kokhalzen bleef. Ik heb donderdag gebeld voor een afspraak voor morgen. Dan is de vakantieganger terug.

Ik kan mijn tanden niet de hele dag inhouden want het past niet. Onder zit een bult waar ik m'n lippen overheen moet werpen en ik een apentoet heb. Gevolg daarvan is veel spanning op mijn gezicht, als ik m'n tanden uit doe trilt alles.

Ik ben er boos om. Was heel verdrietig omdat ik zo hoopte op beter en ik zo nergens met goed fatsoen heen kan. Praten is lastig en helemaal met een smint in de mond en tanden die eruit willen. Ik had al geen vertrouwen meer in tandzorg maar nu is het nog minder dan geen. Als het morgen niet goed wordt opgelost ga ik een klacht indienen heb ik besloten. Het kan toch niet zo zijn dat er betaald moet worden voor een slecht gemaakt gebit en waardeloze nazorg tot nu toe. Na dik 25 jaar tandenverdriet is de koek op. Klaar mee. Er was anders beloofd dan nagekomen, dat moet recht gezet worden.

's avonds ben ik nu tandeloos. Waar ik zo tegenop zag is nu een bevrijding. Wel voel ik me lelijker dan ooit en misvormd. Zelfvertrouwen is nu afwezig. Het liefste mijd ik mensen. Ik heb vrijdagochtend wel op het werk gewerkt. Een hele stap. Op de helft van de dag lukte het praten helemaal niet meer. Moe van.

Morgen. Misschien gaat het dan beter.

[homoerotisch]

De busschauffeur is de beste essayist Even een trigger warning, lieve lezers. U stapt momenteel een essay in. Of eigenlijk stapt u in een busje, een Mercedes-dieselbusje dat over de smalle kronkeldijken van het eiland Goeree-Overflakkee kachelt. We hebben geen flauw idee waar we heen gaan, we dragen geen gordels. Dat hoeft allemaal niet in een essay. Het is het meest ongebonden genre, daarom ben ik er zo gek op.

Ik zeg het er maar bij. Want ik was zelf nauwelijks ingestapt, of ik las op mijn telefoon dat mensen tegenwoordig doodsbenauwd zijn voor essays. Jongeren denken bij ‘essay’ aan een oersaaie schoolopdracht. Alleen het woord zelf al roept ‘traumatische gevoelens op’, aldus een verslag op een website van de boekensector. Daarom overweegt de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek om het Boekenweekessay voortaan anders te noemen. Er moet een ander ‘label’ komen.

Enfin, alle essayisten boos. Welk nieuw label, dat is nog niet bekend. Zelf zou ik Boekenweekpamflet voorstellen. Een pamflet is een simpel stuk proza waarin staat hoe het zit, zodat de lezer kan stoppen met denken. Naar pamfletten is momenteel veel vraag.

Een essay daarentegen is een roadtrip over kronkelwegen waarbij je moet helpen kaartlezen terwijl je bijna uit de bocht vliegt. Dus ik snap de angst. Als essayist ben ik sowieso bang voor ‘essay’: zet het woord op de omslag van een boek en niemand koopt het. Dus laat ik het woord maar weg. Zonde, want het essay verdient juist volop propaganda.

Essay betekent: alles mag. Van de sierlijke woede van James Baldwin via het verdwaalplezier van Rebecca Solnit tot de sublieme Ikjes die Michel de Montaigne schreef en die even makkelijk over oorlog, katten of seks gingen.

Dus inderdaad: dan is er iets goed mis als de jeugd het genre associeert met de plichtmatige woordenbrij die je evengoed aan ChatGPT kunt uitbesteden. Iets mis met het moderne fabrieksonderwijs, bedoel ik, met het culturele klimaat. Niet met het woord.

Een essay is juist dat wat aan robotschrijven ontsnapt. Essay is Frans voor probeersel of proef, scheikundigen gebruiken het woord ook, gespeld als assay; een biochemische test. Essayeren is nieuwe al dan niet chemische verbindingen maken.

Een essay is iets nieuwsgierigs dat in je gezicht kan ontploffen.

Zoals ons busritje over Goeree-Overflakkee kan mislukken. Achter de voorruit zit een A4’tje geplakt met ‘buurtbus lijn 735’. De chauffeur komt uit Ooltgensplaat, heeft lang blond haar, draagt een marinejas met gouden manchetten. Met zijn chelsea boots drukt hij het gaspedaal in.

We brommen langs blote winterakkers waar de uien, bieten en spruiten nog niet zijn ingezaaid. Net het Amerikaanse heartland: veel christenen, veel dorpen zonder buurtsuper, veel jongeren aan de amfetaminen. Volop vloekende vlaggen.

Ik ken de chauffeur als Frank/Janine, de jurkdragende zanger en gitarist van Ongeregeld, een Rotterdamse countryband die vrolijke liedjes maakt over verschoppelingen. Frank/Janine is alle hokjes ontstegen. Geen computer kan ons tochtje nabootsen.

Dat we hier rijden, zit zo. Eind jaren negentig zag men marktwerking als oplossing voor alle problemen die we nog niet hadden. Zoals staatsbusbedrijven. Die moesten weg, mensen zouden schrikken van het woord ‘bus’. Dus kregen bussen voortaan nieuwe labels: Qbuzz, Arriva, Connexxion, et cetera.

Connexxion betekent verbinding, maar die verbinding valt steeds vaker weg, vandaar die twee kruisjes. Dit jaar zette Connexxion wat x’jes door lijndiensten op het eiland, om kosten te besparen.

Toen zijn Frank/Janine en een stel andere vrijwilligers zelf maar een busdienst tussen de dorpen begonnen. Achter ons zitten twee mbo-scholieren, blij dat ze niet 19 kilometer naar school hoeven te fietsen.

Frank/Janine reed hier eerder rond als maaltijdbezorger: dagelijks eten langsbrengen bij eenzame ouderen, praatje maken. Tot de ‘zorgmoloch’ dat te duur vond. Tegelijk met de bus verdween de maaltijdbezorging. Nu kiepert een commercieel bedrijf eens per week een partij magnetronmaaltijden voor de deur van eenzame mensen. Ping, klaar.

We rijden langs een wegkwijnend zwemparadijs en een bedreigd ziekenhuis. Rotterdam ligt een half uur hiervandaan. Ook in de grote glimstad schrapt men trouwens driftig in bus en metro. Heel Holland krimpt op eendere wijze.

De gemarginaliseerde essayist en de gekrenkte boer en al die mensen die eenzaam hun magnetronmaaltijden verorberen, ze delen het lot: het land van losse schroeven. En ik droom van een samenleving waarin schrijvers even boos zijn over het verdwijnen van een buslijn als om het woord essay.

Intussen is de buschauffeur hier de beste essayist: in een verschraald land legt hij verbindingen die er eerder niet waren.