Kush janë dijetarët
Kush janë dijetarët?
Autor: Dr. Muhamed bin Umer Bazmul, profesor në Universitetin Ummul-Kura në Mekë.
ShkĂ«putur nga libri: âEt-TekfĂźr ue dauabituhuâ, fq. 38-44
Përktheu: Petrit Perçuku
Disa njerëz e nënvlerësojnë dijen dhe dijetarët, pasi që nuk e dinë pozitën e tyre. Ata mendojnë se dija është shtimi i fjalëve dhe hijeshimi i tyre me tregime e poema, apo shpeshtimi i predikimeve që prekin ndjenjat e njerëzve.
Disa tĂ« tjerĂ« hamendĂ«sojnĂ« se dijetarĂ« janĂ« ato koka qĂ« pĂ«rzihen e flasin pĂ«r ndodhitĂ« aktuale, dhe kĂ«tĂ« ndryshe e quajnĂ«Â âfikhul-uakiââ (njohja e aktualiteteve/rrethanave), pĂ«rmes tĂ« cilĂ«s shpifin ndaj udhĂ«heqĂ«sve, pa kurrfarĂ« udhĂ«zimi apo largpamĂ«sie.
Tek disa tĂ« tjerĂ«, dija nĂ«nkupton vetĂ«m atĂ« qĂ« gjendet nĂ« libra, andaj dhe nuk i kushtojnĂ« vĂ«mendje faktit qĂ« dija Ă«shtĂ« pĂ«rcjellje dhe kuptim, ndĂ«rsa kuptimi i saj i nĂ«nshtrohet rrugĂ«s sĂ« brezit tĂ« parĂ« dhe takĂ«mit mĂ« tĂ« pĂ«rsosur (njerĂ«zor): sahabĂ«ve, tabiâinĂ«ve dhe atyre qĂ« i pĂ«suan kĂ«ta nĂ« tĂ« mira, deri nĂ« DitĂ«n e Gjykimit. KĂ«shtu, ai filloi tĂ«Â âemĂ«rtohetâme pĂ«rpjekje nĂ« kĂ«rkimin e dijes dhe me ulje nĂ«pĂ«r tubimet e dijetarĂ«ve, mirĂ«po, nuk e kuptoi se dija ka lĂ«mi, tĂ« cilat nuk arrihen ndryshe, veçse pĂ«rmes bashkĂ«bisedimit me dijetarĂ«t dhe marrjes nga ta.
Ka njerĂ«z tĂ« atillĂ« qĂ«, sipas tyre, dija Ă«shtĂ« udhĂ«timi dhe zhvendosja pĂ«r tâi thirrur njerĂ«zit!! Ata thonĂ«: âNe sâkemi nevojĂ« pĂ«r libra tĂ« rinj, por pĂ«r thirrĂ«s dhe thirrje (daâue).â Ky i ngratĂ« nuk arriti tĂ« kuptojĂ« se âai qĂ« sâposedon diç, sâka mundĂ«si ta jap atĂ«.â Si ka mundĂ«si tĂ« thĂ«rret nĂ« fe ashtu si duhet, kur ai Ă«shtĂ« injorant rreth saj, kur nuk i ka kĂ«rrusur gjunjĂ«t nĂ«pĂ«r ligjĂ«rata tĂ« dijes; nuk ka udhĂ«tuar tek dijetarĂ«t dhe nuk i ka shoqĂ«ruar ata; kur nuk ia ka dhĂ«nĂ« dijes njĂ« hise tĂ« asaj qĂ« posedon dhe as tĂ« tĂ«rĂ«n, kĂ«shtu qĂ«, sa i pĂ«rket dijes, ai Ă«shtĂ« nĂ« varfĂ«ri e shterpĂ«si tĂ« skajshme.
Ka edhe asi njerëz që nuk dinë të dallojnë midis dijetarit dhe atij që merret me tregime e këshilla, dhe as midis tij (dijetarit) dhe nxënësit të dijes. Kështu, tek ai të gjithë janë njësojë: kërkon fetva nga ta dhe merr dije prej tyre. Madje, ndodh që e konsideron atë që flet shumë (nëpër këshilla), si njeri me dije të shumtë (fetare). Bile, bile, disa nga ta, këtë njeri e shohin në një shkallë më të lartë se dijetari. Kjo ngaqë dijetari nuk flet shumë dhe nuk merret me tregime (rrëfenja), poema, analiza dhe opinione politike!! E, Allahu ka urtësi në çdo gjë.
Andaj, myslimani ka nevojĂ« tâi dijĂ« cilĂ«sitĂ« e dijetarit, ashtu siç i ka sqaruar Allahu i MadhĂ«rishĂ«m nĂ« Kuranin famĂ«lartĂ«. CilĂ«sitĂ« e dijetarĂ«ve qartĂ«sohen nĂ«pĂ«rmjet ajeteve tĂ« Kuranit, nĂ« tĂ« cilat janĂ« pĂ«rmendur qĂ«ndrimet e tyre:
Kthimi i gjërave të paqarta tek ato që janë të qarta është prej cilësive të atyre që janë të thelluar në dijeni.
Allahu i LartĂ«suar thotĂ«: âĂshtĂ« Ai qĂ« tĂ« ka zbritur ty (Muhamed) Librin, disa vargje tĂ« tĂ« cilit janĂ« tĂ« qarta e me kuptim tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ«. Ato janĂ« themelet e Librit. Kurse disa (vargje) tĂ« tjera janĂ« jo krejtĂ«sisht tĂ« qarta. Ata, zemrat e tĂ« cilĂ«ve priren nga e pavĂ«rteta, ndjekin vargjet mĂ« pak tĂ« qarta, duke kĂ«rkuar tĂ« krijojnĂ« pĂ«shtjellim dhe duke kĂ«rkuar tâi komentojnĂ« sipas dĂ«shirĂ«s sĂ« vet. Por, kuptimin e tyre tĂ« vĂ«rtetĂ« e di vetĂ«m Allahu. NdĂ«rsa ata qĂ« janĂ« thelluar nĂ« dijeni, thonĂ«: âNe i besojmĂ« (Kuranit). TĂ« gjitha kĂ«to (vargje tĂ« qarta e tĂ« paqarta) janĂ« nga Zoti ynĂ«!â KĂ«tĂ« e kuptojnĂ« vetĂ«m mendarĂ«t.â (Al, âImran, 7)
Pra, prej cilësive që Kurani ia pohon dijetarit është se ai i kthen vargjet e paqarta tek ato që janë të qarta dhe, njëkohësisht, nuk e ndjek atë që është e paqartë. Përmes kësaj cilësie dallohen pasuesit e të vërtetës e të udhëzimit nga pasuesit e tekave (bidateve) dhe të humbjes.
ĂshtĂ« pĂ«rmendur nĂ« njĂ« hadith qortimi dhe paralajmĂ«rimi nga ata qĂ« pasojnĂ« gjĂ«rat e paqarta. Nga Aisha (radijAllahu anha) pĂ«rcillet tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âNjĂ« ditĂ«, i DĂ«rguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) e lexoi kĂ«tĂ« ajet: âĂshtĂ« Ai qĂ« tĂ« ka zbritur ty (Muhamed sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Librin.â dhe tha: âKur tâi shohĂ«sh njerĂ«zit duke i ndjekur ato (vargje) qĂ« janĂ« tĂ« paqarta, atĂ«herĂ«, dije se kĂ«ta i kishte pĂ«r qĂ«llim Allahu, andaj ruajuni prej tyre.â [Buhariu, nr.4547 dhe Muslimi, nr. 2665.]
Përulja dhe nënshtrimi ndaj urdhrit të Allahut të Lartësuar është prej cilësive të atyre që u është dhënë dijenia.
Allahu i LartĂ«suar thotĂ«: âThuaj: âBesoni nĂ« tĂ« (Kuranin) apo nuk besoni, ata qĂ« u Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« dijenia para (shpalljes sĂ«) tij, bien nĂ« sexhde me fytyrat pĂ«rtokĂ«, kur ai u lexohet, dhe thonĂ«: âQoftĂ« i lavdĂ«ruar Zoti ynĂ«! Me tĂ« vĂ«rtetĂ«, premtimi i Zotit Ă«shtĂ« plotĂ«suar!â Ata bien me fytyrĂ« pĂ«rtokĂ«, duke qarĂ« dhe ai (leximi i Kuranit) ua rrit pĂ«ruljen.â (El-Isra, 107-109)
Dhe thotĂ« i LartĂ«suari: âNĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, nga robĂ«rit e Tij, Allahut i frikĂ«sohen vetĂ«m dijetarĂ«t.â (El-Fatir, 28)
Frika (el-hashje) ndaj Allahut është cilësi, të cilën e shkakton dijenia rreth Tij.
Ndër cilësitë e dijetarit është asketizmi, pakësimi i kënaqësive të dynjasë dhe tërheqja e vërejtjes për popullin e tij.
Allahu i LartĂ«suar thotĂ«: âNdĂ«rsa njerĂ«zit e dijshĂ«m thoshin: âTĂ« mjerĂ«t ju! ShpĂ«rblimi i Allahut Ă«shtĂ« mĂ« i mirĂ« pĂ«r atĂ« qĂ« beson dhe bĂ«n vepra tĂ« mira. Ai do tâu jepet vetĂ«m tĂ« duruarveâ. (El-Kasas, 80)
Nga âImran El-Menkarij pĂ«rcillet tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âNjĂ« ditĂ« prej ditĂ«sh e korrigjova Hasen El-Basriun rreth njĂ« fjale tĂ« tij dhe i thash: âO Ebu Seâid, kĂ«shtu nuk thonĂ« fukahatĂ«!â Ai ma ktheu: âMjerĂ« pĂ«r ty! Po a ke parĂ« ti ndonjĂ«herĂ« nĂ« jetĂ« njeri fekih (dijetarĂ«)!! Fekih Ă«shtĂ« vetĂ«m ai qĂ« heq dorĂ« nga dynjaja, qĂ« lakmon nĂ« botĂ«n e pĂ«rtejme, qĂ« ka dije tĂ« thellĂ« pĂ«r fenĂ« dhe qĂ« Ă«shtĂ« i vazhdueshĂ«m nĂ« adhurimin ndaj Zotit tĂ« tij.â [Daremiu, nr. 302, IbĂ«n Ebu Shejbe, 13/498, Ebu Nuajmi nĂ«Â âEl-Hiljeâ, 2/147, Nuajm bin Hammad nĂ« shtesat qĂ« ia bĂ«ri âZuhditâ tĂ« ibĂ«n Mubarekut, fq. 30 dhe Hatib El-Bagdadij nĂ«Â âEl- Fekih uel- Mutefekkihâ, fq. 1066-1067. Verifikuesi i Sunenit tĂ« Daremiut tha: âZinxhiri i tij Ă«shtĂ« i vĂ«rtetĂ«.â]
Prej cilësive të dijetarëve është se dijen e kanë shpallje të qartë në zemra, kështu që feja e tyre është e ngritur mbi fakte.
Allahu i LartĂ«suar thotĂ«: âPĂ«rkundrazi! Ai (Kurani) Ă«shtĂ« shpallje e qartĂ« nĂ« zemrat e atyre, tĂ« cilĂ«ve u Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« dija. Shpalljet Tona i mohojnĂ« vetĂ«m keqbĂ«rĂ«sit.â (El-âAnkebut, 49)
Pra, dija e tyre është: ka thënë Allahu, ka thënë i Dërguari i Tij dhe kanë thënë sahabët.
PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, Allahu i pĂ«rshkroi me atĂ« se, ata janĂ« Ehludh-Dhikr, dhe urdhĂ«roi qĂ« tâi pyesim pĂ«r gjĂ«rat qĂ« nuk i dimĂ«, andaj tha: âEdhe para teje (Muhamed) kemi dĂ«rguar vetĂ«m njerĂ«z, tĂ« cilĂ«ve, u kemi shpallur; andaj, pyetni Ehledh-Dhikr nĂ«se ju nuk dini!â (El-Enbija, 7)
Kështu, ata, dijen e tyre nuk e shfaqin përmes shprehjeve të gjata e elokuente, dhe as me shpeshtim të fjalëve e të transmetimeve.
Nga Hasen El-Basriu (RahimehUllah) pĂ«rcillet tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âKam takuar njeri qĂ« kur ulej me tĂ« tjerĂ«t, ata e shihnin si tĂ« pagojĂ« (me tĂ« meta), mirĂ«po, ai nuk ishte i tillĂ«. PĂ«rkundrazi, ai ishte fekih (dijetar) mysliman.â [PĂ«rcjellĂ« nga Uekiu nĂ« Kitabuz-Zuhd (1/307, nr. 80), Ebu Hajtheme nĂ« Kitabul-Ilm, (fq. 10), Ahmed bin Hanbel nĂ« Ez-Zuhd, (fq. 320). Verifikuesi i Zuhdit tĂ« Uekiut tha: âTransmetuesit e tij janĂ« tĂ« besueshĂ«m dhe zinxhiri i tij Ă«shtĂ« i ngjitur.â Them (shejh Muhamedi): âZinxhiri i tij Ă«shtĂ« i saktĂ«.â]
Them (shejh Muhamedi): âKjo ishte gjendja e tyre (radijAllahu anhum ue erdahum), dhe ishte frika ndaj Allahut dhe urrejtja e famĂ«s, ajo qĂ« i bĂ«nte tĂ« jenĂ« tĂ« heshtur. Ata, dijen e kishin shpallje tĂ« qartĂ« nĂ« zemra.â
NjĂ«ri nga selefĂ«t kishte thĂ«nĂ«: âDija nuk arrihet me transmetime tĂ« shumta, por dijetar Ă«shtĂ« ai qĂ« e pason dhe e zbaton dijen, si dhe qĂ« i ndjek sunetet, edhe nĂ«se ka dije tĂ« pakĂ«t.â [El-Xhamiu li shuâabil-iman (4/433, nr. 1684), Iktidaul-ilmil-amel i hatib El-Bagdadit (24), siç pĂ«rcillet nga Ibrahim El-Hauas.]
IbĂ«n Uehbi thotĂ«: âE kam dĂ«gjuar Malik bin Enesin duke thĂ«nĂ«: âDija nuk arrihet me transmetime tĂ« shumta, por ajo Ă«shtĂ« dritĂ« qĂ« Allahu e vendosĂ« nĂ« zemra.â [El-Muhaddithul-fasil (fq. 558) dhe El-Xhamiu li ahlakir-raui ue adabis-samiâi (2/174).]
Do tĂ« thotĂ«: frika ndaj Allahut nuk arrihet me transmetime tĂ« shumta, por dija, ndjekjen e tĂ« cilĂ«s Allahu e bĂ«ri obligim, Ă«shtĂ« Kurani, Suneti dhe ato qĂ« janĂ« pĂ«rcjellĂ« nga sahabĂ«t dhe nga imamĂ«t e myslimanĂ«ve qĂ« erdhĂ«n pas tyre. Andaj, kjo nuk arrihet ndryshe, veçse me anĂ« tĂ« rivajetit (transmetimit), ndĂ«rsa me fjalĂ«n e tij âdritĂ«â ai kishte pĂ«r qĂ«llim kuptimin e dijes dhe njohjen e domethĂ«nieve tĂ« saj. [Shih tefsirin e ibĂ«n Kethirit, ajeti 28 i sures FĂątir.]
Aun bin Abdullah transmeton nga ibĂ«n Mesâudi fjalĂ«n e tij: âDija nuk merret nga grumbullimi i haditheve, por nga frika (ndaj Allahut).â [PĂ«rcjellĂ« nga Taberani nĂ« El-Muâxhemul-Kebir (9/105, nr. 8534) dhe Ebu Nuâajm nĂ« El-Hilje, (1/131). Autori i Mexhmeâuz-Zeuaid (10/235) tha: âZinxhiri i tij Ă«shtĂ« i mirĂ«, pĂ«rveçqĂ« Auni nuk e ka takuar ibĂ«n Mesâudin.â]
Dhehebiu (v. 748 h. RahimehUllah) shĂ«non: âDija nuk arrihet me transmetime tĂ« shumta, por ajo Ă«shtĂ« dritĂ« qĂ« Allahu e vendosĂ« nĂ« zemĂ«r, me kusht qĂ« njeriu tĂ« pasojĂ« dhe tĂ« ikĂ« nga epshet (tekat) dhe nga shpikja nĂ« fe (novacionet). Allahu na dhĂ«ntĂ« sukses drejt bindjes ndaj Tij!â [Sijer Aâlam En-Nubela (13/323).]
IbĂ«n Rexhebi (v. 795 h. RahimehUllah) shkruan: âShumĂ« prej tĂ« mĂ«vonshmĂ«ve u mashtruan me kĂ«tĂ«, duke menduar se kushdo qĂ« flet dhe polemizon shumĂ« rreth meseleve tĂ« fesĂ«, Ă«shtĂ« mĂ« i ditur sesa ai qĂ« nuk Ă«shtĂ« i tillĂ«. MirĂ«po kjo Ă«shtĂ« injorancĂ« e qartĂ«. Shiko sesi ishin sahabĂ«t e mĂ«dhenj dhe dijetarĂ«t nĂ« mesin e tyre si: Ebu Bekri, Umeri, Aliu, Muaâdhi, ibĂ«n Mesâudi dhe Zejd bin Thabiti. ThĂ«niet e tyre ishin mĂ« tĂ« pakta se ato tĂ« ibĂ«n Abbasit, edhe pse ata ishin mĂ« tĂ« ditur se ai. Po ashtu, thĂ«niet e tabiâin- Ă«ve ishin mĂ« tĂ« shumta se fjalĂ«t e sahabĂ«ve, edhe pse kĂ«ta tĂ« fundit qenĂ« mĂ« tĂ« ditur se ata. Gjithashtu, thĂ«niet e tabiâ tabiâin-Ă«ve ishin mĂ« tĂ« shumta se ato tĂ« tabiâinĂ«ve, por, tabiâinĂ«t kishin dije mĂ« shumĂ« se ta. Pra, dija nuk ka tĂ« bĂ«jĂ« me transmetimet dhe tĂ« folmet e shumta, por ajo Ă«shtĂ« dritĂ« qĂ« hidhet nĂ« zemĂ«r, nĂ«pĂ«rmjet tĂ« cilĂ«s njeriu e kupton tĂ« vĂ«rtetĂ«n, e dallon atĂ« nga e kota, dhe pastaj pĂ«r kĂ«tĂ«, shprehet me fjalĂ« tĂ« shkurta, pĂ«rmes sĂ« cilave arrihen synimet. Profetit (sal-Allahu alejhi ue sel-lem) i ishin dhĂ«nĂ« fjalĂ«t pĂ«rmbledhĂ«se dhe njĂ«kohĂ«sisht tĂ« shkurtra.â [Fadlu ilmis-selef ala ilmil-halef (fq. 62-63).]
Ndër cilësitë e dijetarëve është besimi i tyre se e vërteta dhe udhëzimi qëndrojnë tek ndjekja e asaj që Allahu i Lartësuar ka zbritur.
Allahu i LartĂ«suar thotĂ«: âKjo Ă«shtĂ« rruga Ime e drejtĂ«; prandaj ndiqeni e mos shkoni rrugĂ«ve tĂ« tjera qĂ« tâju shmangin nga rruga e Tij. Kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« ju porosit Ai pĂ«r tâu ruajtur nga tĂ« kĂ«qijat.â (El-Enâam, 153)
Pra, dijetarët nuk e pasojnë dhe nuk e marrin si pikënisje mendimin.
Ata qĂ« veprojnĂ« asisoj janĂ« pikĂ«risht injorantĂ«t, tĂ« cilĂ«t i kishte pĂ«r qĂ«llim i DĂ«rguari (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), siç pĂ«rcillet nga Abdullah bin AmĂ«r bin El-As tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âE kam dĂ«gjuar tĂ« DĂ«rguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) duke thĂ«nĂ«: âVĂ«rtet, Allahu nuk e largon dijen duke e hequr atĂ« nga mesi i njerĂ«zve, por e largon duke ua marr shpirtin dijetarĂ«ve. E, kur tĂ« mos e lĂ« asnjĂ« dijetar, atĂ«botĂ« njerĂ«zit u referohen kokave injorante, tĂ« cilĂ«t kur tĂ« pyeten, japin pĂ«rgjigje pa pasur dije. Dhe kĂ«shtu e humbin vetĂ«n dhe tĂ« tjerĂ«t.â [Buhariu (100) dhe Muslimi (2673).]
Pra, ky hadith na tĂ«rheq vĂ«rejtjen qĂ« tĂ« mos u kthehemi atyre pĂ«r tâi pyetur e pĂ«r tĂ« marr fetva dhe vendime rreth gjendjeve tĂ« rĂ«nda qĂ« e godasin ummetin.
Prej formave të pasimit të mendimit është marrja me analiza gazetareske dhe ndjekja e lajmeve nëpër revista, pastaj bërja e tyre si bazë në këshillimin dhe udhëzimin e masës së rëndomtë të myslimanëve.
Prej pasimit tĂ« mendimit Ă«shtĂ« edhe: pĂ«rkushtimi i disave qĂ« tĂ« jenĂ« prezent gjatĂ« ngjarjeve qĂ« ndodhin, me ndonjĂ« koment, apo hytbe, apo ligjĂ«ratĂ«. E kjo, sâĂ«shtĂ« gjĂ« tjetĂ«r, veçse njĂ« opinion. NdĂ«rkohĂ« qĂ« ata, qĂ« u Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« dijenia, e dinĂ« se ajo, qĂ« Allahu ka zbritur, Ă«shtĂ« e vĂ«rteta, e cila tĂ« udhĂ«zon nĂ« rrugĂ«n e tĂ« Plotfuqishmit dhe tĂ« Denjit pĂ«r çdo lavd.
KĂ«shtu, prej cilĂ«sive tĂ« dijetarĂ«ve Ă«shtĂ« lĂ«nia e taklid-it (pasimit tĂ« verbĂ«r), ngaqĂ« mukal-lidi (ai qĂ« pason verbĂ«risht) e merr fjalĂ«n e tjetĂ«rkujt pa kurrfarĂ« argumenti dhe nuk Ă«shtĂ« pasues. Sepse, pasimi nĂ«nkupton tâia marrĂ«sh fjalĂ«n atij qĂ« argumenti ta bĂ«n pĂ«r detyrĂ« njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ«Â (marrjen e fjalĂ«s sĂ« tij). Dija Ă«shtĂ« ajo qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« e qartĂ« dhe Ă«shtĂ« vĂ«rtetuar, ndĂ«rsa, mukal-lidi nuk e di argumentin, andaj dhe nuk ka dije.
E nĂ«se thuhet: âA do tĂ« thotĂ« kjo qĂ« mukal-lidi nuk Ă«shtĂ« dijetar?â
PĂ«rgjigjja: âPo, mukal-lidi nuk Ă«shtĂ« dijetar, dhe disa dijetarĂ« kanĂ« pĂ«rcjellĂ« konsensus rreth kĂ«saj çështje.â
Ndërmjet cilësive të dijetarëve është se ata i kuptojnë shembujt që Allahu i sjellë në Kuranin fisnik.
Allahu i LartĂ«suar thotĂ«: âKĂ«ta shembuj Ne ua paraqesim njerĂ«zve, por ata nuk i kupton kush, pĂ«rveç dijetarĂ«ve.â (El-âAnkebut, 43)
Prej cilësive të dijetarëve është se ata janë të denjë për hulumtime/shqyrtime dhe kanë kuptim të thellë.
Allahu i LartĂ«suar thotĂ«: âKur atyre u vjen ndonjĂ« lajm i rĂ«ndĂ«sishĂ«m qĂ« ka tĂ« bĂ«jĂ« me sigurinĂ« ose frikĂ«n, ata e pĂ«rhapin (pa e vĂ«rtetuar mirĂ«). Por, nĂ« qoftĂ« se kĂ«tĂ« lajm do tâia pĂ«rcillnin (pĂ«r shqyrtim) tĂ« DĂ«rguarit dhe parisĂ«, hulumtuesit do ta merrnin vesh prej tyre (se çfarĂ« lajmi duhet pĂ«rhapur e çfarĂ« jo). Sikur tĂ« mos ishte mirĂ«sia e Allahut dhe mĂ«shira e Tij, ju tĂ« gjithĂ« do tĂ« ndiqnit djallin, pĂ«rveç njĂ« numri tĂ« vogĂ«l.â (En-Nisa, 83)
Ebu Hatim Er-Razij (RahimehUllah) thotĂ«: âDija tek ne pĂ«rbĂ«n atĂ« qĂ« ka ardhur nga Allahu i LartĂ«suar: ajetet shfuqizuese tĂ« Kuranit dhe jo tĂ« shfuqizuara, pastaj hadithet e vĂ«rteta tĂ« pĂ«rcjella nga i DĂ«rguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), tĂ« cilat nuk hidhen poshtĂ« (nga hadithe tjera), pastaj ato qĂ« janĂ« pĂ«rcjellĂ« nga grumbulli i sahabĂ«ve, pĂ«r tĂ« cilat ata kishin njĂ«zĂ«shmĂ«ri. E, kur ata (sahabĂ«t) tĂ« kenĂ« mospajtime, nuk dilet jashtĂ« tyre. E nĂ«se kjo (nga sahabĂ«t) nuk dihet dhe nuk kuptohet, atĂ«herĂ«, dija merret nga tabiâinĂ«t. E, nĂ«se nuk gjendet tek ta, atĂ«herĂ«, prej imamĂ«ve tĂ« fesĂ«, qĂ« ishin pasues tĂ« tyre, si: Ejjub Es-Sihtijanij, Hammad bin Zejd, Hammad bin Seleme, Sufjani, Maliku, El-Euzaâij dhe El-Hasen bin Salih. E, nĂ«se nuk gjendet tek kĂ«ta, atĂ«herĂ« merret prej çiftit tĂ« AbduRrahmĂąn bin Mehdij, Abdullah bin El-Mubarek, Abdullah bin Idris, Jahja bin Adem, ibĂ«n âUjejne dhe Uekiâ bin Xherrah. Pas tyre vijnĂ«: Muhamed bin Idris Esh-Shafiâij, Jezid bin Harun, El-Humejdij, Ahmed bin Hanbel, Isâhak bin Ibrahim El-Handhalij dhe Ebu âUbejd El-Kasim bin Sel-lam.â
IbĂ«n Kajjim El-Xheuzijje (RahimehUllah), duke u ndĂ«rlidhur me fjalĂ«t e Ebu Hatimit thotĂ«: âKjo Ă«shtĂ« rruga e dijetarĂ«ve dhe imamĂ«ve tĂ« fesĂ«, pra, konsiderimi i thĂ«nieve tĂ« kĂ«tyre (qĂ« u pĂ«rmendĂ«n mĂ« lartĂ«) karshi Kuranit, Sunetit dhe thĂ«nieve tĂ« sahabĂ«ve, si pozitĂ«n e tejemmumit. Tejemmmumi merret kur nuk ka ujĂ«, ndĂ«rkaq, kĂ«ta tĂ« mĂ«vonshmit, pasuesit e verbĂ«r, e zgjodhĂ«n tejemmumin, edhe pse uji Ă«shtĂ« nĂ« mesin e tyre dhe pĂ«rdorimi i tij Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« i lehtĂ« sesa ai (tejemmumi).â[Iâlam El-Muvek-kiâin (2/248).]
NĂ«se thuhet: âEdhe racionalistĂ«t hulumtojnĂ« (rreth meseleve tĂ« fesĂ«), andaj, si ka mundĂ«si tĂ« jetĂ« kjo cilĂ«si e dijetarĂ«ve?!â
PĂ«rgjigjja: Hulumtimi (shqyrtimi) i mirĂ«filltĂ«, qĂ« Ă«shtĂ« cilĂ«si e dijetarit, qĂ«ndron mbi baza tĂ« vendosura nga dijetarĂ«t dhe merret nga Kurani i MadhĂ«rishĂ«m dhe nga Suneti i pastĂ«r, sipas kuptimit tĂ« selefĂ«ve tĂ« mirĂ« (riduanullahi âalejhim).
Ndërkaq, bazat e racionalistëve ndryshojnë nga kjo rrugë, si në pikëpamje, ashtu edhe në shqyrtim. Kështu, vendimet nga Kurani dhe suneti ata i nxjerrin duke u mbështetur në anën gjuhësore, ndërsa, disa të tjerë, duke mbështetur në anën gjuhësore dhe në mendjet e tyre. Ka edhe të tillë që këtë e bëjnë duke u mbështetur në indikatorë dhe shfaqje që vijnë nga zemra. Kështu mendojnë ata!!
Ka edhe asi që këtë e bëjnë duke u mbështetur vetëm në fikhun e Ehlul-Bejtit.
Mirëpo, tërë kjo është shqyrtim (hulumtim) sipas rrugës së gabuar.
Andaj, të denjët për shqyrtim të mirëfilltë janë dijetarët, dhe ai (shqyrtimi i mirëfilltë) është që nxirret nga Kurani dhe Suneti, sipas kuptimit të selefëve.
Pra, dijetarët janë ata që i shqyrtojnë ashtu si duhet gjërat kur të vijnë ngjarjet tronditëse dhe sprovat; ata e njohin fitnen kur ajo vije, ndërkaq, kur fitneja të largohet, atë e njeh secili.
Nga Zurejku nga Ebu Es-Sulejl pĂ«rcillet tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âShkova tek Sile bin Eshjem dhe i thash: âMĂ« mĂ«so prej asaj qĂ« Allahu tĂ« ka mĂ«suar!â Ai ma ktheu: âTi sot je sikur unĂ« ditĂ«n kur shkova tek shokĂ«t e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) dhe u thash: âMĂ« mĂ«soni prej asaj qĂ« Allahu ju ka mĂ«suar!â Ata mĂ« thanĂ«: âKĂ«shillo pĂ«r Kuranin dhe kĂ«shilloji myslimanĂ«t, pĂ«rkushtohu nĂ« lutjen drejtuar Allahut, aq sa ke mundĂ«si dhe mos u bĂ«j i vrarĂ« i shkopit, i vrarĂ« pĂ«r filan familjen apo pĂ«r filan familjen. Ki kujdes nga disa njerĂ«z qĂ« thonĂ« ne jemi besimtarĂ«, por sâkanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« asgjĂ« me besimin; ata janĂ« el-harĂ»rijje (havarixhĂ«t).â
Zurejku thotĂ«: âE kam dĂ«gjuar Hasenin duke thĂ«nĂ«: âKur tĂ« vijĂ« fitneja, atĂ« e njeh çdo dijetar, ndĂ«rsa, kur tĂ« largohet, atĂ« e njeh secili injorant.â [PĂ«rcjellĂ« nga ibĂ«n Saâd nĂ« Et-Tabekat (7/166), Buhariu nĂ« Et-Taârih El-KebĂźr (4/321) dhe Ebu Nuâajm nĂ« El-Hilje (9/24).]
Pra, kĂ«ta janïżœïżœ dijetarĂ«t tĂ« cilĂ«ve duhet tâu kthehemi pĂ«r tâi njohur kĂ«to gjĂ«ra dhe vendime, dhe, elhamdulilah, nĂ« vendin tonĂ«Â (ArabinĂ« Saudite) ata janĂ« tĂ« shumtĂ«. NĂ« krye tĂ« tyre qĂ«ndron shkĂ«lqesia e tij, myftiu, pastaj Komisioni i dijetarĂ«ve tĂ« mĂ«dhenj, Komisioni i pĂ«rhershĂ«m pĂ«r fetva, si dhe dijetarĂ«t e tjerĂ« qĂ« janĂ« tĂ« njĂ« rangu me kĂ«ta, tĂ« cilĂ«t janĂ« tĂ« njohur me dije dhe me pasim tĂ« Sunetit. Allahu i mĂ«shiroftĂ« ata qĂ« kanĂ« vdekur dhe i ruajt, i udhĂ«zoftĂ«, i forcoftĂ« dhe u dhĂ«ntĂ« sukses tĂ« gjallĂ«ve. Amin!
0 notes
Edukata e nxënësit të dijes
Edukata e nxënësit të dijes.
Me veten e tij:
Në vijim do shpalosim disa tipare, cilësi me të cilat duhet të vishet nxënësi i dijes. Edukata e nxënësit te dijes duhet te vërehet ne këto aspekte:
Dija është adhurim, andaj veshja me petkun e dijes, kërkimi dhe praktikimi i saj duhet të jetë i sinqertë dhe njëkohësisht të jetë në përpuethshmëri me traditën profetike.
Të qenurit selefij i përpiktë, frikë-respekti ndaj Allahut, përmirësimi i vetvetes, thjeshtësia, largimi i kryeneçësisë dhe kundërshtimi i mendjemadhësisë, të qënit të kënaqur me aq sa të është dhënë, asketizmi, burrëria (të ruhesh nga ato gjëra që ta prishin atë), shfaqja e cilësive burrërore, braktisja e kënaqësive të kësaj bote, largimi nga vendet e padobishme, pajisja me butësi, palëkundshmëria dhe qëndrueshmëria. Vullneti dhe etja në kërkimin e dijes, udhëtimi në kërkim të saj, shkruarja e dijes, përsëritja e gjërave të mësuara më parë, kërkimi i mbrojtjes dhe strehimit tek Allahu, saktësimi i dijes.
Mburoja e nxënësit të dijes është fjala: nuk e di!
Të tregojë kujdes për kohën, e cila është pasuri mjaft e madhe, në përdorimin e saj për lexim, saktësimi dhe përforcimi të dijes së marrë si dhe në shfletimi i librave voluminoz. Gjithashtu e rëndësishme është aftësia në bërjen e pyetjes, dëgjimi, kuptimi, e më pas praktikimi i saj.
TĂ« debatojĂ« pa armiqĂ«si, tĂ« pĂ«rsĂ«risĂ« dijen e marrĂ«, te kapet fort pas KurÈanit, sunnetit dhe shkencave qĂ« lidhen me to, tĂ« plotĂ«soje (pĂ«rforcojĂ«) themelet ne çdo fushĂ«, tĂ« largohet nga dashuria pĂ«r tu dukur dhe pĂ«r tu njohur nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«, ta kritikojĂ« vetĂ«pĂ«lqimin dhe tĂ« mendojĂ« mirĂ« pĂ«r njerĂ«zit.
Zekati i dijes: Të thotë të vërtetën, të jetë urdhërues në të mirë dhe ndalues i të keqes, të jetë ekuilibrues midis dobisë dhe dëmeve, të përhapë dijen, të dojë dobinë, dhe të kontribuojë me pozitën që ka në mënyrë që të bëj ndërmjetësim të mirë për muslimanët që u kanë rënë sprova (probleme).
Krenaria, mbrojtja dhe ruajtja e diturisë, përdorja e urtësisë dhe jo servilizmi, lënia e tealumit (të pretendojë personi që ai është dijetar dhe në të vërtetë nuk është ashtu), të folurit për atë që nuk është kompetent, qëndrimi i nxënësit të dijes ndaj gabimit të një dijetari, kundërshtimet midis dijetarëve, kundërpërgjigja ndaj dyshimeve, largimi nga grupacionet dhe partitë gjithashtu mosbërja miqësi dhe armiqësi për hir të tyre.
NĂ«Â dije:
Ti marrë gjërat gradualisht, të fillojë me më të rëndësishmen, të pyes dijetarë e jo nxënës dije, të mësojë një tekst të shkurtër dhe ta përforcojë atë tek një dijetar i përpiktë, dhe të mos angazhohet me libra të gjatë ndërkohë që nuk ka përsosur bazat, të mos hidhet nga një fushë dije tek tjetra para se ta mbarojë të parën, të piketojë dobitë dhe rregullat në dije, të mos studiojë më shumë se një dituri në mënyrë që të mos i përzihen.
Me mësuesin:
Respekti ndaj mësuesit duke mos e tepruar apo neglizhuar një gjë të tillë, të jetë shembull i mirë tek ai, të përqendrohet tek fjala e tij, të shkruajë gjatë kohës së mësimit dhe ta përsërisë atë, te gjejë kohën e përshtatshme për të pyetur mësuesin dhe jo kur ai është i zënë, shkruajtja e tekstit të incizimeve dhe dëgjimi i tyre.
Kujdes marrjen e dijes nga bidatçiu, dhënia rëndësi dijes dhe jo shoqërisë.
Lidhja me Krijuesin e tij pasi ashtu si të jemi ashtu dhe do të jenë edhe prijësit tanë.
Me shokun:
Të tregojë kujdes nga shoku i keq, besimtari është pasqyrë për vëllain e tij, të bashkëpunojë dhe  te studiojë/përsërisë me të, të këshillohet me te, te mbuloje mangësitë e tij, te mos përhape sekretet e tij, te mos mbarte fjalë nga një palë tek një palë tjetër.
Kujdes nga: përgojimi, shakatë e shumta, ndërhyrja mes dy vetave kur diskutojnë, urrejtja, smira , mendimi i keq, shoqërimi me bidatçitë, përmendja e fitneve me qëllim mbrojtjen prej tyre.
Me librat:
Të marrë librat bazë, të mos e mbushë librarinë tij dhe mos hutohet me libra dytësor (të ulët) sidomos librat e bidatçive dhe librat e fitneve dhe dyshimeve, të kapet pas librave të imamëve siç janë, Shejkhul Islami: Imam Ibn Tejmijje dhe Imam Ibn Kaj-jimi (Allahu i mëshiroftë), si dhe dijetarët e davetit (ata janë Muhammed Ibn AbdulUehhabi dhe të tjerët pas tij [Allahu i mëshiroftë]), mos të marrë libra për të këshilluar ndonjë shejkh se kjo ndoshta nuk është gjë e mirë për të, mos të përfitojë prej një libri pa i njohur termat që përdor përpiluesi i tij, dhe mos të jetë qëllimi tij mbledhja e librave dhe mbajtja e tyre në bibliotekë.
Me ambientin në të cilin mëson:
Ta bëjë vendin ku qëndron të mbushur plot me përmendje ndaj Allahut dhe veçanërisht xhamijat, sepse ato nuk janë ndërtuar që të bëhet tregti në to apo për kërkimin e gjërave të humbura.
0 notes