#ik ben bang van alle mensen

[vliegendevis]

iemand heeft dit vast al eens gedaan

van alle kleine hondjes whatsappstickers gemaakt

haar vingers in je oren geduwd om het geluid van de hagel op het plastic dak te dempen

roze tulpen van de albert heijn naar je gebracht op oudjaarsdag

het heeft eerder zo geonweerd

toen je hier aan deze tafel in deze bar zat

en precies hetzelfde spel met deze mensen,

je vrienden van de middelbare school, speelde

en je bent al heel

lang zo lang

als je nu bent

maar toen kende ik je nog niet

ik ben vaak zo bang geweest als vandaag

wakker geworden met een onderbuik van gonzende magma

en een hart van puimsteen

ik heb vaker een hand vastgehouden

die me niet gerust kon stellen

maar het was niet jouw hand

want ik kende je nog niet

[devosopmaandag]

Ontvang in eenvoud dit geschenk van het toeval

Mijn vroegste herinneringen aan de laatste dag van het jaar zijn gevuld met kinderlijke opwinding, met een huis vol mensen, muziek, vrolijkheid, dwaze spelletjes, de lekkerste dingen en vader die te veel dronk. Dan wilde hij dansen, vervolgens werd hij sentimenteel tot tranen aan toe, en tot slot viel hij in de stoel in slaap. Moeder werd dan altijd boos maar was ook toegeeflijk. Ik schaamde mij voor die vreemde man die toch mijn vader was. Misschien omdat dit een patroon was dat jaren aanhield, drong iets van het verstrijken van de tijd door in dat kind dat ik was. Alweer een jaar voorbij. Ik ben nooit gevoelig geweest voor dat sentiment. Vaders ritueel op die avond was de uitdrukking van zijn hang aan het leven. Op zijn sterfbed was hij soms een bang kind.

Op de een na laatste avond van dit jaar had ik behoefte aan wat frisse lucht. Ik ging een tijd op het dakterras van ons tijdelijk onderkomen staan. Er was amper wind, de lucht was vochtig. Twee lantaarns brandden in een bijna zwarte wereld. Er leek niemand thuis te zijn in het huis onderaan de weg. Ik stond zo een tijdje en haalde extra diep adem. Er was niets te horen, behalve het ruisen van een beekje. Ik dacht niet na over het afgelopen jaar, laat staan over het verstrijken van het leven. Ik stond daar en zag mijzelf staan. Dat was meer dan voldoende.

Door een hinkstapsprong in mijn hoofd was ik enkele dagen terug beland bij de dichter Carlos Drummond de Andrade*. Ik zocht een gedicht ergens voor, kwam een ander gedicht tegen dat ik ooit al eens markeerde en vervolgens een gedicht dat ik nooit echt las. Het heet 'Jaarwisseling'**. Ergens in dat gedicht staat de regel: “ontvang in eenvoud dit geschenk van het toeval”. Dat doe ik. Ergens in dat gedicht staat ook “de troost van zich bedrinken”. Dat ik nog eens mijn vader en een Braziliaanse dichter samen zou brengen!

Er rest mij niets dan het gedicht voor u over te typen en u te waarschuwen dat alles erin zit wat het overdenken van het leven met zich mee kan brengen (met excuses voor een vos die veel langer is dan ik mezelf altijd toesta).

De laatse dag van het jaar

ís niet de laatste dag van de tijd

Andere dagen zullen komen

en nieuwe dijen en buiken zullen je de warmte des levens mededelen

Je zult monden zoenen, papieren verscheuren,

reizen maken en vieringen bijwonen van

zoveel verjaardagen, doctoraalexamens, promoties, glorie, zoet

dood met orgelspel en koraal,

dat de tijd meer dan vol zal zijn en het het roepen niet hoort,

het onherroepelijke huilen

van de wolf in eenzaamheid

De laatste dag van de tijd

is niet de laatste dag van alles.

Er blijft een franje van leven

waar twee mensen gaan zitten

een man en zijn vijand,

en vrouw en haar voet,

een lichaam en zijn herinnering,

een oog en zijn glans,

een stem en haar echo,

en wie weet misschien God...

Ontvang in eenvoud dit geschenk van het toeval.

Je hebt verdiend nog een jaar te leven.

Je zou wel altijd willen leven en de droesem der eeuwen drinken.

Je vader is dood, je grootvader ook.

In jou zelf is al veel gestorven, of anders loert het op de dood.

Maar hoe dan ook, je leeft, voor de zoveelste keer,

en je hoopt, glas in de hand,

straks te ontwaken.

De troost van zich bedrinken.

De troost van dansen en schreeuwen,

de troost van het biljart,

de troost van Kant en van de poëzie,

allemaal... en geen enkele brengt uitkomst.

Komt de ochtend van een nieuw jaar.

De boel is afgewassen, opgeruimd.

Het wrakke lichaam herstelt zich in

schuim.

De zintuigen funktioneren vlot,

De mond vreet leven.

De mond stikt in het leven.

Het leven gulpt uit de mond,

lekt de handen, het plaveisel,

Het leven is dik, vettig, dodelijk, gluiperig.

* Carlos Drummond de Andrade (1902-1987)

** vertaling August Willemse (1936-2007)

[inktvlekken]

betekent minder over de zee schrijven loslaten eindelijk de plaats verlaten die het verleden is, het dorp waar ik leerde lopen fietsen zwijgen en verdwijnen

is het een kwijtraken of een terugvinden van wie ik tussen golfen verloor tussen het schreeuwen van de meeuwen elke storm, alle duinen waar we verstoppertje speelden

is het nieuwe woorden vinden of vormen mijn gedachten zich naar de steden waarin ik sindsdien woonde, de treinen waarin ik mijn boeken lees de plekken waar ik mensen ontmoet. is het leren autorijden en de wegen op een andere manier zien

is het mezelf voorstellen en minder bang zijn voor wat ik bij me draag geleerd hebben dat het zout niet van mijn lippen komt en dat er mensen  zijn die dit niet van me zullen vragen.

mijn vader bestaat uit voicemailberichten, mijn moeder is een geest mijn zusje een afwezigheid met scherpe randen ze zijn een dorp dat ‘s winters leeg en zomers Duits was

en ik ben nog hier, ik adem, zal de windkracht raden weigeren om weg te waaien.

[homoerotisch]

De busschauffeur is de beste essayist Even een trigger warning, lieve lezers. U stapt momenteel een essay in. Of eigenlijk stapt u in een busje, een Mercedes-dieselbusje dat over de smalle kronkeldijken van het eiland Goeree-Overflakkee kachelt. We hebben geen flauw idee waar we heen gaan, we dragen geen gordels. Dat hoeft allemaal niet in een essay. Het is het meest ongebonden genre, daarom ben ik er zo gek op.

Ik zeg het er maar bij. Want ik was zelf nauwelijks ingestapt, of ik las op mijn telefoon dat mensen tegenwoordig doodsbenauwd zijn voor essays. Jongeren denken bij ‘essay’ aan een oersaaie schoolopdracht. Alleen het woord zelf al roept ‘traumatische gevoelens op’, aldus een verslag op een website van de boekensector. Daarom overweegt de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek om het Boekenweekessay voortaan anders te noemen. Er moet een ander ‘label’ komen.

Enfin, alle essayisten boos. Welk nieuw label, dat is nog niet bekend. Zelf zou ik Boekenweekpamflet voorstellen. Een pamflet is een simpel stuk proza waarin staat hoe het zit, zodat de lezer kan stoppen met denken. Naar pamfletten is momenteel veel vraag.

Een essay daarentegen is een roadtrip over kronkelwegen waarbij je moet helpen kaartlezen terwijl je bijna uit de bocht vliegt. Dus ik snap de angst. Als essayist ben ik sowieso bang voor ‘essay’: zet het woord op de omslag van een boek en niemand koopt het. Dus laat ik het woord maar weg. Zonde, want het essay verdient juist volop propaganda.

Essay betekent: alles mag. Van de sierlijke woede van James Baldwin via het verdwaalplezier van Rebecca Solnit tot de sublieme Ikjes die Michel de Montaigne schreef en die even makkelijk over oorlog, katten of seks gingen.

Dus inderdaad: dan is er iets goed mis als de jeugd het genre associeert met de plichtmatige woordenbrij die je evengoed aan ChatGPT kunt uitbesteden. Iets mis met het moderne fabrieksonderwijs, bedoel ik, met het culturele klimaat. Niet met het woord.

Een essay is juist dat wat aan robotschrijven ontsnapt. Essay is Frans voor probeersel of proef, scheikundigen gebruiken het woord ook, gespeld als assay; een biochemische test. Essayeren is nieuwe al dan niet chemische verbindingen maken.

Een essay is iets nieuwsgierigs dat in je gezicht kan ontploffen.

Zoals ons busritje over Goeree-Overflakkee kan mislukken. Achter de voorruit zit een A4’tje geplakt met ‘buurtbus lijn 735’. De chauffeur komt uit Ooltgensplaat, heeft lang blond haar, draagt een marinejas met gouden manchetten. Met zijn chelsea boots drukt hij het gaspedaal in.

We brommen langs blote winterakkers waar de uien, bieten en spruiten nog niet zijn ingezaaid. Net het Amerikaanse heartland: veel christenen, veel dorpen zonder buurtsuper, veel jongeren aan de amfetaminen. Volop vloekende vlaggen.

Ik ken de chauffeur als Frank/Janine, de jurkdragende zanger en gitarist van Ongeregeld, een Rotterdamse countryband die vrolijke liedjes maakt over verschoppelingen. Frank/Janine is alle hokjes ontstegen. Geen computer kan ons tochtje nabootsen.

Dat we hier rijden, zit zo. Eind jaren negentig zag men marktwerking als oplossing voor alle problemen die we nog niet hadden. Zoals staatsbusbedrijven. Die moesten weg, mensen zouden schrikken van het woord ‘bus’. Dus kregen bussen voortaan nieuwe labels: Qbuzz, Arriva, Connexxion, et cetera.

Connexxion betekent verbinding, maar die verbinding valt steeds vaker weg, vandaar die twee kruisjes. Dit jaar zette Connexxion wat x’jes door lijndiensten op het eiland, om kosten te besparen.

Toen zijn Frank/Janine en een stel andere vrijwilligers zelf maar een busdienst tussen de dorpen begonnen. Achter ons zitten twee mbo-scholieren, blij dat ze niet 19 kilometer naar school hoeven te fietsen.

Frank/Janine reed hier eerder rond als maaltijdbezorger: dagelijks eten langsbrengen bij eenzame ouderen, praatje maken. Tot de ‘zorgmoloch’ dat te duur vond. Tegelijk met de bus verdween de maaltijdbezorging. Nu kiepert een commercieel bedrijf eens per week een partij magnetronmaaltijden voor de deur van eenzame mensen. Ping, klaar.

We rijden langs een wegkwijnend zwemparadijs en een bedreigd ziekenhuis. Rotterdam ligt een half uur hiervandaan. Ook in de grote glimstad schrapt men trouwens driftig in bus en metro. Heel Holland krimpt op eendere wijze.

De gemarginaliseerde essayist en de gekrenkte boer en al die mensen die eenzaam hun magnetronmaaltijden verorberen, ze delen het lot: het land van losse schroeven. En ik droom van een samenleving waarin schrijvers even boos zijn over het verdwijnen van een buslijn als om het woord essay.

Intussen is de buschauffeur hier de beste essayist: in een verschraald land legt hij verbindingen die er eerder niet waren.

[gedichtenoverdingen]

21, 2-2-2023

Ik heb me in tijden niet zo ongeloofelijk zwaarmoedig gevoeld, dat ik spontaan het schrijven terug vind. Ik zeg de verkeerde dingen en sla de verkeerde toon aan om vervolgens dat alles te ontkennen maar wel bang ben dat m’n huisgenoten me nu nog minder mogen. Ik ben nog altijd te impulsief in conversatie, waardoor ik mijn vader machteloos zie proberen om te gaan met de dingen die hij ook niet begrijpen kan of oplossen. Je zou maar een dochter hebben. Ik geef geld uit alsof ik niet van plan ben een toekomst te gaan hebben. Ik wil een grap maken over hoe ik niet weet of ik het eind van deze maand ga halen, en dan niet zo zeer financieel - maar dat zijn geen leuke grappen om te maken, en de waarheid is, ik red me wel. Ik red mezelf altijd. Ik weet inmiddels best dat door middel van samenwerken en verbinden en je open stellen je meer bereikt, dat dat is waar het leven begint. Maar ik weet ook dat te veel misplaatste liefde, hoop, verwachtingen, vertrouwen, geduld en vergiffenis ertoe hebben geleid dat er enkel bedden geen levens werden gedeeld en misschien verklaart dat waarom ik al kankerend vannochtend in m’n eentje een hele tafel inclusief tafelblad (in 2 keer lopen) vanuit de woonkamer de schuur in heb gesleurd omdat m’n huisgenoten dat nog altijd niet hadden gedaan en ik dat blijkbaar niet op een normale manier kon vragen. Dan deed ik het zelf maar. 

Ik weet niet zo goed wat ik later wil worden maar dat komt ook omdat ik weet dat het niets uit maakt. Misschien is het gewoon goed om door the motions te gaan, gewoon die studie af maken. Wat ik en de rest van de wereld daarvan vind of daarvan gaat maken is even niet belangrijk. Elk. Moment. Van. Reflectie. Leidt. Tot. Stilstand. En ik wil eigenlijk vooral verder, niet meer te horen krijgen dat ik te jong ben om mee te zijn, om het te begrijpen, om serieus genomen te worden. Ik wil weten dat het kan, liefde, de blik van je eigen kind als het niet durft. Ik denk dat ik het daarvoor doe, the motions. En voor de versie van mezelf die ik dan ben.

Ik verbaas me soms over hoe diep trauma kan gaan zitten en dat je dat pas beseft als het na vijf jaar ineens terug komt. Maar vervormd, het zijn de ideeën die je bang maken, niet de letterlijke gebeurtenis. Ik heb nog altijd irrationele angst bij hele normale dingen. Ik weet niet of de praatafspraak van volgende week daarin iets kan veranderen, maar wel dat daarheen gaan valt onder het proberen.

“Proberen”, misschien is dat wel mijn favoriete woord. Een ondergewaardeerd woord. Sommige vinden proberen niet goed genoeg, te ondermijnend, voorzichtig, veilig. Ik vind het dapper. Ik vind het mooi dat we het als mensen altijd nog kunnen proberen, iets. Ondanks dat we het spannend vinden, niet weten hoe of er geen fuck meer van geloven, proberen.

Soms denk ik aan hoe lang ik vind dat het leven al duurt en derhalve nog zal duren. Ik ben een maand te vroeg geboren en mijn moeder grapte dat ik altijd ongeduldig ben gebleven. Misschien is dat anders voor mensen die weinig last hebben van zichzelf, fysiek dan wel mentaal - maar als we de boedhisten moeten geloven hoort leiden nou eenmaal bij het leven. 

Nu dat ik filosofie als tweede studie ben gaan doen, drie vakken daarin heb gevolgd, besef ik me eigenlijk vooral wat de Westerse filosofie niet kan en de Oosterse wel. Niet dat ik je alles kan vertellen over Daoïsme, maar wel dat het analyseren van interpretaties van interpretaties van woorden in specifieke contexten weinig concrete antwoorden zal bieden. En misschien heeft het als we het over ethiek hebben, dan meer zin om aan je vrienden te vragen wat zij zouden doen, of is ethiek wel het besef dat wat je ook doet, zij je niet zullen afschrijven. 

[ochtendstorm]

Wil je me vertellen over de dingen die je de afgelopen weken hebben geraakt? ❤️ Ze mogen mooi en teder zijn maar ook verdrietig of lelijk. Ik stuur warmte jouw kant op.

De afgelopen weken waren heel vaak heel donker. Iets met teruggetrokken worden naar het verleden en het allerrauwste verdriet. En eigenlijk gebeurde er zelfs niet zo heel veel, maar al mijn zacht verdween. Zacht voelt soms niet vast te houden.

Zondag ging ik naar een benefiet voor een organisatie die zich bezighoudt rond trauma en seksueel geweld. Ik had daar ondersteuning en ik kreeg een zacht dekentje met een teddybeer op en mocht me backstage verstoppen als het te veel was en dat was mooi, maar ik had ook de meest gruwelijke lelijke gedachten. Soms snap ik dan even terug waarom vergeten zo goed werkte, waarom dat altijd zo nodig is. De dagen erna waren ook vooral heel veel lelijk. Soms is alles zo hard en niet-mogen dat echt niets meer kan. Dan mag ik bijna geen deken of kussen meer op mijn bed en mag ik niet dieper ademen, mag ik niet gronden en mogen er enkel nog dingen die pijn doen. Dat voelt een beetje absurd en abnormaal, maar dat is wel hoe het is. Misschien is dat ook wel een beetje verdrietig, dat voel ik nu ook terug. De afgelopen weken waren misschien net iets te veel herinneren zonder dat er heel veel herinnerd wordt.

(Maar er was ook teder en zacht: er waren de meest troostende knuffels, er waren mensen die mochten zien en mochten horen, er was toegedekt worden, er was heel veel veilig eigenlijk, ik was gewoon nog steeds heel erg bang).

Ik denk dat ik al je warmte heb kunnen vangen ❤️ Dat is heel, heel welkom deze koude winterdagen. Toen ik je berichtje las, dacht ik als eerste: jij bent een van mijn favoriete mensen die ik niet ken. Dat klinkt wat raar, maar van alle mensen die ik maar in een vluchtigheid ken en tegenkom (of blijvend tegenkom) ben jij toch wel een van de zachtste favorietjes.

[alleswatmijblijmaakt]

Gezien

My Secret Love

Episode 05

Tim & Mai

We beginnen met een terugblik naar een gesprek die zij hadden in de middelbare school. Mai verteld Tim dat hij hem leuk vind en dat hij meer dan vrienden wil zijn.

Tim wil vrienden blijven, omdat vriendjes uit elkaar kunnen gaan en hij voor altijd zijn leven met Mai wil delen. Hij acht het veiliger als ze vrienden blijven.

Bomb & Bear

Ze blijven niet lang in het donker dat Bomb de fan is waar Bear naar op zoek was. Maar Bomb freaks out, omdat hij bang is dat Bear teleur gesteld is.

Mek & Kim

Mek is niet blij met de interacties tussen Kim en Tim en doet iets wat niet slim is. Dit had heel fout af kunnen lopen. Mek geeft toe dat hij het gedaan heeft, maar wanneer hij zegt dat hij dit gedaan heeft, omdat hij niet wil dat anderen om Kim heen cirkelen verteld Kim hem dat hij hem niet als excuus moet gebruiken.

En al heeft hij daar zeker gelijk in, vind ik wel dat hij wat ruw was toen hij Mek vertelde dat hij waardeloos is.

Park & Lee

Park denkt dat hij Lee betrapt wanneer hij bij hen thuis arriveert. Hij duwt de man weg bij Lee en rend weg.

Arme jonge. Ik denk zelf nog steeds niet dat Lee scheef loopt, maar ik ben wel benieuwd naar waarom Park het idee heeft dat Lee vreemd zou gaan. Voelt hij ergens onzeker over hun relatie?

Lee die geen flauw benul heeft van wat er aan de hand is, probeert contact te hebben. Maar Park neemt niet op en de komende dagen mijd hij hem.

The Eclipse

Episode 04

Er is een verschil tussen Akk en de docenten van deze school. Als president van de studentenraad is hij streng voor zijn medestudenten uit plichtsbesef maar vooral ook vanuit zorg dragen naar de studenten toe. Het is geen pestkop die dronken is van de 'macht' die hem is toegediend als president zijnde. Anders dan de docenten die er alles aan doen om gehoorzaamt te worden. Want dat zijn duidelijk wel pestkoppen aan hun methodes van gareel houden te zien.

Ayan is duidelijk nog in rouw. Ik weet niet meer hou lang het geleden is dat Dika overleden is, maar het is duidelijk dat hij er nog steeds moeite mee heeft.

Er is nog geen vertrouwensband tussen hem en Akk, maar blijkbaar vertrouwt hij hem genoeg om tegen hem aan te leunen als hij, moe en emotioneel van de manier waarop de docenten hem behandelen, tijd voor zichzelf nodig heeft. Hij vraagt Akk of hij hem net zo hard zou behandelen als de docenten, maar die vraag is duidelijk rethorisch.

Omdat Khan met Akk meeging met het bespieden, komt hij er achter dat Thua met iets zit. Hij voelt zich schuldig dat hij dit, anders dan Ayan, niet gezien heeft

Gezien het feit dat Thua blijkbaar iemand is die dingen voor zichzelf houd om anderen niet tot last te zijn, verbaast me dat niets. Dingen met anderen delen is lastig. Te meer met mensen die je na staan. Als daarbij ook nog komt dat het je karakter is om jezelf op de laatste plaats te zetten, dan zal het al helemaal niet zo snel gebeuren.

Love in the Air

Episode 03: I like Rain, and I'm not talking about the weather

Rain, sweety. Hem 1x te pakken krijgen is niet hetzelfde als hem elke dag zien.

Rain en Sky stellen een plan aanval op en de eerste stap is elke dag voor de neus van Phayu verschijnen. Rain heeft er de volste vertrouwen in en wil al aan de volgende stap denken. Maar uiteraard gaat dat niet makkelijk worden.

Rain gaat te veel op in het veroveren van zijn doel en mist daarom een deadline.

Aan het gedrag van Phayu te zien is ie al gevallen en is dit meer een methode om Rain voor hem te laten vallen. Vraag is alleen hoe goed Phayu zichzelf kent. Weet hij al dat Rain een blijver gaat zijn of heeft hij onbewust een vermoeden.

Gelezen

Forbidden Colours

Pagina's 304 t/m 356

Begonnen

Ik heb geen enkele trailer gezien of de synopsis gelezen voordat ik aan de serie begon. Dit is dan ook een blinde reactie.

Vice Versa

Tayla ruilt van universe en lichaam op het moment dat hij vanwege een been kramp op het punt staat te verdrinken. Hij heeft het leven van ene Tess overgenomen die, zo blijkt, geen gelukkig leven heeft.

Hij komt vrij snel er achter dat hij niet de enige is die van wereld geruild heeft. Om terug te gaan, moet hij een zogezegde portkey vinden. Deze portkey is een persoon die net als hij van lichaam is gewisseld en die een verband met hem heeft.

De wereld waarin hij nu verblijft heeft enkele verschillen. Zo is het homohuwelijk legaal, hebben ze geen bedrukt papier maar wordt alles op een licht transparant kunststof geprint en is wijn goedkoper dan bier.

Tijdens zijn zoektocht naar een oud klasgenoot, waarvan hij een vermoeden heeft dat hij de sleutel terug is, komt hij in een bar terecht. In de scene waarin Pakorn de bar/club inloopt wordt een achtergrond muziek gebruikte die verdomd bekend voorkomt. Het is het deuntje die ze in de reclame voor AirUp gebruiken. 😂

Maar Pakorn loopt van hem weg en ik vraag me af wat er tussen hen gebeurt is. Want op de foto in het jaarboek, leken ze close te zijn.

Bij terugkomst wacht de ouderen broer op Tess om hem streng toe te spreken. In het gesprek tussen hen vraagt Thanin hem of hij op zijn minst bij hun vader's bedrijf langs te gaan. Tess/Tayla stemt in. Misschien omdat hij hoopte Pakorn tegen te komen?

En andere vraag die opkwam toen Talay de vergader kamer inliep, was of Tess nooit langs wilde komen omdat hij bang was Tun tegen te komen. Al zal de rede misschien meer te maken hebben met de spanning tussen Tess en zijn vader.

[healution]

Wat doet PTSS/Traumaverwerking met mij?

- Het geeft mij een onbegrepen gevoel. Alsof niemand beseft en weet wat ik doormaak.

- Het geeft mij een heel eenzaam gevoel omdat niemand het begrijpt en ik er dus met niemand over kan praten

- Ik heb op de meest random plaatsen triggers en niemand begrijpt het.

- Als ik probeer uit te leggen waarom ik een bepaalde situatie niet kan doen, merk ik dat er veel onbegrip voor is.  ‘doe dat toch gewoon’. Niemand begrijpt het.

- Ik ben constant onrustig en mijn omgeving zegt dat ik er gewoon mee moet delen omdat dat het leven is.

- Ik heb nachtmerries en kan niet slapen zonder slaapmedicatie. Wanneer ik dit vertel word er raar op gereageerd met ‘slaap toch gewoon’.

- Ik kan niet zomaar daten, een meisje kussen of flirten met iemand waar ik een crush op heb. Want wat als het opnieuw zou gebeuren? Wat als ik weer iets fout doe? Of wat als ik een flashback zou triggeren? Maar opnieuw lijkt niemand dat te begrijpen.

- Als ik uitga, merk ik dat ik eigenlijk deels heel veel plezier heb. Maar langs de andere kant ben ik in een waakmodus. Ik scan heel de omgeving, ben heel onrustig en maak mij zorgen over wat als iemand iets te dicht bij mij zal staan. Wat als iemand mij wil verkrachten? Wat als ik straks naar huis moet alleen op de tram/fiets/step?

- Uitgaan zelf vind ik leuk. Maar ik merk dat als ik mijn zorgen dan niet zou wegdrinken, dat ik gewoon heel onrustig ben.

- Ik ben bang om in de avond alleen ergens te wandelen. Ik ben niet sterk genoeg als er iets zou gebeuren.

- Ik heb het moeilijk met mijn grenzen aangeven. Hoewel ik hier al sterk in ben gegroeid, merk ik dat ik makkelijk over mijn grenzen ga als ik afspreek met mijn vriendengroep. Op vlak van alcohol, roken en wiet. Terwijl ik eigenlijk tegen alle vormen van drugs ben ga ik erin mee. Het is geen groepsdruk want het is perfect oke als ik dat niet zou doen. Maar ik heb het moeilijk met hier grenzen in te maken. Wat mij achteraf een gevoel van falen geeft en niet goed genoeg te zijn

- Ik twijfel constant of mensen wel oprecht met mij zijn. Als ik zoals nu een vriendin veel hoor rodelen over andere achter hun rug, schiet ik direct in mijn bescherm mechanisme en vertrouw ik deze persoon niet meer. Want wat zou zij allemaal over mij zeggen achter mijn rug?

- Ik ben constant onzeker over mijn gedrag. Wat als ik perongeluk lach naar de verkeerde persoon? Wat als hij/zij dit beschouwd als een teken dat ik misbruikt mag worden.

- Ik heb het moeilijk om mensen die dicht bij mij staan in de ogen te kijken. Wat als ze zien dat het eigenlijk niet goed gaat? Wat als ze mijn tranen zien? Zouden ze weglopen?

- Ik ben zo bang van enige vorm van emotionele steun en tegelijkertijd heb ik er zoveel nood aan

- Ik heb een doodsangst voor aanrakingen maar tegelijkertijd merk ik dat een knuffel zoveel deugd zou doen.

- Ik voel mij constant leeg. Alsof er een zwart gat in mijn hart zit dat ik niet gevuld kan krijgen. Het maakt mij zo eenzaam en niemand lijkt het te begrijpen

- Ik heb zo’n walging van mezelf. Ik haat alles aan hoe ik eruit zie, hoe ik mij gedraag en wat ik doe. Tegelijkertijd wil ik mezelf leren aanvaarden en graag zien. Maar het lijkt een tweestrijd in mijn hoofd.

- Door de constante stress die ik ervaar, schiet ik ook makkelijk in paniekaanvallen.

- Ik betrap mezelf steeds heel veel op zelf sabotage. Ik denk heel snel dat iemand me haat, niet leuk vind, slecht praat achter mijn rug. Ik ga er heel snel vanuit dat ik de slechte persoon ben in de groep. Dit maakt dat ik mensen alleen maar wegduw en uiteindelijk gebeurt dat dan ook. (self fulfilling prophecy). Ik probeer dit vaak tegen te gaan, maar soms merk ik dit te laat op van mezelf.

- Triggers zijn overal en op de meest random momenten. Mensen beseffen dit niet en ze weten en begrijpen al helemaal niet hoe een trigger je compleet overhoop kan halen.

- etc....

[hersendraden]

Een reünie

Ik stapte terug in de tijd. Negen jaar nadat jij, mijn eerste liefde, mijn hart brak wilde je me voor een laatste keer zien voordat je het land zou verlaten. Of dat de echte reden was vraag ik me nog steeds af. Daar op het terras verloor ik ineens negen jaar van mijn wezen. De vragen die je stelde, hoe je praatte, hoe je luisterde en hoe je je mij herinnerde.. Ik voelde me gezien, opnieuw begrepen. Net zoals de maanden waarin we verliefd waren. Maar het was ook even alsof ik alle lessen die ik in jouw afwezigheid had opgedaan ineens was vergeten. Ik voelde me weer klein, verdrietig, hulpbehoevend, net als toen. Misschien verbeeld ik het me, maar als ik terugdenk kan ik niet helpen om te denken dat dat misschien je doel was. Misschien dacht je dat als je mijn geest kon transporteren naar het gevoel van vroeger ik je opnieuw nodig zou hebben. “Ik geloof nog steeds dat het gewoon niet de juiste tijd was voor ons”, is wat je zei. Leek de timing je nu beter? Ik vroeg je waar je heen zou gaan, aangezien jouw vertrek de aanleiding was voor deze wandeling door het verleden. Toen je antwoordde was ik verrast, want je wist het niet. Er was geen plan, alleen een drang om te vertrekken en toch vond je het nodig om te beginnen met afscheid nemen. Nu, een paar dagen later, vallen jouw losse zinnen op hun plek. “We waren te jong”. “Het was niet de juiste tijd”. “Ik dacht nog vaak aan je”. “Jezus, ik moet de mannen van je afslaan”. “Ik had ergens gehoopt dat je single zou zijn”. Die laatste zin is niet letterlijk gezegd,  maar door het gesprek heen werd duidelijk dat je ergens teleurgesteld was dat ik gelukkig ben met iemand. Althans, als ik dat geluk niet heb vergooid. Gezellig was het zeker. De drank bleef komen en we vertrokken pas toen we samen met een handje mensen overbleven. Mijn herinnering van het afscheid is vaag. Ik heb gehuild, dat weet ik zeker. Niet omdat ik je zou missen, maar om het verdriet van negen jaar geleden. De angst en de pijn van het tienermeisje had ik veilig weggestopt, maar die avond stripte je de beschermlagen jaar voor jaar weg. En ik huilde, met schokken en beven. Ergens was het een doorbraak, want de weken daarvoor ging ik vooral gevoelloos door de dagen. Zelfs de liefde die ik weet te voelen voor de liefde van mijn leven was vertrokken uit mijn hart en bestond alleen nog in mijn hoofd. Het domste wat ik had kunnen doen heb ik toen gedaan. We zoenden. Het was bekend, maar ik wist meteen: dit heeft geen plek in het heden. Maar de fout was al gemaakt. En na het afvegen van mijn tranen kwam de leegte terug. Het had niks opgelost, niks opgevuld. Wel heeft het mij met mijn geluk, waarvan ik niet geloof het te verdienen, op het randje van de afgrond gezet.

Na twee uur slapen werd ik wakker. Ik was nog dronken en ik wist dat ik mijn woord moest nakomen en hem moest gaan vertellen dat ik precies had gedaan waar hij bang voor was geweest. Ik heb overwogen of het niet beter was om te zwijgen. Ik verbeelde me hoe we verder zouden gaan met ons verliefde leven alsof er niks was gebeurd. Hij niet gekwetst, ik met een knagend geweten en de kennis dat ik voor de makkelijke route had gekozen met de minste gevolgen voor mezelf. Toen maakte ik de keuze. Ik hou teveel van hem om onze relatie te laten rusten op een leugen. Hij verdient het beste en alleen met alle informatie kan hij besluiten wat dat is. Misschien ben ik het niet. De kans dat dit ons einde is wordt voor mij, naarmate de tijd voort kruipt, een steeds reëlere uitkomst. En het voelt gepast, het voelt verdiend. Misschien is het wel beter. Hij is dan wel het beste in mijn leven, maar ik kan niet stoppen met mezelf te zien als een donkere wolk die schaduwen werpt op al het mooie dat hij is. Hij verdient iemand die voelt met dezelfde intensiteit. Iemand die kan genieten zonder angst voor het omgekeerde. Iemand die er nu is en niet iemand die met één voet aan de linkerkant van de tijdlijn staat terwijl haar angstige gedachten haar naar de toekomst trekken. Iemand in één stuk, met minder tegenstrijdigheden. Maar vooral iemand die voelt. Want zelfs toen ik het hem vertelde en ik de pijn van zijn gezicht kon lezen kwamen er geen tranen. Het was alsof ik ergens van ver weg naar een wit scherm keek waar alles zich op afspeelde. Ik had geen regie over de woorden uit mijn mond en toen hij wegfietste verplaatste een onbekende zich met mijn benen. Leegte. Thuis dacht ik nog wat te kunnen slapen maar een bonzend hart en een gebrek aan zuurstof hielden me wakker. Een paar keer kwam het besef wat ik hem had aangedaan en kwam er een geluid uit mijn mond dat leek op huilen, maar geen een keer die dag brak de sluier om de emotie.

Slapen lukt na drie dagen nog steeds niet goed. Eten ook niet. Maar mijn emoties komen langzaam op gang. Mijn ogen prikken door de tranen en een gevoel van walging legt mijn maag in de knoop. Ik walg van mijn actie. Ik walg van mijn achteloosheid tegenover zijn gevoelens. En ik schaam me. Vooral tegenover mijn toekomstige ik. Want hoe kan je zo dom zijn om zoiets goeds te verpesten. Die ene kus was zijn gebroken vertrouwen niet waard. Als dit het einde is kan ik mezelf nooit vergeven.

[dickvanas]

Walvisman Patrick filmt relatie met potvis voor documentaire

Hij staat bekend als de enige man ter wereld die een dermate innige relatie onderhoudt met walvissen dat hij zelfs door een walvismoeder als babysitter werd aangewezen en op de neus van een potvis het water uit werd getild. De Amerikaan Patrick Dykstra heeft van zijn passie en avonturen een boeiende documentaire weten te maken, en is daarvoor even in Nederland neergestreken. „Gelukkig is mijn vriendin niet jaloers.”

De documentaire Patrick and the whale volgt Dykstra tijdens zijn zwemuitjes met walvissen, die balanceren op het randje tussen passie en obsessie. Opvallend en veelzeggend moment is dat Dykstra een soort blauwtje loopt bij een bevriende potvis die hem even geen blik waardig gunt. Dykstra is bij terugkomst in de boot, met betraande ogen, een uur van slag. „Ja ik wil niet heel gek klinken, maar potvissen zitten op een heel ander emotioneel niveau dan wij. Ik wilde deze potvis een camera geven, maar ze was daar niet van gediend. Ik voelde het in mijn borst dat ze dit niet kon waarderen, en heb meteen mijn pogingen gestaakt. Daar hoefde ze niet eens geluid voor te maken. Ik werd daar heel emotioneel van ja, ik heb met haar juist een heel bijzondere band.”

Onderwater-constructies

Dat hij tijdens persconferenties over de film vaak vragen krijgt over zijn obsessie met de dieren, en of hij wel echte vrienden heeft, deert hem niet. „Tja, ik spendeer natuurlijk wel veel tijd met ze in het water en mag ze meer dan mensen. Maar gelukkig is mijn vriendin niet jaloers aangelegd.”

Dykstra gaat ver om het leven en de band die potvissen met elkaar hebben zo goed mogelijk in beeld te brengen. Los van het eigenhandig plaatsen van camera’s op de enorme walvissen, knutselt Dykstra er thuis al op los. „Op een gegeven moment heb je de walvissen goed in beeld, en ga je nadenken hoe je dat nog mooier kan maken. In mijn garage maak ik zelf speciale onderwater-constructies waarop mijn camera nog beter tot zijn recht komt. Ook met drones weten we echt de mooiste beelden vast te leggen.”

Door jarenlang oefenen en filmen is Dykstra naast walvis-expert ook een zeer kundig filmmaker geworden. Zo won hij een aantal jaar geleden nog de Engelse Oscar-variant BAFTA voor beste camerawerk in de documentaire Blue Planet 2. „Duizenden slechte shots maken, zo leer je het”, zegt Dykstra hardop lachend. „Inmiddels weet ik precies hoe je moet zwemmen voor of achter de camera, met de zon in je rug of juist voor je. Na drie uur ’s middags is het licht het mooist. Dan krijg je van die prachtige zonnestralen door het water heen. Ik denk echt dat je de walvissen in deze documentaire op een unieke manier te zien krijgt.”

Potvis Dolores

Na een jarenlange fascinatie met diverse walvissoorten, wist hij als advocaat genoeg geld opzij te leggen om diverse expedities te bekostigen. Een moment in 2019 veranderde alles voor hem, toen potvis Dolores zijn nieuwsgierigheid beantwoorde. „Ik heb dat oprecht nog nooit bij iemand anders ter wereld gezien. Ik heb gewoon een uur met haar kunnen chillen. Ze nam me op haar neus en zwom pirouetjes als ik dat ook deed. Ze zwemt ook altijd direct naar mij toe, ook al liggen er nog andere mensen in het water.” Bang is hij zelden, omdat de dieren volgens hem louter goedaardig en vriendelijk zijn. Al moet hij wel op zijn hoede zijn: „Ik ben ooit terecht gekomen tussen een school haringen, die ineens door een bultrug werden opgeslokt. Een deel van zijn bek kwam bovenop mij. In mijn vlucht naar de boot heb ik doodsangsten uitgestaan. Maar dat was wel uitzonderlijk.”

Het intieme moment met Dolores was voor Dykstra echter reden om nog meer het water in te gaan en uiteindelijk de documentaire te maken. Constant op zoek naar Dolores en naar meer info over de leefwijze van potvissen en de hechte band die de enorme dieren met elkaar onderhouden. De communicatie tussen de dieren met sonar en het karakteristieke geklik is daarbij essentieel en een van de nog onopgeloste mysteries van de walvis.

Volgens Dykstra kan daar in de toekomst verandering in komen: „Wetenschappers zijn er al jaren mee bezig om die taal te ontcijferen. Ik hoop daar met mijn films en onderzoek ook een steentje aan bij te dragen. Het zou voor mij een droom zijn om ook echt met ze terug te kunnen communiceren. Om ze bijvoorbeeld te waarschuwen voor waar ze beter niet kunnen zwemmen en welke boten ze moeten vermijden. Al ben ik ergens ook wel bang om er dan achter te komen dat ze me al die tijd een klootzak hebben gevonden!”

(Door Dick van As)

[gedachtesvanvandaag]

18/4/24 20:06

Aan Ceren Lieve Ceren,

Er is veel wat ik wil zeggen maar niet kan. Dit is vooral omdat wij geen contact meer hebben. Vooral omdat het beter is en misschien ook gewoonweg te ingewikkeld nu nog. Ik snap eigenlijk ook niet helemaal hoe dit zo op is gelopen. Het voelt alsof niks heel indrukwekkend groot en beladen tussen ons gebeurd is. Zo lang spraken wij immers nog niet met elkaar en we hebben elkaar een handvol keren gezien. Toch voel ik verdriet en verlies. Voorop omdat ik ergens toch de verwachting, misschien ook wel wens, had dat het wel los zou lopen tussen ons en het een verdrietige ontdekking vond dat het niet ging. Het voelde allemaal zo opwindend, elkaar zo weer tegenkomen. Het gevoel van dat er iets te ontdekken viel. Hoe wij zo niet elkaars mensen waren maar toch veel in elkaar konden herkennen. Het was nieuw en dat was eng maar leuk en spannend en onbekend en opwekkend. Me af kunnen vragen wie jij bent en wat dit was en wat er ging gebeuren en waarom dan terwijl ik het allemaal aan het ontdekken was. En toen was dat opeens heel snel klaar. Maar ook ervaar ik dit, zo heb ik dat de laatste tijd ontdekt, omdat de situatie iets in mij geraakt heeft. Iets losgemaakt. Ik heb veel nagedacht over wat dit dan is. Wat raakt mij? Wat zie ik in jou dat mij raakt? Wat is dit in de situatie tussen ons, hoe die is gelopen dat mij raakt?

Ik denk dat ik geconfronteerd ben met mijn eigen verharding en kwetsbaarheid. Hoe tegenstrijdig dit wellicht mag klinken, ze hebben alles met elkaar te maken. Ik voelde me streng. Streng op alles wat je zou kunnen doen of deed wat mij onveilig kon laten voelen. Die gevoelens van onveiligheid gaan verder dan jou. Het is ik die bang ben voor fouten maken, omdat dit niet veilig voor mij voelt. Ik weet zelf niet goed te reguleren in zulke situaties dus voel enorme bedreiging en intolerantie bij ''fouten'' van anderen die ik waarneem. Vooral als ze voor mij konden lijken op situaties die mij pijn konden doen. Zo vond ik het enorm spannend als jij niet aanwezig kon zijn in mijn beleving. Bij mij gingen alle alarmbellen af en wekte dit de indruk dat je me teleur zou gaan stellen. Ik vond dat jij hier verantwoordelijk voor was en dat ik verdiende dat je het wel voor me op zou brengen om de dingen te doen die mij veilig zouden laten voelen, ongeacht of je daar de ruimte en middelen voor had. Achteraf besef ik me dat ik met deze verwachtingen je ook niet liet zijn hoe je in deze tijd van je leven bent. Ik besef dat ik dit eerder bij anderen heb gedaan en enorme gevoelens van afwijzing heb gegeven die niemand verder hielpen. Ik hoop dat jij dit niet zo gevoeld hebt. Ik ben niet beter dan jij en het is niet eerlijk dat ik je gereduceerd heb tot een afwezig persoon die niets met mijn verwachtingen kon. Dit is ik die streng voor mezelf ben uit angst en daarom ook voor de mensen om mij heen.

Achteraf had ik gewild dat ik kwetsbaarder en toleranter was geweest. Zachter. Ik had gewild dat ik je meer het gevoel had gegeven dat het veilig was een beetje ontwricht te zijn en niet meteen de juiste dingen weten te doen of te zeggen. Ik had gewild dat ik iets meer rust voor je had kunnen brengen en voor mezelf ook rustiger had kunnen blijven. Ik had immers vooral behoefte een verbinding met je aan te gaan, maar dit zou van mij ook kwetsbaarheid gevraagd hebben die ik niet heb opgebracht. Ik was namelijk heel bang, en een beetje moedeloos. Je hebt het een keer zelf gezegd toen wij aan het bellen waren: ''ik zou je kwetsbaarheid niet tegen je gebruiken.''. Ik weet niet of je het toen door hebt gehad maar je woorden voelden als een kras in m'n hart. Je legde met je woorden de vinger precies op de zere plek in mij. Omdat het enige wat ik op dat moment in mijn lichaam kon voelen een overtuiging was die zei ''ik geloof het toch niet, het is me al eerder overkomen''. Iets in mij is zo ontzettend teleurgesteld geweest dat ik een overtuiging heb overgehouden dat ik er nooit echt op kan vertrouwen dat ik uiteindelijk niet gigantisch teleurgesteld en in de steek gelaten zal worden.

Cer, ik denk dat wij uiteindelijk ook maar gewoon twee meisjes zijn met ingewikkelde ouders in een wereld die niet helemaal gemaakt is voor ons om makkelijk te navigeren. We proberen er ook maar iets van te maken ondanks het gewicht van wat we hebben meegemaakt en een beetje beschadigde hersenen. Het spijt me dat ik je niet kon accepteren in je kwetsbaarheid en beperkingen. Dat kon ik bij mezelf ook niet. We verdienen meer. Ik wens ons toe dat we dat zullen toelaten in ons leven. Liefs, Aysel

[inktvlekken]

we zoenden voor het eerst aan het begin van de zomer, en toen wist ik al dat ik altijd verliefd word op mensen zoals hen, en hoe dat nooit goed afliep. ik werd verliefd, in de herfst, toen hen vroeg of hen mijn hand vast mocht houden en ik vergat om ja te zeggen omdat hen lachte, en de zon was goud, en dat hele moment blonk, en iets in me loste op, smolt weg.

of misschien begon het eerder, de avond op mijn kamervloer en dat hen weigerde uit mijn raam te roken, of die keer dat hen liet zien wat hen aan het schilderen was, of die keer dat we een uurtje zouden gaan koffiedrinken en vier uur later nog in de hoek van het café zaten. dat was voordat we wisten wat corona was, en ik denk dat we andere mensen waren toen, of andere versies van onszelf. 

nu is het weer herfst en we lopen door appartementen en rekenen uit of we de huur zouden kunnen betalen van onze banen samen. het is herfst en het regent als ik wil rennen ‘s ochtends. het is herfst en hen vraagt of ik hen partner wil noemen vanaf nu, hen vraagt het ‘s nachts, als we op mijn kamervloer liggen, sommige dingen veranderen niet: we zijn allebei slechte slapers. hen zegt dat hen andere voornaamwoorden wil uitproberen, om te zien hoe het voelt, natuurlijk, zeg ik, zonder er lang over na te denken.

hen is stil en ik sta op om muziek op te zetten en als ik bij mijn platenspeler zit, mijn rug naar hen toe, vraagt hen of ik het erg vindt, of het me uitmaakt, of het dingen tussen ons zal veranderen. plotseling begrijp ik dat hen bang is.

sommige dingen veranderen wel: hen rookt niet meer in mijn kamer sinds ik ben gestopt en niet meer begonnen, en hen kent me langer als iemand die niet rookt dan als iemand die wel rookt, en dat betekent iets voor me. ik zeg dat het uitmaakt, waarschijnlijk, en dat dingen veranderen, maar dat dat niet mis hoeft te gaan, dat ik er vooral voor hen wil zijn, en ik weet niet of het de juist woorden zijn, alleen dat soms iets zeggen belangrijker is dan precies het juiste vinden om te zeggen.

hen trekt zwarte lijntjes rond hun ogen voor een halloweenfeest als mijn telefoon gaat: we hebben het laatste appartement dat we bezochten. die avond wordt hen dronken en vraag ik me af sinds wanneer ik weinig drink als we naar huis lopen en hen vloekt: geen balkon, en ik lach: dan moet je deze keer echt stoppen, en hen zegt: genoeg verandering voor een maand, en ik pak hun hand vast, en het is donker en koud en alles wat is opgelost is nog steeds niet gestold, zacht en zo groot en zeker weten dat ik hen vast wil houden, niet meer los wil laten, niet meer wil laten gaan.

het is herfst, en hen is prachtig als de ochtendzon uit het raam over hen heen stort, als hen met wazige ogen koffiedrinkt, in wat nu nog mijn kamer is, of waar ik straks niet meer woon.

het is herfst en ik ben razend verliefd en zo gelukkig dat het pijn doet soms en ik doe mijn ogen dicht, laat mezelf voorover vallen, zal erop vertrouwen dat ik niet breek, dat we niet stukvallen, dat de landing zacht is.

[ondertiteld]

Leerdam

Beste vrienden,

Ik ben bang. Bang om creatief te zijn, denk ik. Of misschien ben ik het beu, of uitgeblust, of misschien kan ik het gewoon niet meer. Ik weet het in alle eerlijkheid niet zeker.

Laat het mij even kaderen, ik ben 29 en zoals de meesten van mijn generatie, emotioneel eigenlijk al oud en versleten maar is er geen geld om aan m'n pensioen te beginnen. En ondanks dat ik enorm gelukkig ben, zowel op sociaal als professioneel vlak, lijken mijn alternatieve punkdagen ver achter mij, en dat doet iets met me.

Ik kleed me naar m'n nieuwgevonden stand en zorg voor mijn innerlijk met evenveel zorg. Dat voelt raar want elke keer als ik ergens onrecht zie, steeds wanneer ik de confrontatie aan moet gaan met iets dat regelrecht tegen de naieve principes van mijn 18-jarige zelf in zou gaan, loopt de koffie over de randen van mijn emotionele perculator.

Ik mis het om daar een uitlaatklep voor te hebben. Eentje die voor andere mensen niet meer hoefde te zijn dan entertainment. Zoals hoe ik soms jaren na datum grappen blijf maken, over dingen die zijn wat ze zijn, maar waar ik het 10 jaar geleden niet eens mee was, en nu eigenlijk ook niet.

Ik mis het om te kunnen maken. Eender wat, zolang het mijn binnen via mijn buiten, terug naar de binnen van andere mensen kon brengen, en dat dan ergens in dat proces, de emotie die ik aan een creatie koppel, op de een over andere manier omdraait tegen dat de ontvanger bereikt is. Een beetje zoals een bommenwerper die bij aankomst een vredesduif blijft te zijn.

Ik mis het gevoel van snaren onder mijn vingertoppen, van woorden die als een waterval aan betekenis uit mijn naieve gedachtengang stroomden, tot er bij de gemiddelde psycholoog tsunamialarmen begonnen afgaan, ik mis het om te maken, maar ik wou het te hard maken, en ben daardoor uit het oog verloren, wat dat net voor mij betekende.

En dus ben ik op zoek, nu toch al een klein jaar, naar wat maken voor mij is, en waar het is misgelopen in het graag zien van wat ik kon maken. En in mijn zoektocht kom ik regelmatig dingen tegen die ik gemaakt heb, niet uit liefde voor het maken, maar uit liefde voor het maken, of ja.. Ja hoe dan ook, ik maak nu iets, enkel voor mezelf en ook voor jou als dit voor jou als maker iets losmaakt. Enkel hoop ik dat dit voor mij en voor jou, iets anders losmaakt, waarbij jij het niet hoefde te maken, omdat je je op tijd gerealiseerd hebt dat alles al gemaakt was. Of misschien voelen we ons exact hetzelfde, het is dan ook al even geleden dat ik nog iets gemaakt heb, en zowel ik als het maken, zijn ouder en misschien wijzer.

Ik hoop dat het voelt als bevrijding, vooral voor mijn 18 jarige naieve zelf, in de hoop dat zowel jij als ik als hij, ons goed kunnen voelen over wat we ervan gemaakt hebben.

[hafffff]

Want er is geen tijd om te wachten op meer waardering, meer geld, meer tijd en ruimte om eens rustig en overzichtelijk te herstructureren. Soms denk ik, in de meest pessimistische bui, dat het geen zin heeft: het verminderen van de werkdruk en eisen vraagt een complete herziening van decennia aan structuren en werkwijzes die niet zo makkelijk te veranderen zijn, al is het maar omdat we er nooit aan toe zullen komen omdat de theater- of dansvoorstelling, de expositie, het evenement of festival, het boek, of welk culturele eindproduct dan ook de voorrang krijgt, en omdat we nou eenmaal in een kapitalistisch systeem leven waarin alles productief en nuttig moet zijn, ook, of juist, dat waarvan het nut telkens weer bevraagd wordt.

Er wordt teveel opgehangen aan de voldoening van iets realiseren en teweeg brengen, waarin het doel de middelen en de mensen heiligt en het uitputtende proces naar de achterkant wordt geschoven omwille van een resultaat. Ik ben er bang voor dat pleiten voor minder me over doet komen als lui en ongemotiveerd. Er is niet per se iets mis met hard werken: iets mag ook tijd en moeite kosten, dat is inherent aan een creatief proces, en maakt het waardevol. Ik bedoel eerder dat we wat we doen, goed moeten doen. En hoe goed kan iets zijn als het alleen tot stand kan komen als we collectief continu over onze grenzen gaan? We moeten meer tijd nemen en wellicht iets minder willen. (Het lastige hieraan is dat tijd geld is, en dat we niet binnen afzienbare tijd gaan veranderen dat er meer geld naar de culturele sector en diens mensen gaat. Het is helaas waarschijnlijker dat er weer flink bezuinigd wordt. Tegelijkertijd is de afgelopen jaren de aandacht voor fair pay toegenomen. Terecht, maar als er niet meer middelen bijkomen, betekent dat dat hetzelfde bedrag over minder mensen verdeeld kan worden. Ze werken dan tegen een eerlijkere beloning, dat wel, maar als we alsnog niet iets veranderen aan de ambities en werkdruk, betekent het uiteindelijk alleen dat we ons in een burn-out blijven werken, zij het tegen een marktconform tarief.

Daarnaast roept dit de vraag op: als er minder wordt geproduceerd, wie mag dat dan doen? En wie gaat daarover? Als er minder ruimte is voor iedereen, werkt dat privilege in de hand. Hierin is dus ook iets te behalen vanuit de overheden, fondsen en subsidiënten, die enerzijds (zeggen te) luisteren naar het veld, maar ook het systeem in stand houden door zoveel eisen en voorwaarden te stellen dat, om het geld te krijgen, je als gezelschap of instelling eigenlijk niet anders kan dan hoog in te zetten op je beloftes, vervolgens door een overvraagd budget niet alles gehonoreerd krijgt en op een onhoudbare manier hard aan het werk moet om alsnog het aantal speelbeurten of bezoekers te behalen, zodat je geen risico loopt de wel toegekende subsidie weer in te moeten leveren.) Ik wil rustig, beleefd, helder en beargumenteerd schrijven, maar diep van binnen kan ik soms wel gillen van frustratie. Ik vat dit onderwerp persoonlijk op en het raakt me: het gaat immers om mijn vrienden, en om mezelf. Hierin kan het informele van de culturele sector een meerwaarde zijn en ik heb het dan ook steeds vaker met anderen in de culturele sector over deze persoonlijke overwegingen, moeheid en ontevredenheid. Toen ik laatst een van mijn opdrachten stopzette omdat ik merkte dat ik er fysiek aan onderdoor ging, was daar alle begrip voor. Er is meer aandacht voor fair pay, voor sociale veiligheid en het bevragen van machtsposities. Er wordt echt wel gesleuteld aan de kaders die soms zo muurvast lijken. Ik waardeer het dat de culturele sector niet zo winstgedreven is, al is dat niet echt een keus, maar gericht is op de mens, op samenwerking, op de creatieve geest, de mogelijkheden en op de menselijkheid. Het frustrerende hierin is dat we dus die menselijkheid kwijt te lijken raken, dat mensen worden ingezet als middel om een creatief of maatschappelijk einddoel te bereiken. Terwijl de individuele burn-out te voorkomen is als we daar collectief voor zouden kiezen. Laten we dus weer wat meer uitkijken voor elkaar en de focus op de mens terugbrengen in een sector die daar zo goed in is, die ons spiegelt wat het is om mens te zijn op een zwevend en draaiend stuk rots in een oneindig uitdijend universum. 

[peterpijls1965]

Bericht uit het beschermde huis (2), 2014.

Vandaag mocht ik kennismaken met mijn nieuwe psychiater. Altijd een kleine happening, ook omdat ik weet dat ik te maken krijg met een functionaris die mij theoretisch met een telefoontje gedwongen kan laten opnemen, voor onbepaalde tijd.

Voor mij reden tot alertheid. Dus spreek ik met twee woorden, zeg dat mijn geestelijke landschap in top-conditie is en dat de pillen daar zeker weten debet aan zijn. Dat vindt zo'n psychiater namelijk fijn om te horen.

Mijn argwaan tegen psychiaters heeft enige grond. Vrijwel allemaal maken ze in hun diagnostisering en behandeling van patiënten gebruik van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM).

Maar dit wereldwijd gebruikte handboek is bepaald niet het resultaat van waardenvrije wetenschap. Recent werd bekend dat de meeste psychiaters die meewerken aan de samenstelling van het DSM financiele banden hebben met de farmaceutische industrie.

Met andere woorden: het DSM is een corrupt vod. Maar wel een vod op grond waarvan psychiatrische patienten massaal worden volgestopt met pillen.

Het zal geen verbazing wekken dat in iedere nieuwe editie van het DSM weer nieuwe stoornissen worden opgenomen, zoals computerverslaving en seksverslaving.

De farmaceutische industrie heeft daar alle belang bij, want levert de bijbehorende pillen. Het is een miljardenbusiness, en volgens sommigen een industrie des doods. Want psychiatrische medicatie kan dodelijke bijwerkingen hebben, of zelfmoordgedachten fataal ersterken.

En die bijwerkingen worden niet altijd in de bijsluiter vermeld, wat iets zegt over het slechte geweten van de farma-cowboys. Nu is het al langer bekend dat psychiaters en artsen zich op grote schaal laten smeren door de farma-industrie. Met geld, cadeautjes en snoepreisjes. In ruil daarvoor worden ze stilzwijgend geacht de pillen van de farmaceuten voor te schrijven, wat dan ook enthousiast gebeurt.

In het geval van de psychiatrie is dat extra bedenkelijk, omdat het nog maar de vraag is of stoornissen wetenschappelijk gezien wel bestaan. Er is niet een psychiater die mijn bipolaire stoornis op grond van hersenonderzoek of bloedonderzoek kan aantonen. Het vermoeden bestaat dat deze stoornis wordt veroorzaakt door een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren. Maar meer dan een theorie is het niet, omdat in geen enkele laboratorium-setting kan worden bewezen dat ik gek ben.

Ondertussen loop ik al 6 jaar rond met een vermoede diagnose, die mij in de ogen van velen ernstig stigmatiseert en reduceert tot een chronisch ziek geval met beperkte kansen op de arbeidsmarkt en in liefdesrelaties. Nu ben ik het levende bewijs van het tegenovergestelde, maar talloze andere manisch-depressieven voelen zich levenslang gebrandmerkt, of doen panische pogingen hun stoornis voor de buitenwereld verborgen te houden, bang als ze zijn voor het gekkenbriefje dat ‘normale’ mensen ze opplakken.

En dan te bedenken dat een bipolaire stoornis, die gepaard gaat met extreme stemmingswisselingen, misschien wel niet meer is dan een gezonde reactie op een maatschappij die zelf knettergek en doorgedraaid is.

Het goede nieuws is dat ik een nieuwe psychiater heb die geen levensbedreigende experimenten op me gaat uitvoeren. En ook niet van plan is me op te sluiten, om me met dwangmedicatie of isolatie-marteling te dwingen tot sociaal wenselijk gedrag. Met andere woorden: mijn nieuwe psychiater kan er mee door.